ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਲਈ ਸੱਤ ਭਾਗਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਧਿਆਨ

ਸੱਤ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਛੇ ਕਦਮ ਹਨ ਜੋ ਸੱਤਵੇਂ, ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਟੀਚੇ ਦਾ ਅਸਲ ਵਿਕਾਸ, ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਦਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸੱਤ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਅਨੁਪਾਤ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਜੀਵਾਂ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ, ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਮੁੱਢਲੇ ਕਦਮ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣਾ ਹੈ।

ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮਝ, ਜੋ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਧਾਰਾ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਦੋਸਤ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਅਜਨਬੀ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਰਥ ਵਿਚ, ਹਰ ਕੋਈ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ।

ਮੁੱਖ ਨੁਕਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਸੋਚ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਗੈਰ-ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਨ। ਇਹ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ। ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਨੁਭਵ ਦੀਆਂ ਨਿਰੰਤਰਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰ, ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਵਜੋਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਜੀਵਨ ਦਾ ਰੂਪ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਜੋ ਕਿਸੇ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਿਛਲੇ ਕਰਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਗੈਰ-ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਨ ਬਾਰੇ ਇਹ ਨੁਕਤਾ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਮਝ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਹਰੇਕ ਲਈ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮੱਛਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਅਨੰਤ ਲੰਬੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਕਰਮ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮੱਛਰ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈਂਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੱਛਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਪ੍ਰੇਮ ਮੱਛਰ ਲਈ ਵੀ ਓਨਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਇਨਸਾਨ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਇਹ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੇਖਣ ਲਈ – ਜੋ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ – ਅਸੀਂ 7-ਭਾਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਇਹ ਪਛਾਣਨਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਜੀਵ, ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ, ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਇੱਕ ਮਾਂ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਗਰਭ ਜਾਂ ਇੱਕ ਅੰਡੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਸਾਡੀ ਇੱਕ ਮਾਂ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਬੇਅੰਤ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਤਰਕ ਅਤੇ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਕਿ ਜੀਵ ਸੀਮਤ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਣਗਿਣਤ ਹਨ, ਹਰ ਕੋਈ ਬੇਅੰਤ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਵੀ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਪਿਤਾ, ਸਾਡੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ, ਆਦਿ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।

ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਖਣ ਵੇਲੇ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਇਸ ਜਨਮ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਨਾ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਥੋੜਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਸਪਸ਼ਟਤਾ (ਖਾਲੀਪਣ), ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਥਿਰ ਪਛਾਣਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਨਾ ਸਾਡੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਹਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਨੁਪਾਤ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ, ਨਿੱਘਾ, ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਤ ਕਦਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੂਜਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਛਮੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਧਿਆਨ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸਮਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਘੱਟ ਚਿੰਤਤ ਅਤੇ ਘੱਟ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੰਬੰਧ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਬੇਸ਼ਕ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਮਲੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨਿਰੀਖਣ ਤੋਂ ਕਹਾਂਗਾ, ਮੈਂ 29 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਤਿੱਬਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਕਿ ਉਥੇ ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਬੰਧ ਪੱਛਮ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਘੱਟ ਚਿੰਤਤ ਜਾਪਦੇ ਹਨ।

ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਕਿੰਨੀ ਦਿਆਲੂ ਹੈ – ਜਾਂ ਸੀ, ਜੇ ਉਹ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ ਹੈ – ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਸਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਸੀ। ਫਿਰ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚਦਿਆਂ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਦਿਆਲਤਾ ਦਿਖਾਈ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਠੀਕ ਹੈ, ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਿਸਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦਿਆਲਤਾ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਅਟਕ ਨਹੀਂ ਜਾਵੋਗੇ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਮਦਦਗਾਰ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਕਿ ਜੇ ਸਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਤਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਅਸਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ।

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਲਿਖਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਰਣਨ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ: ਤੁਸੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੇ ਹੋ। ਇਕ ਮਾਂ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਅੰਡਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇਗੀ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਠਰੀ ਅਤੇ ਗਿੱਲੀ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਚੂਚੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਫੜਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਗਲਦੀ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਆਪਣੇ ਚੂਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਕਿਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਸਧਾਰਨ ਹੈ।

ਬੇਸ਼ਕ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਚਾਹੇ ਉਹ ਸਾਡੀ ਅਸਲ ਮਾਂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸੈਰੋਗੇਟ ਮਾਂ ਹੋਵੇ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਟੈਸਟ ਟਿਊਬ ਰਾਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹੋਈਏ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਟੈਸਟ ਟਿਊਬ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਸਾਡਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰੇ ਜਾਂ ਨਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਆਪਣੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਗਰਭਪਾਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਦਿਆਲਤਾ ਹੈ; ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਡੇ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦਰਦ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਛੋਟੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਉੱਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਸਾਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਵਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ; ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਅਸੀਂ ਨਾ ਬਚਦੇ। ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜੇ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਹਾਲਾਤ ਖਰਾਬ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੰਜਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਲਾਮ-ਰਿਮ ਪਾਠ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਲੱਭਣਾ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਹਨ। ਕੋਈ ਵੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ; ਹਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਜੋ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਹ ਕਿ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਦਰ, ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਅਤੇ ਕਦਰ ਵਧਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇਗਾ।

ਪੰਜਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ, ਸਾਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਭੋਲਾਪਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸਿਰਫ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਰਵੱਈਏ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ, ਅਸੀਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਸਾਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਅਨੁਮਾਨ ਹਨ। ਜੇ ਕਮੀਆਂ ਸਿਰਫ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹਨ ਪਰ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਗੈਰ-ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਮੀਆਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜਾਂ ਕੀ ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਜੇ ਨੁਕਸ ਹੁਣ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ: ਉਹ ਹੁਣ ਢੁਕਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਨੁਕਸ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਨੁਕਸ ਹਨ। ਫਿਰ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਿਰਫ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਧੀ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਮਾਪੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਪੇ ਬਣਨਾ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਾਪੇ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਸਨ। ਫਿਰ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਾਂਗੇ ਜੋ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜਾਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਮੀਆਂ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਈ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕ ਮੱਛਰ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਜੋ ਕਿ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ)। ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਕਮੀਆਂ ਨਹੀਂ ਥੋਪ ਰਹੇ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਬੀਤ ਗਏ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ, ਸਾਰੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਠੀਕ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ: ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਨੁਕਸ ਹਨ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਉਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਹੈ।

ਪੱਛਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਰੂ – ਮੈਂ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕੌਣ ਸੀ – ਨੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਇਕ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦਿਆਂ, ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਜਾਂ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਮਿੰਟ, ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ, ਇਕ ਘੰਟਾ, ਜਾਂ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਲੰਘਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਆਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨੇ ਹਰ ਪੰਜ ਜਾਂ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਸੀ, ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸਾਡੇ ਗੰਦੇ ਡਾਇਪਰ ਬਦਲੇ, ਸਾਨੂੰ ਖੁਆਇਆ, ਸਾਨੂੰ ਨਹਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਤੋਂ ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਆਦਿ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲੈ ਕੇ ਗਈ – ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਹੋਮਵਰਕ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਂਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਨੂੰ ਪੈਸਾ ਖ਼ਰਚਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਿਆਲੂ ਕੰਮ ਸਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੀਤੇ।

ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਉ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ, ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਦਾ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਐਂਟੀਡੋਟ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, “ਕੋਈ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।” ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕੀਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਦਿਆਲੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਯਕੀਨਨ, ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਖਾਧਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਆਲਤਾ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ।

ਸੱਤ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਕਦਮ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਅੰਨ੍ਹੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ, ਉੱਚੀ ਚੱਟਾਨ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ, ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਅਥਾਹ ਕੁੰਡ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਧੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹਾਂ, ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਜੇ ਅਸੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਕੌਣ ਕਰੇਗਾ? ਉਹ ਕਿਸ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਅਜਿਹੇ ਖ਼ਿਆਲ ਸਾਡੀ ਇਹ ਦਿਲੀ ਇੱਛਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਇਆ ਦਾ ਫਲ ਭਰ ਦੇਈਏ।

ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਉਸ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਹੋਰ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੁਬਾਰਾ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪੰਜ ਜਾਂ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਾਂਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਦੋਸਤਾਂ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਤੁਲਨਾ ਕਰੀਏ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੇਖਣਗੇ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਅਸੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨੁਕਤਾ ਦੋਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੰਤੂਵਾਦੀ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਹੋਵੇਗੀ। ਬਿੰਦੂ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਦੇ ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਭਾਵ, ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ, ਧੰਨਵਾਦ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਮੋੜਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ।

ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਜੋ ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਦੱਸੀ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੀਏ। ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਛਮੀ ਬੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦਇਆ ਦੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਭਿਆਨਕ ਸੰਬੰਧ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਅਟਕ ਗਏ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਰਿਸ਼ਤੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਾ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਅਣਗੋਲਿਆਂ ਕਰਨਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਹੈ ਖੁੱਲ੍ਹਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ। ਹਰ ਕਦਮ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਬੇਸ਼ਕ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਦਾਇਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ, ਮੈਂ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਬੈਠਣਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ, "ਸੱਭ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ" ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ, ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਸਿਖਲਾਈ ਵਿਚ ਮੈਂ ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ – ਦੋਸਤ, ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਅਤੇ ਅਜਨਬੀ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਅਸਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਿਆਨ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਟਰੋ ਜਾਂ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਅਜ਼ਮਾਓ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਅਸੀਂ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਕੀੜਿਆਂ, ਆਦਿ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ – ਅਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਿਧਾਂਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਲਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਅਤਿਅੰਤ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ – ਅਰਥਾਤ, ਮਨੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਆਲੂ ਹੋਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ। ਜੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਕੀੜੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਅਤਿਅੰਤ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਫਿਰ ਵੀ, ਅਕਸਰ, ਉਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਉਥੇ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸਹੀ ਪਰਿਪੇਖ ਰੱਖਣਾ ਪਏਗਾ।

ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀੜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਸੌਖਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੀੜੀ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਜਵਾਬੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਕੀੜੀ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਜੇ ਉਹ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਹ ਧਿਆਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਖੇਪ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ – "ਸੱਭ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵ" – ਅਤੇ ਜਦਕਿ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਅਸਲ ਲੋਕਾਂ, "ਅਸਲ ਸੰਸਾਰ" ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ, ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦਿਆਲਗੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਮੋੜਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਦਿਲੋਂ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਨੇੜਤਾ ਅਤੇ ਨਿੱਘ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਿਲਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਧਿਆਨ ਕਦਮ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਨੇਹ ਕਰਨਾ, ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਦੀ ਭਲਾਈ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਬੁਰਾ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਦਿਲ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਚੌਥੇ ਕਦਮ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਉੱਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਿਆਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ। ਉੱਚ ਪਿਆਰ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਦੋਵੇਂ ਹੋਣ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਪੂਰੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਹੈ ਕਿ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਜਾਂ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਮੈਂ  ਨਹੀਂ ਹਾਂ।

ਕਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ: ਜੇ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਲਗਾਵ, ਕ੍ਰੋਧ ਆਦਿ ਦੇ ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, “ਤੁਹਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਿਲਣ। ਮੇਰੀ ਅਰਦਾਸ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਪਾਓ।"

ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਕਦਮ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਸ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏ ਬਿਨਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਿਚ ਨਿਭਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਫਿਰ ਪੰਜਵਾਂ ਕਦਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਚ ਹਮਦਰਦੀ: ਹਰੇਕ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਦੁਬਾਰਾ, ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੈ। ਉੱਚ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਉੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਸਿਰਫ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ, "ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।" ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਉਹ ਵਿਵਹਾਰਕ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਉੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਕਈ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਆਮ ਹਮਦਰਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।

• ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ 'ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ ਕੁਝ 'ਤੇ।
• ਉੱਚ ਪਿਆਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਸ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇਕ ਪ੍ਰੇਮਮਈ ਮਾਂ ਵਰਗਾ ਹੋਣਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
• ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਇਕ ਲਈ ਇਹ ਇੱਛਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਉਲਝਣ ਕਰਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਮੁੜ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਦੁੱਖਾਂ, ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਫਸੇ ਰਹਿਣ, ਵਧੇਰੇ ਉਲਝਣ ਪੈਦਾ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਰਦ ਜਾਂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ। ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਦੁੱਖ ਆਮ ਦੁਨਿਆਵੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਉੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਜੀਵ ਦੀ ਉਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਫਿਰਦੌਸ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
• ਇਹ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੋਈ ਖੂਬਸੂਰਤ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਹਮਦਰਦੀ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਿਆਗ ਦੇ ਸਮਾਨ ਰਵੱਈਏ, ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਦੇ ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਰਵੱਈਆ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ, ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਮਾਨ ਰਵੱਈਆ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ, ਉਸੇ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲਈ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।

ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਓਨਾ ਹੀ ਦੁਖੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿੰਨਾ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਦੁਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਦੁੱਖ ਝੱਲਦੇ ਹਾਂ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਇੰਨੀ ਮਿਹਰਬਾਨ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਧਿਆਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਝ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰੇ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰੰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਸਿਰਫ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਉਹੀ ਸਿਧਾਂਤ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ ਜੋ ਘੱਟ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਘੱਟ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ, ਜਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਲਈ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਲੋਂ ਇੱਛਾ ਰੱਖੀਏ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਲੋਂ ਇੱਛਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੀਏ ਕਿ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਕਿਉਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ, ਫਿਰ, ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਇਕ ਕਦਮ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਘੱਟ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸੋਚਣ ਦੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਜੋੜਣ ਲਈ, ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਖੁੱਦ ਨੂੰ ਬੁੱਧ-ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬੁਰੇ ਨਹੀਂ ਹਾਂ; ਕੋਈ ਵੀ ਬੁਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਬਣਨ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ, ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਇਸ ਸੱਭ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ।

ਇਕ ਹੋਰ ਬਿੰਦੂ: ਥੈਰਾਵਾੜਾ (Theravada) ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿਨਾਯਾਨਾ (Hinayana) ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਗ੍ਰੇਡਡ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ਇਹ ਸੱਤ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਕਾਰਨਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਥੈਰਾਵਾੜਾ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਗਾਇਬ ਹੈ। ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ਕਦਮ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਛੇਵੇਂ ਕਦਮ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ “ਪੂਰਨ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਇੱਛਾ” ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ “ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ” ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੈਂ ਖੁਦ ਇਸ ਦਾ ਕਈ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਮੈਂ "ਬੇਮਿਸਾਲ ਫੈਸਲਾ" ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਉੱਚ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਇਰਾਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ, ਅਸੀਂ ਪੱਕਾ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਕੋਈ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢੇ ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ, "ਓਹ, ਹੋ, ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਹੁੰਦਾ।" ਸਾਨੂੰ ਵਾਕਿਈ ਅੰਦਰ ਛਾਲ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇੱਥੇ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਕਾਰਨ ਵਜੋਂ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਇਸ ਛੇ-ਕਦਮ ਪੰਗਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ, ਸੱਤਵਾਂ ਕਦਮ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਟੀਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਵੇਂ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਜੇ ਮੈਂ ਸੁਆਰਥੀ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਬੇਸਬਰ ਹਾਂ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਹੋਵਾਂ, ਅਤੇ ਆਲਸੀ ਹਾਂ, ਜੇ ਮੈਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਥੱਕ ਜਾਵਾਂ, ਜੇ ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝ ਸਕਾਂ, ਅਤੇ ਜੇ ਮੈਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਨਾ ਕਰ ਸਕਾਂ, ਜੇ ਮੈਂ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੋਵਾਂ, ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵਾਂ ਜਾਂ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਾਂ – ਇਹ ਸੱਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਰੋਕਣੀਆਂ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੁੱਧ-ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਾਂ। ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, “ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ” – ਅਸੀਂ ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਦੇਵਤੇ ਨਹੀਂ ਬਣਾਂਗੇ। ਇਸ ਸੋਚ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁੱਧ ਬਣਨ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਉਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਹਾਲੇ-ਹਾਸਿਲ-ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਨ ਹੋਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਪੂਰੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹੁਣ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੰਕਲਪ ਹੈ, 7-ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਕਦਮਾਂ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਬੇਘਰ ਹੋਣਾ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਬੇਘਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ ਕਿ ਉਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰੀਬ, ਆਲਸੀ ਹਨ, ਜਾਂ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਸਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਅਤੇ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੇ ਇਸ ਖ਼ਾਸ ਸਮੇਂ ਤੇ, ਉਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਨ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਨ ਅਤੇ, ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ, ਸਾਡੇ ਗੰਦੇ ਡਾਇਪਰ ਬਦਲੇ, ਆਦਿ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇਸ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਮੋੜਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਾਂਗਾ। ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕਣ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ।

ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ? ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ ਜਾਣ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬੇਸ਼ਕ, ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੋ ਇਸ ਪਲ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਮ, ਝਿਜਕ ਅਤੇ ਕਠੋਰਤਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੇਣਾ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸਕੁਰਾਹਟ ਦੇਣਾ – ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕੁਝ ਕਰਨਾ।

ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਦੂਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁਣੇ ਸਾਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿੰਨਾ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਯਕੀਨਨ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਬੇਘਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਭੁੱਲੀਏ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਧਿਆਨ ਹੀ ਨਾ ਕਰਦੇ ਰਹੀਏ। ਜੇ ਸਾਡਾ ਸੰਕਲਪ ਸੁਹਿਰਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਹਰ ਪਲ ਆਪਣੇ ਆਪ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਉਦੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸਬਵੇਅ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੋਲ ਭੀਖ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਠੰਡੇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਬੈਠੀ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ? ਜੇ ਉਹ ਠੰਢੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਭੀਖ ਮੰਗ ਰਹੀ ਇਸ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਸਾਡੀ ਅਸਲ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸਾਹਮਣਿਓ ਲੰਘ ਜਾਵਾਂਗੇ? ਜਾਂ ਫਿਰ ਉਸ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਰੇ ਕੀ ਜੋ ਸਬਵੇਅ 'ਤੇ ਬੇਘਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਸਥਾਈ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਪੁੱਤਰ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ? ਇਸ ਲੜਕੇ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਕੋੜ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਕਾਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨ ਸਮਝੋ।

ਬੇਸ਼ਕ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇਘਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਪੱਖਪਾਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਨਸ਼ੇ ਜਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਮੰਗਣ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਵਰਤਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ "ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ" ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਫਿਰ, ਅਸੀਂ ਉਹ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਮਦਦਗਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ ਵਧੇਰੇ ਨਸ਼ਾ ਜਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਕਰਨਗੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਭੋਜਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ, ਘਿਣਾਉਣੇ ਜੰਕੀ ਜਾਂ ਸ਼ਰਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ ਨਾ ਸੋਚਣ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰਾ ਰਵੱਈਆ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਇਨਸਾਨ ਹਨ, ਦੁੱਖ ਝੇਲਦੇ ਇਨਸਾਨ।

ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਾਲੇ ਸੀਮਤ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਜਾਣਨ ਲਈ ਬੁੱਧ ਬਣਨਾ ਪਏਗਾ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ 7-ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਇੱਕ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਟੀਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਬੁੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅਤੇ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਦਿਆਲਤਾ ਦੀ ਕਦਰ, ਧੰਨਵਾਦ, ਚਿੰਤਾ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਕਲਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ, ਸਾਡਾ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਉਦੇਸ਼ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਦਿਲੋਂ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।