چار اُتم سچ کیہ نیں؟

چار اُتم سچائیاں اوہ بنیادی حقیقتاں نیں جو مسٔلیاں اوپر قابو پان دے رستیاں دا پتہ دسدیاں نیں۔ ایہ مہاتما بدھ دا پہلا سبق اے جو بدھ مت دی باقی ساری شکشا دا ڈھانچہ دیندا اے۔

پہلی اُتم سچائی: حقیقی مصیبتاں

پہلی سچائی ایہ ہے کہ زندگی عام طور تے غیر تسلی بخش اے۔ جمن توں لے کے موت تک، بوہت سارے خوشی دے موقعے آوندے نیں، پر اوہ زیادہ دیر نئیں رہندے، اتے بوہت سارے دکھ دے سمے وی آوندے نیں:

• مصیبتاں - بیماری، نراش، اکل ونج، خوف اتے بےچینی دی پچھان اتے سرت اسان اے۔ زیادہ تر ایس دا تعلق ساڈے آنڈ گوانڈ نال نئیں ہوندا – ہوسکدا اے کہ اسی اپنے ودیہ بیلی نال بیٹھے اپنا من پسند بھوجن کھا رہے ہوئیے، پر فیر وی خوش نہ ہوئیے۔
• تھوڑے چِر دی خوشی – جس شے توں وی اسی سواد لینے آں، ایہ نہ تے دیر پا ہوندی اے اتے نہ ہی سانوں تسلی دیندی اے، اتے ایہ شتابی ہی دکھ وچ بدل جاندی اے۔ جد سانوں ڈاڈھی ٹھنڈ لگے تے اسی کسے گرم کمرے اندر جانے آں، اتے فیر گرمی ایس حد تیکر برداشت توں باہر ہو جاندی اے کہ سانوں فیر تازہ ہوا دی خواہش ہوندی اے۔ کنی ودیہ گل ہوندی جے ایہ خوشی ہمیش دی ہوندی، پر مشکل ایہ ہے کہ انج کدی وی نئیں ہوندا۔  [ویکھو: خوشی  کیہ چیز اے؟]
• مڑ مڑ کے آون والی سمسیاواں - اک وڈی خرابی اوہ طریقے نیں جو اسی زندگی دی اونچ نیچ نال نبڑن لئی استعمال کرنے آں جو کہ ہور مصیبتاں پیدا کردے نیں۔ مثلاً، اسی کسے بھیڑے تعلق وچ بجھے ہوۓ آں اتے جو ساڈا سبھاو اے ایس توں حالات ہور پئے وگڑدے نیں۔ اسی تعلق توڑ دینے آں، پر کیوں جے اساں اپنی بھیڑی عادت نوں ہور پکا کیتا اے، تے اسی اپنے اگلے تعلق وچ وی ایسے ہی طور طریقے نوں دوہرانے آں۔ تے ایہ وی ٹٹ جاندا اے۔

دوسری اُتم سچائی: مصیبتاں دا اصل سبب  

ساڈا دکھ اتے عارضی خوشی ہوا وچوں نہیں آوندے، سغوں ایس دے پچھے دشاواں اتے سبباں دا لما چوڑا تانا بانا ہوندا اے۔ باہرلے عنصر، مثلاً اوہ سماج جس اندر اسی رہنے آں، ساڈیاں سمسیاواں دے پنگرن دے حالات پیدا کردے نیں؛ پر اصلی حقیقت جانن لئی، مہاتما بدھ نے آکھیا، سانوں اپنے من دے اندر جھاتی مار کے تکنا چاہیدا اے۔ ساڈے اپنے پریشان کرن والے جذبے – نفرت، ساڑا، لوبھ، وغیرہ –سانوں وسوں باہر تباہ کرن والے طریقے نال سوچن، بولن اتے عمل کرن اوپر مجبور کردے نیں۔ 

مہاتما بدھ نے ہور ڈوہنگی گوہ کر کے ایہناں جذباتی حالتاں دے پچھے اصل سبباں نوں دریافت کیتا: یعنی اسی حقیقت دی سرت کویں لینے آں۔ ایس وچ اجیہے سبھاو دے دور رس اثر بارے پلیکھا اتے غلط فہمی شامل اے، اتے ساڈے، دوسریاں دے اتے دنیا دے وجود دی حقیقت بارے شدید مغالطہ وی شامل اے۔ شیواں دے آپس دے جوڑ نوں سمجھن دی تھاں اسی سوچنے آں کہ شیواں اندر خود وجودیت پائی جاندی اے، اتے ایہ کہ اوہناں دا باہرلے پرتندھاں نال کوئی واسطہ نئیں ہوندا۔

تیسری اُتم سچائی –مصیبتاں دی حقیقی روک تھام

مہاتما بدھ نے آکھیا کہ سانوں ایس نوں بھگتن دی کوئی لوڑ نئیں، کیوں جے اسی سبب دا خاتمہ کر دئیے تے نتیجہ  پیدا ہی نئیں ہووے گا۔ جے اسی حقیقت بارے اپنی غلط فہمی نوں مٹا دئیے، تے مسٔلے کدی وی مڑ کے آون گے ہی نئیں۔ اوہ ساڈے اک  دو مسٔلیاں دی گل نئیں کر رہیا سی– اوس دا کہنا سی کہ اسی نویں مسٔلیاں نوں  سرے توں جنم ہی نئیں دیواں گے۔ 

چوتھی اُتم سچائی – من دا حقیقی رستہ 

اپنے بھولپن اتے  بے سمجھی توں مُکتی پان لئی سانوں اوہناں دے عین اُلٹ گناں نوں ویکھنا ہووے گا:

• اگامی سمے لئی منصوبہ بندی کرو ، نہ کہ شتابی تسلی لئی جلد بازی نال قدم چکو 
• وسیع النظری کولوں کم لوو، نہ کہ زندگی دے کسے اک چھوٹے جیہے پرت اوپر توجہ دیو۔
• اپنے کرماں دے اثر نوں دھیان وچ رکھو اپنی زندگی اوپروی اتے آون والی پیڑھیاں اوپر وی، نہ کہ نرا ایس  اوپر قناعت کیتی جاۓ جو ساڈے لئی ہن سوکھا اے۔  

کدی کدار زندگی دیاں مصیبتاں نال نبڑن وچ، اسی خیال کرنے آں کہ ایس نال نبڑن دا اکو ہی طریقہ اے کہ یا تے اسی نشے وچ دھت ہو جائیے  یا فیر صحت لئی مندی غذا نال ڈھڈ بھر کے اپنی توجہ کسے دوجے پاسے پھیر لئیے، بغیر سوچے سمجھے کہ ایس دا اگامی سمے وچ کیہ نتیجہ نکلے گا۔  جے اسی ایس دی عادت پا لئیے، تے ایس توں نہ صرف ساڈی صحت نوں ڈاڈھا نقصان پوہنچ سکدا اے جو ساڈی زندگی نوں خطرے وچ پا دیوے، سغوں ساڈے پریوار اوپر وی ایس دا تباہ کرن والا  اثر ہو سکدا اے۔  ایس دے پچھے جو سوچ کم کر رہی اے اوہ ایہ ہے کہ اسی اپنے کرماں دے نتیجیاں توں پوری طراں ازاد آں۔ ایس پاروں ساڈے مغالطے دی سب توں تگڑی ضِد ایہ ہے:

• جان لَو کہ اسی سب آپس وچ گوڑھا تعلق رکھنے آں ساری انسانیت اتے دھرتی دے نال، اتے ایہ وی سمجھ لو کہ اپنے وجود بارے ساڈے کچے وچاراں دا حقیقت نال کوئی واسطہ نئیں۔ 

اسی کئی وار مراقبہ کر کے اجیہی سرت دی عادت پا سکنے آں، انج اسی سارے پلیکھے نوں جو ساڈے کچے وچاراں نوں شکتی دیندا اے مُکا دیاں گے۔   

[ویکھو: مراقبہ کویں کیتا جاۓ]

اسی سب خوشی دی آشا رکھنے آں پر فیر وی ایہ ساڈے کولوں بچ نکلدی اے۔ مہاتما بدھ دا خوشی پان دا طریقہ – جس دا بیان اوپر چار اُتم سچائیاں وچ کیتا گیا اے – اک جگتائی حقیقت اے جو کہ ۲،۵۰۰ سال گزر جان دے بعد جد اوس نے ایہنوں پہلی وار سِکھلایا اج وی سچ اے۔
اپنے روز روز دے مسٔلیاں نال نبڑن دی خاطر چار اُتم سچائیاں کولوں فائدہ چکن لئی کوئی مہاتما بدھ بننا ضروری نئیں۔ حالات دا ساڈی منشا مطابق ہونا اتے چلنا ممکن نئیں، پر ایہ نراش اتے نا امید ہون والی کوئی گل نئیں۔ چار اُتم سچائیاں دے اندر اوہ سب کجھ موجود اے جس دی سانوں اپنی زندگیاں نوں سچی خوشی پان اتے اوہناں نوں با مقصد بنان دی خاطر لوڑ اے۔
مکدی گل، حقیقی مصیبتاں دی پچھان ضروری اے؛ دکھ دے اصل سبب توں چھٹکارا ضروری اے؛ دکھ دی روک تھام دی لوڑ اے؛ اتے من دا سچا رستہ پانا ضروری اے۔