မှန်ကန်သောအမြင်နှင့် ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်

အမှန်၊ အမှား ခွဲခြားသိမြင်မှု ဆိုရာတွင်-

• အမှန်ကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ပြီး မှန်သည်ဟု ယုံကြည်နိုင်ပါသည်။
• အမှားကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ပြီး မှန်သည်ဟု ယုံကြည်နိုင်ပါသည်။

မှားသော အမြင်သည် မှားသော ခွဲခြားသိမြင်မှုအား မှန်သည်ဟု ဆုပ်ကိုင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ မှန်သော အမြင်မှာ မှန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှုအား မှန်သည်ဟု ဆုပ်ကိုင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

မှားသောအမြင်

မှားသော အမြင်များမှာ ဥပမာအားဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဆောင်ရွက်ချက်များတွင် အပျက်သဘောနှင့် အပြုသဘော ဟူ၍ ကျင့်ဝတ်အရ ခွဲခြားမှု မလိုကြောင်း ပြောဆိုယုံကြည်ခြင်းနှင့် ယင်းတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့ ကြုံတွေ့ရသမျှတွင် မည်သည့်အကျိုးဆက်မျှ မဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။ ယနေ့ခေတ် လူအများအပြား ကြုံတွေ့ရသော ‘‘ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်’’ စိတ်ဓာတ်မျိုးမှာ ထိုလက္ခဏာရပ် ဖြစ်ပါသည်။ အရေးမကြီးဘူး။ ဘာမှ အရေးမကြီးဘူး။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဒါကို လုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ မလုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ အရေးမကြီးဘူး။ ဤသည်မှာ မှားနေပါသည်။ သင်ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ မသောက်ခြင်းမှာ အရေးကြီးပါသည်။ ဆေးလိပ်သောက်ပါက သင့်ကျန်းမာရေးအတွက် အပျက်သဘော အကျိုးဆက်များ ရှိလာပါမည်။

နောက်ထပ် မှားသောအမြင်တစ်ခုမှာ မိမိကိုယ်ကို တိုးတက်အောင် ပြုလုပ်၍ မရကြောင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ အားနည်းချက်များကို ကျော်လွှား၍ မရကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် စိတ်ရှုပ်ခံရန် မလိုကြောင်း ယုံကြည်ခြင်းဖြစ်သည်။ အရာရာသည် တည်ငြိမ်မနေသလို အခိုင်အမာ ပုံသေဖြစ်နေခြင်းလည်း မဟုတ်သောကြောင့် ဤသည်မှာ မှားနေပါသည်။ အခြားသူများကို ကြင်နာရန် သို့မဟုတ် ကူညီရန် မလိုအပ်ကြောင်း၊ လူတိုင်းကို အသာစီး ရယူသင့်ပြီး တတ်နိုင်သလောက် အကျိုးအမြတ်ရအောင် ယူရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့မှသာ ပျော်ရွှင်မှု ရနိုင်ကြောင်း အချို့က ယုံကြည်ပါသည်။ ဒါက ပျော်ရွှင်မှု မဖြစ်စေသည့်အတွက် မှားနေပါသည်။ ထိုသို့ယုံကြည်ပါက အကျပ်အတည်း၊ မနာလိုမှုနှင့် အခြားသူများက ကျွန်ုပ်တို့ပစ္စည်းများကို ခိုးယူမည်ကို စိုးရိမ်မှုတို့ ဖြစ်စေပါသည်။

မှားယွင်းသော ခွဲခြားသိမြင်မှု အမျိုးအစားများစွာ ရှိပါသည်။ ဥပမာ၊ ဒုက္ခဆင်းရဲနှင့် ဆင်းရဲခြင်းအကြောင်းတရားများကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်ပါသည်။ ကျောင်းတွင် စာညံ့သော သင့်သားသမီးကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။ ‘‘ဒါငါ့ကြောင့်ဖြစ်တာ။ မိဘအနေနဲ့ ငါမှားလို့ဖြစ်တာ။’’ ဟု ထင်ပါက သိမြင်မှုမှားနေပါသည်။ ဤသည်မှာ အကြောင်းရင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး မှားသောသိမြင်မှု ဖြစ်သည်။ ကိစ္စရပ်များသည် အကြောင်းတစ်ခုတည်းကြောင့် ပေါ်ထွက်လာသည်မဟုတ်ပါ။ တစ်ခုမကသော အကြောင်းရင်းနှင့် အခြေအနေများစွာ ပေါင်းစပ်ကာ အရာရာဖြစ်ပေါ်လာရပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သော်လည်း ပြဿနာ၏ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းရင်း မဟုတ်ပါ။ ထို့ပြင် တစ်ခါတစ်ရံ ကျွန်ုပ်တို့သည် အကြောင်းရင်းနှင့် လုံးဝမသက်ဆိုင်ပါ။ လုံးဝမှားနေပါသည်။ အတော် အနှောင့်အယှက်ပေးသူ တစ်ဦးကို နမူနာထားပြီး စဉ်းစားမိပါသည်။ သူသည် ဘောလုံးပွဲကိုသွားကြည့်ရာ သူ့အသင်းရှုံးပါသည်။ ထို့နောက် သူ့အသင်းရှုံးသည်မှာ သူသွားကြည့်သောကြောင့်ဟု ထင်မိသည်။ ထို့ကြောင့် ‘‘ငါ့အမှားကြောင့် ဒီအသင်းရှုံးတာ။’’ ဟု အဆိုးဘက်က ယူဆလိုက်သည်။ ဒါက ရယ်စရာ ကောင်းပါသည်။ အကြောင်းတရားနှင့် ပတ်သက်၍ မှားယွင်းသော ခွဲခြားသိမြင်မှု ဖြစ်ပါသည်။

မှန်ကန်သော အမြင်

မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှုပညာက အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ထိုအတွက် အမှန်တရား၊ အကြောင်းရင်း၏ အမှန်တရား စသည်တို့ကို လေ့လာရန် လိုပါသည်။ အကြောင်းရင်းနှင့် အခြေအနေများစွာကြောင့် ဖြစ်ပျက်သော ရာသီဥတုလိုပင် ကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း နတ်ဘုရားကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကို မှားယွင်းမယူဆရပါ။ တစ်ခုတည်းသာ ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး ကိုယ့်သားသမီး ကျောင်းစာညံ့သည်မှာ ဘာမှ အပြစ်ဆိုဖွယ် မရှိပါ။ ထိုအတိုင်း အရာရာ ဖြစ်ပျက်နေပါသည်။

ခွဲခြားသိမြင်သော ပညာသည် လူတိုင်းသိသောအမြင်၊ အသိဉာဏ်နှင့် မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိရှိမှုတွင် အာရုံစိုက်ထားနိုင်အောင် စူးစိုက်မှုတို့ လိုအပ်ပါသည်။ ထိုအတွက် စည်းကမ်းရှိရန်လိုပါသည်။ ထိုနည်းဖြင့် အရာရာ အံဝင်ခွင်ကျ ဖြစ်လာပါသည်။

အကျိုးပြုသောအရာနှင့် အန္တရာယ်ရှိသောအရာ၊ အမှန်တရားနှင့် မှားယွင်းမှုတို့ကို ကျွန်ုပ်တို့ ခွဲခြားသိမြင်ရန်လိုပါသည်။ ထိုသို့သိမြင်လိုက်သည်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့ ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက် သို့မဟုတ် စိတ်အကြံအတွေးသည် အရာရာအပေါ် ကျွန်ုပ်တို့ ပြုမူပြောဆိုပုံ သို့မဟုတ် ကျွန်ုပ်တို့၏ သဘောထားကို  ကျွန်ုပ်တို့၏ ခွဲခြားသိမြင်မှုက သက်ရောက်ပုံဖော်မှုနှင့် သက်ဆိုင်လာပါသည်။ မှားယွင်းစွာ ခွဲခြားသိမြင်ပါက မှားယွင်းသော စိတ်အကြံအတွေး ဖြစ်လာပြီး မှန်ကန်ပါက မှန်ကန်သော စိတ်အကြံအတွေး ဖြစ်လာပါသည်။

မှားသော ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်

ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက် သို့မဟုတ် စိတ်အကြံအတွေးက သက်ရောက်သည့် အောက်ပါ အဓိကနယ်ပယ် သုံးရပ်ရှိပါသည်-

အာရုံခံစားလိုစိတ်

မှားယွင်းသော စိတ်အကြံအတွေး တစ်ခုမှာ အာရုံခံစားလိုစိတ်ပေါ်တွင် အခြေခံပါသည်။ လှပသောအရာဝတ္ထု၊ တေးသီချင်း၊ အစားအသောက်ကောင်း၊ လှပသောအဝတ်အစား စသည့် အာရုံခံစားနိုင်သော အရာများတွင် နှစ်သက်မက်မောတပ်မက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အာသာဆန္ဒကို လိုက်စားလိုသော စိတ်အကြံအတွေးသည် ၎င်းတို့က အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်သည်ဆိုသည့် မှားယွင်းသော ခွဲခြားသိမြင်မှုပေါ်တွင် အခြေခံပါသည်။ မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှုသာ ရှိပါက ဥပေက္ခာပြုနိုင်ရပါမည်။ ယင်းမှာ အာရုံခံစားနိုင်သောအရာများတွင် တပ်မက်မှုမှ လွတ်မြောက်သည့် မျှတသော စိတ်ထားဖြစ်ပါသည်။

နမူနာတစ်ခုမှာ ညစာစားသောနေရာနှင့် စားသောအစားအသောက်က အထူးအရေးကြီးသည်ဟု မှားယွင်းစွာ ခွဲခြားသိမြင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ မှန်ကန်သောနေရာ၊ မှန်ကန်သော ဟင်းလျာမီနူးကို ရွေးချယ်ပါက ပျော်ရွှင်မှု အမှန်တကယ် ရမည်ဟု ထင်ပါသည်။ မှားယွင်းစွာ ခွဲခြားသိမြင်ပါက ယင်းမှာသိပ်အရေးမပါသည်ကို မြင်လာပါမည်။ ညစာနှင့် တီဗီအစီအစဉ်များထက် ဘဝတွင် အခြားအရေးကြီးသော အရာများစွာ ရှိပါသည်။ ထိုအခါ စိတ်က ပိုပြီး သက်သာရာရကာ မျှတလာပါသည်။

မုန်းတီးမှု

ဒုတိယမြောက် မှားယွင်းသော စိတ်အကြံ သို့မဟုတ် ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်မှာ တစ်စုံတစ်ယောက်ကို ထိခိုက်နာကျင်စေလိုခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်က အမှားပြုလုပ်ပြီး သင်က ဒေါသထွက်ကာ သူတို့၏ဆိုးသွမ်းမှုအတွက် အပြစ်ပေးရမည်ဟု တွေးပါသည်။ ဤသည်မှာ မှားယွင်းသော ခွဲခြားသိမြင်မှု ဖြစ်ပါသည်။

လူတို့အမှားလုံးဝ မလုပ်ဘူးဟု ထင်မြင်သည်မှာလည်း အတော်ဆိုးသည့် မှားယွင်းသော ခွဲခြားသိမြင်မှု ဖြစ်သည်။ အလွန်ဒေါသထွက်သောအခါ တစ်ယောက်ယောက်ကို ရိုက်ပစ်ချင်ပါသည်။ အကယ်၍ မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှုသာရှိပါက စိတ်ကောင်းရှိလာရပါမည်။ ဤသည်မှာ အခြားသူများကို ကူညီလိုစိတ်၊ သူတို့ကို ပျော်ရွှင်စေလိုစိတ် ဖြစ်ပြီး ခွန်အားနှင့် ခွင့်လွှတ်ခြင်းတို့ လိုအပ်ပါသည်။ တစ်စုံတစ်ယောက်က သင့်ကိုအမှားလုပ်မိလျှင် ဒါက သဘာဝဖြစ်သည်ဟု သဘောပေါက်ကာ အာဃာတ မထားပါနှင့်။

ရက်စက်မှု

တတိယမြောက် မှားယွင်းသော ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်မှာ ရက်စက်မှုလွှမ်းမိုးနေသောစိတ် ဖြစ်ပြီး အောက်ပါ အစိတ်အပိုင်းများ ပါဝင်ပါသည်-

• ရမ်းကားခြင်း - အခြားသူများကို ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်ကာ ဝမ်းနည်းစေလိုသော ကရုဏာတရား မရှိခြင်း။ ဥပမာ၊ အခြားဘောလုံးအသင်းမှ အားပေးသူများကို ဆိုးရွားသူများအဖြစ် ခွဲခြားဆက်ဆံပါသည်။ သူတို့က အခြားအသင်း ပရိသတ် ဖြစ်နေသည့်အတွက် သူတို့နှင့် ရန်ဖြစ်ရပါသည်။

• မိမိကိုယ်ကို မုန်းတီးခြင်း - မိမိကိုယ်ကို ချစ်ခင်မှု မရှိခြင်း။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဆိုးသွမ်းပြီး ပျော်ရွှင်ရန် မထိုက်တန်ကြောင်း ယူဆသည့်အတွက် ကိုယ်ပိုင် ပျော်ရွှင်မှုကို ထိခိုက်အောင် ပြုလုပ်ပါသည်။ မပြေလည်သော ဆက်ဆံရေးနှင့် ကြုံတွေ့ခြင်း၊ အကျင့်ဆိုးများ ဖျောက်မရခြင်း၊ အစားကြီးခြင်း စသည်တို့ ပြုလုပ်မိသောအခါ ဤသို့ တစ်ခါတစ်ရံ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ 
• စိတ်လိုလက်ရ သာယာမှု - အခြားသူ ဆင်းရဲဒုက္ခ ရောက်သည်ကို မြင်ရ၊ ကြားရသောအခါ ရက်စက်စွာ သာယာမှု။ တစ်စုံတစ်ယောက်သည် မကောင်းသောသူဟု သင်ထင်ပြီး သူတို့ခံစားနေရသော ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် ထိုက်တန်သည်ဟု သင်ကထင်သည်။ နိုင်ငံရေးသမားများလိုပင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ရွေးကောက်ပွဲ မရှုံးနိမ့်လိုပါ။ ဤနေရာတွင် အချို့သူများက ဆိုးရွားပြီး ဆိုးရွားသော ကိစ္စများ ပြုလုပ်သည့်အတွက် ဒဏ်ခတ်ထိုက်သည်ဟု ကျွန်ပ်တို့ မှားယွင်းစွာ ခွဲခြားသိမြင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် မိမိကိုယ်တိုင်အပါအဝင် အခြားသူများကမူ အားလုံး အဆင်ပြေသင့်သည်ဟု ထင်ပါသည်။

မှန်ကန်သော ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်

မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှုတွင် အခြေခံသည့် မှန်ကန်သော ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်သည် အကြမ်းမဖက်သော၊ မရက်စက်သော သဘောထားဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲဒုက္ခ ခံစားနေရသူများအား အန္တရာယ် မပေးလိုသော၊ သူတို့ကို ဒေါသထွက်အောင်၊ စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်အောင် မပြုလုပ်လိုသော စိတ်မျိုး ရှိနေခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။ သူတို့အဆင်မပြေသောအခါ ဝမ်းမြောက်ခြင်း မဖြစ်ရပါ။ ဤနေရာတွင် ကရုဏာသဘောလည်း ပါဝင်ပါသည်။ လူတိုင်း ဆင်းရဲဒုက္ခ ကြံရကြောင်း၊ မည်သူမျှ ဆင်းရဲဒုက္ခ မရောက်လိုကြောင်း၊ မည်သူမျှ ဆင်းရဲဒုက္ခ မခံစားထိုက်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သိထားသည့်အတွက် အခြားသူများ ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် ယင်း၏အကြောင်းတရားများ မရှိစေလိုသော စိတ်ဖြစ်ပါသည်။ လူတို့အမှားပြုလုပ်ပါက သူတို့သည် မွေးကတည်းက ဆိုးသွမ်းနေခြင်းကြောင့်မဟုတ်ဘဲ သူတို့၏ ရှုပ်ထွေးမှုကြောင့်ဖြစ်သည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ မြင်ပါသည်။ မှန်ကန်သော ခွဲခြားသိမြင်မှု၊ မှန်ကန်သော ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက် တို့ကြောင့် မှန်ကန်သောစကားနှင့် မှန်ကန်သော အပြုအမူတို့ သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်လာပါသည်။

မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးမှ အားလုံးအတူတကွ စုစည်းသောအခါ-

• မှန်ကန်သော အမြင်နှင့် ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်တို့သည် ကျင့်ကြံရန် သင့်တော်သော အခြေခံ ဖြစ်ပြီး မှန်ကန်သော စကား၊ မှန်ကန်သော အပြုအမူ၊ မှန်ကန်သော အသက်မွေးမှုတို့တွင် အလိုလို ဆောင်ရွက်စေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အပြုအမူက အခြားသူများအပေါ် သက်ရောက်မှုတွင် မှန်ကန်သောအရာကို ကျွန်ုပ်တို့ ခွဲခြားသိမြင်ပြီး အခြားသူများကို အန္တရာယ်မပေးဘဲ ကူညီလိုစိတ် ထားရှိပါသည်။ 
• ဤအခြေခံပေါ်တွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် မိမိကိုယ်ကို တိုးတက်အောင် အားထုတ်ပါသည်။ မိမိခန္ဓာကိုယ်၊ ခံစားချက် စသည်တို့နှင့် ပတ်သက်ပြီး မူမမှန်သောအတွေးများဖြင့် စိတ်မညစ်ညူးဘဲ အရည်အသွေးကောင်းများ ဖော်ထုတ်ပါမည်။ စူးစိုက်မှု သမာဓိကို အသုံးပြုကာ အကျိုးပြုသော အရာများကို အာရုံစိုက်ပါမည်။ ထိုအခါ ကျွန်ုပ်တို့၏ ကြံစည်ရည်ရွယ်ချက်သည် ပိုမိုခိုင်မာလာပါသည်။ ဤနည်းဖြင့် အားလုံး အပြန်အလှန် ဆက်စပ်နေပါသည်။

လေ့ကျင့်မှု သုံးရပ်နှင့် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကို အစီအစဉ်အလိုက် တင်ဆက်နိုင်သော်လည်း အဆုံးစွန် ရည်မှန်းချက်သည် အားလုံးကို တစ်စုတစ်စည်းတည်း ပေါင်းစပ် ကျင့်သုံးနိုင်ရေး ဖြစ်ပါသည်။

မနက်ခင်း အိပ်ရာထချိန်မှ ညဘက် အိပ်စက်ချိန်အထိ ကျွန်ုပ်တို့၏ အာရုံများမှာ ဖျော်ဖြေရေးအတွက် ဆာလောင်နေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ မျက်စိသည် လှပသော ပုံသဏ္ဌာန်များကို ကြည့်သည်။ နားက သာယာနာပျော်ဖွယ် အသံများ ကြားချင်သည်။ ခံတွင်းက နှစ်သက်ဖွယ်အရသာများ ခံစားလိုသည်။ သာယာသော ခံစားမှုများ လိုချင်သည်မှာ အပြစ်ဆိုဖွယ် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိသော်လည်း ဘဝကို ထိုမျှနှင့် အဆုံးသတ်ပါက ကျွန်ုပ်တို့ လုံးဝစိတ်ကျေနပ်မည် မဟုတ်ပါ။ စူးစိုက်မှု အနည်းငယ်မျှပင် ရရှိနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။

ကျင့်ဝတ်သီလ၊ စူးစိုက်မှုသမာဓိနှင့် သတိရှိမှုပညာဆိုသည့် လေ့ကျင့်မှု သုံးရပ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကို အချိန်တိုင်း အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းဖြင့် နေထိုင်နိုင်စေပါသည်။ သာယာသောခံစားမှုအတွက် ရှာဖွေနေမည့်အစား မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးလမ်းကြောင်းသည် မိမိကိုယ်ကို သာမက အခြားသူများကိုလည်း အကျိုးရှိစေမည့် စံထားစရာ ဖြစ်ပါသည်။ မှန်ကန်သော အမြင်က မှန်ပြီး မှားယွင်းသော အမြင်က မှားကြောင်း၊ မှန်ကန်သော အပြုအမူက အထောက်အကူပြုပြီး မှားယွင်းသော အပြုအမူက အန္တရာယ် ရှိကြောင်း (စသည်ဖြင့်) ကျွန်ုပ်တို့ လေ့လာပြီး သဘောပေါက်နားလည်လာကာ ထိုအတိုင်း လိုက်နာပြုမူပါက ကျွန်ုပ်တို့၏ ဘဝသည် အကောင်းဘက်သို့ အလိုအလျောက် တိုးတက်လာပါမည်။ ‘‘ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် တစ်ယောက်၏ဘဝအပြည့်အစုံ’’ ဆိုသည့် နေထိုင်မှုကို ရရှိလာပါလိမ့်မည်။