ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚ ਤੋਂ, ਤਿੰਨ ਕੀਮਤੀ ਰਤਨ

ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਕਥਨ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪੰਗਤੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਾਂਗੇ:

ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਸਾਡਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਅਸਲ ਹਨ ਪੱਕੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵੇਖਿਆ ਹੈ, ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੰਘ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਹਨ। ਬੁੱਧ ਸ਼ਕਯਾਮੁਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਧਰਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਸੰਘ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਜਾਣੂ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝ ਦਾ ਇੱਕ ਪੱਧਰ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਅਰਥ ਵੀ ਹੈ।

ਡੂੰਘੇ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਧਰਮ ਅਸਲ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ – ਅਰਥਾਤ ਤੀਜੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਉੱਤਮ ਸੱਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਯਾਦ ਰੱਖੋਗੇ, ਤੀਜਾ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਬੇਕਾਬੂ ਦੁਹਰਾਉ ਪੁਨਰ ਜਨਮ (ਸੰਸਾਰ) ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਤੱਕ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉੱਤਮ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਾਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਵੱਲ ਕਿਵੇਂ ਲੈ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਨ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਚੌਥਾ ਸੱਚ ਉਹ ਸਮਝ ਹੈ ਜੋ ਇਹ ਸੱਚੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੱਚੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਨਾਹਗਾਹ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਨ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਅਯੋਗਤਾ ਤੋਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਜਾਣਨ ਦੀ ਅਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦੇਈਏ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਦੂ ਨਾਲ ਬਚਾਏ ਜਾਵਾਂਗੇ।

ਅਖੌਤੀ "ਅਬਰਾਹਾਮੀ ਧਰਮ" ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ–ਅਧਾਰਤ ਧਰਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ, ਰੱਬ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਪੋਥੀ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਆਖਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਜੋ ਮੂਸਾ ਜਾਂ ਯਿਸੂ ਜਾਂ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਏ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਇੱਥੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਾਂ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਸਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਉਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਨੇ ਮੂਸਾ ਨੂੰ ਦਸ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ, ਜਾਂ ਯਿਸੂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਨੇਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ, ਜਾਂ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਕੁਰਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਰਗੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ "ਧਰਮਿਕ ਧਰਮ" ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਬੁੱਧ, ਜਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਮਹਾਵੀਰ (ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ) ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥ ਕੇਂਦਰੀ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਅਸੀਂ ਆਪ, ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਵੀ, ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮਿਕ ਧਰਮ ਵੀ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਿਆਖਿਆ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਪੱਛਮੀ, ਅਬਰਾਹਾਮੀ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਬਰਾਹਾਮੀ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਨਾਲ ਨਾ ਦਿਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਹੋਈਏ। ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਇਕੋ ਇਕ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਚ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਂ "ਸ਼ਰਨ" ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੁਸਤੀ ਦਾ ਸੁਆਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਬੁੱਧ, ਮੈਨੂੰ ਬਚਾਓ!"ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਬਚ ਗਏ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ "ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਬੁੱਧ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੰਘ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਹ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਬੁੱਧ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਢੰਗ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ, ਪਰ, ਸਾਨੂੰ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ।

ਧਰਮ ਰਤਨ

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੇ ਧਰਮ ਰਤਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸਦਾ ਜੋ ਵੀ ਨਾਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਏ, ਇਹ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੋ ਧੁਨਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਰਤਨ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਦੀ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਮਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਇਹ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹਨ। ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੀ ਸਾਡੀ ਚਰਚਾ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਬੁੱਧ ਰਤਨ

ਬੁੱਧ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਨ ਹੋਏ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਬੁੱਧ ਸ਼ਕਯਾਮੁਨੀ, ਬਲਕਿ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੁਆਰਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ। ਇਹ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੁਕਤਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਬਲਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਸਿਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਇਕ ਜੀਵਤ ਉਦਾਹਰਣ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਧਰਮ ਕੁਝ ਵੱਖਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਸੰਘ ਰਤਨ

ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤੀਜੇ ਰਤਨ ਦੀ ਕਿਉਂ ਲੋੜ ਹੈ, ਆਰੀਆ ਸੰਘ? ਯਕੀਨਨ ਕੀ ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਧਰਮ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ? ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਿਕਸ਼ੂ ਅਤੇ ਨਨ ਸੰਘ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਅਸਲ ਸੰਘ ਰਤਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਬੁੱਤ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਬੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਸਿਰਫ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਹਨ ਜੋ ਬੁੱਧ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੰਘ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਬੁੱਤ, ਕਿਤਾਬ, ਅਤੇ ਭਿਕਸ਼ੂ ਅਤੇ ਨਨ ਸਾਨੂੰ ਆਦਰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੋਰ ਵੱਖਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਦਰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਅਰਥ ਹੈ।

ਸੰਘ ਰਤਨ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸੰਘ ਆਰੀਆ ਨੂੰ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੱਚੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਮਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਲਏ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਧੇਰੇ ਉੱਨਤ ਆਰੀਆ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਖਰਕਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਨੈਤਿਕ ਸੱਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਆਰੀਆ ਸੱਚਾਈਆਂ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ – ਇਹ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਰੀਆ - ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਗੈਰ–ਸੰਕਲਪਿਕ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ - ਨੂੰ ਸੱਚ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ:

• ਇਹ ਸਿਰਫ ਬੁੱਧ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੱਚੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਮਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਇਹ ਇੱਕ ਧੀਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
• ਮੁਕਤੀ ਜਾਂ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ, ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਕਾਰਨਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਧੀਮੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਜਾਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੁੱਧਾਂ ਨਾਲੋਂ ਆਰੀਆ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜਣਾ ਆਸਾਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਅਜੇ ਵੀ ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣਾ ਥੋੜਾ ਸੌਖਾ ਹੈ।

ਆਰੀਆ ਸੰਘ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਕਦਮ-ਦਰ-ਕਦਮ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਨ ਦੇ ਅੰਤਮ ਟੀਚਿਆਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋਈਏ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਅਣਜਾਣਤਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਾਂਗੇ ਜੋ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਗੱਲ ਸਿਰਫ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ 'ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਆਰੀਆ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਬੁੱਧ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮੁਕਤੀ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਰਹਤ, ਮੁਕਤ ਜੀਵ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਸ਼ੁੱਧਤਾ – ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਾਂ – ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਬਲਕਿ ਅਸੀਂ ਬੋਧਿਕ ਅਸ਼ੁੱਧਤਾ – ਅਣਜਾਣਤਾ ਦੀਆਂ ਨਿਰੰਤਰ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।

ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਜੋ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸਾਡੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ – ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖਾਂ ਅਸਲੀਅਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੂੜਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਧਾਰਨਾ ਤਾਂ ਵੀ ਸੀਮਤ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਕਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ, ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਕਿ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਪਰਮਾਣੂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਧਾਰਨ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਰਮਾਣੂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੋਈ ਠੋਸ ਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਲਾਈਨ ਦੇ ਇਸ ਪਾਸੇ, ਵਸਤੂ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਸੇ, ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਹੈ।" ਚੀਜ਼ਾਂ ਇੰਨੀਆਂ ਠੋਸ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਿੰਨੀਆਂ ਉਹ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਬੋਧਿਕ ਅਸ਼ੁੱਧੀਆਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਆਪਸੀ ਜੁੜਾਅ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਹੁਨਰਮੰਦ ਤਰੀਕਾ ਵੇਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਵੇਗਾ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਰੀਆ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਬੋਧੀਸੱਤਾ ਆਰੀਆ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਰੀਆ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਿਰਫ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਰਤਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਮੁਕਤੀ ਲਈ, ਜਾਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ ਉਹ ਬੋਧੀਸੱਤਾ ਜੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਲਈ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਫਸ ਗਏ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਾਹਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ ਧਰਮ ਰਤਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਇਕ ਤੱਥ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੰਭਵ ਕੀ ਹੈ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀ ਉਲਝਣ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਉਂ? ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਣਜਾਣਤਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਜਾਗਰੂਕਤਾ, ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋਗੇ, ਅਤੇ ਇਹ ਤਰਕ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਇਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੁਣ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਆਮ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਉਤਾਰ ਚੜ੍ਹਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਹੁਣ ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ ਤੇ ਆਵਰਤੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।

ਤੁਸੀਂ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ, "ਠੀਕ ਹੈ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਣਜਾਣਤਾ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਮਝ ਜਾਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ," ਸੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀ ਹੈ – ਅਣਜਾਣਤਾ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹਿਣਾ ਜੋ ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਾਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹਿਣਾ ਜੋ ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ?

ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਣਜਾਣਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਰਕ ਸਹੀ ਸਮਝ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲਤਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸਹੀ ਸਮਝ ਵੱਲ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹੀਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਸੰਸਾਰਿਕ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।

ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ? ਕੀ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ? ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਣਜਾਣਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਦੁੱਖ ਝੱਲਾਂਗੇ; ਇਹ ਐਨਾਂ ਆਸਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਆਗਤ ਹੈ! ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਕਿ ਬੋਧੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਾਲ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਸ਼ਰਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਲ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਾਡਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨ ਅਸਲ ਹਨ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਜਾਂ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜਾਈਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ "ਸਾਡੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇਗਾ!” ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਗਿਆਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਸਮਝ ਅਤੇ ਤਰਕ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ – ਜਾਂ ਤਾਂ ਤਰਕ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਧਾਰਨਾ ਦੁਆਰਾ, ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵੇਖਣ, ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੂਜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੈਧ ਗਿਆਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਹੁਣ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਚੌਥੀ ਪੰਗਤੀ ਹੈ:

ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਗ ਮਨ ਦੀ ਇਹ ਜੜ੍ਹ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿਓ ਜੋ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਬਦ "ਲਾਮ-ਰਿਮ" (ਗਰੇਡਡ ਪੜਾਅ) ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਰੇਡਡ ਪੜਾਅ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਟੀਚੇ ਹਨ:

• ਪਹਿਲਾ ਦਾਇਰਾ ਹੈ ਬਦਤਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਚਣਾ, ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ। ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੁੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਬਿਹਤਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਾਤ ਹੋਣਗੇ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬੱਕਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ। ਬੁਰੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਬੰਧਿਤ ਸੱਚਾਈ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਬਦਤਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨਗੇ।
• ਦਰਮਿਆਨੇ ਦਾਇਰੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਤਿੰਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ – ਦੁੱਖ, ਸਾਡੀ ਆਮ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਅਧਾਰ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਡਾ ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਸੱਚਾਈ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਖਾਲੀਪਣ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ। ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਹਰ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸਭ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
• ਉਂਨਤ ਦਾਇਰਾ ਬੁੱਧ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਸਥਿਤੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕੀਏ। ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਸੱਚਾਈ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਸਬੰਧਿਤ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਹੀ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਵੇਖੀਏ, "ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਤੋਂ, ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਤੋਂ; ਚਾਰ ਸੱਚਾਈਆਂ ਤੋਂ, ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਨ", ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨ ਦਾਇਰੇ ਦੀ ਜੜ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਅਭਿਆਸ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਟੀਚਿਆਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜੜ੍ਹ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੜ੍ਹ ਇੱਕ ਬੀਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਜੜ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਤਰਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ' ਤੇ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤਿੰਨ ਟੀਚੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹਨ, ਕਿ ਉਹ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਬੇਸ਼ਕ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇਵੇਗਾ ਜੋ ਉਸ ਟੀਚੇ ਵੱਲ ਪੂਰੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੇਗਾ।

ਹੋਰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤਿੰਨ ਦਾਇਰੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਲਾਮ-ਰਿਮ ਟੈਕਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਿਸ਼ਤਾ ਇਸ ਅਰਥ ਵਿਚ ਪੂਰੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਟੀਚਿਆਂ ਵੱਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਦੁਬਾਰਾ, ਸਾਨੂੰ ਦੋ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਸਥਿਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਸਕਦੇ ਹਾਂ:

• ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਸਾਡੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ। ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਤਰਕ ਦੀ ਇੱਕ ਪੰਗਤੀ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ: "ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਜਾਇਜ਼ ਸ੍ਰੋਤ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਸਹੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।” ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਤਰਕ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਸਬੰਧਿਤ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਖਿੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਖਿੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤਰਕ ਨਾਲ ਯਕੀਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹੈ।
• ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਉਸ ਢੰਗ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੰਗਤੀ ਵਿਚ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਖਾਲੀਪਣ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋਣ ਵੱਲ ਕੰਮ ਕਰਨ, ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਖ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਯੋਗ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਦਾਇਰਾ ਜਾਂ ਸਮਰੱਥਾ ਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਿੱਖੀ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਲਈ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਲੱਗੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਤਿੱਖੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਉਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਦੂਜੇ ਸਮੂਹ ਲਈ, ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਜੋ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ, ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਭ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੀਜਾ, ਸ਼ਰਧਾਵਾਨ ਪਹਿਲੂ, ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।  ਕੁਝ ਲੋਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਸਮਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਬੋਧੀ ਮਾਰਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਸ ਤੱਕ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ੈਲੀ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਇਹ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੰਗਤੀ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੋਂਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਪੰਗਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਅਰਥ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੋ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚ ਦਾ ਵਿਹਾਰਕ ਉਪਯੋਗ

ਜੇ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਦੋਸਤ ਹਰ ਸਮੇਂ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਸੌਖਿਆਂ ਲਵੇ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਾ ਲਵੇ। ਇਹ ਯਾਦਪੱਤਰ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸਵਾਰਥੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵਾਂ, ਤਾਂ ਕੀ, ਕੀ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਮੰਤਰ ਜਾਂ ਯਾਦਪੱਤਰ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਾਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਵੈ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਮਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਸ਼ਨ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਕਿੱਥੇ ਹੈ?

ਮਹਾਨ ਤਿੱਬਤੀ ਗੁਰੂ ਤਸੋਂਗਖਾਪਾ (Tsongkhapa) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗੈਰ-ਸੰਕਲਪਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਖਾਲੀਪਣ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਦੇ ਅਸੰਭਵ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੰਡਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਾਡੇ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਹਰ ਪਲ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਡੂੰਘੇ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਜੋ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਕਲਪਨਾ ਦੇ "ਗੁਬਾਰੇ ਫਾੜਣਾ", ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਦੁਵੱਲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਇੱਥੇ ਪਿੰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਈ "ਮੈਂ” ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਗੁਬਾਰਾ ਹੈ, ਅਤੇ "ਮੈਂ" ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਬਾਰਾ ਫਾੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਕਿ ਗੁਬਾਰਾ – ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਿਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਇਸ ਦੀ ਅਤਿਕਥਨੀ – ਨੂੰ ਫਾੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਦਿੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ "ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਹੋ” ਜਾਂ "ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਹੈ" ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ ਜੋ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, " ਮੈਂ ਵਿਚਾਰਾ!” ਅਸੀਂ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਬੱਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਹੋਰ ਤਸਵੀਰ ਇਕ ਖੁੱਲੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਪੰਨਾ ਹੈ "ਵਿਚਾਰਾ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ", ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਭਿਆਨਕ ਸਥਿਤੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸੰਭਾਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤਸਵੀਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦੋਹਰੀਵਾਦ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ!

ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਮੰਤਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ "ਕੂੜਾ" ਜਾਂ "ਬੇਕਾਰ" ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਉਹ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਕੂੜਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਰੂਰਤ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਉਦਾਹਰਣ ਉਹ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਝੂਠੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਵੇਦਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਮੈਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ! ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਝੂਠਾ ਅਤੇ ਚੋਰ ਹਾਂ?!” ਮੈਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭਾਵਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮਿਕ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ

ਤੁਸੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋਰ ਧਰਮਿਕ ਧਰਮ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ ਪਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਵੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਹਰ ਧਰਮ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਢੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ, ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਹੋ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਸਾਰੇ ਬੇਕਾਬੂ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੁਆਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਿੱਟ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ:

• ਦੂਸਰੇ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੁੱਖ ਕੀ ਹੈ, ਪਰ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸੱਚੇ ਦੁੱਖ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ;
• ਦੂਸਰੇ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਅਣਜਾਣਤਾ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਪਰ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਅਣਜਾਣਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਸੱਚਾ ਕਾਰਨ।
• ਹੋਰ ਧਰਮਿਕ ਧਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਰੋਕਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ, ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
• ਸਮਝ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਦੂਸਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸੱਚੇ ਮਾਰਗ ਦਾ ਮਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਉਹੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣਗੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਕਿ ਅਸਲੀਅਤ ਕੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਹੈ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦੀ ਪੂਰੀ ਬੁਨਿਆਦ – ਅਤੇ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ – ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਰਕ, ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੁਆਰਾ ਪਰਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਦਿਆਲੂ, ਵਧੇਰੇ ਦਿਆਲੂ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਨ ਲਈ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਵੇਖਣ ਲਈ ਤਰਕ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕਿਹੜੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਪਰ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਸਲ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਨਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਠੀਕ ਵੀ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਧਰਮ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਧਰਮ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕ ਦਿਆਲੂ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਦਿਆਲੂ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਕਿ ਹਮਦਰਦੀ, ਦਿਆਲਤਾ, ਸਬਰ, ਮਾਫ਼ੀ, ਆਦਿ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਾਇਜ਼ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਰਾਬਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।

ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ

ਮੈਂ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਲਾਹ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਬੋਧੀ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਗੁਮਰਾਹ ਨਾ ਹੋ ਸਕਣ।

ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਤਰੀਕਾ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਲਾਮ-ਰਿਮ, ਗਰੇਡਡ ਪੜਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਦਮ ਦਰ ਕਦਮ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਸਮਝਣ, ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਲਾਮ-ਰਿਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਜਾਣੇ ਕਿ ਅੱਗੇ ਕੀ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਸਾਰਾ ਰਸਤਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਸਕੋ, ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਾਂ ਵੀ ਹਰੇਕ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਬਾਰੇ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਹਰੇਕ ਬਿੰਦੂ ਕਿਵੇਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਰੱਕੀ ਕਦੇ ਵੀ ਰੇਖਿਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇਹ ਚੰਗਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖਾਸ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੁਨਰ ਦਾ ਪਸੰਦੀਦਾ ਵਾਕ ਸੀ: “ਇਹ ਕੋਈ ਵੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਨਹੀ ਹੈ।” ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲਦਾ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ?

ਇਸ ਲਈ, 5-ਸਾਲ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ ਗੈਰ-ਵਾਜਬ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਖਰੀ ਤਰੱਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਜਾਂ ਮਹੀਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਨਾ ਵੇਖ ਕੇ, 5 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠਦੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠਦੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਾਂਤ ਹਾਂ? ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਤਰੱਕੀ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਹੋਰ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਗੋਂਡਰੋ (ngondro) ਕਰਨਾ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਭਿਆਸ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ 100,000 ਪ੍ਰੋਸਟੇਸ਼ਨ, ਸ਼ਰਨ ਫਾਰਮੂਲੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਨਗੋਂਡਰੋ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਵੋ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ ਉਹ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਨਗੋਂਡਰੋ ਦੇ 100,000 ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਸੈੱਟ ਕਰਦੇ ਹੋ।

ਜਿਸ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਉਹ ਇਹ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਤੋਂ ਸਮਝਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਹ ਜੋ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਖੁਦ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਮਾਰਗ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋ – ਕਿ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਟੀਚਾ ਕੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ – ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਨਗੋਂਡਰੋ ਕਰਦੇ ਹੋ।

ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ, ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮੱਧ ਮਾਰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਗੋਂਡਰੋ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਨਾਲ ਹੀ ਨਗੋਂਡਰੋ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਫਿੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਕੋਈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਿੱਬਤੀ ਗੁਰੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜੋ ਮੈਂ ਸਮਝਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਪਿੱਛੇ ਨਾਗਰਜੁਨ (Nagarjuna) ਅਤੇ ਬੋਧੀਚਿੱਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਪਹਿਲਾਂ ਸਬੰਧਿਤ ਫਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ, ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਬੰਧਿਤ। ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੀ ਹੈ।

ਚਾਰ ਨੈਤਿਕ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੋ ਸੱਚਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਕੀਕਤ ਬਾਰੇ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸਬੰਧਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਕੀਮਤੀ ਰਤਨ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਸੱਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਰਤਨ ਕੀ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਬੋਧੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਸਪਸ਼ਟ ਢਾਂਚਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਹੋਰ ਜਾਂਚ ਲਈ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਮ ਪਵਿੱਤਰ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਪਰ ਘਾਤਕ ਪੰਗਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨਤੀਜਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਕ੍ਰਮ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਹਰੇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬੋਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੂਜੇ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।