ਲਾਮ-ਰੀਮ ਗਰੇਡਡ ਮਾਰਗ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ

ਮੌਤ ਅਟੱਲ ਹੈ

ਜੇ ਅਸੀਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੀਮਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਚੱਟਾਨ ਜਾਂ ਧਾਤ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਚੱਲ ਸਕਦਾ। ਦਰਅਸਲ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਪਾੜ ਕੇ ਖੋਲ੍ਹੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਵੇਖਣ ਲਈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਲਹੂ ਅਤੇ ਅੰਤੜੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀਆਂ ਆਂਦਰਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਮੀਟ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗ ਘੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਜਿੰਨੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹਨ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਮੌਤ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਬਾਰੇ ਸੋਚੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਮਣਕੇ ਨਾਲ ਗਿਣਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਾਂ ਕਿ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿੰਨੇ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕ ਮਰ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਮਾਲਾ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲੰਘ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।

ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਜੋ ਮਰਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚੀਏ ਕਿ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਕਿਵੇਂ ਮਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਿੱਟਾ ਮਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਗਾਇਬ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਜਾਣ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸਿੱਟਾ ਹੇਠਾਂ ਆਉਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਮੌਤ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਮਰਾਂਗੇ। ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਰੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਰੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਵਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਉਹ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਟੁੱਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ

ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਚਤਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਦੋਂ ਮਰੋਗੇ। ਚਿੱਟੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਫਨਾਉਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਮ ਖਾਣਾ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਮਿਸਾਲ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਤਿੱਬਤ ਤੋਂ ਇਸ ਮਿਸਾਲ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਕ ਆਦਮੀ ਨੇ ਮਾਸ ਦੇ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਟੁਕੜੇ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਖਾਏਗਾ, ਪਰ ਮਾਸ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹੇ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਨ: ਮੈਂਨੂੰ ਸ਼ਿਮਲਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਆਲੂ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਜੋ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਫਰਾਈ ਬ੍ਰੈੱਡ ਬਣਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਰੋਟੀ ਅਜੇ ਪਕਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੇਵਲ ਧਰਮ ਹੀ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਮੌਤ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਦਾਰਥਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਵਪਾਰੀ ਹੋ ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿੰਗਾ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲਪੇਟਣਾ ਹੈ। ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਪਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਦੌਲਤ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਕਰ ਜਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹਨ ਜਾਂ ਇੱਕ ਜਨਰਲ 100,000 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਮਾਂਡ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ: ਉਹ ਸਭ ਬੱਸ ਇਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਮਰੋ ਤਾਂ ਉਹ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਮੌਤ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਣ।

ਸਿਰਫ ਇਕ ਚੀਜ ਜੋ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ, ਕਿਉਂਕਿ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉਸਾਰੂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਰਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਪਰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਰਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਦਤਰ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਸੋਚੇ ਬਗੈਰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਿੱਬਤੀ ਤਿੱਬਤ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਸਕੇ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਨਿਆਵੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕਣਕ ਦੀ ਤੂੜੀ ਵਾਂਗ ਬੇਲੋੜਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਾਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਰੇਤ ਦੇ ਕਿੱਲ੍ਹੇ ਵਰਗਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਬੱਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਕੰਮਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਧਰਮ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਾਇਰਾ

ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਨਿਆਵੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕੋ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਾਕੀ ਬਚਦੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ। ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਅਜਿਹਾ ਰਵੱਈਆ ਹੋਣਾ: “ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਕ ਕੀਮਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ; ਮੈਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਵਿਚ ਬਦਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈਣ ਤੋਂ ਰੁਕਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਾਂਗਾ,” ਸਾਡੀਆਂ ਕੀਮਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਵਾਂ ਪੱਧਰ ਹੈ।

ਜੋ ਚੀਜ਼ ਸਾਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭੈੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਤੋਂ ਰੋਕੇਗੀ ਹੈ ਉਹ ਸਖਤ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਰੱਖਣਾ। ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪੱਕਾ ਇੱਛਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਿਗਾੜਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਵਰਗਾ ਹੈ – ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਜਿਹੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ; ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਗੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਤਿੰਨ ਮਾੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਮਨਤਮ ਪੱਧਰ ਹੈ।

ਦਰਮਿਆਨਾ ਦਾਇਰਾ

ਜੇ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਬਦਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਬਚਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਅਗਲੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਦੇਵਤਾ ਰਾਜ ਦੇ ਆਨੰਦ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੁੱਖ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਲਾਮ-ਰਿਮ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਦੁਆਰਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: ਤੁਸੀਂ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਅੰਦਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਗਰਮ ਹੋਣ ਦੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਬਚ ਗਏ ਹੋ, ਪਰ ਠੰਡੇ ਹੋਣ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਗਏ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹਾਂ।

ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਬੇਕਾਬੂ ਆਵਰਤੀ ਪੁਨਰ ਜਨਮ। ਜੜ੍ਹ – ਦਰਖ਼ਤ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵਾਂਗ - ਯਕੀਨਨ ਸੁਤੰਤਰ ਪਛਾਣਾਂ ਨੂੰ ਫੜਣਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਘੁੰਮਣਾ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਝੂਲੇ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਣ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਉਤਰਨ ਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਰਸਤਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕਰਨਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾਣਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠਣਾ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਆਰੀਆ ਬਣਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਇੱਕ ਉੱਚ ਅਹਿਸਾਸ ਵਾਲੀ ਹਸਤੀ, ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਸ ਕੋਲ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਵਿਤਕਰਾਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਛਾਣ ਰਹਿਤਤਾ, ਅਸੰਭਵ "ਆਤਮਾ" ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁੰਨੇਪਣ (ਖਾਲੀਪਣ) ਦੀ ਵਿਤਕਰਾਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੈ।

ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ 'ਤੇ ਸੁੰਨੇਪਣ ਦੇ ਇਸ ਅਹਿਸਾਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸੁਲਝੀ ਹੋਈ ਅਵਸਥਾ, ਸ਼ਾਮਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ; ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤਿੰਨ ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ – ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ, ਲੀਨ ਇਕਾਗਰਤਾ, ਅਤੇ ਵਿਤਕਰਾਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ – ਸਾਨੂੰ ਬੇਕਾਬੂ ਆਵਰਤੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਰਗੀਕਰਣ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਰੀਆ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਹਨ:

• ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਰਸਤਾ ਮਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ (ਵੇਖਣ ਦਾ ਰਸਤਾ)
• ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਦਤ ਵਾਲਾ ਰਸਤਾ ਮਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ (ਧਿਆਨ ਦਾ ਰਸਤਾ) 
• ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਰਸਤੇ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਨਵੇਂ ਮਨ ਦੇ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਅਸਪਸ਼ਟਤਾ ਦਾ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਸਿੱਧਾ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਆਦਤ ਵਾਲੇ ਰਸਤਾ ਮਨ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅੱਗੇ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਦਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਸੁੰਨੇਪਣ ਦੇ ਇਸ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਇਸ ਸੁੰਨੇਪਣ ਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿਚ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਦਤ ਪਾ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਸਪਸ਼ਟਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਤੋਂ ਸਦਾ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਅਰਹਾਟ, ਇਕ ਮੁਕਤ ਜੀਵ ਹੋ।

ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ

ਪਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਨਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵ (ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵ) ਇਸੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿਚ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਝੱਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਹ ਮਨ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਲਈਏ ਜੋ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ "ਹਮਦਰਦੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਇਸ ਇੱਛਾ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ, ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਤਿਆਗ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ – ਸੁਤੰਤਰ ਹੋਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦਾ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹੋ ਕਿ ਦੁੱਖ ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਹਮਦਰਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤਿਆਗ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ। ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, “ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਣ”; ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਆਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਖਸ਼ੇ ਜਾਣ।

ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਕਿਵੇਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰੀਏ

ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿਣ? ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਨਿਰਵਿਘਨ ਨਹੀਂ ਹਨ – ਉਹ ਖੁਰਦਰੇ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਉੱਚ ਪੁਆਇੰਟ ਅਤੇ ਨੀਵੇਂ ਪੁਆਇੰਟ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਗਾਵ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਫ਼ਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਤਾਂ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਪੱਕੀ ਸਮਤਲ ਸੜਕ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਅਸੀਂ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਕੇ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਲ 100 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਜ 100 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਲ 100 ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਮੁੱਕਾ ਮਾਰਿਆ, ਅਤੇ ਅੱਜ 100 ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੱਲ ਤੁਹਾਡੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਮੁੱਕਾ ਮਾਰਿਆ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ, ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਇਦ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਿਤ ਹੋਣ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਬੱਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।

ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਨ: ਇੱਥੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਆਦਮਖੋਰ ਹਨ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਬਘਿਆੜ ਜਾਂ ਪਿਸ਼ਾਚ ਵੀ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਕਰਸ਼ਕ ਪਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਾਵਾਂਗੇ, ਪਰ ਇਕ ਰਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਖਸ਼ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਖਾ ਜਾਣਗੇ।

ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਭੌਂਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੱਢ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਮਣ 'ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਕੁੱਤਾ ਕਰੇਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਇਸ ਅਸਮਾਨਤਾ, ਇਸ ਲਗਾਵ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ – ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ  ਕਾਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਲੁੱਕ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਬਣਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟ ਵਰਗੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਚਾਰ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਧਮਾਕੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੜਕ ਨੂੰ ਸਮਤਲ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ? ਹੋਰ ਸੀਮਤ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਗਊਆਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਘਾਹ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੋ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਖਰਗੋਸ਼ ਅਤੇ ਚੂਹੇ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਜਿਹੜੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਹਨ ਉਹ ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਖਰਗੋਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਉੱਤੇ ਤਿਆਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦਿੱਤੀ।

ਕੁਝ ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਦਿਆਲਤਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ। ਅਤੇ ਜੋ ਨੁਕਸਾਨ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਧੀਰਜ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਹਰ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਬਰ ਨਹੀਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਜਿਹੜੇ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਹਨ, ਬੁੱਧ ਨਹੀਂ; ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਸਬਰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜਦੋਂ ਆਤੀਸ਼ਾ ਤਿੱਬਤ ਆਏ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਿੱਦੀ ਭਾਰਤੀ ਲਿਆਏ ਜਿਸਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਧੀਰਜ ਦੀ ਪਰਖ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਬਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਸੀਮਤ ਜੀਵ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਸਾਡੇ ਲਈ ਦਿਆਲਤਾ ਵਿਚ ਬਰਾਬਰ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਵ ਦੇ ਬੋਧੀਸੱਤਵ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੈ।

ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਗੁੱਸੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕਸਾਰ-ਮਨ ਹੈ, ਲੀਨ ਇਕਾਗਰਤਾ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਬੁੱਧ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕਸਾਰ-ਮਨ ਦੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਸਵੇਰੇ ਸਾਨੂੰ ਦੋ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਗਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ:

• ਅੱਜ ਮੈਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ।
• ਦੂਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮੈਂ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਦਾ ਲਈ ਮੁਕਤ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਵਾਂਗੇ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦਿਆਲੂ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਮਾਪੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆ ਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਵਧੇਰੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਬੁੱਧਾਂ ਨਾਲ ਦਿਆਲੂ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਟੀਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ: “ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਬੁੱਧ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।”

ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ, ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੀਮਤ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਬੁੱਧ ਦੀ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਰਾਦੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਤਾਂਤਰਿਕ ਮਾਰਗ ਦੁਆਰਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ।

ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਰਾਦਾ ਹੋਵੇ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਇਹ ਅਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕਾਰਜ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਤੰਤਰ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਤਾਂਤਰਿਕ ਮਾਰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਲੈਣ ਵਰਗਾ ਤੇਜ਼ ਹੈ – ਇਹ ਇੰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਲਈ, ਜੇਟਸਨ ਮਿਲਾਰਾਪਾ (Jetsun Milarepa) ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਮਾਰਪਾ (Marpa) ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਕਸ਼ਟ ਛੱਲੇ – ਬੁਰਜਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ, ਕੁੱਟ ਖਾਣੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਉਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕੇ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਝੱਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ ਜੋ ਮਿਲਾਰਾਪਾ ਨੇ ਝੱਲੀਆਂ ਸਨ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਨਿਰੰਤਰ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਬੁੱਧਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ, ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਗ੍ਰੇਡਡ ਮਾਰਗ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਸ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਅਤੇ, ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਬੋਧੀਚਿੱਚ ਉਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ, ਇੱਕ-ਬਿੰਦੂ ਇਕਾਗਰਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੁੰਨੇਪਣ (ਖਾਲੀਪਣ) ਦੀ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਅਹਿਸਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।