Nagardżuna

Nagardżuna (Klu-grub) wraz z Asangą (Thogs-med) byli dwoma wielkimi pionierami tradycji mahajany. Nagardżuna przekazał linię nauk głębokiego poglądu na pustkę pochodzących od Mańdżiuśriego, natomiast Asanga przekazał linię nauk o rozległych praktykach bodhisattwy pochodzących od Maitrei.

Nagardżuna urodził się przypuszczalnie w połowie I wieku lub na początku II wieku n.e. w bramińskiej rodzinie w Widarbha, królestwie leżącym w dzisiejszych stanach Maharastra i Andhra Pradesh południowych Indii. Jego nadejście zostało przepowiedziane w różnych sutrach, jak na przykład w „Sutrze zstąpienia do Lanki” (Lan-kar gshegs-pa'i mdo, sanskr. Lankawatara). Przy jego narodzinach wróżbita przepowiedział, że będzie on żył zaledwie siedem dni, chyba że jego rodzice poczynią ofiary dla stu mnichów, a wówczas będzie mógł dożyć wieku siedmiu lat. Gdy Nagardżuna osiągnął wiek siedmiu lat, w obawie o jego życie, rodzice wysłali go do Klasztornego Uniwersytetu Nalanda w północnych Indiach, gdzie spotkał buddyjskiego mistrza Sarahę. Saraha powiedział mu, że jeśli wyrzeknie się świata i będzie recytował mantrę Amitabhy, dożyje sędziwego wieku. Nagardżuna postąpił za jego radą, po czym wstąpił do klasztoru, otrzymując imię „Śrimanta”.

W Nalandzie, Nagardżuna studiował sutrę i tantrę z Ratnamatim – emanacją Mańdżiuśriego – i z Sarahą, zwłaszcza “Tantrę Guhjasamadża”a (dPal gsang-ba ‘dus-pa’i rgyud). Ponadto nauczył się alchemii od bramina i zyskał umiejętność przemieniania żelaza w złoto. Wykorzystując tę zdolność, wyżywił mnichów Nalandy podczas klęski głodu. Nagardżuna został w końcu opatem Nalandy. Usunął wówczas z klasztoru osiem tysięcy mnichów, którzy nie przestrzegali właściwie winaji, zasad monastycznej dyscypliny. Ponadto pokonał także w debacie pięciuset nie-buddystów.

Pewnego razu do Nalandy przybyło dwóch młodzieńców, będących emanacjami synów króla nagów. Roztaczali wokół siebie naturalną woń drzewa sandałowego. Nagardżuna zapytał ich o tego przyczynę, a wówczas przyznali mu się kim są. Nagardżuna poprosił ich wówczas o zapach drzewa sandałowego dla posągu Tary i o pomoc nagów w budowie świątyń. Powrócili oni do swego królestwa, zwracając się z tą prośbą do swego ojca, który odrzekł, że może pomóc tylko jeśli Nagardżuna zgodzi się przybyć do ich podmorskiej krainy, by ich nauczać. Nagardżuna udał się tam, złożył wiele ofiar i nauczał nagów.

Nagardżuna wiedział, że nagowie mają „Sutrę Pradżni Paramity w stu tysiącach strof” (Shes-rab-kyi pha-rol-tu phyin-pa stong-pa brgya-pa, sanskr. Szatasahasrika-pradżnaparamita Sutra) i poprosił o kopię. Kiedy Budda nauczał pradżni paramity, dalekosiężnej rozróżniającej świadomości (doskonałość mądrości), nagowie zabrali ze sobą z powrotem do swego królestwa jedną wersję na przechowanie, kolejną zabrali bogowie, a jakszowie, władcy bogactwa jeszcze kolejną. Nagardżuna wziął z powrotem ze sobą wersję w stu tysiącach strof, choć nagowie zatrzymali ostatnie dwa rozdziały, by mieć pewność, że wróci do nich, by dalej nauczać. Później, owe ostatnie dwa rozdziały uzupełniono dwoma ostatnimi rozdziałami z „Sutry Pradżni Paramity w ośmiu tysiącach strof” (Shes-rab-kyi pha-rol-tu phyin-pa brgyad stong-pa, sanskr. Aśtasahasrika-pradżnaparamita Sutra). Dlatego też dwa ostatnie rozdziały w obu tekstach są takie same. Nagardżuna zabrał także ze sobą glinę nagów i używał jej do budowy wielu świątyń i stup.

Pewnego razu, gdy Nagardżuna nauczał pradżni paramity przybyło sześciu nagów i utworzyli oni parasol nad głową, by ochronić go przed słońcem. Z tego powodu w ikonograficznym przedstawieniu Nagardżuny nad jego głową znajduje się sześciu nagów. Z powodu tamtego wydarzenia otrzymał on imię Naga. Zaś z powodu swej umiejętności nauczania, które od razu kierowało się do sedna sprawy, tak jak strzała słynnego łucznika Ardżuny (bohatera klasycznego hinduistycznego poematu „Bhagawad Gita”) kierowała się do celu, otrzymał imię Ardżuna. W ten sposób stał się znany jako „Nagardżuna”.

Nagardżuna odbył później podróż na Północną Wyspę (Północny Kontynent), by nauczać. Po drodze spotkał bawiące się na drodze dzieci. Przepowiedział, że jedno z nich, o imieniu Dżetaka, zostanie się królem. Gdy Nagardżuna powrócił z Północnej Wyspy, ów chłopiec już dorósł i stał się królem dużego królestwa w Południowych Indiach. Nagardżuna pozostał z nim przez trzy lata, ucząc go, a następnie spędził swe ostatnie lata gdzie indziej w jego królestwie, na Śri Parwata, świętej górze z widokiem dzisiejsze Nagardżunakonda. Nagardżuna napisał dla owego króla „Drogocenną Girlandę” (Rin-chen ‘phreng-ba, sanskr. Ratnawali). Był to ten sam król, dla któremu Nagardżuna napisał także „List do przyjaciela” (bShes-pa’i spring-yig, sanskr. Suhrllekha), a mianowicie Król Udajibhadra (bDe-spyod bzang-po).

Niektórzy zachodni uczeni identyfikują króla Udajibhadrę z królem Gautamiputra Śatakarni (panował 106-130 n.e.) z dynastii Śatawahan (230 p.n.e. - 199 n.e) w dzisiejszym stanie Andhra Pradesh. Inni identyfikują go z kolejnym królem Wiśiśtiputrą Pulumaji (130-158 n.e.). Trudno jest go dokładnie zidentyfikować. W Śatawahanowie byli patronami stupy w Amarawati, gdzie Budda po raz pierwszy nauczał Tantry Kalaczakry, a która znajdowała się niedaleko Śri Parwata.

Król Udajibhadra miał syna o imieniu Kumara Śaktiman, który chciał zostać królem. Jego matka powiedziała mu, że nie będzie mógł zostać królem dopóki żyje Nagardżuna, bowiem Nagardżuna i król mają tę samą długość życia. Jego matka doradziła mu, by poprosić Nagardżunę o jego głowę, ponieważ Nagardżuna jest tak współczujący, że bez wątpienia nie odmówi. Nagarjdżuna faktycznie się zgodził oddać mu swoją głowę, ale Kumara nie był w stanie odciąć mu jej mieczem. Nagarjdżuna wyjaśnił, że w poprzednim życiu, ścinając trawę, zabił mrówkę. Jako karmiczny skutek tego, jego głowę można było odciąć jedynie źdźbłem trawy kusa. Kumara tak uczynił i Nagardżuna umarł. Krew z odciętej głowy zamieniła się w mleko, a głowa powiedziała: „Teraz udam się do Czystej Krainy Sukhawati, ale wejdę ponownie do tego ciała”. Kumara zabrał głowę daleko od ciała, ale mówi się, że głowa i ciało zbliżają się do siebie każdego roku, a kiedy się połączą Nagardżuna powróci i będzie ponownie nauczać. W sumie Nagardżuna żył sześćset lat.

Pośród wielu tekstów dotyczących sutr, jakie napisał Nagardżuna znajdują się jego „Zbiory rozumowania” (Rigs-pa’i tshogs), „Zbiory pochwał” (bsTod-pa'i tshogs) oraz „Zbiory dydaktycznych wyjaśnień” (gTam-pa'i tshogs).

Owych „Sześć zbiorów rozumowania” (Rigs-tshogs drug) to:

Rdzenne strofy środkowej drogi, zwane "rozróżniającą świadomością" (dBu-ma rtsa-ba shes-rab, sanskr. Pradżnia-nama-mulamadhjamaka-karika)
Drogocenna Girlanda (Rin-chen ‘phreng-ba, sanskr. Ratnawali)
Obalenie zastrzeżeń (rTsod-pa zlog-pa, sanskr. Wigrahawjawarti)
Siedemdziesiąt strof o pustce (sTong-nyid bdun-bcu-pa, samskr. Śunjatasaptati)
Sutra zwana „Drobno Utkana” (Zhib-mo rnam-‘thag zhes-bya-ba’i mdo, sanskr. Waidalja-sutra-nama)
Sześćdziesiąt strof rozumowania (Rigs-pa drug-cu-pa, sanskr. Juktiśaśtika)

W skład jego „Zbioru pochwał” wchodzą:

Pochwała sfery rzeczywistości (Chos-dbyings bstod-pa, sanskr. Dharmadhatu-stawa)
Pochwała najgłębszej prawdy (Don-dam-par bstod-pa, sanskr. Paramartha-stawa)
Pochwała Najwyższego Tego Świata (Buddy) (‘Jig-rten-las ‘das-par bstod-pa, sanskr. Lokatita-stawa)

W skład „Zbioru dydaktycznych wyjaśnień” wchodzą:

Komentarz do (dwóch rodzajów) bodhicitty (Byang-chub sems-kyi ‘grel-ba, sanskr. Bodhicittawiwarana)
Antologia sutr (mDo kun-las btus-pa, sanskr. Sutrasamuczczaja)
List do przyjaciela (bShes-pa’i spring-yig, sanskr. Suhrllekha)

Nagardżunie przypisuje się również kilka komentarzy do „Tantry Guhjasamadżi”, w tym:

Skrócone sposoby urzeczywistnienie (sGrub-thabs mdor-byas, sanskr. Pindikrta-sadhana),
Metoda medytacji nad fazą tworzenia Tantry Mahajoga Guhjasamajdźi w połaczeniu z jej tekstowymi (źródłami) (rNal-‘byor chen-po’i rgyud dpal gsang-ba ‘dus-pa’i bskyed-pa’i rim-pa’i bsgom-pa’i thabs mdo-dang bsres-pa, Mdo-bsres, sanskr. Sri-guhjasamadżia-mahajogatantra-utpattikrama-sadhana-sutra-melapaka)
Faza Pięciu (Faza Spełnienia) (Rim-pa lnga-pa, sanskr. Panczakrama)

Najsłynniejszym uczniem Nagardżuny był Arjadeva (‘Phags-pa lha), autor “Traktatu o działaniach jogi Bodhisattwy w czterystu strofach” (Byang-chub sems-dpa’i rnal-‘byor spyod-pa bzhi-brgya-pa’i bstan-bcos kyi tshig-le’ur byas-pa, sanskr. Bodhisattwajogaczarja-czatu:szatakasiastra-karika) oraz kilku komentarzy do „Tantry Guhjasamadżi”.