چهار حقیقت ناب کدامند؟

 چهار حقیقت ناب حقایق بنیانی هستند که طرح کلی برای غلبه بر مشکلات ارائه می‌کنند. آنها اولین آموزه‌های بودا است که چهارچوبی برای سایر تعالیم او فراهم می‌کند.

 اولین حقیقت ناب: رنج واقعی

اولین حقیقت آن است که زندگی سراسر نارضایتی است. از تولد تا مرگ فقط لحظاتی همراه با لذت و شادی است، اما این لحظات کوتاه‌اند. اوقات ناخوشایند بسیاری وجود دارد: 

•  اندوه – بیماری، ناامیدی، تنهایی، اضطراب و عدم رضایت مواردی هستند که قابل تشخیص‌ و درک‌اند. اندوه فقط به رنج‌های ما محدود نمی‌شود ـ شاید با بهترین دوستمان باشیم و غذای مورد علاقه‌مان را بخوریم اما هنوز خوشحال نباشیم.
• شادی کوتاه مدت – از آنچه لذت می‌بریم، تداوم پیدا نمی‌کند و موجب رضایت ما نمی‌شود. چندی نمی‌گذرد که شادی به اندوه تبدیل می‌شود. مثلاً وقتیکه در هوای بسیار سرد هستیم، به اتاقی گرم می‌رویم. اما در آن هوای گرم سنگین احساس می‌کنیم که به هوای تازه نیاز داریم. اگر این شادی تداوم می‌یافت فوق‌العاده بود، اما مشکل این است که آن شادی همیشگی نیست. [مراجعه کنید به: شادی چیست؟] 
• تکرار مداوم مشکلات – بدترین حالت آن است که روشی که ما برای مواجهه با فراز و نشیب‌های زندگی‌مان داریم به مشکلات بیشتر منجر ‌شود. مثلاً ما در رابطه بدی قرار گرفته‌ایم و اعمال ما به بدتر شدن این شرایط منتهی می‌شود. ما ارتباطمان را قطع می‌کنیم اما چون عادت‌های بد در وجودمان جایگزین شده‌اند ما همان الگوی رفتاری را در روابط بعدی‌مان تکرار می‌کنیم. این نیز به رابطه بدی تبدیل می‌شود.

دومین حقیقت ناب: علت واقعی رنج

اندوه و شادی‌ کوتاه مدت از میان هوای لطیف پدید نمی‌آیند، بلکه آنها از عوامل و شرایط گسترده‌ ناشی می‌شوند. فاکتورهای بیرونی، مثلاً جامعه‌ای که در آن زندگی می کنیم شرایط ایجاد مشکلات ما را فراهم می‌کند. اما بودا می‌گوید برای یافتن علت واقعی باید به ذهنمان مراجعه کنیم. به احساسات آزاردهنده خود ـ نفرت، دشمنی، حرص و... ـ توجه کنیم، این احساسات ما را به سوی افکار، حرف‌ها و رفتارهای اجباری سوق می‌دهند که به نابودیمان منجر می‌شود.

بودا به این نکته عمیق‌تر نگاه کرد وعلت واقعی که همه این احساسات را در برمی‌گیرد، آشکار نمود و آن عبارت است از: چگونگی درک ما از واقعیت. این شامل ناآگاهی و سرگشتگی ما درخصوص تأثیر درازمدت رفتارهایمان می‌شود، و به تصور نادرست عمیقی درباره وجودمان، دیگران و جهان منجر می‌گردد. به‌جای آنکه ارتباط درونی بین همه موجودات و اشیاء را دریابیم ترجیح می‌دهیم وجود آنها را بدون ارتباط با عوامل بیرونی ببینیم.

سومین حقیقت ناب: متوقف کردن واقعی رنج

بودا به این نکته اشاره می‌کند که لازم نیست با این کنار بیاییم، اگر علت را از میان برداریم، دیگر نتیجه پدید نخواهد آمد. اگر از سردرگمی درباره واقعیت رها شویم، هرگز مشکل دوباره بازنمی‌گردد. بودا فقط درباره یک یا دو مشکل توضیح نمی‌دهد ـ او می‌گوید ما مشکلات جدیدی ایجاد نخواهیم کرد. 

چهارمین حقیقت ناب: راه درست ذهن

برای آنکه از ساده‌لوحی و ناآگاهی‌مان رها شویم، باید مانع آن را بیابیم.  

•  برنامه دراز مدت داشته باشیم، به‌جای آنکه با کوته‌بینی برای رسیدن به خواسته‌مان عجولانه حرکت کنیم.
•  تصویر بزرگتر را ببینیم، به جای آنکه بر جنبه‌های کوچک زندگی متمرکز شویم.
•  پی‌آمد رفتارهایمان را بر زندگی‌ خودمان و نسل‌های آینده بپذیریم، به‌جای آنکه فقط به انجام دادن کارهای آسان اکتفا کنیم. 

گاه، وقتیکه با نامیدی‌های زندگی روبه‌رو می‌شویم، احساس می‌کنیم برای مواجه شدن و کنار آمدن با مسائل تنها راه منحرف کردن ذهنمان از طریق مستی است یا سرگرم کردن خودمان با غذاهای فست فود، ما به پی‌آمدهای درازمدت فکر نمی‌کنیم. اگر این کار به یک عادت تبدیل شود، خطرات جدی سلامت ما را تهدید خواهند کرد. این نه تنها زندگی ما را به خطر می‌اندازد بلکه اثرات فاجعه‌انگیزی بر خانواده ما می‌گذارد. این مبنای آن است که ما کاملاً از پی‌آمد رفتارهایمان بی‌اطلاعیم. بنابراین قوی‌ترین چیزی که در مقابل سردرگمی ما وجود دارد عبارت است از:

•  تشخیص اینکه ارتباط تنگاتنگی بین ما و سایر انسان‌ها و گیاهان وجود دارد و باور این امر که توهمات ما درباره وجود با واقعیت مرتبط نیست.

اگر بتوانیم از طریق مدیتیشن مداوم این بصیرت را در خودمان ایجاد کنیم، در نهایت می‌توانیم بر همه سردرگمی‌هایی که حامی توهمات بی‌پایه ما هستند غلبه کنیم.

[مراجعه کنید به: چگونه مدیتیشن کنیم]

همه ما  خواهان شادی هستیم، اما شادی همچنان از ما دوری می‌کند. رویکرد بودا برای پیدا کردن شادی ـ در چهار حقیقت ناب که در بالا ذکر شد ـ جهانی است و پس از ۲۵۰۰ سال، اولین آموزه‌های بودا با زندگی ما مرتبط است.

برای بهره بردن از چهار حقیقت ناب و مواجه شدن با مشکلات روزمره لازم نیست بودایی شویم. امکان ندارد همه چیز آنطور که ما می‌خواهیم پیش برود، اما دلیلی برای مضطرب و ناامید شدن وجود ندارد. همه آنچه برای پیدا کردن شادی و معنی‌بخشیدن به زندگی‌مان نیاز داریم در چهار حقیقت ناب نهفته است.
 
خلاصه آنکه، رنج واقعی شناخته شده است؛ از علت واقعی رنج رها شدن میسر است؛ لازم است رنج متوقف  و راه واقعی ذهن تشخیص داده شود