سادے شبداں وچ، بودھی ستوا اک عقلمند اتے درد مند شخص اے جو دوسریاں دی قدر کردا اے۔ بے شک، دنیا وچ بوہت سارے ہوشیار، مہربان لوکی موجود نیں، تے فیر کیہڑی چیز بودھی ستوا نوں مختلف بناوندی اے؟ شروعات دے لئی، بودھی ستوا صرف دوسریاں دی خیر خواہی ہی نئیں کردے، بلکہ اوہ بوہت سارے ہنر مند طریقے جاندے نیں جو درحقیقت دوسریاں دے دکھاں نوں ختم کرن وچ مدد کر سکدے نیں، اتے اوہ ساری مخلوق دی مدد کرن لئی انتھک محنت کردے نیں۔ بودھی ستوا سارے مسلیاں دی سب توں ڈوہنگی جڑ نوں سمجھدے نیں اتے اوہناں نوں یقین اے کہ ایس جڑ نوں کٹنا ممکن اے تا کہ مخلوق نوں دوبارہ کدی کوئی پریشانی نہ ہووے۔ ایہی ودیا اتے مقصد اے جو بودھی ستوا دی درد مندی نوں اینا طاقتور بناوندا اے۔
بودھی ستوا دی اصطلاح سنسکرت دے دو شبداں توں آئی اے: "بودھی،" جس دا مطلب اے "روشن ضمیری،" اتے "ستوا،" جس دا مطلب اے "ہستی۔" بدھ مت دی شروع دی شکشا وچ، لفظ "بودھی ستوا" دا استعمال مہاتما بدھ شاکیامونی دی روشن ضمیری توں پہلے دے لئی کیتا جاوندا سی ، مثال دے طور تے، مہاتما بدھ دی ماضی دی زندگیاں دی کہانیاں وچ، اوس نوں اک بودھی ستوا دے طور اوپر بیان کیتا گیا اے۔ ایس طراں، مہاتما بدھ دی طراں، جس نے جاگرت پراپت کرن لئی ان گنت زندگیاں وچ ناقابل یقین محنت اتے اُورجا خرچ کیتی، اک بودھی ستوا اوہ ہے جو ساری مخلوق نوں فائدہ پوہنچان دے لئی اپنے آپ نوں روشن ضمیری ول یاترا اوپر ٹوردا اے۔ اوہ انج کردے نیں کیونکہ اوہ سمجھدے نیں کہ اوہناں دے اندر حالی وی بوہت ساری خامیاں نیں۔ بھاویں اوہ دوسریاں دی مدد کرن دے بوہت سارے طریقے جاندے نیں، لیکن اوہ پوری طراں نال ایہ نئیں ویکھ سکدے کہ کیہڑا طریقہ کس شخص دے لئی مناسب ہووے گا۔ ایہ صرف اک مہاتما بدھ ہی جاندا اے۔ لہٰذا، دوسریاں دی ہر ممکن مدد کردے ہوئے، اوہ مہاتما بدھ بنن دے لئی اپنے آپ اوپر ہور کم کر رہے نیں۔
بودھی ستوا ساری مخلوق دے مکش لئی کم کرن دا فیصلہ کردے نیں۔ فیر، اوہناں دا حتمی مقصد صرف اپنے لئی روشن ضمیری حاصل کرنا نئیں اے، بلکہ ساری مخلوق نوں وی روشن ضمیری حاصل کرن وچ مدد کرنا اے۔ اوہناں دی مہان درد مندی دی وجہ توں ، اوہ دوسریاں دی مدد دے لئی اپنی روشن ضمیری نوں پچھے پا دیندے نیں اتے روحانی رہنما اتے محافظ دے طور تے اوہناں نوں آدر دتا جاندا اے۔
بودھی ستوا دا سبھیا چار اتے صفتاں
بودھی ستوا وچ، اک حد تک، بوہت ساری خوبیاں نیں جو اک مہاتما بدھ وچ مکمل طور اوپر پائی جاندیاں نیں۔ اوہ اوہناں نوں ہور اُنّت دیندے نیں تا کہ اوہناں نوں روشن ضمیری دے نیڑے لیایا جا سکے اتے دوسریاں نوں ہور فائدہ پوہنچان وچ اوہناں دی مدد کیتی جا سکے۔ ایتھے اسی بودھی ستوا دے چند گُناں اوپر اک نظر پانے آں:
- درد مندی - بودھی ستوا ہور ساری مخلوق دی قدر کردے نیں۔ ساڈے وچوں اکثر اپنے آپ نوں اگاڑی رکھدے نیں، لیکن بودھی ستوا دوسریاں نوں اپنے آپ توں اگے رکھدے نیں۔ اوہ اک ماں دی طراں نیں جو ساری مخلوق نوں اپنے سب توں پیارے اکلوتے نیانے وانگوں ویکھدی اے۔ جد اوہ بچہ بمار ہو جاندا اے، تے ماں اپنے بچے دی تکلیف نوں برداشت نئیں کر سکدی اتے مدد کرن لئی کجھ وی کر سکدی اے۔ ایسی طراں، بودھی ستوا ساڈے وچوں کسے نوں تکلیف وچ نئیں ویکھ سکدے۔ اوہ نہ صرف سب دا برابر دا خیال رکھنا چاہندے نیں، بلکہ اوہ جد وی اتے جس طراں وی کر سکدے نیں ساڈی مدد وی کردے نیں۔
- حکمت - بودھی ستوا ایس قابل نیں کہ ایس گل دی پچھان کر سکن کہ کیہ فائدہ مند اے اتے کیہ ہانی کارک اے۔ اوہ سچیائی اتے افسانہ وچ وی انتر کر سکدے نیں۔ ایہ ڈوہنگی سرت اوہناں نوں دوسریاں دی مُکش ول راہنمائی کرن وچ مدد کردی اے۔
- ہنر مند وسیلے- بودھی ستوا ایہ جانن وچ ماہر ہوندے نیں کہ دوسریاں دی مدد کس طراں کیتی جائے اتے انج کرن لئی مختلف طریقے استعمال کردے نیں۔
- سخاوت - بودھی ستوا مادی مال اسباب دے لحاظ نال اتے اپنے سمے اتے اُرجا دے لحاظ نال سخی ہوندے نیں۔ اوہ دوسریاں دی مدد دے لئی اپنی ہر شے دین نوں تیار نیں، اتے اوہ اپنے مال یا کامیابیاں نال جُڑے ہوئے نئیں نیں۔
- صبر - بودھی ستوا اپنے نال اتے دوسریاں دے نال صبر کولوں کم لیندے نیں۔ اوہ سمجھدے نیں کہ روشن ضمیری دی راہ اک لمی راہ اے، اتے اوہ دوسریاں دی مدد لئی سمے کڈن نوں تیار نیں بھاویں جس رفتار نال وی اوہ چل سکدے ہون۔
- سنسکاری سبھیا چار - بودھی ستوا سنسکاری اچار وہار دے پابند نیں، جس دا مطلب اے کہ اوہ ایہو جئے کماں توں پرہیز کردے نیں جو دوسریاں نوں نقصان پوہنچاندے ہون اتے ایہو جئے کماں دی پنگرتا کردے نیں جو ساری مخلوق دے لئی فائدہ مند ہون۔
- ہمت - بودھی ستوا بہادر اتے دلیر ہوندے نیں، دوسریاں دی مدد کرن لئی رستے دی رکاوٹاں اتے مشکلاں دا سامنا کرن لئی تیار رہندے نیں۔ اوہ اوکھی دَشا توں نئیں ڈردے اتے نہ ہی دوسریاں نوں فائدہ پوہنچان دے لئی خطرہ مُل لین توں ڈردے نیں۔
اجوکے یُگ دا اک کم وچ رُجھیا ہویا بودھی ستوا
بودھی ستوا دی اک وڈی مثال تقدس مآب چودھویں دلائی لاما نیں۔ تقدس مآب صبح سویرے توں لے کے رات دیر تک انتھک محنت کردے نیں۔ اوہ ہر روز صبح 3 بجے کم شروع کردے نیں۔ کئی گھنٹے مراقبہ کردے نیں اتے فیر باقی دن لوکاں نال ملاقاتاں اتے مدد کرن لئی وقف کردے نیں۔
اک وار، تقدس مآب اک لمے سفر دے بعد سپیتی پوہنچے۔ اوس ویلے تک، اوہ پہلے ہی کئی دناں توں درس دے رہے سان اتے اوہناں دی اواز اینا زیادہ بولن دے سبب غائب ہو چکی سی۔ میں اوہناں نوں ہور تھکانا نئیں چاہندا ساں، چنانچہ میں اوہناں نوں کیول اینی درخواست کیتی کہ اوہ بیٹھ جان اتے حاضرین نوں درد مندی دے اوم منی پدمے ہم منتر اوپر بھاشن دین، جس اوپر اوہ راضی ہو گئے۔ لیکن جدوں درس شروع ہویا تے کہن لگے کہ بھاویں میں اوہناں نوں دھیرج توں کم لین نوں کہیا سی پر اوہ اپنی نیندر پوری کر چکے سان اتے، کسے دا وقت ضائع نہ کرن دی خاطر اوہناں نے درس دین دا فیصلہ کیتا سی۔ اوس دے بعد اوہناں نے "ساری صفتاں دی بنیاد" اوپر تقریباً 3 گھنٹے مسلسل بھاشن دتا، اتے ایس دوران اوہناں دی اواز وی سنبھل گئی۔
درس دے بعد، میں اوہناں نوں اوہناں دے کمرے وچ لے گیا جتھے اوہناں نے اپنا باہرلا چوغہ لاہ دتا اتے اوہ صوفے اوپر لیٹ گئے، اتے اوہناں نے مینوں آکھیا کہ میں جا سکنا واں کیونکہ اوہ بوہت تھکاوٹ محسوس کر رہے سان پر مینوں اوہناں دے مہاندرے اوپر ذرا وی تھکاوٹ دے آثار نظر نئیں آ رہے سان۔ درحقیقت، میں کیول اک اُرجا نال بھریا ہویا چہرہ ویکھ رہیا ساں۔ میں محسوس کیتا کہ 80 سال دا کوئی وی عام آدمی ایس طراں کم نئیں کر سکدا۔ تقدس مآب دلائی لاما سچ مچ حیرت انگیز انسان نیں!
میں گوہ کیتی کہ ایس دے پچھے کیہ راز اے۔ ایہ درد مندی دے علاوہ ہور کوئی گل نئیں ہو سکدی۔ اوہ دوسریاں دی مشکلاں توں ہمیش لئی چھٹکارا پان وچ انتھک محنت نال مدد کردے نیں۔ اسی 4 یا 5 گھنٹے ویڈیو کھیڈاں کھیڈ سکنے آں اتے تھکدے نئیں، پر اوہ صرف اک ہی شے ویکھدے نیں جو فائدہ مند اے اتے اوہ ہے دوسریاں دی مدد کرنا، ایس لئی اوہ تھکدے نئیں۔ بودھی ستوا دی خوبیاں نوں ویکھدے ہوئے - درد مندی، حکمت، ہمت، وغیرہ وغیرہ- اسی بغیر کسے شک دے صاف طور تے ویکھ سکنے آں کہ تقدس مآب اک بودھی ستوا نیں۔
اوڑک
بودھی ستوا طاقتور اتے ہمدرد آگو نیں جو اپنے چیلیاں دی روشن ضمیری دے رستے اوپر چلن وچ مدد کردے نیں۔ اپنے بے لوث کرم اتے شکشا دے راہیں، اوہ بدھ مت دے منن والیاں لئی اک اُچے سنسکار دے نمونہ دے طور تے کم کردے نیں اتے سانوں اپنے اندر ایہو جئی خوبیاں نوں پیدا کرن دی اُکساوٹ دیندے نیں۔ ایس طراں، بودھی ستوا دنیا بھر دے لکھاں بدھ مت دے منن والیاں دی روحانی زندگیاں وچ اک پربھاوت کردار ادا کردے رہندے نیں، جو اپنی زندگیاں وچ زیادہ حکمت اتے درد مندی پراپت کرن دی کوشش کرن والیاں لئی ترغیب اتے اُگوائی دا وسیلہ بن دے نیں۔
خارجی طور اوپر، ایہ گل جانن دا کوئی طریقہ نئیں کہ کوئی پُرش بودھی ستوا ہے یا نئیں اتے درحقیقت ساڈے وچوں ہر کوئی بذات خود بودھی ستوا بن سکدا اے۔ جے اسی ساری مخلوق دی مدد کرن دے قابل ہون دے مقصد نال مہاتما بدھ بنن لئی کم کر رہے آں، تے فیر اسی بودھی ستوا ہاں۔ کنا ودیہ ہوندا جے ساڈے کول نہ صرف آشا ہوندی بلکہ دوسریاں دی مدد کرن دی یوگتا وی ہوندی اتے اپنا وقت تے توانائی ساری مخلوق دی خاطر کم کرن وچ خرچ کردے۔ جے اسی واقعی دوسریاں نوں فائدہ پوہنچانا چاہنے آں، تے سانوں پہلے بودھی ستوا بنن دی ضرورت اے، اتے فیر اسی مہاتما بدھ بنن ول کم کر سکنے آں۔ ایس توں ودھ کے انج دی کوئی چیز نئیں جو زندگی نوں زیادہ انمول بنائے۔