ནཱ་ལནྜའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་རྣམ་པ།
འདས་པའི་མི་ལོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་རིང་ངོས་ནས་ཚན་རིག་པ་དང་མཉམ་དུ་ཐུག་འཕྲད་བྱུང་། ངའི་བསམ་པར། ལོ་ངོ་བཞི་བཅུའི་སྔོན་དང་ཐོག་ངས་རང་གི་གྲོགས་པོ་ཁ་ཤས་ལ་ངོས་རང་ཚན་རིག་པ་དང་མཉམ་དུ་བགྲོ་གླེང་བྱ་རྒྱུའི་འདོད་པ་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་པ་ཡིན། ཨ་རི་ནས་ཡིན་པའི་བུད་མེད་ཅིག་གིས་ངོས་ལ། “གཟབ་གཟབ་བྱོས། ཚན་རིག་ནི་ཆོས་ལུགས་མེད་པ་བཟོ་མཁན་རེད།” ཅེས་ཟེར་གྱི་འདུག །དེ་རྗེས་ངས་ནཱ་ལནྜའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐད་བསམ་བློ་འཁོར་བྱུང་། ཁོང་ཚོས་ནཱ་ལནྜའི་ཆོས་ལ་བརྟག་དཔྱད་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ངེས་པ་དང། གལ་ཏེ་འགལ་ཟླའི་རིགས་མཐོང་ཚེ། སྒྲ་བཤད་དུ་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་བཀའ་ཁས་ལེན་བྱེད་ངེས་མ་ཡིན། དེར་བརྟེན་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་ཞལ་སྔ་ནས་ཀྱང་། “ངའི་རྗེས་འཇུག་པ་ཚོས་ངའི་ཆོས་ལ་དད་པ་དང་མོས་གུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཁས་ལེན་མ་བྱས་པར། བརྟག་དཔྱད་དང་ཞིབ་འཇུག་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་བྱས་རྗེས་གཞི་ནས་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས།” ཞེས་གསུངས་ཡོད། དཔལ་ནཱ་ལནྜའི་སློབ་དཔོན་དེ་དག་གིས་ཐ་ན་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་གསུང་ལ་རང་དབང་ངང་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་པའི་སྐད་དུ་དྲང་དོན་ ༼འགྲེལ་རུང་བའི་ཆོས་༽ དང་ངེས་དོན་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཡོད། དེར་བརྟེན་ནཱ་ལནྜའི་སྲོལ་རྒྱུན་ནི་དད་པའི་རྗེས་འབྲངས་མ་ཡིན་པར་རིགས་པས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་མཁན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཞིག་ཡིན་པ་ངས་ཤེས་རྟོགས་གསལ་པོ་བྱུང་།
ནང་པའི་རྣམ་གཞག་ལམ་ལུགས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ད་ལྟའི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་ཐོག་ལ་གཞི་རྩ་བྱས་ནས། ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ ༼ཕྱིའི་སྣང་ཚུལ་ཙམ་༽ དང་དོན་དམ་བདེན་པ་ ༼མཐར་ཐུག་བདེན་པ་༽ གཉིས་ཀྱིས་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་དེ་ལ་གཞིགས་ནས་ང་ཚོས་ལོག་ལྟ་དང་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བའི་ཁྱད་པར་འབྱེད་ཐུབ། དེར་བརྟེན་ལྟ་བ་གང་ཞིག་ལོག་ལྟ་ཡིན་པར་བདེན་པ་དག་སྐྱེལ་བྱེད་པར། ང་ཚོས་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་གང་ཡིན་པ་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་དགོས། གནས་ཚུལ་དང་སྣང་ཚུལ་དབར་ལ་ག་དུས་ཡིན་ཀྱང་ཁྱད་པར་ཞིག་ཡོད། ལོག་ལྟ་མང་པོ་ཞིག་སྣང་ཚུལ་ཙམ་གྱི་ཐོག་ལ་གཞི་རྟེན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཉོན་མོངས་མང་ཆེ་བ་ལོག་ལྟའི་ཐོག་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། དཔེར་ན། འཛིན་པ་དང་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་ལྟ་བུ། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་ན། ང་ཚོས་བདེན་པ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད། དཔེར་ན། “སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བདེན་པ་བཞི་བཀའ་བསྩལ་ཡོད།” ཅེས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ལ་བརྟེན་པ་ཙམ་གྱིས་མི་འགྲིགས་པར། བདེན་པ་བཞི་ར་སྤྲོད་བྱེད་དགོས། བདེན་པ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་ལམ་ལུགས་དང་གནས་སྟངས་ངོ་མ་ཤེས་པར་བྱེད་དགོས།
རྒྱུ་མཚན་དེ་འདྲ་སོང་ཙང་། ཚན་རིག་གིས་ཀྱང་ཨ་ཅང་ཅང་ཁྱབ་ཁོངས་མི་འདྲ་བ་ཞིག་གི་ནང་ནས་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་འཚོལ་གྱི་ཡོད་པ་ངས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། ནང་པ་ཚོས་ཀྱང་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་འཚོལ་གྱི་ཡོད། ངའི་བསམ་པར། གཉིས་ཀས་ “དངོས་ཡོད་ཁྲོད་ནས་བདེན་པ་འཚོལ་དགོས།” ཞེས་པའི་ཏེང་ཞོའོ་ཕིང་གི་གཏམ་དཔེ་གྲགས་ཅན་དེ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྲོལ་རྒྱུན་གཉིས་ཀས་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་ཐོག་ནས་བདེན་དོན་འཚོལ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་འགལ་ཟླ་གང་ཡང་མེད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། ཚན་རིག་གི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པའི་ཐབས་དེ་ནི་དོགས་འཆར་ཅན་གྱི་བསམ་ཕྱོགས་ཤིག་འཛིན་རྒྱུ་དེ་རེད། ནང་ཆོས་ཀྱང་གཅིག་པ་གཅིག་རྐྱང་རེད།
ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་། ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ། ནང་པའི་ཆོས་བཅས་ཀྱི་དབར་ཁྱད་པར་འབྱེད་པ།
ཚན་རིག་པ་དང་ང་ཚོ་ཐུག་འཕྲད་དང་ཚོགས་འདུ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་། མི་འགའ་ཞིག་གིས། “ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་ཐུག་འཕྲད།” ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་འདུག །དེ་ནི་ནོར་བ་རེད། ང་ཚོས་ནང་ཆོས་ཀྱི་སྐོར་ཚན་རིག་པ་དང་བགྲོ་གླེང་མི་བྱེད་པར། ནང་པའི་ཚན་རིག་གི་སྐོར་གཅིག་པུ་གོ་བསྡུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངས་ནང་པའི་རྩོམ་རིག་གི་ཐོག་ནས་བྱུང་བའི་ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་། ལྟ་གྲུབ། ནང་ཆོས་བཅས་ཀྱི་དབར་ཁྱད་པར་ཞིག་ཕྱེས་ཡོད། ནང་ཆོས་ནི་ནང་པ་ཚོའི་ཆེད་དུ་དང་། ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་ལྟ་གྲུབ་ནི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཡིན།
ངོས་ཀྱི་བསམ་པར། ཤར་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་དབར་ཐུག་འཕྲད་འགའ་བྱུང་ཟིན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་རྩེ་ཕུད་རྣམས་ཀྱིས་ད་ཆ་ང་ཚོའི་བློ་སྦྱོང་གི་རིན་ཐང་ལ་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་སམ་ཁྱིམ་ཚང་ཡང་ན་གང་ཟག་སྒེར་པ་སུ་ཡིན་རུང་ང་ཚོའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ཧ་ཅང་འཚམ་པོ་དང་ཧ་ཅང་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཡིན། ཝི་སི་ཁོན་སིན་ Wisconsin གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཆེན་མོའི་ནང་སྐུ་ཞབས་རི་ཆར་ཌི་ཌེ་ཝིཌ་སན་ Richard Davidson གྱི་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཁོང་གིས་བློ་སྦྱོང་གི་ཐོག་ལ་དམིགས་བསལ་ལས་འཆར་འགའ་ལག་བསྟར་བྱས་ཟིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་སི་ཊན་ཧྥོར་ཌི་ Stanford གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཆེན་མོའི་ནང་དུའང་འདས་པའི་ལོ་ཁ་ཤས་རིང་དེ་ལྟར་ལག་ལེན་བསྟར་ཡོད། ངོས་ནས་ཁོང་ཚོ་ཐུག་འཕྲད་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། ཁོང་ཚོའི་བརྟག་དཔྱད་ཚང་མ་དངོས་གནས་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད་འདུག །དེ་ག་ནང་བཞིན་ཨེ་མོ་རི་ Emory གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཆེན་མོའི་ནང་གཅིག་མཚུངས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་དག་ཚང་མ་ཆོས་དང་འབྲེལ་བ་ཅི་ཡང་མེད། དེ་ནི་ནང་པའི་བཀའ་བསྟན་ཁག་ལས་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་བློ་སྦྱོང་གི་ཉམས་ལེན་ཆེད་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ཐབས་བྱེད་ཅིང་། ང་ཚོའི་ཨ་མ་ལས་བྱུང་བའི་གཞི་རྩའི་ང་ཚོའི་སེམས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོ་ (སྙིང་རྗེ་དང་བྱམས་བརྩེ་) རྣམས་གོང་མཐོར་གཏོང་ཕྱིར་ཡིན།
དེ་ནི་ཤར་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་པའི་སྡིངས་ཆ་མ་ནོར་བ་ཞིག་རེད་བསམ་གྱི་འདུག །དེ་ནི་ངོས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཡིན། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གནད་དོན་མིན་པར་ཚན་རིག་རང་ཡིན།།