اک روحانی گورو نال گوڑھے سانگھے کسے شخص دی حیاتی دی ڈاڈھی روحانی اٹھان اتے آپس دے پکے جوڑ دا سبب ہو سکدے نیں۔ دوجے پاسے ایہ ناطہ خودفریبی، دکھ اتے روحانی نراش دا سبب وی ہو سکدا اے۔ ایس گل دا دھرواس ایس اوپر ہوندا اے کہ ایس جوڑ نوں پکا کرن لئی اسی کنّا جتن کرنے آں۔ تے فیر ایس دا دھرواس ایس اوپر ہے کہ کیا اسی اپنی اتے اپنے گورو دی قابلیت بارے حقیقت پسند سبھاو رکھنے آں، ساڈا ایس جوڑ نوں قائم رکھن دا منورتھ کیہ ہے، نالے کیا اسی ایس جوڑ دے ولیویں اتے حداں نوں سمجھنے آں۔
میں اپنی کتاب اک روحانی گورو نال ناطہ: "اک روحانی گورو نال ناطہ: اک صحت مند ناطہ کویں جوڑیا جاوے۔" بنیادی طور تے ایس لئی لکھی سی کیوں جے میں اپنے استاداں – تسنزاب سرکانگ رنپوچے، تقدس مآب دلائی لاما اتے نگاوانگ دھرگئیے – کولوں ایہناں نال اپنے سانگھے سبب بوہت فیض یاب ہویا ساں۔ کتاب لکھن دا اک ہور سبب ایہ وی سی کہ مینوں ایس گل دا بڑا دکھ ہوندا سی کہ میرے جگتائی تدریسی دوریاں وچ مینوں ایہو جئے بوہت سارے مخلص جِگیاسو ملے جنہاں نوں میرے ورگی مکمل روحانی واپر نئیں سی ہوئی۔ اوہناں وچوں بہتیرے لوک ایہو جئے سان جو جنسی، مالی یا شکتی دی پدھر اوپر بدسلوکی دا شکار ہوۓ سان تے ہن اپنے آپ نوں معصوم اتے مظلوم جاندے سان۔ ایس واپر دی ساری ذمہ واری اپنے بد فعل استاداں اوپر پا کے اوہناں نے اپنے آپ نوں سب روحانی گورواں توں وکھ کر لیا سی، ایتھوں تیکر کہ روحانی راہ توں وی۔ دوجے جِگیاسو انج دے سان جو ایس غیر صحت مند سنگت توں منکر سان، سغوں ایہ مندے سان کہ صحیح "گورو نال عقیدت" نہ صرف جائز اے بلک گورو دے انج دے سبھاو نوں مقدس سمجھدے سان، بھاویں عام سوچ دے انوسار ایس نوں کنّا ہی نقصان دہ منیا جاوے۔ ایہ دوویں ات واد سبھاو چیلیاں نوں اک صحت مند سنگت توں فائدہ چکن توں روکدے سان۔
اوہناں موقعیاں تے جتھے ودیارتھی پچھمی نیں اتے استاد تبتی، اک عام سمسیا سنسکرتی پلیکھے دی ہے۔ ایہ مسٔلہ ہور وی گمبھیر ہو جاوندا اے جے اک دوجے کولوں غیر حقیقت پسند آساں لا لئیاں جاون کہ دوجا بندہ اپنے سنسکرتی سبھاو نال پریوگ کرے دا۔ ہور پلیکھے انج پے سکدے نیں جے استاد اتے ودیارتھی وچکار سانگھے بارے بندھی ہوئی لکھتاں نوں اوہناں دے اصلی پچھواڑے توں وکھ کر کے اوہناں دے لفظی معنیاں نوں تکئیے، اتے ترجمے دی کمزوریاں سبب تکنیکی اصطلاحواں نوں غلط سمجھئیے۔
مثال دے طور تے، 'لم رم' (درجہ بند راہ) لکھتاں ایس سنگت نوں "راہ دی جڑ" نال تشبیہ دیندے نیں اتے ایس اوپر پہلے مڈھلے ارتھٹ دے طور تے بحث کردے نیں۔ ایس مثال دا ارتھ ایہ ہے کہ ہر کوئی بوٹا اپنی جڑ توں غذا لیندا اے، نہ کہ اوہ مڈھ توں شروع ہوندا اے۔ بوٹا تے اصلوں بیج توں چالو ہوندا اے، پر تسونگکھاپا نے ایس سانگھے نوں "راہ دا بیج" نئیں آکھیا۔ اخیر گل ایہ ہے کہ لم رم دے اصلی مخاطب نوجوان ودیارتھی نئیں سان۔ ایہ حاضر لوکیں بھکشو منوکھ اتے سوانیاں سان جو تانترک عطاء اختیار لئی اکٹھے ہوۓ سان اتے جو، تیاری لئی، سوتراں دی شکشا اوپر اک وار فیر نظر مارنا چاہندے سان۔ اوہناں لوکاں لئی جو پہلے توں اپنی شکشا اتے پوجا راہیں بودھی راہ نال جُڑے ہوۓ نیں روحانی گورو نال اک صحت مند سنگت ہی اوہ جڑ ہے جس توں اوہناں نوں فیض پوہنچدا ہے کہ گیان پا سکن اتے کامیابی نال ایہ پورا پینڈا کٹ لین۔ ایس دا منورتھ کدی وی ایہ نئیں سی کہ پچھمی دھرم مرکزاں وچ آون والے نوجوان لوک لازماً اپنے روحانی گورو نوں مہاتما بدھ دے روپ وچ ویکھن دے نال اپنی شکشا لینی شروع کرن۔
جتھوں تیکر میرا اپنا سوال ہے، اپنے روحانی گورو دے نال میرے گوڑھے سانگھے دو حیاتیاں اوپر چھاۓ ہوۓ نیں۔ میں نو ورہیاں تیکر، تسنزاب سرکانگ رنپوچے، تقدس مآب دلائی لاما دے سورگ باسی منطقی بحث مباحثے دے سنگی اتے نائب استاد، دے شاگرد، التھاو، انگریزی سکتر، اتے بدیسی سفر دے پر بندھی دے طور تے کم کیتا۔ ۱۹۸۳ وچ رنپوچے دا دہانت ہو گیا، اتے پورے نو مہینے مغروں اوہناں دے دوجے جنم دی پچھان کر لئی گئی، اتے چار ورہیاں دی عمر وچ اوہناں نوں دھرم شالہ گھل دتا گیا۔ تھوڑے ہی مہینے گزرن مغروں اوہناں دے درشن ہوون اوپر اساں دوہناں نے اک دوجے نال اپنے گوڑھے سانگھے دی مُڑ کے تصدیق کر لئی۔ اک نوکر نے جدوں ایہ پوچھیا کہ کیا اوہ مینوں جاندے نیں تے ایس نکے ٹولکو نے جواب دتا "بیوقوف نہ بن۔ بیشک میں جاننا واں کہ ایہ کون نیں۔" اوس سمے توں رنپوچے نے مینوں اپنے روحانی ٹبر دے اک جی وانگوں قبول کر لیا اتے میرے نال اوس طراں دا ہی سبھاو رکھیا۔ اتے ایہ اک اجیہی شے ہے جس بارے اک چار ورہیاں دا نیانا دھوکہ نئیں دے سکدا۔ اپنے ولوں مینوں اوہناں نال گوڑھے سانگھے بارے کوئی شک نئیں۔
۲۰۰۱ء دی گرمیاں وچ میں دکھنی ہندوستان وچ اوہناں دے آشرم گاندن جانگتسے وچ اک مہینہ گزاریا سی، جتھے ستارہ ورہیاں دی عمر وچ اوہناں نے بھکشواں دے اک اکٹھ تے باقاعدہ طور تے عالماں دی صفاں وچ اپنی رلت دے موقع تے بحث کیتی سی۔ اوس مہینے وچ میں اوہناں کولوں اوہناں دی گیشے دی سرکھیا بارے شکشا لئی سی، اتے اک زبانی گل بات اتے اک لکھت دی تشریح دا ترجمہ کیتا سی جو اوہ اپنے پیش رو دے اک پچھمی چیلے نوں دے رہے سان۔ جدوں میں ایہ آکھیا کہ مینوں اوہناں لئی مڑ کے ترجمہ کرنا کِڈا چنگا پیا لگدا اے، تے اوہناں نے جواب دتا ،" بے شک، ایہ تہاڈا کرم ہے۔" میں وی اوہناں نوں دھرم اتے جگتائی شیواں بارے صلاح دین دا ایہ غیر رسمی چلار چالو رکھیا جس دی شروعات اوہناں نے پشلے جنم وچ کیتی سی۔
سرکانگ رنپوچے نال دو حیاتیاں وچ سنگت توں مینوں دھرم اتے پنر جنم بارے جو بھروسہ ملیا ہے اوہ شائد نری پڑھائی اتے سمادھ توں نہ ملدا۔ ایہ میرے لئی ایس راہ وچ جاری فیض دا درجہ رکھدی اے۔ نہ اوہ اتے نہ ہی میں، کسے جنم وچ اک دوجے بارے اپنے کردار دے معاملے وچ اپنے آپ نوں دھوکہ دینے آں۔ نہ تے اسی اُکا پہلاں ورگے آں، اتے نہ ہی اُکا انتر۔ دونویں ہی کسے ول دا چلار آں۔ اک دوجے لئی ڈوہنگے آدر نال، جس دی بنیاد ساڈی ہن دی اتے ایس توں پشلی حیاتی دی مختلف پدھراں اوپر حقیقت پسند سبھاو اے، اسی دونویں اک دوجے نوں آرام نال سکھانے وی آں اتے اک دوجے کولوں سکھنے وی آں۔ ایہ بالکل فطری لگدا اے۔
"سٹار ٹریک" دے اک شوقین ہون پاروں میں اپنی واپر نوں انج تکنا واں کہ میں اصلی چلار اتے "دوجی نسل" وچ کپتان کرک ہیٹھ عملے دا اک جی آں اتے ایہناں دی پیڑھی وچ مُڑ کے جنم لین والے کپتان پیکارڈ ہیٹھ اک نوجوان سپاہی آں۔ میرے لئی سب توں وڈا چیلنج اتے سب توں وڈا امتحان ایہ ہے کہ میں آون والے سمے وچ سارے "اینٹر پرائیز" دے عملے دے اک رکن دی حیثیت وچ اپنے ولوں سیوا کر سکاں۔