خطرات تغییر دین
در دنیا ادیان و فرهنگهای فراوانی وجود دارد و هر یک از آنها به فراخور مردمان خود بالیده و گسترش یافتهاند. به همین دلیل من همیشه توصیه میکنم که بهتر است دینی را که در آن زاده شدهایم حفظ کنیم. در غرب، با آن که شماری یهودی و مسلمان زندگی میکنند، بیشتر افراد مسیحی هستند. برای آنها یا دیگران عوض کردن دین آسان نیست و گاهی موجب پریشانی میشود.
مثالی که من همیشه ذکر میکنم این است که در اوائل دهه ۱۹۶۰ مردم تبت با سختیهای بسیاری روبرو بودند. در آن هنگام سازمانهای مسیحی بسیاری به یاری ما آمدند. یک بانوی تبتی که چند فرزند خردسال داشت در شرایط سختی به سر میبرد. یک مبلغ مسیحی آمد و پذیرفت که کودکان این خانم را حمایت کند تا در یک مدرسه میسیونری مسیحی درس بخوانند. این خانم یک روز پیش من آمد و گفت که در این زندگیش او یک مسیحی خواهد بود، اما در زندگی بعدیاش بودایی خواهد ماند. این امر نشان میداد که او در مورد دین به نوعی پریشانی دچار شده بود. اگر در زندگی بعدی او به بهشت میرفت، دیگر علاقهای نداشت که بودایی بشود، و اگر راهی دوزخ میشد، نمیتوانست بودایی بشود.
یک خانم سالخورده لهستانی هم بود که او را از سال ۱۹۵۶ میشناختم. او از سال ۱۹۵۹ به بعد به طور جدی به تحصیل علاقهمند شد و به چند دانش آموز تبتی بورس تحصیلی داد. او به آیین بودایی علاقهمند شد، ولی پیش از آن در شهر مدرس عارف بود. بنابراین، همان وقت هم نوعی دیدگاه غیرفرقه گرایانه داشت.او آیین بودایی را به عنوان دین شخصی خود پذیرفت. در پایان حیاتش، به نظر میرسید که مفهوم خداوند به ذهن او نزدیکتر بود و این امر نشانه نوعی سردرگمی است. پس بهتر است که هر کس از دین خود پیروی کند.
از میان میلیونها تن بعضی به طور غریزی به ادیان شرقی، به ویژه آیین بودا، علاقه دارند. این افراد باید خوب فکر کنند. اگر آنها دین بودا را با خلق و خوی خود سازگارتر مییابند، اشکالی ندارد، قبول. مثلاً از ما تبتیها، ۹۹ درصد بودایی هستیم. اما در طول چهار سده اخیر، بعضی مسلمانان لداخی (Ladakhi) در تبت زندگی کردهاند.آنان با اهالی تبت ازدواج کردهاند و فرزندان آنها مسلمان شدهاند. در ناحیه آمدو (Amdo) هم بعضی مسیحیان زندگی میکنند. وجود هر دو گروه پذیرفته است و اشکالی ندارد.
نکته دیگری که باید بگویم این است که وقتی کسی دین تازهای اختیار میکند نباید به سنت اصلی خود را با نگاهی منفی بنگرند، این دیدگاه اغلب بخشی از سرشت آدمی است. حتی اگر به این نتیجه برسید که سنت پیشین شما برایتان چندان مفید نبوده است، این به آن معنا نیست که آن دین اساساً مفید نیست. همه ادیان به انسان کمک میکنند، به خصوص وقتی که او با شرایطی دشوار روبرو باشد، همه ادیان نوید امید میدهند. به همین دلیل باید تمام ادیان را محترم بدانیم.