سرکونگ رنپوچے دا دہانت اتے پنر جنم

رنپوچے اتے نگاوانگ اک جیپ وچ چھیتی نال نکل گئے۔ راہ وچ تھوڑے چِر لئی تابو آشرم وچ رکے۔ جدوں رنپوچے نے کاچن ڈروبگیال نوں آکھیا کہ اوہ وی اوہناں دے نال چلے تے اوس بڈھے بھکشو نے جواب دتا کہ اوس نے ہُنے ہی اپنا چولا دھوتا سی۔ رنپوچے نے آکھیا کہ "ایس نال کوئی فرق نئیں پیندا" اتے ایہ کہ اوہ ایس لنگوٹ وچ وی جا سکدا اے۔ گِلے چولے نوں سکھاون لئی جیپ اوپر بنھ لاں دے۔ اوس بڈھے بھکشو نے انج ہی کیتا۔

جدوں اوہ سپیتی وادی دے چوکھے اندر جا رہے سان، رنپوچے نے نگاوانگ نوں ایہ آکھیا کہ اوہ ہمیش اوس نوں درد مندی دا منتر "اوم منی پدمے ہُوم" دا جاپ کرن دی مت دیندے رہے نیں پر اوس نے کدی وی ایس نوں سنجیدگی نال نئیں لیا۔ ایہ اوہناں دی اخیرلی وار ایہ مت ہووے دی۔

اوس مغروں اوہ کئی دے آشرم وچ رکے۔ رنپوچے نذر گزارنا چاہندے سان، نگاوانگ نے آکھیا کہ ہن دیر ہو گئی اے تے کل تڑکے ویلے ایہ کم کر سکدے نیں، پر رنپوچے اوس ویلے ہی کرن اوپر زور دتا۔ زیادہ تر رنپوچے ہولی ہولی اتے اوکھے ہو کے ٹُردے سان، پر کدی کدار نَس وی لیندے سان۔ مثلاً اک وار جدوں اسی ہوائی اڈے تے جہاز پھڑن لئی دیر نال اپڑے ساں، رنپوچے نے اینی تیز دوڑ لائی کہ ساڈے وچوں کوئی وی اوہناں نال پورا نئیں سی آ سکیا۔ انج ہی، اک وار بودھی گیا وچ، جتھے تقدس مآب، اک عام قرأت دے جلسے وچ جتھے مہاتما بدھ دے شبد (کانگیور) دی اک سو جلداں دے تبتی ترجمے نوں پڑھیا جا رہیا سی، ایس پریوگ وچ رلت سان۔ رنپوچے تقدس مآب دے نال ہی بیٹھے ہوۓ سان، اتے میں اوہناں دے عین پچھے۔ جدوں تقدس مآب دی کتاب دا اک صفحہ ہوا نال اُڈ گیا تے رنپوچے نے اوس ویلے چھال مار کے اوس نوں ویڑے وچوں پھڑ لیا سی۔ عام طور تے اوہناں نوں اپنی تھاں توں اُٹھن لئی سہارے دی لوڑ ہوندی سی۔ کئی آشرم وچ اوس ویلے اوہ کسے سہارے بنا پہاڑی دی وٹ اوپر نیویں پاسے ول چھیتی چھیتی چلے جا رہے سان۔

نذر چڑھان مغروں کئی دے بھکشواں نے اوہناں نوں اوتھے رات رہن دی بنتی کیتی جس نوں اوہناں نے نہ منیا، ایہ کہہ کے کہ اوس رات اوہناں نے کینبار دے پنڈ اپڑنا سی۔ جے اوہ اوہناں نوں فیر ملنا چاہون تے اوہناں نوں اوتھے اوپر جانا پوے دا۔ آون والی درگھٹنا بارے ایہ اشارہ دے کے اوہ اوتھوں چھیتی نال نکل گئے۔

جدوں رنپوچے اتے اوہناں دے سنگی ساتھی اچی تھاں واقع کینبار پنڈ وچ اپڑے تے اوہ اک زمیندار دے گھر گئے جس نال رنپوچے دی جان پچھان سی۔ اوہ اپنیاں پیلیاں تے سی اتے اوس نوں کسے پروہنے دی اُڈیک نئیں سی۔ رنپوچے نے اوس نوں پوچھیا کہ کیا اوس نوں آون والے ہفتے دی دہاڑیاں اندر کوئی خاص کم کار ہے۔ زمیندار نے آکھیا نئیں، تے نالے اوس نے رنپوچے نوں اپنے کول رات رہن دی دعوت دتی۔

فیر رنپوچے نے ہتھ منہ دھون اتے کجھ دہی کھان مغروں تسانگکھاپا دی لکھت 'قابل تشریح اتے حتمی معنیاں دی وضاحت دا نچوڑ' دی تلاوت کیتی جس اوپر اوہناں نوں دو گھنٹے لگے۔ تلاوت مُکان مغروں اوہناں نے نگاوانگ نوں سدیا تے آکھیا کہ اوہناں دی طبیعت ٹھیک نئیں۔ اوس مغروں رنپوچے نے اپنا سِر نگاوانگ دے موڈھے تے رکھ دتا جو اوہ عام طور تے کدی نئیں کردے سان۔ ہُن جدوں اسی پشاں مُڑ کے تکنے آں تے لگدا اے کہ اوہ ساڈے کولوں ودیا ہو رہے سان۔ ایس توں پہلاں اوہناں نے چوندزیلا نوں شملہ گھل دتا سی۔ کیوں جے جو ہون والا سی اوس نوں جھلنا اوس لئی بڑا اوکھا ہوندا۔ چھہ ورہے دی عمر توں چوندزیلا رنپوچے نال رہندا آیا سی۔ اوہناں نے اوس نوں اپنے پُتر وانگوں پالیا سی۔

نگاوانگ نے پوچھیا کہ کیا اوہ کسے ڈاکٹر نوں سدے یا کوئی دوا دارو لیاۓ، پر رنپوچے نے منع کر دتا۔ نگاوانگ نے فیر پوچھیا کہ اوہ اوہناں لئی کجھ ہور کر سکدے نیں، تے اوہناں نے آکھیا کہ اوہ حاجت خانے تیکر جان وچ اوہناں دی مدد کرن۔ اوس مغروں رنپوچے نے نگاوانگ نوں اوہناں دا بسترا وچھان دا آکھیا۔ عام طور تے پیلی چادر وچھان دی تھاں رنپوچے نے نگاوانگ نوں بسترے اوپر چِٹی چادر وچھان دا آکھیا۔ تانترک پوجا وچ پیلے رنگ دا پریوگ کسے شخص دی ہوراں دی سہائتا کرن دی صلاحیت وچ وادھے لئی کیتا جاوندا اے، جد کہ چِٹے رنگ دا منورتھ اوکڑاں نوں ٹھنڈا کرنا ہوندا اے۔

اوس مغروں رنپوچے نے نگاوانگ اتے کاچن ڈروبگیال نوں اپنے سون دے کمرے وچ آون نوں آکھیا۔ فیر رنپوچے سجے پاسے لیٹ گئے، مہاتما بدھ دے سون دے ول نال۔ ایس دی تھاں کہ اوہ عام ول بھوں اپنی کھبی باں اپنے اوپر رکھدے اتے سجی باں اپنے سر ہیٹھ رکھدے اوہناں نے تانترک جپھی دے ول نال اک باں نوں دوجی باں اوپر رکھ دتا۔ اوس مغروں اوہناں نے لمے ساہ لینے شروع کردتے اتے بس گذر گئے، تکن وچ سمادھ دے اوس عمل وچ جس نوں "لین دین" (ٹونگلن) آکھدے نیں۔ اوہ انہتر ورہیاں دے سان تے مکمل طور تے بنا روگ۔ دو مہینے پہلاں ہی میں اوہناں نوں دہلی وچ شریر دی پوری پرکھ پرچول لئی لے کے گیا ساں۔

عین اوس ویلے جدوں تقدس مآب جینیوا جان والے ہوائی جہاز وچ سوار سان صدر عرفات نے اپنا ارادہ بدل دتا اتے سوئٹزرلینڈ دا سفر اگے پا دتا۔ انج ہوائی اڈے اوپر آتن واد دا ڈر جاندا رہیا۔ بھاویں تقدس مآب لئی ہن کوئی خطرہ نئیں سی رہیا پر فیر وی اوہناں دا جلوس ہوائی اڈے توں ہوٹل پوہنچن وچکار کدرے گواچ گیا۔ خیر تقدس مآب کسے قسم دے نقصان توں بچ گئے۔ سرکانگ رنپوچے نے کامیابی نال تقدس مآب نوں پیش آون والی بپتا اپنے اوپر لے لئی سی اتےاوہناں نوں اپنی حیاتی دی شکتی دے دتی سی۔

لینا دینا اک اگواڑی بودھی ستوا تکنیک اے جس راہیں اسی دوجیاں دیاں مصیبتاں اپنے اوپر لے کے اوہناں نوں خوشیاں بخش دینے آں۔ جدوں وی رنپوچے ایہ مشق سکھاندے سان، اوہ ایہ کہندے سان کہ سانوں دوجیاں اوپر آئیاں مصیبتاں اپنے اوپر لے لینی چاہیدیاں نیں، بھاویں ایس وچ ساڈی جان ہی کیوں نہ جاوندی رہوے۔ اوہ ہمیش کونو لاما رنپوچے دی دتی ہوئی اک مثال دوہراندے سان جس وچ اوہناں دے دیس دے اک شخص نے کسے ہور شخص دی سِر دی سَٹ اپنے سر تے لے لئی سی اتے اوس دے سبب آپوں اوس دا دہانت ہویا۔ جدوں اسی اوہناں کولوں پوچھیا کہ جے اوہ آپ انج کرن تے کیا ایہ اپنی حیاتی نوں ضائع کرنا نئیں ہووے دا، تے اوہناں جواب دتا کہ نئیں۔ اوہناں نے ایس دی تشریح انج کیتی کہ ایہ اک ہوا وچ اُڈن والے وانگوں اے جو جگ دی ترقی لئی اپنی جان قربان کر دے۔ جویں خلاباز دی بہادری اتے مشہوری اوس دے ٹبر لئی سرکار ولوں وڈی پنشن لے آوے دی، انج ہی لاما دی قربانی دی ایہ مہان مثال اوس دے چیلیاں نوں روحانی غذا دے دی۔

سرکانگ رنپوچے نے مرگ دے مرحلے وچ اپناۓ جان والے سمادھ دے ایس روپ وچ نرول جوتی دے نال تن دہاڑے گذار دتے۔ اجیہے لوک جواپنے پنر جنم دی لانبھ مِتھن جوگے ہون، ایس سمادھ نوں عام طور تے یا تے لاما دے تناسخ دے چلار نوں چالو رکھن یا فیر ایس چلار نوں شکتی دین لئی اپناوندے نیں۔ ایس سمادھ دے دوران اوہناں دا دل گرم رہندا اے اتے اوہناں دا شریر ڈھلنا شروع نئیں ہوندا بھاویں اوہ ساہ لینا بند کر چکے ہوندے نیں۔ عام طور تے وڈے لاما ایس دَشا وچ کئی دہاڑ تیکر رہندے نیں، جس مغروں اوہنا دا سِر ڈھے پیندا اے اتے ناساں وچوں رَت وگن لگ پیندی اے، جس توں ایہ پتہ لگدا اے کہ اوہناں دے شریر توں شعور جا چکیا اے۔

جدوں سرکانگ رنپوچے بارے ایہ نشانیاں موہرے آئیاں تے اسمان اوپر پینگاں پے گئیاں اتے اوہ بنجر پہاڑ جتھے اوہناں نوں ساڑنا سی اوتھے اولّیاں روشنیاں وکھالی دتیاں۔ بھاویں لوکاں نے دھرم شالہ اوپر واقع تقدس مآب دے نمگیال آشرم وچ مرگ دی خبر گھل دتی تاں جے بھکشو اخیرلی رسماں کرن لئی آجاون، پر اوہناں دا ٹولہ وقت اوپر نئیں سی پوہنچیا۔ سپیتی دے بھکشواں نے معمولی ول نال اوہناں دیاں اخیرلی رسماں پوری کر دتیاں، جویں کہ آپوں رنپوچے دی اِچھیا ہووے دی۔ کجھ چِر مغروں چِتا ساڑن والی تھاں توں تازے پانی دا اک چشمہ پھُٹ پیا جس دے پانی وچ روگ دور کرن دی شکتی سی۔ اوہ چشمہ اج وی وگدا اے اتے اوہ استھان اک زیارت بن گئی اے۔ پورے نو مہینیاں مغروں، ۲۹ مئی ۱۹۸۴ والے دہاڑے سپیتی دے اک معمولی گھر وچ رنپوچے نے مُڑ کے جنم لیا۔

کجھ ورہے پہلاں رنپوچے دا ٹاکرا اک جوڑے نال ہویا سی جنہاں نے اوہناں نوں بڑا متاثر کیتا۔ اوہناں دے نام سی تسیرِنگ چوڈرگ اتے کونزانگ چوڈون۔ بڑی آہر نال دھرم دی پوجا کرن والے ایس جوڑے نے اوہناں نوں آکھیا سی کہ اوہ بھکشو بننا چاہندے نیں۔ مقامی پنڈ دے پردھان نے اوہناں دی ایس اچھیا نوں ایس لئی موڑ دتا سی کہ آشرم دی زندگی نوں بطور بالغاں دے اپناون نال بوہت ساری سمسیاواں پیدا ہوندیاں نیں۔ اوہناں نوں سب توں پہلاں تے اپنے نیانیاں دا خیال کرنا چاہیدا اے۔ رنپوچے نے پردھان دی صلاح دی حمائت کیتی۔ ایہو ہی اوہ لوک سان جنہاں دے گھر رنپوچے نے اوہناں دے چوتھے بالڑ دے روپ وچ پنر جنم لیا۔

مرگ دے مرحلے اوپر قابو رکھن والے کسے مہان لاما دے پنر جنم دی سُو کڈن لئی چیلیاں اندر ون سونّے وسیلیاں کولوں کم لین دا رواج عام ہے۔ ایس معاملے وچ جو ول اوہ اپناوندے نیں اوہناں وچ غیبی اشارے، استخارے کڈنا اتے گیان دے سب توں اُچیاں پدھراں اوپر پوہنچ رکھن والے گورواں دے سُفنے رلت نیں۔ فیر اخیرلی پدھر تیکر اپڑن والے امیدوار نوں اکو جیہیاں شیواں وچوں سورگ واسی لاما دی ملکیت وچ شامل اوہناں شیواں دی پچھان کرنی ہوندی اے جنہاں دا واسطہ سچ مچ اوس لاما نال رہیا ہووے۔ بھاویں تقدس مآب دلائی لاما نے خبردار کیتا اے کہ اسی چھڑا ایس پریوگ اوپر ہی بھروسہ نہ کرئیے۔ کسے بالڑ وچ جو سورگ واسی لاما دے پنر جنم دا دعویٰ پیش کرے، ایہو جئیاں کھلیاں نشانیاں وی ہونی چاہیدیاں نے جنہاں دے بنا اسی اوس نوں سنجیدہ امیدوار نئیں من سکدے۔

سپیتی دے لوک سرکانگ رنپوچے نوں اک ولی برابر مندے نیں۔ لگ بھگ ہر گھر وچ اوہناں دی تصویر لگی ہوئی اے۔ نکے سرکانگ رنپوچے نے جدوں توں بولنا شروع کیتا، اوہناں نے گھر دی کند تے ٹنگی ہوئی تصویر ول اشارہ کر کے ایہ آکھنا شروع کیتا کہ "ایہ میں واں"۔ مغروں جدوں نگاوانگ اوس بالڑ نوں اتے اوس دے دعویٰ نوں پرکھن لئی اوتھے گئے تے اوہ بال نس کے اوہناں دی جھولی چڑھ گیا۔ اوہ اوہناں دے نال اوہناں دے آشرم واپس جانا چاہندا سی۔

ہن اوس بارے کسے نوں کوئی شک نئیں سی رہ گیا۔ پر گل ایہ وے کہ کجھ ورہے پہلاں ہی سپیتی دی مشہور سوانیاں دے اک ٹولے نے اوہناں نوں ایہ بنتی کیتی سی کہ اوہ اوہناں دی وادی وچ اپنا دوجا جنم لین۔ دور پار دے ایس سرحدی علاقے وچ زیارت لئی جانا اتے ہندوستانی سرکار کولوں ایس دی اجازت لینا اک اوکھا کم سی۔ رنپوچے جے اوتھے ہی اپنا دوجا جنم لے لین تے فیر ایہ سمسیا حل ہو جاوے دی۔ اوہناں دے ماں پیو جنہاں لئی ایہ بڑا وڈا ستکار سی، ایس آدرتا توں بڑے خوش ہوۓ۔ اتے اوہناں نے اوس ویلے جدوں اوہ چار ورہیاں دے سان، اوہناں نوں دھرم شالہ لیجان دی آگیا دے دتی۔ بھاویں نیانے دے ماں پیو ویلے کویلے نیانے نوں ملن آ جاوندے نیں، پر آپوں ایس بالڑ نے کدی اوہناں نوں ملن دی اچھیا نئیں کیتی۔ شروع توں ہی اوہ اپنے پرانے ٹبر نال راضی باضی دِسدا سی۔ اوہو ہی ایس بالڑ دے دلی ساک سان۔

 جدوں رنپوچے پہلی وار دھرم شالا وچ آیا میں اوس ویلے ہندوستان توں باہراک بھاشن دورے اوپر نکلیا ہویا ساں۔ واپس آون توں کجھ مہینیاں بعد میں اوس نوں ملن لئی گیا، نہ تے کوئی وڈی آس لاکے اتے نہ ہی کسے شک شبے ہیٹھ ۔ جدوں میں رنپوچے دے کمرے اندر وڑیا، نگاوانگ نے مُنڈے نوں پچھیا کہ کیا اوس نوں پتہ ہے کہ میں کون ہاں۔ نیانے نے جواب دتا، "پاگل نہ بنو۔ بے شک، میں جاننا واں کہ ایہ کون اے! کیوں جے اوس دی بیٹھک دی کند اوپر میری اک فوٹو موہرے ہی ٹنگی ہوئی سی جس وچ میں ویٹیکن وچ بڈھے سرکونگ رنپوچے اتے تقدس مآب پوپ دے وچکار التھاؤ دا کم کردا وکھایا گیا ساں، تے میں سوچیا کہ ہورے اوس نے مینوں اوس توں پچھانیا ہووے گا۔ پر جویں ہی اسی ملے، نکے رنپوچے نے میرے نال انج کھل کے گل بات کیتی، جویں میں اوس دے گھر دا کوئی جی ہوواں۔ چار ورے دا کوئی نیانا ایہو جیا ناٹک نئیں کر سکدا۔ ایس گل توں مینوں، ہور کسے وی گل دی تھاں، اوس دی پچھان بارے پکا وشواس ہویا اے۔  

ہُن ۱۹۹۸ وچ نویں سرکانگ رنپوچے چوداں ورہیاں دے ہو گئے نیں۔ اوہ زیادہ تر منڈ گڈ وچ واقع اپنے آشرم وچ رہندے نیں اتے اوتھے ہی شکشا لے رہے نیں۔ سال وچ اک دو وار دھرم شالہ آ جاوندے نیں جدوں تقدس مآب کوئی ضروری بھاشن دے رہے ہون۔ چوندزیلا اتے رنپوچے دے پرانے باورچی دا دہانت ہو چُکیا اے، اتے نگاوانگ نے بھکشو بھیس چھڈ کے بیاہ کر لیا ہے تے ہُن نیپال وچ رہندے نیں۔ بھکشواں دا اک نواں ٹبّر، جنہاں دے سارے جِیاں دا چون اوہناں نے اپنے پِشلے جنم وچ آپ کیتا سی، ہُن اوہناں دا دھیان رکھدے نیں۔ مثال دے طور تے اوہناں نے اپنی حیاتی دے اخیرلے کجھ مہینیاں وچ سپیتی اتے کنّور توں دو دس ورہے دے منڈیاں نوں اپنے ٹبر وچ رلن لئی آپوں چُنیا سی۔

بھاویں اوہناں دا ہاسے مخول دا سبھاو وی پشلے (رنپوچے) ورگا ہے اتے طبیعت وی اُنج ہی سادہ اتے سچائی پسند اے، فیر وی، نوعمر سرکانگ رنپوچے دی اپنی اک شخصیت ہے۔ اک حیاتی توں دوجی اندر جو منتقل ہویا، اوس وچ لیاقتاں، سبھاو، کرمک سانگھے شامل نیں۔ جتھوں تیکر اوہناں نال میرے اپنے سانگھیاں دا واسطہ اے، تے ایس معاملے وچ میں اپنے آپ نوں کپتان کرک دے اصلی "اسٹار ٹریک" عملے دا اک رکن مننا واں جو ہُن "اسٹار ٹریک: دوجی نسل" دے کپتان پیکارڈ دے عملے وچ رل گیا اے۔ سب کجھ بدل گیا اے پر چلار وی چالو اے۔

سرکانگ رنپوچے دی پرورش بارے حالی تیکر میں اپنے آپ نوں پشاں ہی رکھیا ہے۔ مینوں انج لگدا اے کہ پشلے رنپوچے دی ایہو ہی اچھیا ہووے دی کہ اوہ اچیچ اپنے لوکاں دی سیوا کرن۔ کئی مہان لاما نے اپنے آپ نوں پچھم یا ایشیا دے مختلف علاقیاں وچ شکشا دین لئی وقف کر دتا جس توں تبتیاں نوں نقصان پوہنچیا۔ جے تبتی بدھ مت نوں اپنے مکمل روپ وچ جیوندے جاگدے رہنا ہے تے تبت دی آون والی پرجا دی سرکھیا لازم ہووے دی۔ ایہ ایس لئی کہ ایس ویلے بدھ مت دی مکمل شکشا چھڑی تبتی بھاشا وچ موجود ہے۔ رنپوچے نے میری اتے میری ذات دی سرکھیا لئی اوہ سب سہولتاں مہیا کر دتیاں سان جنہاں دا میں تصور کر سکنا واں۔ اوہناں دی ایس کرپا دے جواب وچ میں آپوں وی اوہناں لئی ایہو ہی کرنا چاہنا واں۔

سنسکرتی ٹاکرے نوں روکن دے جتن ہیٹھ، رنپوچے دی اجوکی ودیا دے کم وچ، میں کوئی حصہ نئیں لیا۔ سچ تے ایہ ہے کہ میں اوہناں نال بوہتا جوڑ ملان توں جان بوجھ کے پرہیز کیتا اے، پر فیر وی اسی جدوں ملنے آں تے ساڈے آپس دے سانگھے کھُل کے موہرے آ جاوندے نیں۔ میں اوہناں دے مقامی تبتی استاداں نوں اوہناں لئی انگریزی، سائینس اتے سماجی علوم دی شکشا دا پربندھ کرن وچ سہائتا دتی اے۔ اتے اوس ہی نصاب دی پابندی کیتی ہے جو ہندوستان دے تبتی سکولاں وچ رائج اے۔ ایس دا نتیجہ ایہ ہے کہ رنپوچے اپنے لوکاں نال اپنے جوڑ نوں چنگی طراں پکا کر سکدے نیں۔ نالے میں نہ ہی اوہناں نوں کدی پچھم لے کے گیا واں، اتے نہ ہی اوہناں لئی کوئی کمپیوٹر یا ویڈیو پلیر خریدیا اے۔ نالے میں ہوراں نوں وی اوہناں نوں ایہو جئیاں شیواں دین دی حوصلہ شکنی کیتی اے۔ بوہت سارے نوجوان پنر جنمے لاما کمپیوٹر دیاں کھیڈاں اتے ایکشن ویڈیوز نوں، روائیتی آشرمی شکشا دی نسبت، زیادہ من پسند جاندے نیں۔

مینوں پتہ نئیں کہ میرے ایس مت دین دا کِنّا اثر ہویا اے، پر رنپوچے اک ڈوہنگے احساس تحفظ دا وکھالا کردے نیں اتے اپنی سنسکرتی اندر پوری طراں شانت نیں۔ ایس دا اوہناں دی ذات نوں اتے ہر اوس بندے نوں جس نوں اوہ ملن دے فائدہ پوہنچے دا۔ اوہ جدوں جوان ہون دے تے آپوں ہی پچھم بارے سکھ لین دے۔ میں دعا کرنا کہ اگلے جنم وچ میں اک وار فیر اوہناں دا چیلا بناں۔