ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ

ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਹਮਦਰਦੀ ਉੱਤੇ ਨਿਗਾਹ ਮਾਰੋ। ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ:

• ਪਹਿਲਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਹੈ। ਪਰ, ਜੁੜਾਅ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਵੱਖਰੇ ਹਾਲਾਤ 'ਤੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਵੀ ਨਫ਼ਰਤ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦੁਖੀ ਜੀਵਾਂ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਤਰਸ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਤਰਸ ਭਰੀ ਨਿਗਾਹ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਖੁੱਦ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਰਕੇ, ਉਹ ਮੁਸੀਬਤ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਤੀਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਹੈ।  ਇਹ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹਨ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨਾ ਝੱਲਣ ਦਾ ਉਹੀ ਸਮਾਨ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ । ਇਸ ਸਮਝ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ, ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਤੀਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਸਥਿਰ ਕਿਸਮ ਹੈ।  ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਮਦਰਦੀ ਜਿੰਨੀ ਸਥਿਰ ਹੋਵੇਗੀ, ਓਨੀ ਹੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। 

ਇਹ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦੋ ਆਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।  ਪਹਿਲੀਆਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਿਓਰੋਟਿਕ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਸੁਭਾਵਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੀਜੀ ਅਜਿਹੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜੋ ਕਾਰਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹਮਦਰਦੀ ਜੋ ਤਰਕ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੱਖਪਾਤ ਦੇ ਹੈ ਕੁਦਰਤ ਦੁਆਰਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਨਮ ਵੇਲੇ, ਭਾਵੇਂ ਮਨੁੱਖ, ਥਣਧਾਰੀ, ਜਾਂ ਪੰਛੀ ਹੋਵੇ – ਮੈਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੱਛੂਆਂ ਅਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਪਤਾ – ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਿਰਪੱਖ ਪਿਆਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਖਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ, ਨੇੜਤਾ, ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਨੇੜਤਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਬੱਚੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਾਰਤ ਨੇੜਤਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਬੀਜ ਹਨ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤੋਹਫ਼ੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਪਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਡੀ ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਤਰਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਅਧੀਨ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਬਰਾਬਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ, ਜੋ ਸੱਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਬੱਚੇ ਲਈ, ਪਿਆਰ ਧਰਮ, ਕਾਨੂੰਨ ਜਾਂ ਪੁਲਿਸ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਭਾਵੇਂ ਧਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਹਮਦਰਦੀ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਸਲ ਬੀਜ, ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਅਸਲ ਅਧਾਰ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ "ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ" ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਸ ਬੀਜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਕੁਝ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨੈਤਿਕ ਨੈਤਿਕਤਾ ਸਿਰਫ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿਖਲਾਈ ਦੁਆਰਾ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ "ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਧਰਮ ਦੀ ਅਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ। ਕਈ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ "ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਬਿਨਾਂ ਪੱਖਪਾਤ ਦੇ, ਗੈਰ-ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਹਮਦਰਦੀ, ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹਾਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਂ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬਚ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਜੈਵਿਕ ਅਧਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸਥਿਰ ਹਨ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਧੇਰੇ ਦਿਆਲੂ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਵਧੇਰੇ ਖੁੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਧਰਮ, ਨਸਲ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਮੁਸਕਾਨ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਣ, ਅਤੇ, ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਬਾਲਗ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ – ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਤਰ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ - 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਤੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਵੇਖੋ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਧੇਰੇ ਦਿਆਲੂ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਵਧੇਰੇ ਖੁੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਵੈ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਬੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁੱਸਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਦਿਆਲੂ ਦਿਲ ਸਾਡੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਡਰ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਸੌਂ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸੌਂ ਵੀ ਜਾਈਏ, ਸਾਨੂੰ ਸੁਪਨੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਸਾਡਾ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੌਂਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਟ੍ਰੈਂਕਿਊਲਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਸਾਡੀ ਊਰਜਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਾਡੀ ਊਰਜਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਭੱਜਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੇਖਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਲਈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਸੀਬਤਾਂ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ, ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਹਨ। ਉਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਾਂ, ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਸਾਡੇ ਕਾਰਜ ਡਰ, ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਤਣਾਅ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਣਾਅ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਮਨ ਭਰਮਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੰਗ-ਸੋਚ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਮੁਸੀਬਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀਜਨਕ ਨਤੀਜੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਹਮਦਰਦੀ ਇੱਕ ਖੁੱਲਾ ਮਨ, ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਹ ਢੰਗ ਵੇਖ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਗੈਰ-ਇੱਛਤ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੁਕਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਿਤ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।