اک سیانے بڈھے دی مت دا بیان

دکھ اوپر ایہ سبق اک امول استاد گنگتنگ رنپوچے (گنگ-تھنگ-تسنگ دکان-مچوگ بستان-پائی سگرون-می)(۱۷۶۲-۱۸۲۳) دی 'اک سیانے بڈھے دی مت' توں لیا گیا اے۔ ایدے وچ کئی قصے نیں جیہڑے دھرمی لکھتاں توں لے گئے نیں اتے اوہ نثر وچ بیان کیتی ہوئی اک کہانی وانگوں نیں۔ ایدا وڈا مقصد سانوں تیاگ اتے مکتی دی دلیل پیدا کرنا اے، اتے بودھی چت لئی راہ پدھری کرنا اے تاں جے اسی سب دے بھلے لئی من دا چانن حاصل کر سکئیے۔

نرول مہاتما بدھ نوں بھاگ لگن جیس نے وسوں باہر پنر جنم جیہڑا کرماں دے زور اتے دکھ دین والے جذبیاں توں آوندا اے توں مکتی پا لئی اے، تے ایس دے نتیجے وچ جنہوں بڑھیپا، روگ اتے مرگ تنگ نئیں کردے۔

سمسار دے کھلے، اکلے، غیر آباد میدان وچ اک بڈھا بابا رہندا اے جیس دے کول اک نوجوان جنہوں اپنی جوانی تے شکتی تے بڑا مان اے، آوندا اے۔ اوہناں وچکار ایہ گل بات ہوندی اے۔

"بابا جی، تسی کیوں ہوراں توں وکھ کردے، دکھدے اتے بولدے او؟"

ایس دا جواب بابا ایہ دیندا اے،"جے توں ایہ کہنا ایں کہ میں (دوجیاں توں وکھ) کرنا، ٹُرنا، ہِلنا اتے بولنا واں، تے ایہ مت سوچ کہ توں اُتے اسمان تے پیا اُڈنا ایں۔ ایسے دھرتی تے آ جا میرے وانگوں تے میری گل دھیان نال سُن۔"

کجھ نوجوان ایہ سوچدے نیں کہ بڑھیپا نرا بڈھیاں لئی اے اتے ایہ اوہناں اوپر کدے نئیں آوے دا۔ اوہ بڑے آکڑے ہوۓ ہوندے نیں اتے اوہناں وچ بڈھیاں نال کوئی وی معاملہ کرن دا صبر نئیں ہوندا۔

بابا اپنی گل چالو رکھدا اے،" کجھ ورے پہلاں، میں بڑا شکتی مان، سوہنا اتے تیرے نالوں وی تگڑا ساں۔ میں جویں ہن دسنا میں انج نئیں جمیا ساں۔ میں جدوں نسدا ساں تے میں اُڈدے گھوڑیاں نوں وی پھڑ لیندا ساں۔

چوکھے بڈھے انج ہی گل کردے نیں۔ اوہناں بھوں اجوکا سمے کدے وی بیتے سمے جنا چنگا نئیں ہوندا۔

جے میں کجھ پھڑنا ہوندا، تے میں ٹپرواسیاں دے ٹگّے ایہناں ہتھاں نال پھڑ لیندا۔ میرا شریر اینا لچکدار سی کہ میں ہوا وچ اُڈدے پکھو وانگوں مروڑ کھاوندا ساں۔ میرا شریر ایڈا تگڑا سی کہ میں اک نوجوان دیوتا دکھدا ساں۔ میں چوکھے رنگیلے کپڑے اتے ڈھیراں سونے چاندی دے گہنے پاندا ساں، بڑے سوادی کھانے اتے مٹھائیاں کھاندا ساں، اتے بلیدان گھوڑیاں دی سواری کردا ساں۔ میں ہر ویلے ہنسدا، کھیڈا اتے موج میلہ کردا ساں۔ شائد ہی کوئی اجیہی خوشی ہووے دی جدا سواد میں نہ چکھیا ہووے۔

"اوس ویلے مینوں جندڑی دے نربل تے کچے ہوون اتے مرگ دا کدے خیال نئیں سی آیا۔ نہ ہی کدے بڑھیپے دا روگ سہن دا وچار آیا جویں کہ میں ہن آں۔"

اک وار دی گل اے کہ جس علاقے وچ میں رہندا ساں اوتھے اک نوجوان وی رہندا سی جیہڑا بڑی عیش دی زندگی گزاردا سی اتے ہر ویلے منو رنجن وچ رجھیا رہندا سی۔ ہولی ہولی اوہ بڈھا ہو گیا، اودا لک کبا ہو گیا اتے اودی کھٹّی گھٹ گئی۔ اوہ اپنے یاراں نوں کہن لگا،"میں ایہ نئیں سی سوچیا کہ بڑھیپا ایڈی چھیتی آ جاوے دا۔"

"یاراں دوستاں نال موج میلہ کردیاں، پارٹیاں اتے منو رنجن وچ ڈوبیاں، ہنسدیاں کھیڈدیاں پتہ ہی نئیں لگدا تے بڑھیپا آن کھلوندا اے۔"

گیشے کمپا نے آکھیا،"سانوں رب دا شکر کرنا چاہیدا اے کہ بڑھیپا ہولی ہولی آوندا اے۔ جے ایہ شتابی ہی آ جاوے تے ساڈے کولوں جھلیا نہ جاوے۔ جے اسی ۳۰ ورہے دی عمر وچ سوں جائیے، جد سویرے اٹھیٔے تے اسّی ورہے دے لگ رہے ہوئیے، تاں اسی اپنی صورت ویکھن جوگے نئیں ہوواں دے۔ اسی اپنے بڑھیپے دی سرت نئیں رکھدے۔ اسی بڈھے کویں ہو جانے آں ایہ اک بجھارت اے۔ جدوں سانوں اچانک اپنے بڑھیپے دا احساس ہوندا اے، ایس نوں منن تے سانوں تھوڑا وقت لگدا اے۔ اوس ویلے ویلا ٹپ گیا ہوندا اے۔ کہندے نیں کہ مرگ توں پہلاں تھوڑے کو گھنٹیاں دی دھرمی پوجا سہائتا دیندی اے، پر تنتر لئی شریر تگڑا ہو نا چاہیدا اے۔ ایس پاروں تنتر دی مشق جوانی وچ ہی شروع کر دینی چاہیدی اے۔

"جدوں اسی بوہت بڈھے ہو جانے آں، سانوں شیشے وچ اپنا آپ وی چنگا نئیں لگدا۔ اوس ویلے ساڈے من تے شریر نربل ہو جاوندے نیں۔ ساڈا شریر سر توں پیراں تک ڈھلا پین لگدا اے۔ ساڈا سر ایویں مُڑ جاوندا اے جویں بیعت پئے ہونے آں۔"

"میرے سر دے چِٹے بال، جدے وچ کالا کوئی وی نئیں، ایہ کوئی نرمل ہون دی نشانی نئیں۔ ایہ موت دے دیوتا دا اوہ چٹا تیر اے جیہڑا میرے سر تے آ ڈگا اے۔ میرے متھے دیاں لیکاں کسے ماں دا دُدھ پیندے بالڑ دے پنڈے تے پئے وٹ نئیں۔ ایہ مرگ دیوتا دے کارندیاں دا میری عمر دے ورہیاں دا کھاتہ اے۔ میرا اکھیاں میچن دا ایہ مطلب نئیں کہ میری اکھاں نوں دھواں پیا لگدا اے، ایس دا مطب ایہ وے کہ میں اپنی حسی قوتاں دی ٹُٹ بھج موہرے بے بس آں۔ جدوں میں کن نال ہتھ رکھ کے سنن دی ڈاڈھی کوشش کرناں، تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں کوئی لکی چھپی گل پیا کرنا واں۔ ایس دا مطلب ہے کہ میری سنن دی شکتی گھٹ ہوندی جا رہی اے۔

جد میں اپنا نک سنکنا واں تے اوس وچوں سینڈھ نکلدا اے، ایہ میرے منہ تے کوئی سجاوٹی موتی نئیں۔ ایہ بڑھیپے دی گرمی نال پگھلدی ہوئی جوانی دی برف دی نشانی اے۔ میرے دند ڈگن دا ایہ مطلب نئیں کہ ہن کسے نیانے وانگوں میرے نویں دند نکلن لگے نیں۔ ایہ میرے کھان دے رچھاں دے ٹُٹن پجن دی نشانی اے جنہوں موت دا دیوتا اک پاسے لا رہیا اے۔ جد میں بولنا تے میرے منہ وچوں چوکھا تھوک ڈگدا اے، تے ایہ میں دھرتی نوں صاف کرن لئی اودے اوپر کوئی چھٹا نئیں ماردا۔ ایہ میریاں گلاں مک جاون دی نشانی اے۔ میں جدوں پُٹھا سدھا بولنا تے ایس دا مطلب ایہ نئیں کہ میں کوئی بدیسی بھاشا بول رہیا واں۔ ایس دا مطلب اے کہ میری جِیب فضول گلاں کر کر کے تھک گئی اے۔

جد میرا منہ متھا کوجھا لگے، تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں کسے باندر دا بھیس بنایا اے۔ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ ایہ شریر جیہڑا میں ادھار منگیا ہویا سی ایہ ہن بالکل ٹُٹ بھج گیا اے۔ جدوں میرا سر چوکھا ہِلدا اے تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں تہاڈے نال سہمت نئیں۔ ایہ مرگ دیوتا دی سوٹی دی میرے سر تے وجی ہوئی سٹ اے۔ جدوں میں کُبا ہو کے ٹُرنا وان تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں اپنی گواچی ہوئی سوئی پیا لبھنا واں۔ ایس دا صاف مطلب ایہ ہے کہ میرے شریر وچوں دھرتی دا عنصر ڈھلدا جا رہیا اے۔

جدوں میں اپنے ہتھاں تے گوڈیاں بھار اٹھنا واں، تے میں کسے چار لتاں والے پشو دا سانگ نئیں پیا لاہندا۔ ایدا سبب ایہ ہے کہ میرے پیراں وچ اینا زور نئیں رہیا۔ جدوں میں بیٹھن ویلے کسے بوری وانگوں ڈھے پینا۔ تے ایس دا مطلب ایہ نئیں کہ میں اپنے یاراں تے غصے آں۔ ایس دا مطلب اے ہے کہ مینوں اپنے شریر تے وس نئیں رہیا۔

جدوں میں ہولی ہولی ٹُرناں تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں کسے وڈے نیتا وانگوں پیا ٹُرنا واں۔ ایس دا مطلب ہے کہ میرے شریر دا توازن بگڑ گیا اے۔ جد میرے ہتھ کنبدے نیں تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں لوبھ پاروں کجھ منگن لئی ہتھ پیا ہلانا واں۔ ایہ مرگ دیوتا دے ہتھوں ہر شے میرے کولوں کھُس جاون دے ڈر دی نشانی اے۔ جدوں میں اکا ہی تھوڑا جناں کھانا تے پینا واں تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں ڈاڈھا شوم یا کنجوس آں، ایس دا مطلب ایہ ہے کہ میری بھُک ٹھنڈی پے گئی اے۔ جدوں میں ہلکے پھلکے لیڑے پانا واں تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں کھڈاریاں دا سانگ پیا لاہناں واں۔ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ میرا نربل شریر کسے وی لیڑے دا بھار نئیں چُک سکدا۔

"جدوں ساہ لینا اوکھا ہو جاوے اتے مینوں ساہ چڑھن لگ پوے، تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں کوئی منتر پڑھ کے کسے اوپر پھوک پیا مارنا واں۔ ایہ کمزوری اتے شریر دے نربل ہون دی نشانی اے۔ جدوں میں کجھ بوہتی ہل جل نئیں کردا، تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں جان بُجھ کے کجھ کرنا نئیں چاہندا۔ ایہ ایس گل دی نشانی اے کہ اک بڈھا بندہ بوہتا کجھ کر ہی نئیں سکدا۔ جے میں چوکھا بھُلن ہار ہو جانا، تے ایس دا ایہ مطلب نئیں کہ میں ہوراں نوں کجھ نئیں متھدا تے اوہناں نوں اپنے توں گھٹ جاننا واں۔ ایہ میرے چیتا کھُس جاون دی نشانی اے۔

"او جوانا، میرا مخول نہ اُڈا اتے مینوں تنگ نہ کر۔ میرے نال جو اج بیت رہی اے ایہ کلّی میرے نال ہی نئیں۔ ایہ ویلا سب تے آوندا اے۔ توں بھورا کو صبر کر؛ تناں ورہیاں مغروں بڑھیپے دے پہلے سندیسی تیرے کول آون دے۔ جو میں تینوں دساں دا ایہ تینوں نہ تے چنگا لگے دا اتے نہ ہی توں ایہنوں منّے دا، پر توں میرے تجربے توں سکھیں دا۔ ایہناں پنج پیڑھیاں وچ، توں جے میرے جناں بڈھا ہوویں تے توں بڑا بھاگ واد ہوویں دا۔ تیری عمر بھاویں میرے جنی وی ہو جاوے، توں میرے جنی گل کرن جوگا نئیں ہوویں دا۔"

نوجوان کہن لگا،"تیرے جنی لمی عمر پاون تے تیرے جنا کوجھا لگن، ان پچھاتے ہون اتے کتا اکھوان نالوں تے چنگا اے کہ بندہ مر جاۓ۔"

بڈھا ہنس پیا تے آکھن لگا،"جواناں، توں بڑا ہی بھولا تے لونّا ایں کہ لمی عمر وی منگنا ایں اتے نال خوشی وی، پر بڈھا ہونا وی نئیں چاہندا۔ مرنا سوکھا تے لگدا اے پر ہے نئیں۔ خوشی تے شانتی نال مرن لئی بندہ انج دا ہونا چاہیدا اے جنہیں ناجائز طراں لیا ہویا صدقہ خیرات نہ کھادا ہووے، دس چنگے کرماں دی سچائی نوں نہ توڑیا ہووے، اتے جنہیں دھرم دیاں گلاں سن کے، ڈوہنگا وچار کر کے اتے مراقبہ کر کے بڑا کجھ سکھیا ہووے۔ فیر مرگ سوکھی ہو جاندی اے۔

"مینوں انج نئیں لگدا۔ مینوں نئیں جاپدا کہ میں کوئی چنگا کم کیتا ہووے دا۔ میں موت کولوں ڈرنا واں تے جیہڑا دہاڑا وی جیون نوں مل جاوے اوس لئی رب دا شکر کرنا واں۔ ایہ میری ڈاڈھی اچھیا وے کہ میں کجھ دہاڑے ہور جیواں۔"

ایہ گل سن کے جوان دی سوچ بدل گئی تے آکھن لگا،"بابا جی، تسی جو وی آکھیا اے سچ اے۔ بڑھیپے دے دکھ بارے مینوں لوکاں نے جو وی دسیا سی اوہ مینوں تہاڈے اندر سچ مچ دیکھن نوں ملیا ہے۔ تساں بڑھیپے دی جیہڑی مورت مینوں وکھائی اے اوہ میرے من لئی بڑی چنگی ثابت ہوئی اے۔ میں بڑھیپے دے دکھ توں بڑا حیران ہویاں۔ بابا جی، جے تسی بڑھیپے توں بچن دا کوئی ول جاندے او تے اوہنوں میرے کولوں نہ لُکاؤ؛ مینوں اوس بارے سچ سچ دسو۔"

بابا خوش ہو کے کہندا اے،"ایدا اک طریقہ تے ہے۔ جے تہانوں ایس دا پتہ ہووے تے ایس اوپر عمل کرنا آسان اے۔ تھوڑا جنا جتن کر کے اسی دکھ توں جان چھڈا سکنے آں۔ بھاویں ایہ سچ اے کہ ہر جمن والے نوں مرنا تے ہے، پر بڈھے ہو کے مرن والے گھٹ ہی نیں۔ بوہت سارے اجیہے نے جیہڑے جوانی وچ ہی مر جاندے نیں۔ ایہ طریقے مہاتما بدھ دی دتی ہوئی شکشا وچ موجود نیں۔ اوہناں وچ مُکش تے گیان حاصل کرن دے کئی ول نیں، دوجے لفظاں وچ پنر جنم، بڑھیپا، بیماری یا مرگ توں بچن دے ول؛ پر اساں حالی اوہناں دی مشق نئیں کیتی۔"

اک وار دی گل اے کہ اک خانقاہ وچ اک آپوں ہی متھیا اک لاما سی۔ اوہ خانقاہ دا اک نکا ممبر سی، تے زیادہ تر راہب اوس نوں کوئی توجہ نئیں سان دیندے۔ اوہناں نے خانقاہ دے مستقبل بارے صلاح کرن لئی اک اکٹھ کیتا۔ اوہنے لوتھاں نوں بنھن لئی رسیاں تے چادراں دا بندوبست کرن دی گل کیتی۔ سب نے آکھیا کہ ایہ برا شگون اے اتے اودے تے غصے ہوۓ۔ فیر اوہناں نے ایس بارے گل کیتی کہ ہر کسے نوں خانقاہ دی سہائتا لئی کیہ کرنا چاہیدا اے۔ اوس نے آکھیا کہ سانوں کچے پن تے عارضی پن اوپر مراقبہ کرنا چاہیدا اے۔ ایہ گل کہہ کے اوس نے اوہناں نوں بڑی چنگی گل دسی۔ مغروں آون والے دلائی لاماں نے اوس دی بڑی وڈیائی کیتی اے۔ آون والے سمے دی تیاری کرن لئی موت دی تیاری کرنا ضروری اے۔

"ہر کوئی سدا جیونا چاہندا اے اتے اوس دے ول جاننا چاہندا اے۔ پر جمن مغروں نہ مرنا ناممکن اے۔ حد ایہ ہے کہ ہزاراں مکمل روشن ضمیر ہستیاں، شکیا مونی مہاتما بدھ سمیت، پرلوک سدھارے۔ اتے جتھوں تیکر پرانے وقتاں دے بودھی ستوا اتے مہا گورواں دا تعلق اے، اوہناں دا صرف نام ہی رہ گیا اے۔ جگ دی تاریخ دا وی ایہو ہی معاملہ اے۔ ساری وڈی ہستیاں مر چکیاں نیں اتے اوہناں دے اُکّا کھولے ہی رہ گئے نیں۔ ایس پاروں سانوں اپنی موت دے یقینی ہوون نوں نئیں بھُلنا چاہیدا۔ اجوکے مہا گورو وی اک دن پرلوک سدھارن دے۔ ہن جمن والے بالڑ وی سو ورہیاں تک مر جاون دے۔ تے جوانا، توں کویں ایہ سوچنا ایں کہ توں ہمیش ہی حیاتی رہویں دا؟ ایس لئی ایہ ضروری اے کہ اسی اپنے آپ نوں مرن لئی روحانی طور تے تیار کرئیے۔

"پیسے دھیلے یا سوکھ نال لمی حیاتی نئیں چائی جا سکدی۔ جے تہاڈی آتما نوں دھیرج ہووے نالے تہانوں ایہ سدھ ہووے کہ تسی حیاتی کولوں کیہ چاہندے او، تے فیر جناں تہاڈا شریر بڈھا ہووے، اوہنے ہی تسی راضی اتے دلوں جوان ہووو دے۔ جے تہاڈی زندگی بڑی ارام دی پر وچوں خالی ہووے، تے فیر جیوں جیوں تسی بڈھے ہووو دے، اونے ہی نراش ہووو دے۔ اپنے من نوں مرگ دی چنتا توں دور کرن لئی تہانوں اک یاتری وانگوں پھردے رہنا چاہیدا اے۔ دوجے پاسے جے تہاڈے اندر تھوڑا کو وی روحانی دھرواس ہووے، تے فیر مرگ دے نیڑے ڈھُکدیاں ہویاں تسی اوس پُتر وانگوں محسوس کرو دے جیہڑا اک ہنسدے کھیڈدے گھر مُڑ آ رہیا ہووے۔ فیر تسی موت کولوں ڈردے نئیں، سغوں خوشی دیاں حیاتیاں چالو رکھن دی آس کردے او۔

اک وار دی گل اے اک مہا آتمک گورو نے آکھیا،"کیوں جے مینوں اپنے آون والے جنماں اوپر پورا بھرواس اے؛ ایس پاروں مینوں کوئی چنتا نئیں۔ موت کسے ویلے وی آسکدی اے، میں اوس نوں جی آیاں نوں آکھاں دا۔"

"کیوں جے مرگ دا روگ اٹل اے، سانوں ایس دا کجھ اوپا کرنا چاہیدا اے۔ اسی نرے ویلے بیہ کے نراش نئیں ہو سکدے۔ انسان ہون دے ناطے اسی کئی طریقے آزما سکنے آں۔ مہاتما بدھ وی تہانوں بالکل صاف ول نئیں سکھا سکدا۔ میں تینوں دل دی گل دس دتی اے۔ بھاویں ایہ میری دلی صلاح اے، پر نرا میری گل اوپر ہی ڈھو نہ کر؛ ایس دی آپوں پرچول کر۔ (حیاتی دے) عارضی ہوون اوپر عبادت (گوہ) کر۔ اک آکھ اے،'ہوراں کولوں صلاح ضرور لوو، پر فیصلہ آپ ہی کرو۔' جے تسی کئی لوکاں نوں تہاڈے لئی فیصلہ کرن دا اختیار دیوو، ہر کوئی وکھو وکھ صلاح دیوے دا۔"

جوان کہند اے،"تسی جو وی کہہ رہے او ایہ سچ تے فائدہ مند اے۔ پر میں آون والے کجھ ورہیاں لئی ایہ کم نئیں کر سکدا۔ میں ہور کجھ کم کرنا اے۔ میرے کول بڑی جائداد تے مال دولت اے۔ میں بوہت سارا دھندا کرنا اتے اپنی جائداد ول دھیان دینا اے۔ میں تہانوں کجھ ورہیاں مغروں ملاں دا، تے فیر میں ایہ عبادتاں کراں دا۔"

بڈھا ناراض ہوجاندا اے تے آکھدا اے،"توں جو کجھ وی آکھیا اے ایہ ہن پھوکے تے ان ارتھی شبد لگدے نیں۔ میرا وی ایہو ہی حال سی، کجھ ورہیاں مغروں کوئی کم دا کم کرن دی آشا؛ پر میں کجھ وی نہ کر سکیا تے ہن میں بڈھا ہو گیا واں۔ میں جاننا کہ جو توں کہہ رہیا ویں ایہ کنّا اکارتھ اے۔ کجھ ورہیاں مغروں کرنے والے کم کدے نئیں ہوندے۔ تسی ہمیش ٹالدے رہندے او۔ کجھ ورہیاں تے پاۓ ہوۓ کم بڈھے دی داڑھی وانگوں نیں؛ اج مُنو کل ہور اُگ آوے دی۔ کل تے گل پاندیاں پاندیاں، زندگی مُک جاوندی اے۔ دھرمی عبادت دی ٹال مٹول نے چوکھیاں نوں بیوقوف بنایا اے۔ مینوں ایس گل اوپر بالکل بھروسہ نئیں کہ توں کدے وی دھرمی عبادت نوں اپناویں دا۔ ایس پاروں ساڈی گل بات اُکّا ہی بیکار ہے۔ اپنے گھر نوں مُڑ جا تے جو وی کرنا ای کر، مینوں کجھ مانیاں (منتر) پڑھن دے۔"

جوان بڑا حیران تے پریشان ہوندا اے۔ کہندا اے،"تسی مینوں اجیہیاں گلاں آکھن بارے کویں سوچ سکدے او؟ ایہ دسو کہ ایس حیاتی وچ مادی کماں نوں کرن اوپر کنی دیر لگدی اے؟"

بڈھا ہنس کے آکھدا اے،"توں مینوں ایہ سوال پُچھے نیں، ایس پاروں مینوں ایہ دسنا پے دا کہ کسے کم نوں کرن تے کنا چِر لگدا اے۔ دکھن دی لانبھ ول موت دا دیوتا رہندا اے جنہوں ایس گل دی پرواہ نئیں کہ تہاڈا کم مکیا اے یا نئیں۔ اوہ اپنی مرضی دا مالک اے۔ جے تہاڈی اودے نال یاری دوستی اے اتے تسی اودے کولوں کجھ سمے ہور منگ لو تاں جے اپنا کم مکا سکو، فیر کوئی چنتا نئیں۔ نئیں تے، تہانوں کدے ارام نئیں ملے دا۔ لوکیں چاء پیندیاں، ٹُکر کھاندیاں، ٹردیاں پھردیاں، یا سوٹا لان توں پہلاں لگے جاندے نیں۔

"انج سبناں نال ہوندا اے؛ مہا گورواں نال وی۔ کئیاں دیاں لکھتاں نا مکمل نیں کیوں جے اوہ اوہناں نوں لکھن توں پہلاں ہی پرلوک سدھارے۔ ایس پاروں جد موت دا دیوتا آوے تے تسی ایہ نئیں کہہ سکدے،'میری بڑی جائداد اے اتے میں بڑا کم کرنا اے۔' تسی اوس دے موہرے کوئی وڈا وکھالا نئیں کر سکدے؛ تہانوں سب کجھ چھڈنا پیندا اے۔ ایس معاملے وچ اسی سارے انتھ آں۔ اسی اپنی حیاتی دی لمبائی نئیں متھ سکدے۔ ایس پاروں، تسی جو وی کرنا اے اوس دی مشق ہن توں شروع کر دیو۔ اوس دا کجھ فائدہ ہووے دا؛ نئیں تے ساڈی جائداد بیکار ہے۔ پر اج کل ایہو جئے لوک بڑے گھٹ نیں جیہڑے تہانوں دسن کہ تہاڈے لئی کیہ چنگا اے۔ اوس توں وی گھٹ اجیہے لوک نیں جیہڑے تہاڈی گل دھیان نال سنن۔"

نوجوان اوپر بڈھے دی گل دا ڈاڈھا اثر ہوندا اے، تے اودے ستکار لئی کجھ پیر پشاں نوں مُڑ کے اوہنوں (بڈھے نوں) سجدہ کردا اے۔ کہنا اے،"کسے لاما نے جدے آلے دوالے سونے دے جھنڈے ہوون، گیشے یا کسے یوگی نے ایس توں ودھ کم دی گل نئیں دسی۔ ویکھن وچ توں اک عام جیہا بندہ لگنا ایں پر توں وچوں اک مہان آتمک دوست ایں۔ میں وچن دینا کہ میں تیری ہر گل اوپر جتھوں تک ہو سکے عمل کراں دا، تے آون والے سمے وچ مینوں ہور مت دیویں۔"

بڈھا من جاوندا اے، تے کہندا اے،"مینوں بوہتا تے نئیں پتہ، پر میں بوہت کجھ ویکھیا اے۔ میں اوس توں تینوں کجھ دس سکنا واں۔ دھرم وچ سب توں اوکھی گل شروعات کرنا اتے اوس دے اوپر قائم رہنا وے۔ بڑھیپے وچ عبادت دی شروعات کرنا اوکھا اے۔ ایس لئی ایہ بہتر اے کہ ایہ کم جوانی وچ ہی چالو کر دتا جاوے۔"

"جوانی وچ تہاڈا چیتا چنگا ہوندا اے؛ تہاڈی بدھی ہوشیار تے شریر وی تگڑا ہوندا اے تاں جے تسی سجدے کر کر کے مثبت شکتی پیدا کر سکو۔ تنتر دے بھوں، جوانی وچ تہاڈی شکتی دے تانے بانے وچ چوکھا بل ہوندا اے۔ جے تسی جوانی وچ لوبھ اتے دنیاوی شیواں نال تعلق توڑ سکو اتے آتمتی کماں وچ رجھ جاؤ، تے ایہ بڑی وڈی گل اے۔ جے تسی اک واری دھرم نوں قبول کر کے، ایس دیاں مول گلاں سمجھ کے، ایس دی اصل نوں جان لوو، تے فیر تسی جو وی کرو، آکھو یا سوچو دے اوہ دھرم ہووے دا۔"

ملا ریپا اتے را لوتساوا نے وی ایہو ہی آکھیا سی،"میرا کھانا، ٹُرنا، بیٹھنا یا سونا – ایہ سب دھرمی عبادت اے۔"

دھرم وچ کوئی سختی نئیں۔ ایس لئی بوہتیاں سوچاں یا بھلیکے وچ نہ پوو۔ ہنے شروع کر دیو اتے دھرم وچ اپنا موہ قائم رکھو۔ ہر ویلے اپنا من بدلی نہ کرو۔ ایس ویلے توں، اپنی جند – شریر، جیب تے من – سب نوں دھرم لئی وقف کر دیو۔

ہن بڈھا جوان نوں دسدا اے کہ دھرم وچ کیہ کجھ رلت اے،"پہلاں کوئی قابل مرشد لبھو اتے اپنی سوچ تے کرم اودے حوالے کر دیو۔ تسی ہوراں دا کنا کو بھلا کر سکدے او ایس دا دھرواس ایس گل اوپر ہے کہ تسی کنا کو ودیہ مرشد لبھدے او اتے کنے خلوص نال اوس دی فرمانبرداری کردے او۔"

اتیشا نے ایس گل اوپر زور دتا اے۔ اوس نے کئی وار دسیا کہ اوس دے ۱۵۵ گورواں نال کنے گوڑھے سانگھے سان۔

فیر تہانوں اپنے وچن نوں دھیان وچ رکھ کے دس مثبت کرماں اوپر عمل کرنا ہے۔ اوہناں دی راکھی انج ہی کرو جویں اپنیاں اکھیاں دی کردے او۔ ایس جند توں اپنا سانگھا انج توڑ دیو جویں کوئی جنگلی ہاتھی اپنی زنجیر تڑواندا ہے۔ فیر سنن، گوہ تے مراقبہ تناں اوپر اکٹھے ہی عمل کرو۔ ایہنوں ست انگ دی مشق نال سہائتا دیو۔ ایہ مثبت شکتی پیدا کرن اتے انعام دے قابل گُن اکٹھے کرن دا ول اے۔ جے تسی ایہ کر لو تے فیر بدھ مت تہانوں زبانی یاد ہو جاوے دا۔"

پنجویں دلائی لاما دا کہنا اے کہ جے کوئی قابل مرشد کسے قابل مرید نوں راہ دکھاوے، تے فیر بدھ مت بندے دے ہتھ وچ آپوں ہی پیا بندا اے۔ ملاریپا نے وی آکھیا کہ جے کوئی قابل مرشد کسے قابل مرید نوں سُدھ شکشا دیوے، تے فیر بدھ مت تہاڈے توں دور نئیں؛ فیر ایہ تہاڈے اندر ہی اے۔ پر ایس گل تے زور دینا ضروری اے کہ مرشد قابل ہووے۔

"ایہ ہے سلیکھنا؛ ایہ ہے سلیچنا۔ او سوہنے پتر، جے توں ایس اوپر عمل کریں تے تیریاں ساریاں آساں پوریاں ہو جاون دیاں۔"

من نوں سدھان لئی ایہ شکشا بڑی فائدہ مند اے۔ ایہ سخت من نوں نرمل کر دیندیاں نیں۔ اک آکھن اے،"مکھن رکھن والا چمڑے دا تھیلا نہ بنو۔ کسے ندی وچ اک وٹے وانگوں نہ بنو۔" چمڑے دے تھیلے وچ بھاویں کنا ہی مکھن پاؤ اوہ نرم نئیں ہوندا۔ کوئی وٹّہ بھاویں کنا چِر ندی وچ پیا رہوے اوہ نرمل نئیں ہوندا۔

اوس دن توں نوجوان نے نرول دھرم اوپر عمل شروع کر دتا جدے وچ اٹھ جگتائی بالاں والے جذبات نئیں سان۔

سانوں وی انج ہی کرنا چاہیدا اے۔ جنی وی ودیا سانوں ملے، سانوں اوس اوپر عمل کرنا اتے اپنے آپ نوں اوس دے راہیں اپراجن کرنا چاہیدا اے، اتے ندی وچ اوہناں وٹیاں وانگوں نئیں ہونا چاہیدا اے جیہڑے نرم نئیں پیندے۔

بڈھا آکھدا اے،"میں ایہ گلاں اپنے گورواں کولوں سکھیاں نے تے ایس وچ میرا تجربہ وی رلت اے۔ رب کرے کہ ایس توں ات حدل بدھی مان ہستیاں دا بھلا ہووے تاں جے اوہناں نوں خوشی نصیب ہووے۔"

لکھاری ایتھے گل مکاوندا اے:

 بھاویں میری مشق تھوڑی اے تے مینوں دھرم دا کوئی تجربہ نئیں، پر بدھی مان ہستیاں دے ون سونّے ڈھوڈھب پاروں، (امید کرنا واں) کہ ایس شکشا دا کجھ لوکاں نوں فائدہ ہووے دا۔ میں پورے خلوص اتے نیک نیتی نال ایہ لکھت ایس امید اوپر لکھی ہے کہ ایس توں حدل ہستیاں دے من دا بھلا ہووے دا۔ عارضی پن اوپر ایہ سبق کوئی سوادی قصہ نئیں جو میں سنان لئی گھڑیا اے، سغوں ایس دی بنیاد آریہ دیو دے 'چار سو نکیاں لکھتاں' اوپر ہے۔