Lòng ghen tuông khiến cho ta lo sợ vì hoang tưởng rằng bạn bè và người bạn đời sẽ bỏ rơi mình, làm xáo trộn những mối quan hệ của chúng ta, khiến cho mình không an lạc. Càng ghen tuông và chiếm hữu, thì ta càng đẩy người khác ra xa hơn. Việc nhận thức rằng tất cả chúng ta đều có khả năng yêu thương rất nhiều người và sự việc khác nhau, sẽ giúp cho mình khắc phục lòng ghen tuông. Việc yêu thương bạn bè, ngành nghề, thể thao, vân vân, sẽ không làm giảm thiểu tình yêu mà người bạn đời dành cho mình, hay tình yêu của mình dành cho họ; trên thực tế thì nó sẽ làm cho điều này phong phú hơn.
Ganh Tỵ So Với Đố Kỵ
Ganh tỵ có thể có nhiều hình thức. Nếu như mình độc thân, và ganh tỵ với một cặp vợ chồng, hay bị lôi cuốn vì một người đã có bạn tình, thì đó là lòng đố kỵ. Ta ước gì mình có thể chiếm được tình cảm và lòng quan tâm của người kia, hay ước gì mình có được một mối quan hệ thương yêu như vậy. Trong cả hai trường hợp thì ta đố kỵ với điều mà mình không có, và điều này có thể mang lại cảm giác thiếu hụt, và những vấn đề khác về lòng tự trọng.
Ghen Tuông Trong Các Mối Quan Hệ
Việc ghen tuông khi mình đang ở trong một mối quan hệ, thậm chí còn có thể phiền não hơn. Thay vì chú tâm vào điều gì người khác có, thì ta lại chú tâm vào người bạn đời hay bạn bè của mình, và người thứ ba. Ta thường lo sợ mình sẽ mất đi mối quan hệ đặc biệt, vì có người thứ ba. Ta sẽ không khoan dung với bất cứ sự cạnh tranh hay thái độ không chung thủy nào có thể xảy ra. Ví dụ như ta thấy ganh tỵ, nếu người bạn đời của mình dành nhiều thời gian cho bạn bè của họ, hoặc tham dự các sự kiện mà mình không có mặt. Ngay cả một con chó cũng thấy ganh tỵ, khi một em bé mới chào đời và được đem về nhà. Hình thức ghen tuông này chứa đựng các yếu tố oán hận và thù địch, cộng thêm những yếu tố mạnh mẽ của sự bất an và ngờ vực.
Nếu như không tự tin, thì bất cứ khi nào người bạn đời hay bạn bè của mình ở chung với người khác, ta sẽ bắt đầu thấy ghen tuông. Đó là vì mình không tự tin về giá trị của bản thân, và không an tâm về tình yêu mà người kia dành cho mình, khiến cho mình không tin tưởng người bạn đời. Ta sợ mình sẽ bị bỏ rơi. Ta có thể có nỗi sợ này, ngay cả khi người bạn đời hay bạn bè của mình không dành thời gian cho ai khác. Với tính chiếm hữu cao độ thì ta có thể lo âu vì hoang tưởng rằng họ có thể rời bỏ mình bất cứ lúc nào.
Khắc Phục Lòng Ghen Tuông
Để đối phó với sự ghen tuông, thì phải quán chiếu về cách mà lòng mình có khả năng yêu thương mọi người - đây là một khía cạnh trong Phật tánh của mình. Khi tái khẳng định sự thật này, thì nó sẽ giúp mình khắc phục lòng ghen tuông, bằng cách thấy rằng yêu một người thì không loại trừ việc yêu thương người khác. Hãy nghĩ về bản thân, và cách mà ta có thể mở lòng với rất nhiều người và sự việc. Với tấm lòng rộng mở thì ta sẽ có tình yêu dành cho bạn đời, bạn bè, con cái, thú nuôi trong nhà, cha mẹ, đất nước, thiên nhiên, Thượng đế, sở thích, v.v... Có chỗ trống trong tim mình cho tất cả những người này, vì tình yêu không phải là điều độc đoán. Ta hoàn toàn có khả năng xử lý và liên hệ với tất cả những đối tượng của lòng thương yêu, bày tỏ cảm xúc của mình bằng cách cư xử phù hợp với mỗi một đối tượng. Tất nhiên, ta sẽ không thể hiện tình yêu và tình cảm của mình với chú chó trong nhà giống như cách mình thể hiện với vợ hay chồng, hay cha mẹ của mình!
Nếu như chính mình có thể có một tấm lòng rộng mở, thì người bạn đời hay bạn bè của mình cũng vậy. Trái tim của mọi người có khả năng giống nhau, để mở rộng tình thương cho rất nhiều người và vật, thậm chí cho cả thế giới. [Xem: Lòng Từ Là Gì?]. Nếu như mình mong đợi, thậm chí đòi hỏi họ chỉ thương yêu mình thôi, mà không bao giờ có tình bạn thân thiết hay sở thích khác ở bên ngoài, thì sẽ không công bằng và thực tế. Liệu mình có nghĩ người này hẹp hòi đến nỗi không có đủ chỗ cho mình và những người khác trong tim của họ hay không? Liệu ta có thật sự muốn tước đoạt đi việc chứng ngộ Phật tánh và khả năng yêu thương của họ, và hệ quả là tước đoạt niềm vui to lớn nhất trong cuộc sống của họ hay không?
[Xem: Tất Cả Mọi Người Đều Có Thể Thành Phật]
Ở đây, chúng ta không nói về việc không chung thủy về mặt tình dục. Vấn đề một vợ một chồng và không chung thủy về tình dục thì vô cùng phức tạp, và đem lại nhiều vấn đề hơn nữa. Trong bất cứ trường hợp nào, nếu như người bạn tình, đặc biệt là vợ hay chồng của mình không chung thủy, hay dành nhiều thời gian cho người khác, đặc biệt là khi mình có con nhỏ, thì việc ghen tuông, oán thù và chiếm hữu người bạn đời không bao giờ là phản ứng hữu ích. Phải đối phó với tình huống một cách tỉnh táo, bởi vì việc la hét với người phối ngẫu, hay cố làm cho họ cảm thấy tội lỗi hầu như không bao giờ thành công trong việc khiến cho họ yêu thương mình.
Mở Lòng Ra Với Tình Thương
Khi nghĩ rằng tình bạn thân thiết chỉ có thể xảy ra với một người duy nhất, thì ta sẽ cảm thấy chỉ có một người – người bạn đời hay bạn bè của mình – mà tình yêu của họ là điều quan trọng đối với mình. Ngay cả khi có nhiều người khác yêu mến mình, thì ta vẫn có xu hướng phớt lờ với điều này, và nghĩ rằng, “Điều đó thì không đáng kể.”. Hãy tiếp tục mở rộng lòng mình với càng nhiều người khác càng tốt, và thừa nhận tình yêu mà những người khác - bạn bè, người thân, thú nuôi trong nhà vân vân – dành cho mình trong hiện tại, đã dành cho mình trong quá khứ, và trong tương lai, sẽ giúp cho cảm xúc của mình an toàn hơn. Điều này sẽ giúp ta vượt qua bất cứ sự cố chấp nào mà mình có thể có, đối với bất cứ người nào là đối tượng đặc biệt mà mình thương yêu.
Tâm toàn tri và thương yêu tất cả đều ngụ ý là mình sẽ ôm ấp tất cả chúng sinh trong lòng. Tuy nhiên, khi một vị Phật chú tâm vào, hay có mặt với một người nào, thì ngài sẽ tập trung 100% vào người đó. Do đó, việc có tình thương cho tất cả chúng sinh không có nghĩa là tình thương dành cho mỗi một cá nhân sẽ bị phai nhạt. Không cần phải lo sợ rằng nếu như ta mở lòng ra với nhiều người, thì những mối quan hệ cá nhân của mình sẽ bớt nồng nhiệt hay mãn nguyện. Ta có thể ít bám víu hơn, và ít phụ thuộc vào một mối quan hệ nào đó, để làm thỏa mãn tất cả nhu cầu của mình, và có thể dành ít thời gian hơn cho mỗi cá nhân, nhưng mỗi một người là một sự liên hệ trọn vẹn. Điều tương tự cũng đúng, đối với tình yêu của người khác dành cho ta, khi mình ganh tỵ là nó sẽ bị phai nhạt, vì họ cũng có tình bạn thân thiết với những người khác.
Thật là không thực tế, nếu như nghĩ rằng ai cũng là người tình hoàn hảo của mình, “phân nửa kia” của mình, người sẽ bổ sung cho ta về mọi mặt, và có thể chia sẻ với họ mọi khía cạnh trong đời sống của mình. Những ý tưởng như vậy dựa trên truyền thuyết Hy Lạp cổ đại, mà Plato nói rằng vào thuở ban sơ thì tất cả chúng ta đều là những người nguyên vẹn, rồi bị chia đôi. Ở đâu đó “ngoài kia” là một nửa của mình, và tình yêu chân thật là khi ta tìm thấy và đoàn tụ với một nửa kia của mình. Tuy huyền thoại này đã trở thành nền tảng cho chủ nghĩa lãng mạn ở phương Tây, nhưng lại không đề cập đến thực tế. Nếu như mình tin vào điều này, thì cũng giống như tin rằng hoàng tử tuấn tú sẽ cỡi bạch mã đến, để giải cứu cho mình. Chúng ta cần có tình bạn thân thiết với nhiều người, để chia sẻ mọi sở thích và nhu cầu của mình. Nếu như điều này đúng với mình, thì nó cũng đúng với người bạn đời và bạn bè của mình. Ta không thể đáp ứng tất cả các nhu cầu của họ, nên họ cũng cần có những tình bạn khác.
Tóm Tắt
Khi có một người mới đi vào đời mình, thì điều hữu ích là hãy xem họ như con chim rừng xinh đẹp, đậu trên cửa sổ nhà mình. Nếu như mình ganh tỵ là con chim cũng đậu trên cửa sổ của người khác, nên nhốt nó trong lồng, thì nó sẽ khốn khổ đến nỗi mất đi vẻ đẹp lộng lẫy, thậm chí có thể chết. Nếu như không có tâm chiếm hữu, thì ta sẽ để con chim tự do bay lượn, và có thể tận hưởng thời gian tuyệt vời, khi con chim có mặt với mình. Khi con chim bay đi, theo quyền lợi của nó, thì sẽ dễ quay trở lại hơn, nếu như nó cảm thấy an toàn với mình. Nếu như ta chấp nhận và tôn trọng rằng mọi người đều có quyền có nhiều bạn thân, kể cả bản thân mình, thì những mối quan hệ của mình sẽ lành mạnh hơn và lâu dài hơn.