ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਸੁਵਿਧਾ
ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਪੂਰਬ, ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਜਾਂ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣ। ਚਾਹੇ ਅਮੀਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗ਼ਰੀਬ, ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਾਰੇ ਵਾਕਿਈ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਚਿੰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣਾ, ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਉਣਾ। ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਉਸ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ "ਮੈਂ" ਜਾਂ "ਸਵੈ" ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਕਿ "ਮੈਂ" ਜਾਂ "ਸਵੈ” ਹੁੰਦਾ ਕੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਵੀ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ “ਮੈਂ” ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੈਦਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਣਸੁਖਾਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਆਉਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਦ ਦੀ ਇਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਹੋਣਾ। ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਤਜਰਬਾ ਹੈ – ਮੇਰੇ ਲਈ ਸੁਣਨਾ, ਵੇਖਣਾ, ਤੁਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵਾਪਰਨੀਆਂ ਹੀ ਹਨ। ਦੂਸਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ ਹੈ। ਜੇ, ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਸਭ ਕੁਝ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਅਤੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਉਥੇ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਜੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸ਼ੰਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਈਰਖਾ, ਡਰ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ, ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਰੀਰਕ ਆਰਾਮ ਲਈ, ਪੈਸੇ ਨਾਲ, ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ਼ਕਤੀ, ਨਾਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਸਮੇਤ, ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਚਿੰਤਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੰਤਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਪਖੰਡ, ਬੇਅਰਾਮੀ, ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਮਾਨਸਿਕ ਖੁਸ਼ੀ ਬਾਹਰੀ ਸਾਧਨਾਂ 'ਤੇ ਇੰਨੀ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਢੰਗ' ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਰੀਰਕ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਦਰਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਦਰਦ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰਕ ਬੇਅਰਾਮੀ ਮਾਨਸਿਕ ਆਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਨਸਿਕ ਬੇਅਰਾਮੀ ਸਰੀਰਕ ਆਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।
ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੌਤਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਸ਼ਾਇਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, ਪਰ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ, ਸਾਡੀ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ, ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦਾਸੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ; ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੀ ਉੱਤਮ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨੁੱਖੀ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਕੁਝ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੁਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਕੁਝ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਤਾਕਤ ਵੀ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਆਨੰਦਮਈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਅਵਸਥਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ
ਇਸ ਲਈ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਗੁੱਸਾ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਹਨ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਾਡੀ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹਨ। ਪਰ ਦੂਸਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮਾਫੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੁਝ ਦਿੱਕਤਾਂ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਂਗੇ। ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਦੋਸਤ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਕਿਹੜੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਿਰਫ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੀ; ਪਰ ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਡਰ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਮਲੇ ਦੇ ਡਰ' ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਦਾ ਡਰ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਅਸਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੱਚੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੋਂ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਟਕਰਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਸੰਬੰਧ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਿੱਘੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਰਵੱਈਆ ਰੱਖਣਾ ਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਸਾਡੇ ਜਿੰਨੀਆਂ ਪਵਿੱਤਰ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਬੇਸ਼ਕ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਖੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਇਆ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੋਂ, ਸਾਰੇ ਕਾਰਜ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੀ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ "ਮੈਂ" ਅਤੇ "ਉਹ" ਦੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ "ਮੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ" ਅਤੇ "ਤੁਹਾਡੀ ਦਿਲਚਸਪੀ" ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਜੰਗ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜਿੱਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਕ ਨਵੀਂ ਹਕੀਕਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਰਥਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਇਕ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਤਰ-ਨਿਰਭਰ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ “ਅਸੀਂ” ਅਤੇ “ਉਹ” ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਹੁਣ ਢੁਕਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹੁਣ “ਉਹ” ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ “ਅਸੀਂ” ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਦਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ, ਉਸ ਅਧਾਰ' ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ
ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ, ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿਚ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ “ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਖੇਤਰ” ਬਣਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਇਹ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਪ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਇਆ। ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਨਾ ਪੈਂਦਾ ਜਾਂ ਉਹ ਅਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਜ਼ੋਨ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਖਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਪਰ ਹੋਰ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ, ਪਰਿਵਾਰ, ਭਾਈਚਾਰੇ, ਫਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ' ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਸੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਹੁਤ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਜਰਮਨ ਦੋਸਤ, ਮਰਹੂਮ ਫਰੈਡਰਿਕ ਵਾਨ ਵੇਜ਼ਸੇਕਰ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਅਧਿਆਪਕ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਵਾਨ ਸਨ, ਹਰ ਜਰਮਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅੱਖ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ, ਹਰ ਫ੍ਰੈਂਚ ਅੱਖ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ, ਜਰਮਨ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਕਤੀ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਹਰ ਰਾਜ, ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀਮਤੀ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਹਕੀਕਤ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ; ਬਰਾਬਰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹਿੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਇਸ ਸੋਚ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਸਾਰੇ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਜੈਵਿਕ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਹਮਦਰਦੀ
ਹੁਣ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰ ਜੋ ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ – ਮਨੁੱਖ, ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪੰਛੀਆਂ, ਆਦਿ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੱਛੂ, ਤਿਤਲੀਆਂ, ਸੈਲਮਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਅੰਡੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ – ਇਹ ਜੀਵ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਅਪਵਾਦ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਲਓ। ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਅੰਡੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢੇ ਤੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ; ਸੋ ਜਵਾਨ ਕੱਛੂਕੁੰਮਿਆਂ ਦਾ ਬਚਾਅ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਕੁਝ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਇਕ ਕੱਛੂ ਦੇ ਅੰਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਚਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਕੱਛੂ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਹ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪਿਆਰ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ, ਮਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗੇ।
ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਮਦਰਦੀ, ਪਿਆਰ, ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਮ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮਾਂ ਦੀ ਛੋਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰੇਮਮਈ, ਨਿੱਘੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹਨ। ਪਰ ਪਿਆਰ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਂਦਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮਾੜੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਖੇਡ ਸਕੇ। ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਦੇ ਸਨ। ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਮਨੁੱਖੀ ਬੱਚੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਪਿਆਰ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ – ਉਹ ਕਠੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪਿਆਰ ਜੈਵਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ-ਅਧਾਰ ਦਾ ਕਾਰਕ।
ਨਾਲ ਹੀ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਇਸ ਜੈਵਿਕ ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਿਰੰਤਰ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹਮਦਰਦੀ ਵਾਲਾ ਮਨ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇਖੋ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਡਾਕਟਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੇਖੀਏ, ਜੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਨਰਸਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਕੀ ਹੈ? ਜੇ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਉਹ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੱਚੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਭਾਵੇਂ ਡਾਕਟਰ ਮਾਹਰ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਜੇ ਉਹ ਮਰੀਜ਼ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਾਂਗ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ, ਸ਼ਾਇਦ ਜੇ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਬੇਮਿਸਾਲ ਤਜਰਬਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤਾਂ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਡਾਕਟਰ ਵਧੇਰੇ ਹਮਦਰਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੌਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਘੱਟ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਉਹ ਡੂੰਘੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਵ, ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਬੋਧੀ ਗੁਰੂ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਹੁਣੇ ਹੀ ਢੰਗ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰੋ। ਪਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ।
ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਸਾਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਸੀਂ ਬੁੱਢੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੁੱਸਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਰ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕ ਸਾਰੇ ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਧੀਨ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ, ਜੇ ਇਹ ਮਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੱਚੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਪਰ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਸੀਂ ਬੁੱਢੇ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਗੁਣ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਗੁੱਸੇ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਦਿੱਕਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ।
ਅਸਲੀਅਤ ਦੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ
ਜਦੋਂ ਮਨ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਉੱਤੇ ਗੁੱਸਾ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਵੀਡਨ ਦੇ ਇਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਦਿੱਖ ਦਾ 90% ਜਿਸ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਗੁੱਸੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਕ ਮਾਨਸਿਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, 90% ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਨਾਲ ਵੀ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਾਵ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 100% ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ; ਅਸੀਂ ਹਕੀਕਤ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੁਕਤਾ ਹੈ: ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਸੀਬਤ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਮੁਸੀਬਤ ਕਿਉਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਇਹ ਸਾਡੀ ਬੇਵਕੂਫੀ, ਸਾਡੀ ਅਗਿਆਨਤਾ, ਸਾਡੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ: ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਸੀਮਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਸਵੀਰ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ, ਚਾਰ, ਛੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਅਸੀਂ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕੀਏ।
ਇੱਥੇ ਵੀ, ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਜੈਵਿਕ ਕਾਰਕ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੱਖਪਾਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: ਇਹ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ, ਫਿਰ ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਕ ਜੋੜ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਜੈਵਿਕ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਾਂ, ਬਲਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਾਂ। ਸੋ, ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੀਮਤ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਬੇਅੰਤ ਨਿਰਪੱਖ ਹਮਦਰਦੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ ਦਿਲ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੱਕ ਲਿਜਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ, ਕੁਝ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਗਲੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਿਰਵਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇਸ ਜੀਵਨ ਦੇ ਲਾਭ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕੁਝ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਖੁੱਲੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੁਝ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਹਮਦਰਦੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਰਵੱਈਏ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਇਸ 'ਤੇ ਕਿ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਕੋਈ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਉਸ ਕਾਰਕ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਾਡੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।
ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਨਿਹੱਥੇਬੰਦੀ
ਸੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਦੋਵਾਂ ਨਿਹੱਥੇਪਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਹਮਦਰਦੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਖਰਕਾਰ, ਉਸ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਬਾਹਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟਣ ਦੇ ਯੋਗ ਕਰੀਏ। ਇਹ ਫ੍ਰੈਂਕੋ-ਜਰਮਨ ਯੂਰਪੀਅਨ ਫੌਜ ਕੋਰਪਸ ਦੀ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਤਾਕਤ ਬਣਨ ਵਰਗਾ ਹੈ; ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਜੇ ਸਮੁੱਚੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਕਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਇਕ ਵਾਰ ਬ੍ਰਸੇਲਸ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਵਿੱਚ, ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਪੋਲੈਂਡ ਵਿਚ ਹੋਰ ਪੂਰਬ ਪਾਸੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਆਖਰਕਾਰ ਰੂਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਖਰਕਾਰ ਨਾਟੋ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਨੂੰ ਮਾਸਕੋ ਭੇਜੋ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਯੁੱਧ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ, ਇਸ ਸਮੇਂ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਆ ਵਿਚਾਲੇ ਕੁਝ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਮੀਦ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਇਸ ਵੱਡੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਫਿਰ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਉਦਯੋਗ ਆਖਰਕਾਰ ਬੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਡੋਜ਼ਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ!
ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਵਿਚਲਾ ਪਾੜਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ; ਬਲਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ' ਤੇ ਵੀ, ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਵਿਚਲਾ ਇਹ ਪਾੜਾ ਕਾਫ਼ੀ ਭਿਆਨਕ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਥੇ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ, ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਇਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।