જીવવિજ્ઞાન અને કારણ પર આધારિત કરુણા

કરુણા જુઓ, ઉદાહરણ તરીકે. એમાં ત્રણ પ્રકાર છે:

• પ્રથમ સંબંધીઓ અને પ્રિયજનો તરફ નિર્દેશિત છે. પરંતુ, જોડાણ પર આધારિત હોવાથી, તે અવકાશમાં મર્યાદિત છે. સહેજ પણ સંજોગોમાં, તે ઝડપથી ગુસ્સો અને નફરતમાં પણ બદલાઈ શકે છે.
• બીજા પ્રકારની કરુણા પીડિત માણસો તરફ નિર્દેશિત છે, તેમના માટે દયાના આધારે. આ પ્રકારની કરુણા સાથે, આપણે તેમને પ્રત્યે નીચું જોઈએ છીએ અને તેઓ કરતાં વધુ સારું અનુભવીએ છીએ. આ બે પ્રકારની કરુણા ખલેલ પોંહચાડતી લાગણીઓને કારણે ઉદ્ભવે છે અને તેના કારણે તેનું પરિણમ મુશ્કેલી છે.
• ત્રીજા પ્રકારની કરુણા નિષ્પક્ષ છે. તે સમજણ અને આદર પર આધારિત છે. તેની સાથે, આપણને ખ્યાલ આવે છે કે બીજાઓ પણ આપણા જેવા જ છે: તેઓને ખુશ રહેવાનો અને આપણી જેમ દુઃખી નહીં થવાનો પણ એટલો જ અધિકાર છે જેટલો આપણને છે. એ સમજણને લીધે, આપણે તેમના પ્રત્યે પ્રેમ, કરુણા અને લાગણી અનુભવીએ છીએ. આ ત્રીજા પ્રકારની કરુણા સ્થિર પ્રકારની છે. તે તાલીમ, શિક્ષણ અને કારણ દ્વારા વિકસાવવામાં આવે છે. કરુણા જેટલી સ્થિર હશે તેટલી તે વધુ ફાયદાકારક રહેશે.

આ ત્રણ પ્રકારની કરુણા બે સામાન્ય શ્રેણીઓમાં આવે છે. પ્રથમ બે પ્રકારની લાગણીઓ છે જે કંઈક ન્યુરોટિકના આધારે સ્વયંભૂ ઊભી થાય છે. ત્રીજું એક લાગણી છે જે કારણ પર આધારિત છે.

કરુણા જે કારણ પર આધારિત હોય છે અને જે કોઈપણ પક્ષપાત વગરની હોય છે તેને પ્રકૃતિ પ્રબળ કરે છે. જન્મ સમયે, માણસ, સસ્તન પ્રાણી અથવા પક્ષી - હું દરિયાઈ કાચબા અને પતંગિયા વિશે જાણતો નથી - આપણે બધા આપમેળે આપણી માતા પ્રત્યે નિષ્પક્ષ પ્રેમ અનુભવીએ છીએ, જો કે આપણે તેને જાણતા નથી. આપણે બધા તેમના પ્રત્યે કુદરતી આકર્ષણ, નિકટતા અને સ્નેહ અનુભવીએ છીએ. માતા, તેમજ, આપમેળે તેના નવજાત બાળક માટે કુદરતી નિકટતા અને સ્નેહ અનુભવે છે. તેના કારણે, તે શિશુની સંભાળ રાખે છે અને નર્સ કરે છે. આ પ્રેમાળ સંભાળ બાળકના સ્વસ્થ વિકાસનો આધાર છે.

આના પરથી આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે જૈવિક આધારિત નિકટતા અને સ્નેહ એ કરુણાના બીજ છે. આપણે ક્યારેય પ્રાપ્ત કરશું એમાં તે સૌથી મોટી ભેટ છે અને તે આપણી માતાઓ તરફથી આવે છે. જ્યારે આપણે આ બીજને કારણ અને શિક્ષણ સાથે ઉછેરીએ છીએ, ત્યારે તે વાસ્તવિક કરુણામાં વિકસે છે - નિષ્પક્ષ અને દરેક પ્રત્યે સમાન રીતે નિર્દેશિત, આપણા બધાની સમાનતાને સમજવાના આધારે.

બાળક માટે, સ્નેહ ધર્મ, કાયદાઓ અથવા પોલીસ અમલીકરણ પર આધારિત નથી. તે માત્ર કુદરતી રીતે આવે છે. તેથી ધર્મો દ્વારા શીખવવામાં આવતી કરુણા સારી હોવા છતાં, વાસ્તવિક બીજ, કરુણાનો વાસ્તવિક આધાર જૈવિક છે. હું જેને "ધર્મનિરપેક્ષ નીતિશાસ્ત્ર" કહું છું તેનો તે આધાર છે. ધર્મે ફક્ત આ બીજને મજબૂત બનાવવું જોઈએ.

કેટલાક માને છે કે નૈતિક નીતિશાસ્ત્ર ફક્ત ધાર્મિક વિશ્વાસ પર આધારિત હોવી જોઈએ. અન્ય લોકો માને છે કે નૈતિકતાની ભાવના તાલીમ દ્વારા વિકસાવી શકાય છે. કેટલાક માને છે કે “ધર્મનિરપેક્ષ” એટલે ધર્મનો અસ્વીકાર. અન્ય લોકો માને છે કે "ધર્મનિરપેક્ષ" એ ભારતના બંધારણની જેમ અવિશ્વાસીઓ માટેના આદર સહિત, પૂર્વગ્રહ વિના તમામ ધર્મો માટે આદર રાખવાનો સૂચિત કરે છે. આ પછીની નૈતિકતા, અને ખાસ કરીને તેના આધાર તરીકે કરુણા, વૃત્તિમાં મૂળ છે. જેમ કે માતા અને નવજાત બાળકના કિસ્સામાં, તેઓ અસ્તિત્વની જરૂરિયાતને કારણે આપોઆપ ઉદ્ભવે છે. તે જૈવિક આધારને કારણે, તેઓ વધુ સ્થિર છે.

જ્યારે આપણે વધુ કરુણામય હોઈએ છીએ, ત્યારે આપણું મન અને હૃદય વધુ ખુલ્લા હોય છે અને આપણે વધુ સરળતાથી સંચાર કરીએ છીએ.

જ્યારે બાળકો રમે છે, ત્યારે તેઓ ધર્મ, જાતિ, રાજકારણ અથવા પારિવારિક પૃષ્ઠભૂમિ વિશે વિચારતા નથી. તેઓ તેમના રમતના સાથીઓ તરફથી એક સ્મિતની પ્રશંસા કરે છે, પછી ભલે તેઓ કોઈ પણ હોય, અને, જવાબમાં, તેમના પ્રત્યે સારા છે. તેમના મન અને હૃદય ખુલ્લા છે. બીજી બાજુ, પુખ્ત વયના લોકો સામાન્ય રીતે આ અન્ય પરિબળો પર ભાર મૂકે છે - વંશીય અને રાજકીય તફાવતો, વગેરે. તેના કારણે તેમનું મન અને હૃદય વધુ સાંકડા હોય છે.

બંને વચ્ચેના તફાવતો જુઓ. જ્યારે આપણે વધુ કરુણામય હોઈએ છીએ, ત્યારે આપણું મન અને હૃદય વધુ ખુલ્લા હોય છે અને આપણે વધુ સરળતાથી સંચાર કરીએ છીએ. જ્યારે આપણે સ્વ-કેન્દ્રિત હોઈએ છીએ, ત્યારે આપણું મન અને હૃદય બંધ થઈ જાય છે અને આપણા માટે અન્ય લોકો સાથે સંચાર કરવું મુશ્કેલ છે. ગુસ્સો રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી પાડે છે, જ્યારે કરુણા અને દયાળુ હૃદય આપણી રોગપ્રતિકારક શક્તિને સુધારે છે. ક્રોધ અને ડરથી, આપણે ઊંઘી શકતા નથી અને જો આપણે ઊંઘી જઈએ તો પણ આપણને ખરાબ સપના આવે છે. જો આપણું મન શાંત હોય તો આપણને સારી ઊંઘ આવે છે. આપણને કોઈ ઉપશામકરની જરૂર નથી – આપણી ઉર્જા સંતુલિત છે. તણાવ સાથે, આપણી ઊર્જા આસપાસ દોડે છે અને આપણે ગભરાટ અનુભવીએ છીએ.

સ્પષ્ટતા થી જોવા અને સમજવા માટે શાંત મનની જરૂર છે. જો આપણે ઉશ્કેરાઈલા હોઈએ, તો આપણે વાસ્તવિકતા જોઈ શકતા નથી. તેથી, મોટાભાગની મુશ્કેલીઓ, વૈશ્વિક સ્તરે પણ, માનવસર્જિત મુશ્કેલીઓ છે. તેઓ ઉદભવે છે કારણ કે આપણે વાસ્તવિકતા ન જોવાના કારણે, પરિસ્થિતિનો નબળી રીતે વર્વહાર કરીએ છીએ. આપણી ક્રિયાઓ ભય, ગુસ્સો અને તણાવ પર આધારિત છે. ખૂબ જ તણાવ છે. આપણે તટસ્થ નથી કારણ કે આપણું મન ભ્રમિત છે. આ નકારાત્મક લાગણીઓ સંકુચિત માનસિકતા તરફ દોરી જાય છે અને તે મુશ્કેલી ઊભી કરે છે, જે ક્યારેય સંતોષકારક પરિણામો લાવતું નથી.

કરુણા, બીજી બાજુ, ખુલ્લો મન, શાંત મન લાવે છે. તેની સાથે, આપણે વાસ્તવિકતા જોઈએ છીએ અને જે કોઈને જોઈતું નથી તેને સમાપ્ત કરવા અને દરેકને જે જોઈએ છે તે લાવવા માટેની પદ્ધતિઓ શું છે. આ એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો છે અને કારણ પર આધારિત કરુણાનો એક મહાન લાભ છે. તેથી, જીવવિજ્ઞાન પર આધારિત અને કારણ દ્વારા સમર્થિત માનવ મૂલ્યોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, માતાઓ અને માતા અને બાળક વચ્ચેનો સહજ પ્રેમ અને સ્નેહ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.