ਅਸੀਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?
ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਸੱਚ ਹੈ? ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: ਸਿੱਧੀ ਧਾਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ, ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਧਾਰਨਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪ ਦੁਆਰਾ ਵੇਖ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਰਤਦਿਆਂ, ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਮਾਈਕਰੋਬਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਿੱਧੀ ਧਾਰਨਾ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ। ਸਾਨੂੰ ਤਰਕ, ਸੂਝ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਚੁੰਬਕਵਾਦ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਚੁੰਬਕ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਸੂਈ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਭਾਵਨਾ ਧਾਰਨਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਸਮਾਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ਉੱਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਚਾਲ ਮੰਨ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਤਰਕ ਵੱਲ ਮੁੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਤੋਂ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਇਹ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਜੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਸਕਣ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਨੂੰ ਹਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਲੱਭਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਹਿਣਾ," ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ", ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਸਾਬਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਚੁੰਬਕਵਾਦ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ।
ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਤਰਕ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਜੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਧੀ ਕੁਝ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੱਚੇ ਖਾਲੀ ਕੈਸੇਟ ਵਾਂਗ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਜਵਾਨ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਇਹ ਕਹਿਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਤੋਂ। ਹਰ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਜੋ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਰੂਣ ਬਣਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੱਚੇ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਡੀਐਨਏ ਅਤੇ ਜੀਨ ਹਨ। ਇਹ ਸਰੀਰਕ ਪੱਖ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਨੁਭਵੀ ਪੱਖ ਬਾਰੇ ਕੀ? ਅਸੀਂ ਮਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ?
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ " ਮਨ " ਦਾ ਉਹੀ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ," ਮਨ " ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਜੋ ਇਹ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਰ ਰਿਹਾ/ਰਹੀ ਹੈ। ਗਤੀਵਿਧੀ ਜਾਂ ਘਟਨਾ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਬੋਧਿਕ ਉਛਾਲ ਹੈ – ਵਿਚਾਰ, ਦ੍ਰਿਸ਼, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ – ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੋਧਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝਣਾ ਵੀ।
ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਬੋਧਿਕ ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਇੱਥੇ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਰੀਰ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਦਲੀਲ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਜੈਨੇਟਿਕ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੀ ਚਾਕਲੇਟ ਆਈਸ ਕਰੀਮ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜੀਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਕੁੱਝ ਦਿਲਚਸਪੀਆਂ ਹਿੱਤ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਆਏ ਹਾਂ। ਇਹ ਕਾਰਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸਮਝਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਮੈਂ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਉਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ? ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਜਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਪਲਬਧ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਮਾਜ ਦਾ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਹੱਥ ਯੋਗਾ ਬਾਰੇ ਉਸ ਖਾਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖੀ? ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੁੱਕਿਆ? ਇਹ ਇਕ ਹੋਰ ਸਵਾਲ ਹੈ। ਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਰਫ ਅਚਨਚੇਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕੀ ਸਭ ਕੁਝ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ?
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਆਓ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਈਏ: ਬੋਧਿਕ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਧਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਜੀਵਨ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੰਡੇ ਦੇ ਇਸ ਸੁਮੇਲ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ? ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਕੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੋਧਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਬਿਜਲਈ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵੀ ਪੱਖ ਹੈ?
ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਵਿਧੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇਹ ਚੰਗਿਆੜੀ – ਜਿਸਨੂੰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ – ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ? ਕੀ ਇਹ ਚਰਮ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ? ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ? ਕੀ ਇਹ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਵਿੱਚ ਹੈ? ਅੰਡੇ ਵਿੱਚ? ਜੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਕਿ ਇਹ ਇਹ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਕਦੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਪਏਗਾ।
ਸ਼ੁੱਧ ਤਰਕ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਵਰਤਾਰੇ ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਉਸੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਲਾਂ ਤੋਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਭੌਤਿਕ ਵਰਤਾਰਾ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪਦਾਰਥ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਊਰਜਾ, ਉਸ ਪਦਾਰਥ ਜਾਂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸਰੀਰਕ ਊਰਜਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ - ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚੇਤੰਨ ਜਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ। ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ? ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕੋਈ ਵਿਧੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇਹ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਰੱਬ ਤੋਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਜੀਵ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਵਿਚ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਅਸੰਗਤਤਾਵਾਂ ਇਕ ਸਮੱਸਿਆ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਵਿਕਲਪ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਲ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਇਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਫਿਲਮ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ
ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਨਾਲ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਫਿਲਮ ਦੇ ਫਰੇਮਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਜਾਂ ਮਨ-ਧਾਰਾਵਾਂ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੇ ਸਦਾ ਬਦਲਦੇ ਪਲਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਕੋਈ ਠੋਸ, ਲੱਭਣ ਯੋਗ ਹਸਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਮੈਂ" ਜਾਂ "ਮੇਰਾ ਮਨ", ਜੋ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਇਕ ਕਨਵੇਅਰ ਬੈਲਟ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਇਹ ਫਿਲਮ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਜੋ ਕਿ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਫਰੇਮ ਵੱਖਰਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਫਰੇਮ ਅਗਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੇ ਪਲਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਬਦਲਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪਲ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਹੋਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਹਨ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਜਾਂ "ਮਨ" ਇਕ ਮਨ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ "ਮੈਂ" ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਤਰਕ ਦੀਆਂ ਉਹ ਪੰਗਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤ ਤਰਕਪੂਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇਕ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਕਿਸੇ ਰੂਹ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਠੋਸ ਛੋਟੀ ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਇੱਕ ਕਨਵੇਅਰ ਬੈਲਟ ਦੇ ਬਣੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਕਨਵੇਅਰ ਬੈਲਟ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਠੋਸ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਜਾਂ ਰੂਹ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਮੈਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ: "ਹੁਣ ਮੈਂ ਜਵਾਨ ਹਾਂ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਬੁੱਢਾ ਹਾਂ; ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਾਂ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਉਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।” ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦਾ ਇਹ ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਸਮਾਨਤਾ ਇਕ ਫਿਲਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਫਰੇਮ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਨਾ ਹੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਤੂੰ ਬਣ ਜਾਵਾਂ, ਨਾ ਇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇੱਕ ਹਾਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇੱਕ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੁਸੀਂ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖ ਲੱਗੇ, ਤੁਸੀਂ ਕਾਰ ਵਿਚ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਦਕਿ ਮੈਂ ਖਾਣਾ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵਾਂ। ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਧਾਰਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਫਿਲਮ ਦਾ ਕ੍ਰਮ ਤੁਹਾਡੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਾਂਗ ਇਸ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਠੋਸ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਨਾ ਹੋਣ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਕ ਫਰੇਮ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਫਰੇਮ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਹਰ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ "ਮੈਂ" ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਪੂਰੀ ਫਿਲਮ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਫਰੇਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹਰੇਕ ਫਰੇਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਠੋਸ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਮੈਂ" ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਹਰੇਕ ਪਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਠੋਸ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ "ਮੈਂ", "ਸਵੈ" ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਇੱਕ ਨਿਹਲਿਸਟਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕੀ ਇਨਸਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਨਸਾਨ ਵਜੋਂ ਮੁੜ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਆਮ ਕਾਰਕ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਬੁੱਧੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਬੁੱਧੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ, "ਬਹੁਤ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਨਹੀਂ" ਤੋਂ "ਬਹੁਤ ਬੁੱਧੀਮਾਨ" ਤੱਕ ਦੇ ਪੂਰੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੋਰ ਕਾਰਕ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਗੁੱਸਾ, ਲਾਲਚ, ਲਗਾਵ, ਧਿਆਨ ਭਟਕਣ, ਅਤੇ ਜਬਰਦਸਤੀ ਵਿਵਹਾਰ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕਾਰਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਨੁੱਖੀ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲਾਲਚ, ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ।
ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਿਨਸੀ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਹਰੇਕ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਸੈਕਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲਦੇ ਹਨ – ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁੱਤੇ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ? ਕੁੱਤਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੁੱਤੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਜੇ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਕਿ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਢੰਗ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲੈਣਗੇ ਜੋ ਉਸ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਲਈ ਉਚਿਤ ਅਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਯਾਨੀ, ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ।
ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ: "ਕੀ ਮੈਂ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜਾਨਵਰ ਵਾਂਗ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ?” ਇੱਕ ਮੱਖੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ। ਮੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਪੂਰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਭਟਕਣਾ ਹੈ। ਮੱਖੀ ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੀ; ਇਹ ਨਿਰੰਤਰ ਉੱਡਦੀ ਅਤੇ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਧਿਆਨ ਭਟਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਸਾਡਾ ਮਨ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਮੱਖੀ ਦਾ ਮਨ? ਜੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਕੀ ਅਸੀਂ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹੋਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਰੱਖਾਂਗੇ?
ਇਹ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਜੋਂ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਲੈਣ। ਸਾਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜੀਵਨ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਥੱਲੇ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਆਦਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਫਿਰ ਵੀ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਪਿਛਲੇ ਜਾਨਵਰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਕਰਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਪਿਛਲੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਜਨਮ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਨੀਚ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜਨਮ ਲੈਣ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ।
ਨੁਕਤਾ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਜਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਜੋ ਕਿਸਮ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ ਉਹ ਕਰਮ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਦਤਾਂ 'ਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜਬਰਦਸਤੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਜਿਹਾ ਸਰੀਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ।
ਸੰਖੇਪ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਬੋਧੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀ ਤਰਕ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀ ਹੈ: ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀਆਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਗਾੜਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤਰਹਿਤ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਉਹ ਸਿੱਟਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਅਸੀਂ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ, ਇਸਦੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਵਿਵਹਾਰਕ ਆਦਤਾਂ ਨਾਲ ਹਰ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦੇਣਾ।