انسانی اتحاس دی بعض ات حدل پرانی اج تک محفوظ لکھتاں دا تعلق دعا نال اے، سمیری مندراں دی دعا اتے مناجات توں لے کے پرانے مصری خداواں دی تجسیم تک۔ اتے اجوکے دور دے سارے وڈے دھرماں وچ دعا دا عنصر شامل اے۔ عیسائی، مسلمان اتے یہودی خدا توں دعا کردے نیں، جد کہ ہندو کئی خداواں وچوں کسے اک اگے دعا لئی ہتھ پساردے نیں۔ خارجی لحاظ نال بدھ مت وچ کوئی نویں گل نہیں۔ کسے وی بودھی دیس وچ مندر یا آشرم وچ چلے جاؤ اوتھے تہانوں یاتریاں دے جتھے ملن گے جو مہاتما بدھ دے مجسمہ دے موہرے ہتھ بنھ کے دعائیہ شبداں دا ورد کر رہے ہون گے۔ اتے جو لوکی تبتی بدھ مت توں واقف نیں اوہناں لئی ساڈے کول، جنوں اںگریزی وچ دعائیہ منکے، دعائیہ چکر، اتے دعائیہ جھنڈے کہندے نیں، موجود نیں۔
دعا دے فعل وچ تن عنصر موجود نیں: دعا گو، جس دے اگے دعا مںگی جا رہی اے، اتے دعا دا مدعا۔ تے بدھ مت وچ دعا دا معاملہ تھوڑا گمبھیر اے۔ بہر حال، کسے نا خدائی دھرم وچ، جس وچ کرتار دا کوئی تصور نہیں، تے بودھی لوکی کس دے اگے ہتھ پھیلاندے نیں اتے کس لئی؟ جے اجیہی کوئی ہستی موجود نہیں جو ساڈے اوپر کرم فرمائی کر سکے، تے فیر دعا دا مقصد کیہ اے؟ بودھی لوکاں دا وڈا سوال ایہ ہے کہ، "کیا کوئی غیر ہستی ساڈے دکھ درد اتے مسلیاں دا اپاؤ کر سکدی اے؟"
تبدیلی دی خاطر کیول دعا منگنا کافی نئیں۔ عمل وی ضروری اے – تقدس مآب چودھویں دلائی لاما
مہاتما بدھ نے کہیا کہ کوئی شخص وی، حتیٰ کہ اوہ خود جو بے پناہ سیانپ اتے یوگتا دا مالک سی، ساڈے سارے مسلے حل نئیں کر سکدا۔ ایہ انہونی اے۔ اساں اپنے لئی آپ ذمہ واری قبول کرنی اے۔ جے اسی چاہنے آں کہ مصیبتاں توں سرکھشت رہئیے، تے فیر سانوں اوہناں دے سبب توں بچنا ہووے گا۔ جے اسی خوشی دے طلبگار آں تے سانوں آپوں خوشی دے سبب نوں جنم دینا ہووے گا۔ بدھ متی اکھ دھرائی دے انوسار ایہ بھلے سنسکار راہیں ممکن اے۔ جس قسم دی زندگی اسی چاہنے آں اوس نوں پنگرن دی خاطر ساڈے طور طریقے وچ تبدیلی لیاوںا پوری طراں ساڈے وس وچ اے۔
بودھی لوکی کس دے اگے دعا لئی ہتھ پساردے نیں؟
جدوں اسی لوکاں نوں بتاں دے سامنے دعا منگدے، مندر وچ اگربتی جلاندے، یا ہال وچ سورتاں پڑھدے ویکھنے آں، تے ایہ لوکی کیہ منگ رہے نیں اتے کس دے اگے دعا گو نیں؟ ہو سکدا اے کہ کجھ لوکی انج سوچ رہے ہون، "شکیامونی مہاتما بدھ، کیا مینوں اک مرسیڈیز مل سکدی اے! یا، "اے حکیم بدھا، میری بماری ٹھیک کر دے،" تے چوکھے بودھی گرو تہانوں دسن گے کہ ایہو جئی دعاواں دا کجھ اثر نئیں ہوندا۔
ایس دی بجاۓ، بدھ مت وچ، اسی مہاتما بدھاں اتے بودھی ستوا اگے دعا کرنے آں کہ سانوں اپنے اوپر کم کرن دی اکساوٹ اتے شکتی دین تا کہ اسی اپنے لئی خود خوشی دے سبب پیدا کر سکئیے، اتے ہوراں نوں زیادہ توں زیادہ فیدہ پوہنچا سکئیے۔ ایس دا مطلب ایہ نئیں کہ اوہناں دے کول کوئی طلسمی سوٹی اے جس دی فوری خصوصی طاقت نوں، بلکہ اوہناں نوں مثال بنا کے – اوہ ساڈے لئی تقلید لائق کردار بندے نیں – جس توں سانوں دھیرج ملدا اے، "اسی ایہ کم کر سکنے آں!"
بدھ متی دعاواں، مثلاً سوتراں دی تلاوت، منتراں دا جاپ، اتے دیوتاواں نوں دھیان وچ لیاونا، اوہناں سب دا مقصد ساڈی اپنی اندرلی یوگتا نوں پنگرنا اے جس توں اسی مثبت جذبے جویں درد مندی، جوش خروش، صبر وغیرہ پیدا کر سکئیے، اتے ہوراں دی مدد دے کم کر سکئیے۔
ست شاخی دعا
ست شاخی دعا اک مشہور کرم اے، جس دے اندر مکمل بدھ متی دھرم دا جوہر محیط اے۔ ایس دے ست انگ نیں، اتے ہر انگ دا اپنا خاص اثر اے:
- میں تسی سارے بدھاں دے سامنے سجدہ کرنا پیا واں جنہاں نے تن یگاں، دھرم اتے سب توں اُچی مجلس نوں رحمت اتے عنائت بخشی اے، اینے ان گنت شریراں دے نال جنے کہ ایس دنیا وچ ایٹمی ذرے پاۓ جاندے نیں۔
- جس طراں منجوشری اتے ہوراں نے تہانوں چڑھاوے چڑھاۓ نیں، اوہ فاتح، تے میں وی اُنج ہی چڑھاوا چڑھانا واں، میرے گزرے ہوۓ محافظ، اتے تہاڈی روحاںی آل اولاد نوں۔
- اپنی ابتدا توں خالی ساری سمساری عمر، ہن دی زندگی اتے دوجی زندگیاں وچ، میں بھل بھلیکے برے کم کیتے، یا دوسریاں نوں انج دے کم کرن دی ترغیب دتی، اتے ہور ایہ کہ، بھولپن دے پلیکھے ہیٹھ ، میں اوہناں وچ خوشی محسوس کیتی– جو کجھ وی میں کیتا میں اپنی اوہناں غلطیاں نوں مننا واں اتے تہاڈے سامنے دلوں ایس دا اقرار کرنا واں، میری رکھشا کرن والیو۔
- خوشی خوشی، میں ایس مثبت شکتی دے سمندر وچ غرق ہاں، جو کہ تسی بودھی چت مقصد نال پنگری اے تا کہ ہر مجبور ہستی نوں خوشی ملے اتے تہاڈے کرماں نال جس توں مجبور ہستیاں نوں مدد ملی اے۔
- ہتھ جوڑ کے، میں تہانوں ہر دِشا دے بدھاں نوں بینتی کرنا واں: مہرباںی فرما کے، مجبور ہستیاں لئی جو دکھ وچ مبتلا نیں اتے اںھیرے وچ ہتھ پیر مار رہے نیں، دھرم دا چراغ روشن کر دیو۔
- ہتھ جوڑ کے، میں تہانوں کامیاب ہستیاں نوں التجا کرنا واں جنہاں دا غم نال واہ نہیں پوے گا: مہربانی کر کے، ہمیش لئی موجود رہن تا کہ اوہناں گواچی روحاں نوں اوہناں دے اںھے پن توں بچا لین۔
- اپنے کرماں راہیں میں جو وی مثبت شکتی استوار کیتی اے، میں تمام مجبور ہستیاں دا دکھ دور کر سکاں۔
- ایس پاٹ دا پہلا حصہ سجدے اوپر مشتمل اے۔ اسی بدھا دے حضور سجدہ کرنے آں اوہناں سب گلاں دی خاطر جس دا اوہ مجسمہ نیں: درد مندی، پیار محبت اتے سیانپ۔ سجدے توں مراد ایہ ہے کہ اسی اپنے شریر دا سب توں اچا حصہ یعنی سر زمین اوپر ٹیکنے آں، ایس توں ساڈا تکبر قابو وچ آوندا اے اتے عاجزی پیدا ہوندی اے۔
- فیر اسی چڑھاوا چڑھانے آں۔ بوہت سارے بودھی لوکی پانی دا پیالہ دیندے نیں، پر ایہ شے کوئی پربھاؤ نہیں رکھدی۔ ضروری شے چڑھاوے دی ترغیب اے – ساڈا سمے، کوشش، شکتی، اتے ساڈی ملکیت دی شیواں– جس نال اسی لگاوٹ اوپر قابو پانے آں۔
- تیجی شے، کہ اسی اپنی کمزوریاں اتے غلطیاں نوں مننے آں۔ کدی کدار شائد اسی خود غرضی یا سستی توں کم لینے آں، اتے کدی کدار اسی ڈاڈھی تخریب کاری دا وکھالا کرنے آں۔ اسی اوہناں نوں مننے آں، اوہناں اوپر افسوس کرنے آں، اتے ایس گل دا پکا ارادہ کر کے کہ فیر انج نہیں کراں گے اگے ودھ جانے آں۔ ایہ منفی کرمائی اکساوٹاں دے اثر اوپر قابو پاون دا اک حصہ اے۔
- فیر اسی خوشی منانے آں۔ اسی اوہناں سب کماں نوں یاد کرنے آں جنہاں نوں اسی خود توڑ چڑھایا، اتے اوہ سارے تعمیری کم جو ہوراں نے کیتے۔ فیر اسی بدھاں دے کارنامیاں اوپر نظر مارنے آں۔ ایس توں ساڑے دا اوپا ہوندا اے۔
- فیر اسی درس دی درخواست کرنے آں، جس توں ساڈے اندر کجھ پراپت کرن دی سوچ پیدا ہوندی اے۔ اسی کہنے آں، "اسی کجھ سکھنا چاہنے آں، اسی اپنے لئی اتے ہوراں لئی خوشی نوں جنم دینا چاہنے آں!"
- اسی گورواں نوں نہ جان دی بینتی کرنے آں۔ پشلے حصہ وچ اسی شکشا لین دی آشا رکھدے ساں، اتے ہن اسی چاہنے آں کہ ساڈے گرو سانوں چھڈ کے نہ جان بلکہ سانوں سبق دیندے رہن جدوں تک کہ اسی روشن ضمیری پراپت نہ کر لئیے۔
- اتے سب توں اخیر وچ، جو کہ سب توں پربھاوت مرحلہ اے اوہ ہے سمرپن۔ اسی اوہ ساری مثبت شکتی جو اسی پیدا کیتی اے اوس ںوں منسوب کر دینے آں تا کہ اوس توں اسی اتے دوجی ساری ہستیاں فیدہ چک سکن۔
جس طراں کہ ایس توں ظاہر اے کہ بدھ مت وچ دعا دا مطلب ایہ نئیں کہ کوئی خارجی قوت اسمان توں نازل ہووے اتے ساڈے سارے مسلے حل کر دے۔ مشہور کہاوت اے کہ "تسی گھوڑے نوں پاںی وکھا تے سکدے او، پیا نئیں سکدے۔" دوجے لفظاں وچ، بدھا سانوں راہ وکھاندے نیں، پر لگاوٹ اتے بے خبری اوپر قابو پان لئی سانوں خود کشٹ کٹنے ہون گے، اتے اپنی ات حدل یوگتا نوں پنگرنا ہووے گا۔
مکدی گل
بھاویں ظاہری طور تے بدھ مت وچ دعا دے طور طریقے موجود نیں پر ایتھے مقصد کسے خارجی ہستی نوں ایس گل دی درخواست نئیں کہ اوہ ساڈے روز روز دے مسلیاں وچ ساڈی مدد کرے۔ بدھا اتے بودھی ستوا ودیہ آگو نمونہ نیں جو ساڈے سفر وچ، جتھے اسی ایس ویلے آں نوں مکمل روشن ضمیری تک، اگوائی کردے نیں۔ بدھا اتے بودھی ستوا دے اگے دعا مںگ کے، اسی اوہناں توں ترغیب پھڑنے آں اتے اپنی اندرلی یوگتا نوں جگانے آں: حد توں ودھ درد مندی، پیار محبت اتے سیانپ جس دی یوگتا ساڈے سب دے اںدر موجود اے۔