کرم کیہ شے اے؟

کرم دا مطلب من دی اوہ اکساوٹ ہے – جس دی بنیاد ساڈا پشلا رویّہ اے – جو ساڈے ہن دے قول، فعل اتے سوچ دی محرک اے۔ ساڈیاں عادتاں ساڈے دماغاں اندر اجیہے اعصابی رستے ساویں کردیاں نیں، جو سوتر حال وچ اکساوٹ ملن اوپر سانوں اپنے عمومی رویّہ نوں دوہران دا سبب بن دیاں نیں۔ سادے شبداں وچ، ساڈا دل کجھ کرن نوں کردا اے، اتے فیر اسی بے قابو ہو کے اوس نوں کر جانے آں۔ 

کرم نوں عام طور تے غلطی نال قسمت یا تقدیر سمجھیا جاندا اے۔ جد کوئی شخص زخمی ہووے یا اوس نوں پیسے دا بھارا نقصان ہووے تے لوکی کہندے نیں،" وچارے دے پھُٹے نصیب، ایہ اوس دا کرم سی۔" ایہ خدا دی مرضی دی سوچ سمان اے -  کوئی اجیہی شے جو ساڈی سمجھ یا اختیار توں باہر ہووے۔ بدھ مت دا کرم دے متعلق اجیہا تصور بالکل نئیں ہے۔ کرم دا تعلق من دی اوہناں عصبی ہیجان دی لہراں نال اے جو سانوں کسے اوپر غصے دا وکھالا کرن اوپر اکساندیاں نیں یا سانوں صبر دی صلاح  دیندیاں نیں تاں جے اسی شانت ہون اوپر معاملے نوں نبیڑ سکئیے۔۔ ایہ اوہناں  اکساوٹاں ول وی اشارہ کردیاں نیں جنہاں نال اسی پوڑھیاں اترن ویلے عادتاً پیر نوں موچ دے لینے آں، یا احتیاط نال پوڑھیاں اترنے آں۔ 

کرم نوں سمجھن لئی سگریٹ نوشی دی مثال ودیہ اے، کیوں جے جدوں وی اسی اک سگریٹ پینے آں تے ایہ اگلے سگریٹ دا پیش خیمہ بن جاندا اے۔ اسی جنے زیادہ سگریٹ پینے آں ساڈی سگریٹ پین دی عادت اونی ہی پکی ہوندی جاندی اے ایتھوں تیکر کہ، بغیر سوچے سمجھے، ساڈے کرم دی اکساوٹ سانوں  سگریٹ پین اوپر مجبور کردی اے۔ کرم دسدا اے کہ سگریٹ پین دی آشا اتے اکساوٹ کتھوں آوندیاں نیں – اچیچ، پشلی پکی کیتی ہوئی عادت توں۔ سگریٹ پینا نہ صرف عادت نوں دوہران دی تحریک پیدا کردا اے سغوں شریر دے مادی حال اوپر وی اثر پاوندا اے، مثال دے طور تے، سگریٹ پین نال سرطان دی بماری دا لگنا ۔ ایتھے اکساوٹ اتے سرطان وچ مبتلا ہونا دونویں ہی ساڈے پشلے بے قابو کماں دا نتیجہ نیں اتے ایس نوں"کرم دی پختگی" کہنے آں۔

اپنی عادتاں نوں بدلنا

کرم اک بامعنی پرتندھ اے کیوں جے ایہ ساڈے جذبیاں اتے اکساوٹاں دے مڈھ دی پچھان کردا اے اتے ایہ کہ اسی کیوں کدی خوش ہونے آں اتے کدی نا خوش ہونے آں۔ایہ سب ساڈے رویّہ دا نتیجہ ہوندا اے۔ ایس لئی اسی جو کجھ کرنے آں اتے جو کجھ ساڈے نال ہوندا اے ایہ سب پہلاں توں مِتھیا ہویا نہیں اے۔  قسمت یا تقدیر کوئی شے نئیں۔

"کرم" توں مراد ترکھی شکتی اے، جو ایہ ظاہر کردی اے کہ مستقبل وچ پیش آون والیاں واپراں ساڈے اختیار وچ نیں – چودھویں دلائی لاما

انج اکثر محسوس ہوندا اے کہ اسی اپنی عادتاں دے غلام آں – فیر وی، ساڈا عادی رویّہ من دے پکے عصبی تانیاں بانیاں اوپر قائم اے -  بدھ مت دا ایہ مننا اے کہ ایہناں اوپر قابو پانا ممکن اے۔ اسی ساری حیاتی ایہناں نوں بدلی کرن اتے نویں عصبی تانے بانے پنگرن دی یوگیا رکھنے آں۔ 

جد ساڈے من وچ کوئی کم کرن دی اکساوٹ پیدا ہوندی اے تے ایس کرمی اکساوٹ توں پہلاں کجھ وقفہ ہوندا اے۔ ساڈے اندر جو وی احساس پیدا ہوندا اے اسی شتابی ہی اوس اوپر عمل نئیں کردے – آخر اساں ٹائلٹ ورتن دی سرکھیا وی تے لئی سی! تے انج ہی، جد سانوں کوئی دکھ دین والی گل کہن دی حاجت محسوس ہوندی اے، تے اسی ایہ چون کر سکنے آں،"میں ایہ گل آکھاں یا نہ آکھاں؟" ہو سکدا اے کہ کسے اوپر اپنا غصہ وکھا کے سانوں تھوڑے چر لئی تسلی ہووے، پر ہوراں اوپر چِیکن دی عادت من دی ناخوش حالت اے۔ اسی سب ایہ جاننے آں کہ جھیڑے نوں گل بات راہیں نبیڑنا بہت خوش کن اتے شانت صورت حال اے۔ انساناں دے اندر تعمیری اتے تخریبی کم دے وچکار پچھان کرن دی یوگتا اوہناں نوں جانوراں نالوں نکھیڑلا بناندی اے – ایس دا سانوں بوہت فیدہ اے۔ 

ایس دے باوجود، کدی کدار تخریبی رویّے توں باز رہنا اوکھا ہوندا اے۔ پر ساڈے من وچ پیدا ہون والے احساس نوں پرکھن لئی کافی وقفہ ہوندا اے تے کم سوکھا ہو جاندا اے، اتے ایسے  لئی بدھ مت دی سرکھیا سانوں من دی سرت پنگرنا سکھاندی اے [ویکھو: مراقبہ کیہ چیز اے؟] جد اسی ذرا ڈھلے پے جائیے تے اسی اپنے وچار، کرم اتے گفتار بارے زیادہ باخبر ہو جانے آں۔ اسی ویکھن لگنے آں کہ،"میں کجھ کہنا چاہ رہیا واں جس توں کسے نوں دکھ ہووے گا۔ جے میں ایہ کہہ دتا تے ایس توں اوکڑاں پیدا ہون گیاں، تے میں چپ رہواں گا۔" ایس طراں اسی چون کر سکنے آں۔ جدوں اسی باخبر نئیں ہوندے تے اسی سوچاں اتے جذبیاں دے  بھار تھلے ایس بری طراں دبے ہونے آں کہ جو وی ساڈے دماغ وچ آوندا اے اوس نوں وسوں باہر ہو کے کر جانے آں، جس توں سانوں ات حدل پریشانی چکنی پیندی  اے۔

اپنے مستقبل دی پشین گوئی کرو

ساڈے ہن دے اتے پشلے کرمائی سبھاو دی بنیاد اوپر اسی ایس گل دی پشین گوئی کر سکنے آں کہ ساڈا مستقبل کیہو جیا ہووے گا۔ تعمیری کرم، اخیر، خوشگوار اوڑک پیدا کردے نیں، جد کہ تخریبی کرم نا خوشگوار اوڑکاں پیدا کردے نیں۔
کوئی کرمائی کرم کویں پکا ہوندا اے، ایس دا نربر کئی پرتندھاں اتے دشاواں اوپر اے۔ جد اسی ہوا وچ اک گیند اچھالنے آں تے اسی توقع کرنے آں کہ اوہ گیند زمین اوپر آ کے ڈگے گا۔ پر جے اسی اوس نوں ہوا وچ پھڑ لئیے تے اوہ زمین اوپر نئیں ڈگدا۔ انج ہی، بھاویں اسی بیتے سمے دے کرماں توں مستقبل وچ ہون والی واپراں اتے دشاواں دا اندازہ لا سکنے آں پر انج ہونا نہ تے پکی گل اے، نہ ہی ساڈی تقدیر اتے نہ ہی پتھر تے لکیر۔ دوجیاں الاراں، کرم اتے دشاواں کرم دی پختگی اوپر اثر پاوندے نیں۔ جے اسی موٹے آں تے بھاری مقدار وچ گھٹیا خوراک کھاندے رہئیے تے ساڈے آون والے سمے وچ ذیابیطس دا شکار ہون دا امکان روشن اے۔ پر جے اسی کھان پین وچ ڈاڈھی احتیاط ورتئیے اتے بوہت سارا  بھار گھٹ کرئیے، تے ہو سکدا اے کہ اسی مڈھوں بمار ہی نہ ہوئیے۔ 

جد ساڈے پیر نوں سٹ لگے تے پیڑ سہن لئی ساڈا کرم یا علت و معلول اوپر یقین ہونا ضروری نئیں – ایہ اک قدرتی گل اے۔ جے اسی اپنی عادتاں نوں بدل دئیے اتے چنگی عادتاں نوں گلمے لا لئیے، تے ساڈا ایمان بھاویں کجھ وی ہووے، نتیجہ چنگا ہی ہووے گا۔