ਸੰਸਾਰ ਦੁੱਖ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਧਰਮ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ

ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਸਰੀਰਕ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਾਂ। ਢੰਗ ਜੋ ਅਸੀਂ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਦੁੱਖ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਲੋਕ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਲੁੱਟਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਾਨਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇਵੇਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ, ਕਿਸਾਨ, ਆਦਿ ਬਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਸਦਾ ਲਈ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਸਰਵਉੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਜਾਂ ਪਦਾਰਥਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੋਣ, ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੁਣ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਹੋਵੇ, ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।

ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਕੰਮ ਅਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਸੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਾਰਾਂ, ਆਦਿ - ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਿੱਛਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੰਸਾਰਿਕ ਹੋਂਦ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਤਾਜ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿੱਕਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਜਿੱਥੇ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕਾਰ। ਤੁਸੀਂ ਕਬਾੜਖਾਨਿਆਂ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋ ਜਿੱਥੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਆਖਰੀ ਅੰਤ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਕੁਝ ਕਬਾੜ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਾਰ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਤੱਦ ਵੀ, ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਿੱਸੇ ਟੁੱਟ ਨਾ ਜਾਣ, ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਆਦਿ।ਅਸੀਂ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪਦਾਰਥਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਓਨੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਧਰਮ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮਾਨਸਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਸਰੀਰਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ: ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਮਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੀ ਬੜੀ ਲੰਮੀ ਧਾਰਾ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਵੀ। ਹਰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸਰੀਰ ਲਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੌਤ ਵੇਲੇ ਵੀ ਮਨ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜਿਸ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਸਾਨੂੰ ਇੱਛਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਹ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਤੱਕ ਰਹੇ ਅਤੇ ਜਿਸਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਰੇਕ ਨਾ ਲੱਗੇ।

ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸਾਰੂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾ, ਇਹ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਧਰਮ ਹੈ।

ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਜਾਂ ਉਦਾਸੀ ਸਾਡੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਖੇਤ ਲਗਾਉਣਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਜਾਂ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਥੇ ਦੋ ਵਪਾਰੀ ਹਨ, ਇੱਕ ਸਫਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੋ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜਾ ਸਖਤ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰ ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜੀਵਿਤ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਥੋੜੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਗੇਸ਼ੇ-ਲਾ (Geshe-la) ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋਵੋਗੇ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਰੱਬ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਓਗੇ। ਪਰ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਦੇਵਤਾ ਵਜੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹੋਵੋ, ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਖਰੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦਾ – ਇਹ ਸਭ ਦੁੱਖ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉੱਚੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹੋ; ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਉੱਚੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਉੱਠਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਤੋਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਭੁੱਖੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਹੋ; ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ. ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਠੰਡ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਨਿੱਘ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ; ਫਿਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਠੰਡਾ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਖ ਦੀਆਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।

ਸੰਸਾਰ (ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ ਤੇ ਆਵਰਤੀ ਹੋਂਦ) ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਦੁੱਖਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਕਰਮ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਜਜ਼ਬਾਤ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਖਾਲੀਪਣ ਜਾਂ ਪਛਾਣਹੀਣਤਾ ਦੀ ਬੁੱਧੀ (ਵਿਤਕਰਾਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ) ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਅੰਤ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਅਰਹਤ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਆਰੀਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਕਰਨਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ (ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ) ਨਾਲੋਂ ਦਿਆਲੂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਮੀਟ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਫਰ ਦੇ ਕੋਟ ਅਤੇ ਉੱਨ ਪਹਿਨਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਤ ਜੀਵ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ – ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸ੍ਰਵਕਾ (Sravakas) ਅਤੇ ਅਰਹਤ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਜੋ ਇਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਹ ਬੁੱਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਧਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਕੇ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਪੁੰਨ ਮਹਾਸਿਧ ਹੋਏ ਸਨ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਸੀ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਣਗਿਣਤ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ, ਮਿਲਾਰੇਪਾ (Milarepa) ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਾਗਯੁ (Kagyu), ਨਿੰਗਮਾ (Nyingma), ਸਕਿਆ (Sakya) ਅਤੇ ਗੈਲਗ (Gelug) ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ ਹਨ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਦੇ ਯਤਨ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜੋ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਸੌਖਾ ਅਤੇ ਸੌਖਾ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਤਰੱਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਹੋਰ ਦੁੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਮਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਅੰਤ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ, ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ 'ਤੇ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਧਰਮ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਖਰ ਜਾਂ ਅੰਤ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸਿਰਫ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਵੀ।

ਸਾਨੂੰ ਦਸ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਤਿੰਨ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਹਨ: ਇੱਛਾ, ਦੁਸ਼ਮਣੀ, ਅਤੇ ਬੰਦ-ਮਾਨਸਿਕ ਅਗਿਆਨਤਾ (ਅਣਜਾਣਪੂਣਾ)।

ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਜਜ਼ਬਾਤ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਦੀਆਂ 84,000 ਕਿਸਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ 84,000 ਭੁਲੇਖੇ ਸਾਡੇ ਮੁੱਖ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਭਾਲ, ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਨਹੀਂ, ਅੰਦਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ 84,000 ਵਿੱਚੋਂ, ਮੁੱਖ ਇਹ ਤਿੰਨ ਜ਼ਹਿਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜਾ ਬੰਦ-ਮਾਨਸਿਕ ਅਗਿਆਨਤਾ ਜਾਂ ਅਣਜਾਣਪੂਣਾ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਨ-ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ।

ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ "ਅੰਦਰਮੁਖੀ" (ਨੰਗ-ਪਾ (nang-pa)) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਅੰਦਰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਜੋ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਹਿਨਾਇਨਾ (Hinayana) ਵਾਹਨ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਭੁਲੇਖੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭੁਲੇਖੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਹਾਯਾਨ (Mahayana) ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਹਾਂ। ਇਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਮਹਾਂਯਾਨਵਾਦੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੁੱਧ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਮੁੱਖ ਨੁਕਤਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ "ਓਮ ਮਨੀ ਪਦਮ ਹਮ (Om Mani Padme Hum)" ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, "ਇਹ ਕਰਨ ਦੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕੇ।”

ਇਹ ਸਰੀਰ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਹਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ: ਮਨੁੱਖ ਵਜੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖੋ। ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਸਮੁੰਦਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੋਚੋ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਪੂਰੇ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਬਣਨ ਦੀ ਦੁਰਲੱਭਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਾਂਗੇ।