ज्ञानप्राप्तिको बाटो

तिब्बती बुद्धधर्ममा आत्म परिवर्तनका लागि एक स्पष्ट, व्यवस्थित, र क्रमिक बाटो अपनाइन्छ, जसलाई लाम–रिम (मार्गक्रम) भनिन्छ। लाम–रिमले हामीलाई आफ्नो वर्तमान परिस्थितिबाट अगाडि बढ्दै बुद्धत्व प्राप्तिसम्म कसरी पुग्ने भन्ने ज्ञान दिन्छ।

समाधि

समाधिको अभ्यासले हाम्रो चित्तलाई खुला, प्रेमपूर्ण, र समझदारीको रचनात्मक अवस्थामा स्थित राख्न मद्दत गर्छ। अरुको कुरा राम्ररी सुन्न र उनीहरूलाई सहयोग गर्न यसले मद्दत गर्छ। समाधिको विकासका लागि हाम्रो चित्तलाई शान्त राख्नु, यताउता धेरै भड्किन नदिनु र आलस्यबाट बच्नु आवश्यक हुन्छ। यो कुरा होसपूर्ण जागरुकता र आत्मसंयमबाट सम्भव हुन्छ। होसपूर्ण जागरुकतामा हामी आफ्नो अवस्थाप्रति सचेत भएर बस्छौं र साथै मनको नियन्त्रण पनि गुम्न दिँदैनौं। होसको अभ्यासबाट हामीले मनको नियन्त्रण गुम्न लागेको थाहा पाइहाल्छौं। आत्मसंयमको अभ्यासबाट आफ्नो होस र मनलाई पूर्ववत फेरी स्थापित गर्छौं। बारम्बारको ध्यानअभ्यास र निष्ठापूर्वक प्रयासमार्फत हामीले आफ्नो मनको अवस्था तथा यसबाट आफू र अरुमाथि पर्ने प्रभाव जान्न सक्छौं, र होसपूर्ण जागरुकता तथा आत्मसंयमको विकास गर्न सक्छौं।

शून्यता

जीवन जगतका यथार्थप्रति भ्रम भएका कारण हामी स्वयंलाई र अरुलाई पनि मिथ्या कुराहरू बताइरहेका हुन्छौं। उदाहरणका लागि, हामी सोच्न सक्छौं कि जीवनमा समस्याहरू आफै खडा हुन्छन् र त्यसमा हामीले राख्ने दृष्टिकोण वा गर्ने व्यवहारको कुनै भूमिका हुँदैन। तर जब हामी शून्यताको अर्थ बुझ्छौं, हाम्रो दृष्टि बदलिन्छ। कुनै पनि चीजको अस्तित्व हाम्रो भ्रमपूर्ण दृष्टिले बुझेजस्तो तरीकाको हुँदैन। हाम्रा समस्याहरू अनेक प्रकारका कारणहरूको आपसी क्रियाबाट उत्पन्न हुन्छन् र ती पनि परिवर्तनशील छन् भन्ने बोध भएपछि हामी त्यसबाट मुक्त हुने सार्थक उपाय अपनाउन सक्छौं।