اچار ونت بطور اک پرمت: شیل پرمت

چھ دور رس اثر پیدا کرن والے طور طریقے (کمال) وچوں دوسرا اچار ونت بارے ہے۔ ایہ ایس قسم دا اچار وہار نئیں اے جو کسے ساز وجان نوں سکھن یا کسے کھیڈ وچ کمال حاصل کرن لئی چاہیدا ہوندا اے، بلکہ ایس دا تعلق ساڈے اخلاقی طور طریقیاں نال اے۔ ایس دا تعلق نہ ہی دوجے لوکاں دے رویہ اوپر اکھ رکھن، اپنے کتے نوں سدھان، یا فوج وچ فوجیاں اوپر کنٹرول رکھن نال اے۔ اسی کیول اپنے اچار ونت دی گل کر رہے آں، جس دی تن قسماں نیں۔

اچار ونت دی پہلی قسم دا تعلق ہانی کارک کرماں توں پرہیز اے، جس وچ ساڈے کم، گل بات اتے وچار سب ہی شامل نیں۔ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ اسی دس قسم دے ہانی کارک کرم مثلاً کسے دا خون کرنا، چوری، جھوٹ بولنا وغیرہ توں گریز کرئیے، اتے جے اساں ایس قسم دے رویہ توں ہتھ کھچن دا وچن کیتا اے جو ساڈی روحانی پنگرتا وچ رکاوٹ دا سبب ہووے، تے سانوں اپنے وعدے اوپر قائم رہنا چاہیدا اے۔

جد اسی بعض ہانی کارک پرم پرا توں گریز دی گل کرنے آں، تے ایس دی دو قسماں نیں۔ اک تے اوہ جو فطری طور تے ہانی کارک اے، جویں کسے دا خون کرنا اتے چوری، جس نوں سمجھنا سوکھا اے۔ اتے فیر ایہو جئے طور طریقے وی نیں جو بذات خود ہانی کارک نئیں، پر مہاتما بدھ دے قول دے انوسار بعض لوکاں دا ایہناں توں بعض ویلے پرہیز بہتر اے۔ مثال دے طور تے، بھکشو اتے بھکشونیاں لئی رات دے بھوجن توں پرہیز اتم اے، پر ایہ گل سب لوکاں اوپر لاگو نئیں ہوندی۔ ایہ اصول ایس حقیقت توں کڈیا گیا اے کہ جے اسی رات نوں اتے سویرے مراقبہ لئی اک نرول  من دے طلبگار آں تے بہتر ہووے گا کہ اسی رات دے کھانے توں پرہیز کرئیے۔  بھکشو اتے بھکشونی دے لئی اک ہور اپدیش ایہ ہے کہ اوہ لمے وال نہ رکھن، کیونکہ انج کرن نال انسان اپنے حسن دا شدائی ہو جاندا اے، ہور ایہ کہ ایہناں والاں  نوں روز بنانا سنوارنا سمے نوں خراب کرن والی گل اے! صاف ظاہر اے کہ ایہ نصیحت ہر پرش لئی نئیں اے بلکہ کیول بھکشو اتے بھکشونیاں لئی اے۔

اچار ونت دی دوجی قسم اوہ ہے جس وچ اسی مثبت، تعمیری کماں وچ حصہ لینے آں جس توں روشن ضمیری پان لئی مثبت شکتی پیدا ہوندی اے۔ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ ساڈے اندر لکھائی پڑھائی، دھرم اوپر گوہ اتے مراقبہ، اتے ساڈے 'نگاندرو' (ترقی یافتہ تنتر پاٹ دی شروع دی مشقاں) جویں سجدہ، چڑھاوا، وغیرہ وچ رلت دی پابندی ہووے۔

اک وار فیر، اچار ونت دا تعلق من دی حالت نہ کہ فی الواقع  رویہ نال اے۔ ایہ اوہ اچار وہار اے جو ساڈے من دی پیداوار اے اتے جو ساڈے رویہ نوں روپ دیندا اے – ایس یقین دی خاطر کہ اسی مثبت کماں وچ حصہ لئیے اتے ہانی کارک تے انوچت رویہ توں پرہیز کرئیے۔ ایس اچار وہار دی غیر موجودگی وچ، اسی مکمل طور تے گمراہی دا شکار ہو جانے آں اتے اسانی نال پریشان کرن والے جذبیاں ہیٹھ  آ جانے آں۔

اچار ونت دی بنیاد انتر اتے نکھیڑلی پچھان اے۔ ہانی کارک پرم پرا اختیار کرن توں بچن دی خاطر اسی انتر اتے فرق کرنے آں اتے ہانی کارک رویہ اپنان دے نقصان بارے پکی صلاح  رکھنے آں۔ مثبت رویہ اختیار کرن توں، اسی مراقبہ اتے ابتدائی مشقاں وغیرہ دے فیدے نوں پچھاننے آں۔ انتر اتے فرق توں اسی خود بخود صحیح رویہ دی پچھان رکھنے آں اتے سانوں ایس اوپر پورا بھروسہ ہوندا اے۔

 اچار ونت دی تیجی قسم اوہ اے جس دا مدعا دوجیاں دی مدد اتے بھلائی لئی کم کرنا اے۔ ایتھے اسی دوجیاں دی مدد کرن دے فیدے اتے مدد کرن توں گریز، کیونکہ اسی انج کرن اوپر راضی نہیں آں یا اسی کسے پرش نوں کجھ خاص پسند نئیں کردے، دے وچکار انتر کرنے آں۔

دوسرے لوکاں  دی مدد دے کئی پرت نیں، پر عام طور تے، ایس وچ ساڈے اندر اوہ اچار وہار پایا جاندا اے جس نوں "دوسریاں نوں اک مثبت اثر تھلے جمع کرن دے چار طریقے" کہیا جاندا اے۔  دوجے لفظاں وچ، اسی لوکاں نال انج دا سبھاؤ رکھنے آں کہ اوہ ساڈے نال زیادہ سہمت نظر آوندے نیں تا کہ اسی اوہناں نوں ہور کجھ سکھا سکئیے، کجھ ڈونگیاں گلاں۔

ایہ چار طریقے حسب ذیل نیں:

۱۔ سخی ہونا

۲۔ خوش کرن والے ول نال گل کرنا

۳۔ لوکاں نوں اوہناں  دے منورتھ پان وچ مدد کرنا

۴۔ اوہناں منورتھ  اوپر قائم رہنا۔

چھ دور رس طور طریقے۱۱ قسم دے لوکاں دا ذکر کردے نیں جنہاں دی مدد اتے بھلائی دی خاطر سانوں خاصی محنت کرن دی لوڑ اے۔ سانوں اوس نوں کیول اک فہرست نئیں جاننا چاہیدا، بلکہ اک خاص شاستر جس دے راہیں جد اسی اوہناں لوکاں نوں ملئیے تے اوہناں نوں امن جوگ کرن دی بجاۓ اوہناں دی مدد کر سکئیے۔
۱۔ اک تے اوہ جو کسے مصیبت وچ پھنسے ہوئے نیں

۲۔ اوہ جو اپنی مدد آپ کرن بارے پلیکھے وچ  نیں

۳۔ اوہ جنہاں نے ساڈی مدد کیتی اے

۴۔ اوہ جو ڈر دے مارے ہوئے نیں

۵۔ اوہ جنہاں دا  من دکھی اے

۶۔ اوہ جو غریب اتے فقیر نیں

۷۔ اوہ جنہاں نال سانوں موہ اے

۸۔ اوہ جنہاں دی اسی اوہناں دی اچھیا مطابق مدد کر سکنے آں

۹۔ اوہ جو نیکی دی زندگی گزاردے نیں

۱۰۔ اوہ جو ہانی کارک زندگی گزاردے نیں

۱۱۔ اوہ جنہاں دی مدد لئی سانوں کوئی خاص یوگتا کم وچ لیاونی پوے۔

شانتی دیو اپنی کتاب 'بودھی ستوا طور طریقے وچ رجھنا' دے دو باب وچ اچار ونت اوپر بحث کردا اے۔ پہلا باب جس دا وشے "درد مند رویہ" جو اچار ونت دی بنیاد اے، جس وچ اسی اپنے رویہ دے اثر اوپر چنتا وان ہونے آں، اتے پریشان کرن والے جذبیاں دے اثر توں بچن دی فکر کرنے آں۔ اسی ایس گل اوپر سنجیدگی دا وکھالا کرنے آں کہ دوسرے لوکی وی جذبے رکھدے نیں، اتے جے ساڈا رویہ ہانی کارک ہووے گا تے اوس توں اوہناں نوں دکھ  پوہنچے گا۔ اسی ایس گل دی وی چنتا کرنے آں کہ ساڈے رویہ دے مستقبل وچ ساڈے اوپر کیہ اثر ہون گے۔ ایہ سب گلاں مل کے اچار ونت دی بنیاد قائم کردیاں  نیں۔ جے اسی غیراں نوں یا اپنے مستقبل نوں نقصان پوہنچان دی پرواہ نہیں کردے، تے فیر اسی کسے اچار ونت  دی پابندی دی وی ضرورت محسوس نئیں کراں گے۔

 بوہت ساری زباناں وچ 'فکر مند رویہ' دی اصطلاح دا ترجمہ بڑا اوکھا اے۔ ایس وچ فکر مندی اتے ایس وجہ توں ساڈے پرم پرا بارے احتیاط ورتنا شامل اے، پر ایس وچ اوس دے نتیجے، یعنی ایہ کہ ساڈے رویہ دے ساڈے اوپر اتے دوسریاں اوپر اثر بارے سنجیدگی نال غور کرنا وی شامل اے۔

دوجے باب وچ شانتی دیو من دی سرت اتے چوکسی اوپر گل کردا اے۔ 'من دی سرت' من دی اجیہی حالت اے جو اچار ونت اوپر اکھ  رکھدی اے تا کہ اسی پریشان کرن والے جذبیاں دے غلام نہ بن جائیے۔ ایہ من دی اوہ گوند اے جو اچار ونت نال جڑی ہوئی اے، جویں کہ جد اسی کسے بیکری دے کولوں گزرنے آں اتے اسی کھانے اوپر پابندی اوپر عمل کر رہے آں، اتے اسی اپنا من پسند کیک ویکھنے آں، پر اسی کسے طراں اوس نوں امن جوگ  کر دینے آں۔ اسی اپنا ضبط نئیں کھو دیندے: "میں حرص اتے موہ دے اثر ہیٹھ آ کے ایہ کیک نہیں خریداں گا ۔" ایہ رویہ من دی سرت دے کارن اے، اتے ایہ اچار ونت لئی بوہت ضروری اے۔ 'من دی چوکسی' دے سبب اسی جد اپنی خوراک دی پابندی دی خلاف ورزی کرن لگئیے تے اسی ہوشیار ہو جانے آں اتے کہنے آں، "کیک دا اک چھوٹا جنا  ٹکڑہ ہو جاۓ!" ساڈی چوکسی اک اندرلی گھنٹی وجاندی اے جو سانوں ہتھ روکن اتے اچار ونت نوں قائم رکھن اوپر واپس لے آوندی اے۔ سانوں ایہناں  چیزاں اوپر اکھ رکھنی چاہیدی اے۔ من دی سرت اتے چوکسی اچار ونت دے سہائت پرتندھ  نیں۔ ایہناں رچھاں دی مدد نال اسی اپنا اچار وہار قائم رکھنے آں، اتے اوہناں دی ہی مدد نال بعد وچ سمادھ پنگرنے آں۔

اخیر وچ شانتی دیو تن وستو دا ذکر کردا اے جو سانوں من دی سرت پنگرن اتے اوس نوں قائم رکھن وچ سہائت ہوندے نیں:

• اپنے روحانی گروواں دی سنگت اختیار کرو
  
  جے اسی انج نہ کر سکئیے، تے اسی انج تصور کر سکنے آں کہ اسی اوہناں دے سامنے آں۔ جے اسی اوہناں دے موہرے ہوواں گے تے اسی اوہناں دے ستکار دے سبب مورکھ  اتے ویری رویہ اختیار نئیں کراں گے۔ انج سوچنا فیدہ مند ہووے گا، "کیا میرے گرو دی موجودگی وچ میرے توں انج دی حرکات یا انج دی بات واقع  ہووے گی؟" جے اسی انج نئیں کراں گے تے شانتی دیو سانوں "کاٹھ  دے اک مڈھ سمان رہن" دی صلاح دیندا اے۔ تے بس ایس نوں مت کرو۔ ایہ سانوں با خبر رہن وچ مدد کردا اے – بے شک جے اسی اپنے گرو دے نال بھوجن کر رہے آں، تے اسی اپنا منہ کیک نال ٹھس کے نئیں بھر لواں گے یا نہ ہی کسے اوپر چیکاں گے۔

• اپنے استاد دی نصیحت اتے صلاح اوپر عمل کرو۔
  
  اوہناں دی گل نوں یاد رکھن توں سانوں باخبر رہن وچ مدد ملدی اے۔

• بےخبری دے نتیجے توں ڈرو۔
  
  ایس دا مطلب ایہ نہیں کہ اسی خوف زدہ ہاں، پر من دی آدرتا اتے من دے ستکار دی بنا اوپر اسی بے خبری دے اثر نال نبڑنا نہیں چاہندے۔ اسی اپنے بارے وچ اینی پربھاؤ دا احساس کرنے آں کہ اسی غصہ، حرص، وغیرہ دے اثر ہیٹھ کوئی کو کرم کر کے اپنے آپ نوں پستی اتے ذلت وچ نہ ڈھا دئیے۔

ایس دے نال نال، سانوں اپنے روحانی استاداں لئی اوہناں دی وڈیائی دا احساس پیدا کرنا چاہیدا اے۔ "وڈیائی" اک اوکھا شبد اے۔ ایس دا مطلب ایہ نئیں کہ اسی اپنے روحانی استاداں کولوں ذرہ برابر وی ڈرنے آں – جویں کہ اوہ سانوں چنگا مندہ کہن گے۔ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ اسی اپنے روحانی گرو اتے بدھ مت دی اینی زیادہ عزت کرنے آں کہ جے ساڈے بھیڑے رویہ دا پرچھاواں اوہناں اوپر پیا تے اسی ڈاڈھی شرمندگی محسوس کراں گے۔ اسی ایس گل توں ڈرنے آں کہ ایہ کس قدر بری گل ہووے گی جے ساڈی وجہ توں لوکی انج سوچن، "اوہ، ایس گرو دے شاگرد انج دے نیں؟" یا "توں تے  بدھ مت نوں مننا ایں؟ پر توں نشے وچ ڈُب کے غصہ کردا اتے لڑدا پھرنا ایں۔" وڈیائی اتے آدر دے احساس دے کارن، اسی اپنی من دی سرت نوں قائم رکھنے آں اتے اچار ونت دے مطابق عمل کرنے آں۔

اسی سب ایس حقیقت توں واقف آں کہ ساڈی زندگی وچ ترقی کرن لئی اچار ونت بوہت ضروری وستو اے۔ بھاویں ایہ حروف ابجد دی شکشا ہووے، پرکھشا دی تیاری یا بھار وچ کمی – بغیر کسے اچار وہار دے کجھ وی پانا اوکھا اے۔

بدھ مت دے پاٹ وچ وی ایہی معاملہ اے، جس وچ سانوں اپنے رویہ دے سلسلہ وچ اچار وہار دی لوڑ پیندی اے تا کہ اسی روحانی راہ اوپر اگے ودھ سکئیے۔ جے اسی اپنے بارے وچ اتے دوسریاں دے بارے احساس مند آں، تے اچار ونت کوئی ان پچھاتا تصور نئیں اے، بلکہ اک فطری، عام سمجھ بجھ والا معاملہ اے۔ جے اسی احتیاط نال تعمیری رویہ پنگرئیے اتے پوری کوشش کرئیے کہ ساڈی وجہ توں کسے نوں کوئی نقصان نہ پوہنچے، تے ایس طراں اسی اک ودیہ حال اتے ودیہ مستقبل دی بنیاد قائم کر سکنے آں۔