ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਦੇ ਮੁੜ-ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਬੋਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਵਿੱਤਰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਵਚਨਬੱਧਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਦਾ ਹੈ
- ਪਹਿਲਾ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀ ਹਨ?
- ਦੂਸਰਾ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮੰਤਵ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹਨ?
- ਤੀਸਰਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੈ?
- ਚੌਥਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੜ-ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਹਾਰਕ, ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਤਰੀਕੇ ਕੀ ਹਨ?
ਆਉ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਜਾਂਚ ਕਰੀਏ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀ ਹਨ?
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਅਸੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ:
- ਇੱਕ ਹੈ ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਦਿਆਲਤਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ - ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਦਇਆ - ਦੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ, ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕਦਰਾਂ ਅਤੇ ਐਮੋਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਸਮਾਜਿਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ SEE ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਧਾਰ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਦੂਸਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਹੈ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ - ਇਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਜਾਣਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਦੂਜੇ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ: ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸਵੈ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਢੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਕਿਸ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਾਡੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਅੱਠ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਉਪ-ਸਕੂਲ ਵੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਦਾਅਵਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਨਕਸ਼ਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ, ਇਸਦਾ ਆਪਣਾ ਬੋਧ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਬਣਤਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਵੈ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚਾਰਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਦਾਅਵੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰਮ, ਅਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਵਰਤੀ ਪੁਨਰਜਨਮ (ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਸੰਸਾਰ), ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖ, ਸੰਸਾਰਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਵੈ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਅਗਿਆਨਤਾ, ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਸਵੈ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਸਹੀ ਸਮਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ, ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਕਰਮ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਦੁੱਖ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਗਿਆਨਤਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਦਾਅਵੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਕੋਈ ਸਧਾਰਨ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੁਨਿਆਦੀ ਦਾਅਵਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀ ਹਨ? ਉਹ ਹਨ:
- ਤੱਥ ਅਤੇ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਤਰਕਸ਼ੀਲ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕਦਰ
- ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕਦਰ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਰੀਕੇ ਹੋਰ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਕਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਹੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸੱਚੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਸਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਹਨ।
- ਦੂਸਰੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਦਰ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ, ਸਮਝਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਵਜੋਂ, ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਆਦਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਧਿਆਨ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਤੀਜੀ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸ਼ਮਾਥਾ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੂਝ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਪਸਨਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਮਾਥਾ ਮਨ ਦੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਭਟਕਣਾ ਅਤੇ ਮੰਦਹਾਲੀ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ 'ਤੇ ਇਕੱਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਦੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਬਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸਦਾ ਅਸਥਾਈ ਹੋਣਾ, ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਹੇਵੰਦ ਰਵੱਈਆ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਇਆ। ਵਿਪਸਨਾ ਮਨ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਨੁਭਵੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਜੋ, ਸ਼ਮਾਥਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਸਮਝ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਵਸਤੂ ਪ੍ਰਤੀ ਰਵੱਈਏ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਫਿਰ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਹਨ
- ਸਿੱਖਿਆ
- ਤਰਕਸ਼ੀਲ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ
- ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ
- ਨੈਤਿਕ ਵਿਵਹਾਰ
- ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਧਿਆਨ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਤਵ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੈ?
"ਕਦਰਾਂ" ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜੋ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰੀਰਕ ਸਵੱਛਤਾ ਸਫਾਈ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ, ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਸਭ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਸਿੱਖਿਆ, ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਵਿਚਾਰ, ਸਹੀ ਸਮਝ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੰਤੁਲਨ, ਉਸਾਰੂ ਵਿਹਾਰ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤਰਕਹੀਣ ਵਿਚਾਰ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ, ਅਤੇ ਜਬਰਦਸਤੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਖੁੱਦ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮੰਤਵ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੰਤਮ ਟੀਚਾ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਸੀ - ਅਰਥਾਤ, ਬੇਕਾਬੂ ਆਵਰਤੀ ਪੁਨਰਜਨਮ - ਇਹ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਹਨ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਬੋਧ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਅਕਲ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਤਵ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਅਤੇ ਮਨ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪੂਰਕ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਿਰਫ਼ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸੰਬੰਧੀ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ, ਸ਼ਾਇਦ, ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਹੈ।
ਸਾਡੇ ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਅਕਸਰ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਨੂੰ "ਸੱਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਯੁੱਗ" ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ। ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਖੌਤੀ "ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ" ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਤੱਥਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ। ਇਹ ਤਰਕਹੀਣ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਅਸਹਿਮਤੀ, ਨਪੁੰਸਕਤਾ ਅਤੇ ਟਕਰਾਅ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨਾ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਬਰਦਸਤੀ, ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾ ਕੇ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਅਕਸਰ ਬੋਧੀ ਚਿਤਮਾਤਰ ਮਨ-ਓਨਲੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਾਹਰਮੁਖੀ ਅਸਲੀਅਤ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਨਿਰੀਖਕ ਦਾ ਮਨ ਦੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਸੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਫੋਟੌਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਣ ਜਾਂ ਊਰਜਾ ਤਰੰਗ ਹੋਣਾ, ਨਿਰੀਖਕ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪਿਕ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬੋਧੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਪਾਣੀ ਵਜੋਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦੇਵਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਤ ਭੂਤ ਪੀਕ ਵਜੋਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਫੋਟੌਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਤਰੰਗ ਹੋਣਾ ਦੋਵੇਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸੱਚ ਹਨ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਲਈ, ਉਹ ਜੋ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅਥਾਹ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਕ ਪ੍ਰੇਤ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਦਰਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਇਹ ਸਾਪੇਖਤਾ ਕੇਵਲ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੱਚ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਡੂੰਘੀ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਸਾਪੇਖਿਕ, ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੱਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੱਚ ਅਤੇ ਅਵੈਧ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਕੋਈ ਸੋਚਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਸੱਚ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਸੱਚ ਹੋਵੇ, ਬੱਸ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਅੱਗ ਬੁਝ ਜਾਵੇਗੀ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਅੱਗ ਬੁਝਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਤਰਕ ਅਤੇ ਦਲੀਲ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਲਾਭ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸੱਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਵਿੱਚ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
ਇਹ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਰਹਿ ਕੇ ਵਿਕਸਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ। ਨਾਲੰਦਾ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਦਾ ਲੰਬਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਉਸ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਅਤੇ ਨਾਲੰਦਾ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਜਿਸ ਦਾ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਵਾਲੀਆਂ, ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨਾ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪਾਠਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇਸ ਕਾਰਜ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਬੋਧੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਤਿੱਬਤੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਉੱਨਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿਛੋਕੜ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਗ੍ਰੇਡ ਪੱਧਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਿਰਫ਼ ਅਜਿਹੇ ਦਰਜੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣ ਜਾਣਗੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਕੋਈ ਪਿਛੋਕੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹਨਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗ੍ਰੇਡ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟੀਕ ਅਤੇ ਵੈਧ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਹੈ, ਅਤੇ "ਹੇਠਲੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ" ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮੀਲ-ਪੱਥਰ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨ ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਅੰਤਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗ੍ਰੇਡ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਜਟਿਲਤਾ ਦੇ ਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ।
ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੁੱਧ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ, ਧਰਮ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਜੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਪੁਰਾਤਨ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਾਂਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕੋਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ , ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਤੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੱਕ, ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਸਕੂਲੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾ ਸਿਰਫ ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਕਰੁਣਾ - ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਦਇਆ - ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਪੂਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੂਲ ਆਧਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਰਮ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਧਾਰਮਿਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਆਧਾਰ ਲੱਭਣਾ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਵੈ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਦਾਅਵੇ ਵੀ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧਰਮ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਦਾਅਵੇ, ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਅਗਿਆਨਤਾ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਦੋਵੇਂ, ਨਾਲ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ
- ਇਹ ਸਮਝ ਕੇ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਮਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ,
- ਜਾਣਨ ਦੇ ਅਵੈਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੈਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਕੇ, ਅਤੇ
- ਤਰਕ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ,
ਅਸੀਂ ਇਸ ਅਗਿਆਨਤਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੈ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਹਸਤੀ ਹੈ ਜੋ, ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ। ਇਸ ਲਈ, ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਰਚਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਵੈ ਫਿਰ ਸਰੀਰ, ਮਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਵੈ ਇੱਕ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸਾਰੂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਗਿਆਨਤਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਅਣਜਾਣ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਵੈ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਬੇਦਾਗ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਲੇਪ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਨਾਲ ਅਗਿਆਨਤਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਅਸਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਥਿਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਆਦਰਸ਼ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀ ਬੋਧੀ ਆਦਰਸ਼ ਅਵਸਥਾ ਨਿਰਵਿਘਨ ਰਚਨਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ, ਅਤੇ ਨਿਰਲੇਪ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦਾਅਵੇ ਆਦਰਸ਼ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਨ ਦੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨਕਸ਼ੇ, ਬੋਧ ਸਿਧਾਂਤ, ਜਾਣਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਦਰਭਾਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬੌਧਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵੱਖਰੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਉਲਝਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।
ਫਿਰ ਭਾਵਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀ ਹਨ ਜੋ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਹੋਣ ਲਈ ਆਮ ਹਨ? ਇਹ ਹਨ
- ਇਹ ਜਾਣਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ
- ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਰਵੱਈਏ ਦੁਆਰਾ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ
- ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ
- ਤਰਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੋਚ ਦੀ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ।
ਅਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
- ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ।
ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮਤਭੇਦ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਬਣਦੇ ਹਨ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਹਾਰਕ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ 'ਤੇ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਿੱਬਤੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੇ ਤਿੱਬਤੀ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਤੇਂਗਯੂਰ ਤੋਂ ਬੋਧੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਦਗਾਰੀ ਕੰਮ ਹੁਣ ਤਿੱਬਤੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ Science and Philosophy in the Indian Buddhist Classics ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਵੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਭਾਗ, Mind, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਗੈਰ-ਬੁੱਧ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਰਾਂ 'ਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਲਾਸਿਕ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ।
ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਫਾਈ ਬਾਰੇ ਸਮੱਗਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਟੈਂਗਯੂਰ ਤੋਂ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥ, ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਜੇ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਿੱਬਤੀ ਮਾਲਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰੇ ਨਾਲੰਦਾ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਵਾਰਸ ਹਨ, ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਚ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਜਾਣਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਸਾਕਿਆ ਪੰਡਿਤਾ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਾਕਿਆ, ਕਾਗਿਊ ਅਤੇ ਨਿੰਗਮਾ (ਸਾ-ਪਾਨ) ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ਿਤ ਬੋਧ, ਜੋ ਕਿ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪਲ ਦੇ ਰੰਗ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਤਰੀ ਦੇ ਰੰਗ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪਲ। ਦ੍ਰਿਸ਼ਿਤ ਬੋਧ ਇਹਨਾਂ ਰੰਗੀਨ ਆਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਸਮਝ ਦੀ ਵਸਤੂ ਵਜੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਸੰਕਲਪਿਕ ਬੋਧ ਸੰਤਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਆਮ ਸਮਝ ਦੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਛਾਣਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਨਜ਼ਰ, ਗੰਧ, ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸੰਵੇਦਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਅਜਿਹੀ ਸੰਕਲਪਿਕ ਬੋਧ ਇਸ ਦੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸੰਤਰੀ ਹੋਣ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਗੇਲੁਗ ਜੋ ਚਪਾ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ (ਫੂਵਾ-ਪਾ), ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ਿਤ ਬੋਧ ਸੰਤਰੇ ਦੇ ਰੰਗਦਾਰ ਆਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਪਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਗੋਂ ਸੰਤਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਸਮਝ ਦੀ ਵਸਤੂ ਵਜੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵਿਪਰੀਤ ਵਿਚਾਰ, ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੈਧ ਬੋਧ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਹੈ ਕੀ?
ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਿੱਬਤੀ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਬੋਧੀ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਜੋੜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰ, ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਸ ਵਾਧੂ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ ਇਸਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਤਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉੱਚ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇਕ ਸੰਭਾਵਤ ਉੱਤਰ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀ-ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰਕ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਉਪਕਰਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਦੇਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੁੱਧ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਦਰਸ਼ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਹੈ?
ਸਤਾਰਾਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨਾਲੰਦਾ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀਤੀਆਂ ਬੇਨਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਨੇ ਨਾਲੰਦਾ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਸਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਦੋ ਸਚਾਈਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚਾਰ ਸਚਾਈਆਂ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਾਰ ਸਚਾਈਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਤੱਕ। ਇਹ ਤਰਤੀਬ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਢੰਗ ਨਾਲ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਿੰਦੂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਖਰੀ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਬੋਧੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਖੁੱਦ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੋੜਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਓ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਜੋ ਝੂਠੀਆਂ ਦਿੱਖਾਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸਲੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਰਫ ਇਸ ਲਈ ਸੱਚੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਅਲੋਚਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਹਕੀਕਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਿੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਭਰਮ ਵਰਗੀਆਂ ਹਨ; ਉਹ ਹਕੀਕਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ। ਅਸਲ ਅਸਲੀਅਤ ਤੱਥ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਭਰਮ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਜਾਂਚ 'ਤੇ, ਝੂਠਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਦੋਵੇਂ, ਇਸ ਨੁਕਤੇ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹਨ। ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਇਸ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਕ ਰਾਖਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਕਿ ਕੋਈ ਰਾਖਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਪਨਾਵਾਂ ਹੀ ਅਸਲੀਅਤ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਡਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੌਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਅਸਲ ਹੈ, ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਸਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਡਰ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੇਖਣਗੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੋਈ ਰਾਖਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਦੁੱਖ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਜੋਂ ਨਾ ਜਾਣਨਾ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਕੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਇਹ ਸੋਚਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, "ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਦੁਬਾਰਾ ਕਦੇ ਡਰਨ ਜਾਂ ਦੁਖੀ ਨਾ ਹੋਣ। ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਸਮਝਣਾ ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਉਹ ਦਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ; ਉਸ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਡਰ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।”
ਦੋ ਸਚਾਈਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚਾਰ ਸਚਾਈਆਂ ਤੱਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਇਸ ਤਰਾਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦਿਆਂ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਬੱਚੇ, ਬਲਕਿ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸ੍ਰੋਤ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬੁਨਿਆਦ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਧੋਖੇ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਇਹ ਬੁਨਿਆਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਲਈ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਸਾਧਨ ਬਾਰੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਦਾਅਵੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਆਮ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤ ਹੋਵੇ। ਫਿਰ, ਵਧੇਰੇ ਉੱਨਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ, ਇਕ ਸਮੇਂ ਇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਤਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਵਾਂਗ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਵੇ।
ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕੀ ਹਨ। ਕੁਝ ਗੈਰ-ਬੁੱਧ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮਖਿਆ ਅਤੇ ਵੈਸ਼ੀਸ਼ਿਕਾ, ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਦਾਰਥਕ ਇਕਾਈਆਂ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੱਛਮੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਜੋਂ ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਨਿਆਇਆ ਸਕੂਲ ਵੈਸ਼ੀਸ਼ਿਕਾ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਵਜੋਂ ਜਾਣਨ ਦੇ ਯੋਗ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਮਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰੀਰਕ ਪਹਿਚਾਣ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ, ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਮਨ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਦੇ ਬੋਧਿਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੋਧਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਉਸੇ ਮਾਨਸਿਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸਾਰੀਆਂ ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੈ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਮਨ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬੋਧ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਵੈ ਅਤੇ ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿਚਲੇ ਵਿਪਰੀਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਏ ਬਗੈਰ, ਇਹ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀ ਸਵੀਕਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ, ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਧਾਰਣ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨਾਲ, ਲੋਕ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਗੇ, ਇਸ ਆਮ ਅਧਾਰ 'ਤੇ, ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਚੇਤਨਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ – ਸੰਵੇਦਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ – ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿਲਚਸਪੀ, ਧਿਆਨ, ਇਕਾਗਰਤਾ, ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ। ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੁੱਸੇ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸੋਚਣ, ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਖੋਜ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਇੱਛਾ, ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ।
ਅਗਲਾ ਇਸ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪਿਕ ਬੋਧ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਫਿਰ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਵੈਧ ਅਤੇ ਅਵੈਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਖ਼ਾਸਕਰ ਪੂਰਨ ਬੋਧ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਨੁਮਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੇ ਜਾਇਜ਼ ਅਤੇ ਅਵੈਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਆਮ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਪੂਰਕ ਵਜੋਂ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਢਲੇ ਧਿਆਨ ਵਿਧੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਇਸ ਆਮ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ, ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਹਿੱਤਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਮਾਹਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ, ਅਭਿਆਸ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਰਸਤੇ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ' ਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਲਈ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਉਹ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ studybuddhism.com ਵੈਬਸਾਈਟ ਤੇ, ਸਾਡੀ ਬਰਜ਼ਿਨ ਆਰਕਾਈਵ ਟੀਮ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਭਿਆਸ ਤਿਆਰ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਿਹੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਫਾਈ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹਾਂ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ।” ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ।