مدیتیشن چیست؟

مدیتیشن روشی است برای وسعت دادن به حالت مفید ذهن. ما این کار را با تکرار مداوم حالت‌های خاص ذهنی انجام می‌دهیم تا آنها به عادت ذهن تبدیل شوند. از لحاظ جسمانی، نشان داده شده که مدیتیشن به شکل گرفتن مسیرهای عصبی جدید کمک می‌کند.

منافع مدیتیشن

حالت‌های ذهنی مفید بسیاری وجود دارد که با مدیتیشن می‌توان آنها را گسترش داد.

• ریلکس بودن و کمتر اضطراب داشتن
• متمرکز بودن و کمتر پراکنده بودن
• آرامتر بودن، فارغ از نگرانی‌های مداوم
• کسب درک  بهتر از خودمان، زندگی‌مان و دیگران 
• افزایش احساسات مثبتی مانند عشق و شفقت.

بیشتر ما خواهان ذهنی آرامتر، شفاف‌تر و شادتر هستیم. اگر مضطرب یا در حالتی منفی باشیم ، این ما را ناراحت می‌کند. این امر به صورتی نامطلوب بر سلامت ما تأثیر می‌گذارد و می تواند بر موقعیت کاری، زندگی خانوادگی و روابط دوستانه ما تأثیر بگذارد.

اگر ما سرشار از اضطراب یا کم حوصله‌ایم، شاید در جستجوی روشی ـ مثل مدیتیشن ـ باشیم تا به ما کمک کند. مدیتیشن به ما کمک می‌کند تا بر نقاط ضعف ناشی از احساساتمان غالب شویم بدون آنکه هیچ تأثیر منفی بر ما بگذارد.

[ببینید: چگونه به مدیتیشن بپردازیم]
 
لازم است که رویکردی واقعی بر مدیتیشن داشته باشیم. این ابزاری است که با به‌کار گرفتن آن می‌توانیم به نتایج مثبت برسیم، البته این درمان سریع برای همه چیز نیست. هرگز با یک علت نمی‌توان به نتیجه رسید، لازم است که چندین علت و شرایط در کنار هم گرد آیند. مثلاً اگر فشار خون ما بالاست مدیتیشن می‌تواند به ما کمک کند، البته این نتیجه با تغییر رژیم غذایی، ورزش و دارو به‌دست خواهد آمد. 

انواع مدیتیشن بودایی

روش‌های متعددی برای مدیتیشن وجود دارد، اگرچه همه آنها به ما کمک می کند آرام شویم اما این هدف نهایی ما نیست. برای ایجاد حالت‌های مثبت بیشتر ابتدا لازم است اضطراب را از خودمان دور کنیم. برای این کار، پیش از آنکه دو نوع مدیتیشن، مراقبه تشخیص و مراقبه ثبات، را به تناوب انجام دهیم، معمولاً آرام می نشینیم و با تمرکز بر تنفس ذهنمان را ساکت می‌کنیم.
 
در مراقبه تشخیص، یا «تحلیلی»، ما از منطق برای قدم به قدم آماده کردن خودمان بهره می‌بریم، تا حالت مثبتی مانند عشق در ذهن ایجاد کنیم. یا از منطق استفاده می‌کنیم تا شرایط را تجزیه و تحلیل کنیم و به درک درستی، مثل ناپایداری، برسیم. یا تصویر ذهنی از چیزی با ویژگی‌های مثبت در ذهنمان بسازیم، مثلاً فرمی از یک بودا و سعی کنیم به‌طور واضح آن را تشخیص دهیم.

در مراقبه ثبات، ما از حضور ذهن، توجه و تمرکز استفاده می‌کنیم تا به مدت طولانی حالت مثبتی که در ذهنمان ایجاد کرده‌ایم را حفظ کنیم. یا از ابزار ذکر شده بهره می‌بریم تا تمرکزی بدون انقطاع بر تصویر ذهنی که ساخته‌ایم داشته باشیم.

ما دو نوع مراقبه (مدیتیشن) را به‌طور متناوب انجام می‌دهیم. پس از آنکه حالت ذهنی که دوست داریم را ایجاد کردیم، آن را ثابت می‌کنیم؛ وقتیکه تمرکزمان بر این حالت ضعیف شد یا از بین رفت سعی می کنیم دوباره آن تصویر را ایجاد کنیم و بازگردانیم. 

مدیتیشن برای زندگی روزانه 

تنها هدف ما از مراقبه این نیست که وقتی بر روی تشکچه‌مان نشسته‌ایم احساس آرامش، تمرکز یا عشق کنیم بلکه برای آن است که حقیقتاً بر زندگی روزمره مان تأثیر بگذارد. اگر مدیتیشن را به‌طور مداوم انجام دهیم، احساسات مثبت تبدیل به عادات ذهنی ما می‌شوند و در هر زمان از شبانه روز که نیاز باشد می‌توانیم آن را به‌کار گیریم. سرانجام، آن عادت‌ها تبدیل به بخشی از وجود ما می‌شوند و همیشه، به‌طور طبیعی، بدون هیچ تلاشی عاشق‌تر، متمرکزتر و آرام‌تر خواهیم بود.

لحظاتی وجود دارد که خشمگین و درمانده می‌شویم، اما فقط باید به خودمان یادآوری کنیم که «مهربان‌تر باش.» چون به دلیل تمرین‌های مداوم با این حالت ذهنی به‌قدری آشنا هستیم که به محض نیاز می‌توانیم آن را ایجاد کنیم.
 
[مراجعه کنید به: ۸ هشت اندرز بودایی برای کنترل خشم]
 
هیچکس کامل نیست و همه ما در وجودمان عادت‌های بدی را سراغ داریم که می‌خواهیم از دست آنها خلاص شویم. خوشبختانه این عادت‌ها بر روی سنگ نقش نشده‌اند و قابل تغییرند.

برای این کار به چیزی بجز تلاش خودمان نیاز نداریم، بسیاری از ما ساعت‌ها وقتمان در استخر می‌گذرانیم اما فراموش می‌کنیم بزرگترین دارایی‌مان، یعنی ذهنمان، را تمرین بدهیم. در ابتدا دشوار به‌نظر می‌رسد اما وقتیکه منافعی که مراقبه در زندگی ما ایجاد می کند را دریابیم خوشحال خواهیم بود که زمان بیشتری برای انجام تمرین‌های ذهنی‌مان اختصاص دهیم.