បទបង្ហាញតាមទំនៀមនៃមាគ៌ាឡាមរីម

សេចក្តីស្លាប់គឺទៀង

ប្រសិនបើយើងគិតពិចារណាចំពោះថាតើយើងមានរូបរាងកាយប្រភេទណា ពោលវាមិនមែនបង្កើតឡើងដោយដែក ឬដោយដុំថ្មទេ។ ប្រសិនបើវាជាដែក ឬជាថ្ម នោះបានសេចក្តីថាវានឹងជាប់បានយូរណាស់។ ប៉ុន្តែការពិតជាក់ស្តែងគឺថា ប្រសិនបើយើងពុះហែករូបកាយយើងជាពីរ ដើម្បីមើលថាតើមានអ្វីដែលឋិតនៅក្នុងខ្លួនយើងនោះ នោះយើងនឹងមើលឃើញសុទ្ធតែឈាម និងគ្រឿងក្នុង ដូចជាពោះវៀនសត្វដែលគេទើបនឹងទិញមកពីផ្សារ ហើយយកទៅដាក់ហាលនៅផ្ទះរបស់គេដូច្នោះឯង។ គ្រឿងក្នុងរបស់យើងគឺមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញដូចគ្រឿងក្នុងនាឡិកាដែរ។ 

ប្រសិនបើយើងគិតអំពីក្តីមរណៈ និងគិតអំពីថាតើមានចំនួនមនុស្សស្លាប់ប៉ុន្មាននាក់មកហើយនោះ យើងអាចរាប់បានច្រើនណាស់តាមរយៈនៃការរាប់គ្រាប់អជ្ជៈមួយគ្រាប់ៗ។ ប្រសិនបើអាត្មាគិតអំពីថាតើមានជនជាតិទីបេប៉ុន្មាននាក់ហើយដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតកន្លងមក ចាប់តាំងពីពួកគេនីរទេសមកកាន់តំបន់ ដារ៉ាមសាលានៃប្រទេសឥណ្ឌានេះ(Dharamsala) នោះអាត្មាអាចរាប់តាមរយៈនៃការរាប់គ្រាប់អជ្ជៈនេះបានយ៉ាងលឿនបំផុត។ 

គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់ដែលមានខ្លួនប្រាណជាមនុស្សហើយមិនស្លាប់នោះទេ។ ប្រសិនបើអ្នកគិតពិចារណាអំពីរបៀបដែលរុក្ខជាតិទាំងឡាយស្លាប់ នោះអ្នកនឹងអាចមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា ក្តីមរណៈរបស់អ្នកគឺឋិតនៅលើពេលវេលាតែប៉ុណ្ណោះ។ ការបញ្ចប់តាមបែបធម្មជាតិនៃការមានកំណើតគឺការស្លាប់ គ្មានអ្វីដែលយើងអាចធ្វើការកែប្រែវាបានទេ។ ការបញ្ចប់នៃការជួបជុំគ្នារបស់យើងនៅទីនេះគឺការបែកគ្នា ហើយការបញ្ចប់នៃការឡើង គឺការធ្លាក់ចុះមកវិញ។ ដោយទទួលដឹងថាគ្មានអ្វីដែលយើងអាចកែប្រែបានទេ តែត្រូវតែស្លាប់ បើដូច្នេះបានសេចក្តីថា យើងចាំបាច់ត្រូវតែបដិបត្តិព្រះធម៌ឪ្យបានច្រើនតាមតែអាចធ្វើទៅបានមុនពេលក្តីមរណៈរបស់យើងមកដល់។ 

បើដូច្នេះយើងគួរគិតដល់វិធីដែលយើងស្លាប់។ ចូរអ្នកស្រមៃថាអ្នកកំពុងមានជម្ងឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់ សាច់ឈាមរបស់អ្នកប្រែពណ៌ទៅជាស្លេកស្លាំងយ៉ាងខ្លាំង ដែលធ្វើឪ្យអ្នកចុះខ្សោយខ្លាំង។ សាច់ញាត្តិរបស់អ្នកគេកំពុងតែតួញយំសោកបោកខ្លួន និងនិយាយអួលដើមកថា នេះគឺពិតជារឿងអាក្រក់ណាស់។ លោកគ្រូពេទ្យក៏មកដល់ដើម្បីផ្តល់ថ្នាំឪ្យអ្នកលេប តែលោកគ្រូពេទ្យហាក់ដូចជាគិតថាវាគឺជារឿងធម្មតា ច្បាស់ជាមិនអីទេជាដើម។ 

យើងអាចស្លាប់នៅពេលណាមួយ

ហើយក៏គ្មានភាពប្រដកដែលថាពេលណាយើងនឹងស្លាប់នោះទេ។ ហើយគេក៏ឃើញមនុស្សចាស់សក់សកប់ខ្មោចកូនរបស់គេដែរ ហើយមានមនុស្សច្រើននាក់ណាស់ដែលអួលចំណីអាហារស្លាប់។ 

ឧបមាថាៈ អ្នកអាចគិតដល់ឧទាហរណ៍នេះពីប្រទេសទីបេ ពោលគឺមានបុរសម្នាក់គាត់បានទុកសាច់ពីរបីដុំ ដើម្បីទុកបរិភោគនៅថ្ងៃស្អែក ប៉ុន្តែបែរជាសាច់នោះមានអាយុវែងជាងគាត់ទៅទៀត(គាត់ស្លាប់មុនបានបរិភោគសាច់នោះ)។ ឧទាហរណ៍មួយទៀតៈ ខ្ញុំបានស្គាល់កសិករដាំដំឡូងមួយរូបរស់នៅក្នុងស្រុកស៊ីមឡា(Simla) គាត់កំពុងតែចៀននំប័ងសំរាប់អាហារថ្ងៃត្រង់របស់គាត់ ប៉ុន្តែគាត់ស្លាប់ស្របពេលដែលនំប័ងនោះកំពុងតែចៀននៅក្នុងឆ្នាំងនៅឡើយ។ 

វិធីសាស្រ្តដ៏ល្អប្រសើរដើម្បីឪ្យតម្លៃចំពោះអនិច្ចតាធម៌ និងក្តីមរណៈ យើងមិនត្រូវអានរឿងទាំងពីរនេះនៅក្នុងសៀវភៅតែម៉្យាងទេ តែផ្ទុយទៅវិញយើងត្រូវគិតដល់មនុស្សដែលយើងស្គាល់ដែលបានស្លាប់ទៅហើយ។ 

មានតែព្រះធម៌ប៉ុណ្ណោះដែលអាចជួយយើងនៅពេលយើងស្លាប់

តើអ្វីទៅជាសារៈសំខាន់នៃការបដិបត្តិសមាធិលើសេចក្តីស្លាប់? វាបង្ហាញឪ្យឃើញថាកិច្ចដែលមានតម្លៃបំផុតគឺជាកិច្ចបដិបត្តិព្រះធម៌។ 

ប្រសិនបើយើងគិតនៅក្នុងន័យនៃទ្រព្យសម្បត្តិផ្សេងៗនោះ អ្នកនឹងមើលឃើញថា យើងមិនអាចយកទ្រព្យរបស់អ្វីទៅតាមយើងបានទេ។ ឧបមាថាៈ ប្រសិនបើអ្នកជាធុរៈជនដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ មានលុយកាក់ហូរហៀរ អ្វីដែលអ្នកអាចយកទៅជាមួយបានគឺទិញក្រណាត់ថ្លៃៗយកមករុំសពរបស់អ្នកដើម្បីឪ្យគេបូជាតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែបើគិតអំពីរឿងអកុសលដែលធុរៈជនរូបនេះបានធ្វើដើម្បីបូមយកទ្រព្យសម្បត្តិពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ គឺមានលក្ខណៈធំធេងណាស់។ 

ប្រសិនបើអ្នកមានខ្ញុំបំរើ ឬមានកម្មករជាច្រើននាក់ ឬប្រសិនបើអ្នកជាឧត្តមសេនីយ៍ដែលមានកូនទាហានដប់មឺននាក់(១០០០០០)នៅក្រោមបញ្ជារបស់អ្នក គ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេនោះអាចធ្វើដំណើរទៅជាមួយអ្នកបានទេពេលអ្នកស្លាប់ទៅ។ សូម្បីតែអ្នកមានសាច់ញាត្តិមួយប្រទេសក៏មិនអាចជួយអ្នកបានដែរ៖ អ្វីដែលគេធ្វើបានគឺមានតែឈរយំទួញសោកនៅជុំវិញអ្នក រំខាន់ និងរារាំងដល់សេចក្តីស្លាប់ដោយសន្តិភាព និងការចាប់កំណើតឡើងវិញរបស់អ្នកតែប៉ុណ្ណោះ។ 

ធុរៈតែមួយគត់ដែលអាចជួយអ្នកបាននៅខណៈពេលដែលអ្នកស្លាប់គឺជាការបដិបត្តិព្រះធម៌ ប្រសិនបើអ្នកបានសាងកុសលផលបុណ្យជាច្រើន កុសលផលបុណ្យនោះនឹងធ្វើជាប្រយោជន៍ដល់ការចាប់កំណើតនៅក្នុងអនាគតជាតិរបស់អ្នក ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ អំពើអកុសលដែលអ្នកបានសាងនឹងធ្វើឪ្យការចាប់កំណើតឡើងវិញរបស់អ្នកកាន់តែអាក្រក់លើសដើម។ នេះគឺជាអ្វីដែលអ្នកអាចយល់បានដោយមិនចាំបាច់គិតអំពីសេចក្តីស្លាប់នោះទេ។ ជនជាតិទីបេជាច្រើនសុទ្ធតែជាអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ ប៉ុន្តែជាអកុសលពួកគេត្រូវតែនីរទេសចេញពីប្រទេសខ្លួន និងយកតែចំណេះទៅតាមខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ និងគុណធម៌ដែលគេមាននៅក្នុងខ្លួនរបស់គេនៅគ្រានោះ។ បើដូច្នេះយើងត្រូវតែបដិបត្តិព្រះធម៌ដោយទឹកចិត្តបរិសុទ្ធនៅក្នុងជីវិតរបស់យើង ហើយកុំចំណាយពេលវេលាលើរឿងលោកិយ៍ឪ្យសោះ។ 

យើងគួរពិចារណាចំពោះរឿងលោកិយ៍នេះថាជារឿងមិនសំខាន់ទេ ពោលវាគឺជារបស់ដែលគេបោះចោលមិនត្រូវការដូច្នោះដែរ។ សកម្មភាពលោកិយ៍ដែលកើតឡើងនៅក្នុងជីវិតនេះគឺគ្មានសារៈសំខាន់ និងខ្លឹមសារអ្វីទេ។ យើងគួរគិតពិចារណាថាសកម្មភាពលោកិយ៍ទាំងអស់នេះគឺដូចជាកូនក្មេងដែលកំពុងបង្កើតប្រាសាទពីដីខ្សាច់ដូច្នោះដែរ ហើយកាលណាយើងឈប់លែងហើយ យើងនឹងទុកវាចោល។ នេះហើយជារបៀបដែលយើងត្រូវគិតចំពោះសកម្មភាពលោកិយ៍ទាំងអស់នេះ។ 

ប្រសិនបើអ្នកគិតដល់រឿងទាំងអស់នេះ វាអាចជាជំនួយដ៏មានអត្ថប្រយោជន៍ដល់ការបដិបត្តិព្រះធម៌របស់អ្នក។ 

កំរិតបឋម

ប្រសិនបើយើងចាត់ទុកថាសកម្មភាពលោកិយ៍ទាំងអស់នេះគឺមិនមានភាពចាំបាច់ និងគ្មានសារៈសំខាន់ទេនោះ ពេលនោះយើងយល់ច្បាស់ថាការបដិបត្តិព្រះធម៌គឺជាភាពសំខាន់តែមួយគត់។ ការធ្វើការបដិបត្តិព្រះធម៌គឺជាកិច្ចដែលជាប្រយោជន៍ដល់ការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញរបស់យើងនៅក្នុងអនាគតជាតិ។ ឧបមាដូចជាការគិតបែបនេះថាៈ «ឥឡូវនេះខ្ញុំបានទទួលនូវកំណើតជាមនុស្សនេះហើយ ខ្ញុំនឹងប្រើប្រាស់វាដើម្បីការពារទប់ស្កាត់កុំឪ្យខ្លួនធ្លាក់ទៅក្នុងអបាយភូមិនៅក្នុងអនាគតជាតិ» ការគិតនិងមានឥរិយាបថបែបនេះគឺជាការចាប់យកប្រយោជន៍តិចតួចណាស់ពីជីវិតជាមនុស្សដ៏មានតម្លៃនេះ។ 

អ្វីដែលការពាររូបយើងកុំឪ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអបាយភូមិបីនោះគឺជាការរក្សាសីលឪ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន។ ប៉ុន្តែបើទោះបីជាយើងប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីរក្សាសីលឪ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនយ៉ាងណាក្តី តែវាអាចនឹងថមថយទៅវិញដោយប្រការណាមួយ បើដូច្នេះដើម្បីការពារខ្លួនយើងកុំឪ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការចាប់បដិសន្ធិនៅទីឋានមិនល្អណាមួយនោះ យើងចាំបាច់ត្រូវតែកម្ចាត់បង់កិលេសរបស់យើងចោលឪ្យអស់ពីសណ្តាន។ ប្រការនេះគេប្រៀបប្រដូចទៅនឹងការលាងជម្រះក្រណាត់មួយផ្ទាំងដែលប្រឡាក់ដីដូច្នោះដែរ ពោលគឺដំបូងអ្នកប្រើកំលាំងតិចតួចដើម្បីបោកជម្រះ តែយូរទៅអ្នកនឹងប្រើកំលាំងកាន់តែខ្លាំងដើម្បីបោកជម្រះក្រណាត់នោះឪ្យជ្រះល្អ គ្មានការប្រឡាក់។ ដើម្បីកម្ចាត់បង់កិលេស(ពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងនានា) ឪ្យអស់ពីសណ្តាន ដំបូងអ្នកចាប់ផ្តើមបដិបត្តិហ្វឹកហាត់ចំពោះខ្លួនអ្នកសន្សឹមៗ មិនបង្ខំ ឆ្ពោះទៅរកការបដិបត្តិមួយយ៉ាងពេញលេញពោរពេញដោយការខិតខំព្យាយាម។ ដូច្នេះដើម្បីរក្សា និងបដិបត្តិសីល អ្នកត្រូវតែធ្វើឡើងដោយមិនបង្ខំ កុំលឿនពេក កុំយឿតពេក និងតាមរយៈនៃការបដិបត្តិសន្សឹមៗនេះ អ្នកអាចឈានទៅរកការកម្ចាត់បង់កិលេសរបស់អ្នកបាន បើពុំដូច្នោះទេការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកនឹងអាចថមថយទៅវិញជាក់ជាមិនខាន។ 

ប្រសិនបើអ្នកធ្វើការរក្សាសីល(បដិបត្តិ)ដើម្បីចៀងវាង កុំឪ្យខ្លួនទៅកើតនៅក្នុងអបាយភូមិនោះ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តដំបូងបំផុតដើម្បីធ្វើការបដិបត្តិព្រះធម៌។ 

កំរិតមធ្យោម

បើទោះបីជាយើងចៀសផុតមិនទៅកើតនៅក្នុងអបាយភូមិបី ឬទៅកើតនៅក្នុងភពទេវតាពោរពេញដោយក្តីត្រេកត្រអាល ឬសូម្បីទៅកើតជាមនុស្សហើយយ៉ាងណាក្តី យើងគួរតែគិតពិចារណាថា ការមានកំណើតនៅក្នុងវាលវដ្តសង្សារគឺជាទុក្ខ។ ប្រការនេះត្រូវបានគេយកមកពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងវិធីសាស្រ្តឡាមរីមនៃព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ ប៉ុន្តែចំណុចនេះក៏អាចយកមកធ្វើការពិភាក្សានៅក្នុងឧទាហរណ៍នេះបានផងដែរ៖ ឧបមាថាៈ អ្នកកំពុងតែឈរហាលក្តៅ ពេលនោះអ្នកសម្រេចចិត្តដើរទៅរកម្លប់ជ្រកវិញ ដែលប្រការនេះអ្នកបានគេចចេញពីកំដៅថ្ងៃដ៏ក្តៅនោះ តែអ្នកបែរជាមកមិនសប្បាយនឹងភាពត្រជាក់នៅក្នុងម្លប់នេះទៅវិញ។ សរុបទៅគឺគ្មានស្ថានភាពនៃវដ្ដសង្សារណាមួយដែលគ្មានសេចក្តីទុក្ខទេ។ 

កិលេសនេះហើយដែលជាអ្នកធ្វើឪ្យយើងវិលកើតវិលស្លាប់នៅក្នុងវាលវដ្តសង្សារនេះមិនលែង។ ជាឬស ពោលគឺប្រៀបដូចជាឬសឈើដូច្នោះឯង តោងជាប់ស្អិតចំពោះតួអត្តភាព។ ការវិលកើតវិលស្លាប់នៅក្នុងវាលវដ្តសង្សារនេះគឺគ្មានផ្លូវចេញសំរាប់យើងឡើយ ហើយដើម្បីចាកចេញពីការវិលវល់មិនឈប់នេះគឺមានតែផ្លូវមួយគត់សំរាប់យើងគឺត្រូវត្រាស់ដឹងក្លាយខ្លួនទៅជាព្រះអរិយៈបុគ្គល ដែលជាបុគ្គលមានប្រាជ្ញាចាក់ធ្លុះចំពោះតួអត្តភាពនេះ។ នេះហើយជាប្រាជ្ញាដឹងច្បាស់ចំពោះមោឃភាព(ភាពសូន្យ)។ 

ដើម្បីសម្រេចបាននូវការយល់ដឹងចំពោះមោឃភាពដែលឋិតនៅក្នុងបវត្តកចិត្តរបស់យើង វាគឺជាធុរៈចាំបាច់បំផុតដែលយើងត្រូវសម្រេចបាននូវសមថទាំងស្រុងនៅក្នុងការបដិបត្តិសមាធិជាមុនសិន ហើយដើម្បីសម្រេចប្រការនេះបានយើងត្រូវការសីល។ បើដូច្នេះយើងត្រូវការការហ្វឹកហាត់ជាន់ខ្ពស់បីយ៉ាង ពោលទីមួយគឺ ការរក្សាសីលជាន់ខ្ពស់ ទីពីរគឺសមាធិ និងទីបីគឺប្រាជ្ញា ទាំងបីនេះជាអ្នកជួយយើងឪ្យរួចចាកផុតពីការវិលកើតវិលស្លាប់នៅក្នុងវាលវដ្តសង្សារ។ ប្រសិនបើយើងធ្វើការបដិបត្តិតាមវិធីសាស្រ្តនេះយើងអាចបញ្ឈប់នូវការវិលកើតវិលស្លាប់មិនលែងនេះបាន។ 

បុគ្គលដែលអាចក្លាយខ្លួនជាអរិយៈបុគ្គលមានបីប្រភេទៈ

• សោតាបត្តិមគ្គ
• សកទាគាមិមគ្គ
• អនាគាមិមគ្គ

អ្នកសម្រេចបាននូវសោតាបត្តិមគ្គនេះគឺមានការយល់ដឹងច្បាស់លាស់ចំពោះមោឃភាព(ភាពសូន្យ)។ ចំពោះអ្នកដែលសម្រេចបាននូវសកទាគាមិមគ្គ បដិបត្តិសមាធិបន្តមិនឈប់ថែមទៀត និងផ្សាំខ្លួនគេចំពោះការយល់ដឹងអំពីមោឃភាព។ ប្រសិនបើគេបដិបត្តិសមាធិកាន់តែច្រើន និងអាចលុបបំបាត់មោហៈចេញឪ្យអស់ពីសណ្តានរបស់គេជារៀងរហូតបាននោះ នោះគេនឹងឈានទៅរកភាពជាអរហន្តមិនខាន។ 

ក្តីករុណា និងក្តីមេត្តា

ការខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីរំដោះខ្លួនឯងឪ្យរួចចាកផុតទុក្ខតែម៉្យាងមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ ពីព្រោះថានៅមានសត្វៈលោកច្រើនទៀតណាស់ដែលកំពុងតែជួបនូវបញ្ហាដូចយើងដែរ។ សត្វៈលោកទាំងអស់គឺមានក្តីទុក្ខដូចគ្នាទាំងអស់ ហើយគេទាំងអស់នោះក៏ប្រាថ្នាចង់ឪ្យខ្លួនរួចចាកផុតពីក្តីទុក្ខនេះផងដែរ។ ប្រសិនបើយើងចម្រើនទឹកចិត្តដែលប្រាថ្នាឪ្យសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់គេរួចចាកផុតពីក្តីទុក្ខ ទឹកចិត្តនោះត្រូវបានគេហៅថា «មេត្តា» ប៉ុន្តែដើម្បីចម្រើននូវធម៌មេត្តានេះ អ្នកត្រូវតែធ្វើការបដិបត្តិសមាធិលើសេចក្តីទុក្ខរបស់ខ្លួនអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ ដែលធ្វើឪ្យអ្នកយល់ឃើញថា សេចក្តីទុក្ខនោះគឹមិនមែនជារឿងល្អទេ ពេលនោះអ្នកអាចធ្វើការចម្រើននូវអភិនិស្រ្កមណ៍(renunciation) ពោលគឺជាការប្តេជ្ញាចិត្តឪ្យខ្លួនរួចចាកផុតពីក្តីទុក្ខ។ កាលណាអ្នកយល់ឃើញថាក្តីទុក្ខគឺពិតជាអាក្រក់ប៉ុណ្ណានោះ និងប្រាថ្នាដើម្បីរំដោះខ្លួនឪ្យរួចផុតពីវាហើយនោះ ពេលនោះអ្នកអាចយកការគិតនេះទៅអនុវត្តជាមួយសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់បាន។ នោះហើយគឺជាក្តីមេត្តា។ 

បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយពាក្យថា អភិនិស្រ្កមណ៍ហាក់មានន័យថាជាក្តីប្រាថ្នាដើម្បីឪ្យខ្លួន«ខ្ញុំ»ម្នាក់គត់ ចេញពីក្តីទុក្ខ ចំណែកឯពាក្យថាមេត្តាគឺជាក្តីប្រាថ្នាចង់ឪ្យសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់រួចចាកផុតពីក្តីទុក្ខ។ ភាពខុសគ្នារវាងមេត្តានិងករុណាគឺថា មេត្តា(មេត្តាធម៌)ជាគុណធម៌ដែលយើងគិតប្រាថ្នាថា «តើវាអស្ចារ្យប៉ុណ្ណាបើសិនជាសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់គេរួចផុតពីក្តីទុក្ខទាំឡាយទាំងពួងនោះ» ចំណែកឯក្តីករុណាវិញ គឺជាបំណងប្រាថ្នាចង់ឪ្យសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់គេជួបប្រទះតែសចក្តីសុខ។ 

វិធីសាស្រ្តចម្រើនឧបេក្ខានិងពុទ្ធិចិត្ត

តើអ្វីទៅជាមូលហេតុដែលធ្វើឪ្យយើងមិនមានក្តីមេត្តានិងករុណា? ហេតុអ្វីយើងមិនប្រាថ្នាឪ្យសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់គេរួចចាកផុតពីក្តីទុក្ខ និងជួបតែក្តីសុខ? ចម្លើយនោះគឺដោយសារតែចិត្តរបស់យើងមិនជ្រះថ្លា មិនបរិសុទ្ធ ពោលគឺមានក្តីសៅហ្មងច្រើនណាស់ ជួនឡើងជួនចុះមិនទៀង។ តើការមិនមានតុល្យភាពនៃចិត្តរបស់យើងនេះគឺជាអ្វី? ប្រការនេះដោយសារតែយើងមានឧបាទានខ្លាំងក្លាចំពោះញាតិមិត្តរបស់យើង ហើយកាលណាយើងជួបសត្រូវ ឬជួបមនុស្សដែលយើងមិនចូលចិត្ត យើងប្តូរចិត្តទៅជាស្អប់គេទៅវិញ។ 

បើដូច្នេះតើយើងត្រូវត្រួសត្រាសផ្លូវនេះឪ្យល្អស្អាតបានយ៉ាងដូចម្តេច? យើងអាចយល់ខ្លឹមសារនៅត្រង់នេះបានដោយគិតដល់ឧទាហរណ៍មួយនេះ ឧបមាថាៈ មានបុគ្គលម្នាក់ឪ្យលុយអ្នកមួយរយរូពី(rupees)កាលពីម្សិលមិញ ហើយបុគ្គលម្នាក់ទៀតបានឪ្យលុយអ្នកមួយរយរូពីនៅថ្ងៃនេះ។ បុគ្គលដែលឪ្យលុយអ្នកមួយរយរូពីកាលពីម្សិលមិញបានវាយអ្នកមួយដៃចំកណ្តាលមុខរបស់អ្នកកាលពីព្រឹកមិញ ហើយបុគ្គលដែលបានឪ្យលុយអ្នកមួយរយរូពីនៅថ្ងៃនេះបានវាយអ្នកមួយដៃចំកណ្តាលមុខរបស់អ្នកកាលពីម្សិលមិញ។ សំនួរសួរថាៈ តើអ្នកគួរចូលចិត្ត ឬមិនចូលចិត្តបុគ្គលមួយណា? 

ដូច្នេះគឺបែបនេះឯង យើងត្រូវតែគិតដល់ចំណុចថាសត្រូវរបស់យើងគេបានផ្តល់ជាប្រយោជន៍ដល់យើងប៉ុណ្ណា ហើយនៅថ្ងៃអនាគតគេជាជំនួយដ៏អស្ចារ្យដល់យើងក៏ថាបាន។ ភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរនោះគឺថាមិត្តរបស់យើងគេបានបង្កទុក្ខទោសយ៉ាងច្រើនដល់យើងពីអតីតកាល ហើយគេនឹងបន្តធ្វើបែបនេះទៀតនៅក្នុងពេលអនាគត វាទាស់ត្រង់ថាយើងមិនដឹងថាពេលណាតែប៉ុណ្ណោះ។ 

ឧទាហរណ៍មួយទៀតៈ មានមនុស្សដែលជាអ្នកស៊ីសាច់មនុស្សជាអាហារច្រើននាក់ណាស់ ឬជាមនុស្សចចកដែលស៊ីសាច់មនុស្សជាអហារ(werewolves) ឬជាខ្មោចឆៅជាដើម។ យើងអាចគិតថាគេស្អាតគួរឪ្យទាក់ទាញ និងគួរឪ្យស្រលាញ់ ហើយរៀបការនឹងគេ ប៉ុន្តែនៅយប់មួយនោះស្រាប់តែចង្កូមរបស់គេដុះឡើង ដែលធ្វើឪ្យគេស៊ីរូបយើងជាអាហារ។ 

កាលណាយើងវាយសត្វឆ្កែ សត្វឆ្កែនោះវានឹងព្រុស និងអាចខាំយើងវិញ។ បើដូច្នេះប្រសិនបើយើងប្រតិកម្មខឹងជាមួយនឹងសត្រូវរបស់យើង នោះយើងប្រៀបដូចជាសត្វឆ្កែដែលប្រតិកម្មតបតវិញដូច្នោះដែរ។ យើងត្រូវតែកម្ចាត់បង់ចោលឪ្យអស់នូវអតុល្យភាពនៃចិត្តនេះ ពោលគឺឧបាទាននេះ និងមោហៈ ដើម្បីឪ្យយើងទទួលបាននូវឧបេក្ខាចិត្ត។ អ្វីដែលស្ថិននៅពីលើធម៌ឧបេក្ខានេះ យើងអាចចម្រើននូវក្តីករុណានិងមេត្តា ពោលគឺគេប្រៀបប្រដូចទៅនឹងការកសាងផ្លូវមួយខ្សែដ៏ល្អដើម្បីអាចឪ្យរថយន្តធ្វើដំណើរបានដោយងាយស្រួលដូច្នោះឯង។ 

យើងត្រូវតែមានមនោដែលមានថាមពលខ្លាំងក្លាដូចជារំសេវផ្ទុះ ដែលផ្ទុះបំបែកផ្ទាំងថ្មដើម្បីយកមកធ្វើផ្លូវឪ្យល្អស្អាតដូច្នោះដែរ។ តើមនោប្រកបដោយថាមពលនោះគឺជាប្រភេទមនោអ្វី? ពោលគឺជាមនោដែលមានការគិតប្រកបដោយក្តីករុណាចំពោះសព្វសត្វៈលោកទាំងអស់។ ឧបមាថាៈ យើងផឹកទឹកដោះគោ យើងត្រូវដឹងថាទឹកដោះគោនេះគឺបានមកពីសត្វគោ និងសត្វក្របី ដែលខំស៊ីស្មៅនិងផឹកទឹកដើម្បីឪ្យមានជីវិត ហើយអ្វីដែលយើងធ្វើគឺយកទឹកដោះពីពួកគេមកចិញ្ចឹមខ្លួនយើង។ សត្វទន្សាយ និងកណ្តុរត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីធ្វើការពិសោធផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ត បើដូច្នេះមានន័យថាថ្នាំពេទ្យដែលយើងប្រើប្រាស់ដើម្បីព្យាបាលជម្ងឺគឺបានមកពីការលះបង់ជីវិតរបស់សត្វកណ្តុរនិងសត្វទន្សាយទាំងពីរនេះ។ 

មានសត្វៈលោកមួយចំនួនខ្លះដែលយើងចាត់ទុកថាជាសត្រូវរបស់យើង ដែលពួកគេនោះបង្កទុក្ខទោសដល់យើងជាដើម។ ប៉ុន្តែបើយើងប្រៀបធៀបរវាងភាពបង្កទុក្ខទោសរបស់គេដល់យើង និងសេចក្តីល្អរបស់គេវិញ យើងនឹងមើលឃើញថាសេចក្តីល្អរបស់សត្វទាំងអស់នោះគឹធំធេងណាស់។ ការយាយីរបស់សត្វទាំងអស់នោះមកលើរូបយើងអាចជាប្រយោជន៍ទៅវិញទេ។ ដើម្បីក្លាយខ្លួនទៅជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបាន យើងចាំបាច់ត្រូវតែចម្រើននូវធម៌ខន្តី ហើយប្រការនេះយើងត្រូវការមនុស្សដែលធ្វើឪ្យយើងស្អប់ ឬឪ្យយើងខឹង ដើម្បីឪ្យយើងបដិបត្តិនូវធម៌ខន្តីនេះបាន។ ប្រសិនបើមនុស្សគ្រប់រូបល្អទាំងអស់គ្រប់ដប់ យើងមិនអាចបដិបត្តិចម្រើននូវធម៌ខន្តីនេះបានទេ។ មនុស្សដែលមានចិត្តខឹងឆេវឆាវជាមួយនឹងយើង គឺជាមនុស្សដែលនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយទេ មិនមែនជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទេ ពួកគេនេះហើយជាអ្នកបង្រៀនយើងនូវធម៌ខន្តី។ ឧបមាថាៈ នៅពេលដែលព្រះមហាថេរៈ អធិសា(Atisha)និមន្តមកកាន់ទីបេ ព្រះអង្គបាននាំជនជាតិឥណ្ឌាមួយរូបដែលជាអ្នកពូកែឡូឡារញេរញៃ ហើយគេក៏ជាអ្នកផ្ចាញ់ផ្ចាល់នូវការខន្តីរបស់ព្រះអង្គ។ នៅពេលដែលមានគេសួរព្រះអង្គថា ហេតុអ្វីព្រះអង្គនាំមនុស្សប្រភេទនេះមកជាមួយ ព្រះអង្គបានឆ្លើយតបថា ដើម្បីឪ្យអត្មាបានបដិបត្តិធម៌ខន្តី។ បើដូច្នេះសត្វៈលោកដែលនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយ និងអង្គព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធមានក្តីករុណាចំពោះយើងស្មើៗគ្នា។ ចំណុចនេះត្រូវបានបញ្ជាក់នៅក្នុងគម្ពីររបស់ព្រះមហាថេរៈ សន្តិទេវៈ ដែលមានចំណងជើងថា ការប្រព្រឹត្តិនៅក្នុងឥរិយាបថព្រះពោធិសត្វៈ។ 

មានមូលហេតុដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រះអង្គមិនខឹងក្រោធ ដោយសារតែព្រះអង្គមានចិត្តស្ងប់បរិបូរ និងមានសមាធិនៅគ្រប់ពេលវេលាប្រាសចាកពីកិលេសទាំងឡាយទាំងពួងហើយ។ បើដូច្នេះយើងចាំបាច់ត្រូវតែចម្រើននូវចំណុចនេះ ពោលនៅពេលព្រឹកព្រលឹម ពេលយើងភ្ញាក់ពីដំណេកយើងត្រូវមានការគិតតាំងចិត្តពីរប្រការនេះ៖ 

• ថ្ងៃនេះខ្ញុំនឹងមិនធ្វើឪ្យនរណាម្នាក់ខឹងទេ
• ខ្ញុំនឹងមិនខឹងនឹងអ្នកដ៏ទៃឡើយ

ប្រសិនបើយើងផ្សាំខ្លួននឹងការគិតតាំងចិត្តនេះ យើងនឹងអាចកាត់បន្ថយនូវកិលេសរបស់យើងបាន(ពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងនានា) ហើយអាចឈានទៅរកសភាវៈគ្មានកិលេសនៅក្នុងសណ្តាន និងក្លាយខ្លួនទៅជាសម្មាសម្ពុទ្ធ។ 

ប្រសិនបើយើងសួរសំនួរមួយថាតើយើងអាចធ្វើកិច្ចអ្វីដើម្បីធ្វើឪ្យព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សប្បាយចិត្ត នោះចម្លើយច្បាស់ជាថា យើងត្រូវតែចេះជួយ និងមានទឹកចិត្តករុណាចំពោះសព្វសត្វៈលោកដែលនៅមានដែនកំណត់ទាំងអស់មិនខាន។ ប្រការនេះច្បាស់ជាធ្វើឪ្យព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់មានហរទ័យសប្បាយពុំខានឡើយ។ ឧបមាថាៈ មានឪពុកម្តាយដែលមានកូនតូចៗ យើងអាចធ្វើឪ្យឪពុកម្តាយគេសប្បាយចិត្តដោយគ្រាន់តែមានទឹកចិត្តល្អចំពោះកូនៗរបស់គេ ជាជាងគ្រាន់តែមានទឹកចិត្តករុណាចំពោះតែឪពុកម្តាយតែម្យ៉ាង។ ភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់នឹងមានហរទ័យកាន់តែសប្បាយរីករាយ បើយើងជាសាវ័កមានទឹកចិត្តករុណាចំពោះសត្វៈលោកដែលនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយ និងមានទឹកចិត្តករុណាចំពោះព្រះអង្គផងដែរ។ បើដូច្នេះបើផ្អែកលើកត្តានេះ យើងចាំបាច់ត្រូវតែចម្រើននូវពុទ្ធិចិត្ត ពោលគឺជាការប្តេជ្ញានៅក្នុងចិត្តថា «ខ្ញុំនឺងសម្រេចបាននូវភាវៈជាសម្មាសម្ពុទ្ធដើម្បីធ្វើជាប្រយោជន៍ដល់សព្វសត្វៈលោកដែលនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយទាំងអស់នោះ»។ 

លើសពីនេះទៅទៀតយើងត្រូវតែមានបំណងខ្លាំងក្លាដើម្បីសម្រេចបានភាវៈជាសម្មាសម្ពុទ្ធដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សព្វសត្វៈលោកដែលនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយនៅក្នុងជាតិនេះ នៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបានសំដែងថា មានវិធីសាស្រ្តដើម្បីឪ្យយើងអាចសម្រេចបានការត្រាស់ដឹងនៅក្នុងជាតិនេះ។ សំនួរសួរថា៖ តើវិធីសាស្រ្តនោះជាអ្វី? វាគឺជាមាគ៌ាតន្រ្តា(Tantra) ប្រសិនបើអ្នកបដិបត្តិតាមមាគ៌ានេះ អ្នកអាចសម្រេចបានការត្រាស់ដឹងនៅក្នុងជាតិនេះបាន។ 

បើទោះបីជាយើងមានបំណងខ្លាំងក្លាដើម្បីឈានទៅរកការត្រាស់ដឹងនៅក្នុងជាតិនេះយ៉ាងណាក្តី ក៏យើងពុំគួរគិតថាវាគឺជាកិច្ចដែលងាយស្រួលនោះដែរ ពីព្រោះថាយើងបានសាងនូវអំពើអកុសលជាច្រើនអស់រយៈកាលរាប់អសង្ខេយ្យមកហើយ។ មាគ៌ាបដិបត្តិតាមគម្ពីរតន្ត្រាអាចជាកិច្ចបដិបត្តិដែលមានរយៈពេលលឿន និងឆាប់រហ័សសំរាប់យើង ប៉ុន្តែវាគឺជាមាគ៌ាបដិបត្តិដែលមានការពិបាកខ្លាំងណាស់។ យើងពុំគួរគិតថា ការបដិបត្តិតាមមាគ៌ាតន្ត្រាគឺជាការបដិបត្តិដែលងាយនិងលឿនដូចជាការជិះយន្តហោះនោះទេ (ពោលវាគឺមិនងាយស្រួលឡើយ)។ ដូចជាឧទាហរណ៍នេះអីចឹង៖ ព្រះមហាថេរៈ ចិត្តស៊ុន មីឡារេប៉ា(Jetsun Milarepa) ព្រះអង្គបានឆ្លងកាត់ការលំបាកយ៉ាងច្រើនជាមួយព្រះធម្មាចារ្យរបស់ព្រះអង្គព្រះនាម ម៉ារប៉ា(Marpa) ពោលគឺទុក្ខលំបាកក្នុងការកសាងប្រាសាទ និងឆ្លងកាត់ការហាត់ពត់វាយដំ សរុបទៅគឺព្រះអង្គបានឆ្លងកាត់ក្តីទុក្ខលំបាកច្រើនណាស់ ទើបព្រះអង្គបានសម្រេចការត្រាស់ដឹងនៅក្នុងជាតិនេះ។ តែចំពោះយើងវិញ យើងមិនហានឆ្លងកាត់ទុក្ខលំបាកសូម្បីមួយភាគរបស់ព្រះអង្គផង។ 

ប្រសិនបើយើងមានបំណងដើម្បីសម្រេចការត្រាស់ដឹងនៅក្នុងជាតិនេះ និងបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីឆ្លងកាត់ការលំបាកទាំងអស់នេះ នោះវាច្បាស់ជាមានឪកាសដើម្បីសម្រេចបាននូវភាវៈជាសម្មាសម្ពុទ្ធប្រសិនបើយើងចាប់ផ្តើមធ្វើការបដិបត្តិដោយសន្សឹមៗ។ 

ការមានកំណើតជាមនុស្សនេះ យើងអាចប្រើប្រាស់វាដើម្បីធ្វើការបដិបត្តិព្រះធម៌ដើម្បីឪ្យយើងអាចទទួលបាននូវការចាប់កំណើតឡើងវិញដ៏ប្រសើរ និងដើម្បីឪ្យយើងសម្រេចបាននូវការរួចរំដោះចាកផុតទុក្ខ និងសម្រេចបាននូវការត្រាស់ដឹង។ ដើម្បីសម្រេចគោលដៅទាំងអស់នេះបាន យើងចាំបាច់ត្រូវតែបដិបត្តិតាមវិធីសាស្រ្តឡាមរីម។ ការបដិបត្តិតាមមាគ៌ាឡាមរីមនេះរួមទាំងការចៀសវាងមិនប្រព្រឹត្តអំពើអកុលសដប់យ៉ាង ការកម្ចាត់បង់កិលេស ការប្តេជ្ញារំដោះខ្លួនឪ្យចេញចាកផុតពីវាលវដ្តសង្សារ ការចម្រើនពុទ្ធិចិត្ត សមាធិ និងការយល់ដឹងចំពោះមោឃភាព(ភាពសូន្យ)។