ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸੀਤਲਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਸਰੀਰਕ ਤਜਰਬਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹੁਣ, ਕੀ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਦੁਆਰਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਨਹੀਂ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਸਰੀਰਕ ਸਿਖਲਾਈ ਦੁਆਰਾ? ਨਹੀਂ। ਸਿਰਫ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਾਲ? ਨਹੀਂ। ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ? ਨਹੀਂ. ਪਰ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਭਾਵਤ ਕਾਰਵਾਈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਮਨ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਲ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੈ।
ਤਾਂ ਫਿਰ, ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਚਾਨਕ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਗੈਰ-ਵਾਜਬ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ। ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਸਾਡਾ ਡਰ ਸਹੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਘਾਟ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਰੇ ਚਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਹਕੀਕਤ ਅਤੇ ਦਿੱਖ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੱਕ ਪਾੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਪਏਗੀ।
ਬਸ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ, ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ। ਪਰ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ [ਇਸ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ] ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ, “ਮੈਂ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਨਤੀਜਾ,” ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਲੰਦਾ ਪਰੰਪਰਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਧਰਮ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ੰਕਾਵਾਦੀ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਹੁਣ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਤਿਅੰਤ ਸਵੈ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚੀਏ, ਤਾਂ ਮਨ ਬਹੁਤ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਡੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਂਗ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮਨ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਇੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ: ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਜਾਂ ਹਰੇਕ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ।
ਇਸ ਲਈ, ਦੋ ਤੱਤ ਹਨ ਜੋ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਕੀਕਤ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਵਾਕਿਈ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਅਸਲੀਅਤ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕੋਈ ਅਚਨਚੇਤ ਨਤੀਜੇ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣਗੇ। ਦੂਜਾ ਹਮਦਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਅਖੌਤੀ “ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ” ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਡਰ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕ ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਕੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸਾਡੀ ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਨਾ ਹੋਣਾ
[ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੁਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਸਾਡੀ ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਦੀ ਚਿੰਤਾ।] ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬੀਜਿੰਗ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਤਜਰਬਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਕੁਝ ਘਬਰਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ, ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਦਿੱਖ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਤ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਬਹੁਤ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਗਲਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਖੁੱਲੇ ਮਨ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਜੇ ਕੁਝ ਗਲਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਸਾਲ 1954 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਦੂਤ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਆਏ। ਚੀਨੀ ਨੇ ਫੁੱਲਾਂ, ਫਲਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਵੱਡੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਚੀਨੀ ਦੁਭਾਸ਼ੀਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਿੱਬਤੀ ਤੋਂ ਚੀਨੀ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੇਰੇ ਕੁਝ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਸਮੇਂ, ਫਲਾਂ ਦਾ ਢੇਰ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਚੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਭਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਰਸਮੀ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਉਤਰ ਗਏ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਤੁਰਨ ਗਏ। ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਦਿੱਖ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਸੀ।
ਮੈਕਸੀਕੋ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ, ਇਕ ਵਾਰ ਇਕ ਅੰਤਰ-ਧਰਮ ਸਭਾ ਵਿਚ ਇਕ ਜਪਾਨੀ ਪਾਦਰੀ ਆਏ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਮਣਕਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਸੀ ਅਤੇ ਤਾਰ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਉਹ ਮਾਲਾ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲੀ ਘੁੰਮਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮਣਕੇ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਦਿੱਖ ਬਾਰੇ ਇੰਨਾ ਚਿੰਤਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਖ਼ੈਰ, ਹਮਦਰਦੀ, ਸਰਬਉੱਚਤਾ, ਸੱਚਾਈ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ – ਇਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕੋਈ ਖਾਸ ਹਾਂ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਕਿਵੇਂ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੈਕਚਰਾਂ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਭੁੱਲ ਜਾਵਾਂਗਾ, ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਦੂਸਰੇ ਵੀ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਹੱਸਦਾ ਹਾਂ।
ਅੰਦਰੂਨੀ ਤਬਦੀਲੀ
ਹੁਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਧਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ ਜੋ ਉਮਰ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਜੋ ਬਾਹਰੀ ਹਾਲਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹੀ ਉਹ ਮੁੱਖ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ: ਸਾਡੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤਬਦੀਲੀ। ਇਹੀ ਮੁੱਖ ਅਰਥ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇੱਥੇ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਮੁਕਤੀ, ਜਾਂ ਸਵਰਗ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ, ਪਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਦਿੱਕਤਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਗੁੱਸਾ, ਨਫ਼ਰਤ, ਡਰ, ਈਰਖਾ, ਸ਼ੱਕ, ਇਕੱਲਤਾ, ਤਣਾਅ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਡੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਰਵੱਈਏ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਵੈ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਈਰਖਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਗੁੱਸਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ; ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਵੀ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਡੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, “ਮੈਂ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ,” ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ' ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਆਸੇ-ਪਾਸੇ ਹਨ, ਅਤੇ, ਹੋਰ ਵੀ, ਜਿਹੜੇ ਸਾਡੇ ਪਿੱਛੇ ਹਨ।
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਦੋਸਤੀ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਣਗੇ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜੋ ਚਿੰਤਾ ਆਦਿ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵਿਰੋਧੀ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਗਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਭੌਤਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੱਚ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ – ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਬਲਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ' ਤੇ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਜਾਂ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੇ ਉਲਟ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ [ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਦੋਸਤੀ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ।]
ਇੱਕ ਪੀਲੇ ਫੁੱਲ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਲਓ। ਜੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ, “ਇਹ ਚਿੱਟਾ ਹੈ,” ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪੀਲਾ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ, ਇਹ ਦੋ ਉਲਟ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹਨ। ਉਹ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਨਹੀਂ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਤੁਰੰਤ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਮਨ ਦੀ ਇਕ ਉਲਟ ਅਵਸਥਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ।
ਮੁਸ਼ਕਲ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਤਾਕਤਾਂ ਅਧਿਐਨ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਗਿਆਨਤਾ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਨਾ ਵੇਖਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਅਗਿਆਨਤਾ ਲਈ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਵੈ-ਪਾਲਣ ਦੀ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦਾ ਹੈ [ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਦਾ ਹੈ।]
ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ
ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਧਰਮ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਅਸਲ ਵਿਚ ਧਰਮ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਧਿਆਤਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਖੈਰ, ਇੱਥੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਇੱਕ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ। ਜੋ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ "ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ" ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। “ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ” ਦਾ ਅਰਥ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਇਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਸੰਵਿਧਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਵੇਂ ਪਾਰਸੀ ਜਾਂ ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਅਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਹੈ – ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਰਬਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਕੁੱਝ ਕੁ ਲੱਖ ਮੈਂਬਰ ਹਨ – ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਰਾਬਰ ਸਥਿਤੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੈਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਤੇ, ਨਾਲ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੁਨਿਆਵੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਜਾਂ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਹਿੱਸਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤਿ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ; ਸਾਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਛੇ ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੁਨਿਆਵੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ – ਉਹ ਇਸ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਢੰਗ ਹਨ। ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਗੈਰ-ਪਰੰਪਰਤਾਵਾਦੀ ਰਵੱਈਆ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਨੁਯਾਈ ਹਨ। ਜੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਚਰਚ ਜਾਂ ਮਸਜਿਦ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਣ, ਮੈਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸੁਹਿਰਦ ਧਾਰਮਿਕ ਅਨੁਯਾਈ ਹਨ।