Niyet Etmiş ve Angaje Bodhichitta
Bodhichittaya (Tib. byang-sems), yani tamamıyla başkalarına ve onlara mümkün olduğunca eksiksiz bir biçimde faydalı olmak için aydınlanmaya erişmeye adanmış bir kalbe sahip olanlara bodhisattva denir. İki düzeyde bodhichitta vardır:
- niyet etmiş (Tib. smon-sems) bodhichitta,
- angaje (Tib. 'jug-sems) bodhichitta.
Niyet etmiş bodhichitta kusurlarımızın üstesinden gelmeye ve herkese faydalı olmak için potansiyellerimizi gerçekleştirmeye yönelik güçlü bir dilektir. Angaje bodhichitta bu amaca ulaşmayı sağlayan pratiklere angaje olmak ve buna zararlı olacak eylemlerden kaçınmak için bodhisattva yeminleri etmek demektir. Bu iki düzey arasındaki fark doktor olmayı istemekle gerçekten tıp okuluna girmek arasındaki fark gibidir.
Yalnızca Niyet Etmiş ve Yeminli Bodhichitta
Özel bir törene katılmak suretiyle kendimizde niyet etmiş bodhichitta durumunu yaratabiliriz. Fakat bu durumda bodhisattva yeminleri etmek söz konusu değildir.
Niyet etmiş bodhichittanın iki aşaması vardır:
- yalnızca başkalarına faydalı olmak için Buddha olmayı dilemek (Tib. smon-sems smon-pa-tsam),
- bu amaca ulaşana kadar bundan asla vazgeçmemek (Tib. smon-sems dam-bca'-can).
Yeminli bodhichitta durumuna sahip olduğumuzda, azmimizi asla kaybetmememiz için bize yardımcı olan beş eylemde alıştırma yapmaya söz veririz. Yalnızca dileme durumunu geliştirmekte bu sözün verilmesi söz konusu değildir. İlk dört alıştırma bodhichitta azmimizin bu yaşam boyunca azalmamasına yardımcı olur. Beşinci alıştırma gelecek yaşamlarda azmimizi kaybetmememize yardımcı olur.
Bodhichitta Amacının Gelişiminin Bu Yaşamda Azalmamasına Yönelik Dört Alıştırma
- Her gün ve gece, bodhichitta motivasyonunun avantajlarını hatırlamak. Çocuklarımıza bakmamız gerektiğinde nasıl hemen yorgunluğumuzu yenip enerjimizi topluyorsak, yaşamdaki birincil motivasyonumuz bodhichitta olduğunda da kolaylıkla tüm güçlüklerimizin üstesinden gelir ve tüm potansiyellerimizi kullanırız.
- Kalplerimizi her gün üç kez ve her gece üç kez aydınlanmaya ve başkalarına yeniden adamak suretiyle bu motivasyonu yeniden olumlamak ve güçlendirmek.
- Olumlu güç ve derin farkındalıktan müteşekkil aydınlanma geliştirme ağlarını (liyakat ve içgörü birikimlerini) güçlendirmeye çalışmak. Diğer bir deyişle, başkalarına elimizden geldiğince etkili bir biçimde yardımcı olmak ve bunu gerçekliğe ilişkin mümkün olduğunca derin bir farkındalıkla yapmak.
- Bir kimseye, ne kadar zor biri olursa olsun, yardımcı olmaya çalışmaktan veya en azından yardımcı olmayı dilemekten asla vazgeçmemek.
Gelecek Yaşamlarda Bodhichitta Amacını Kaybetmemek için Alıştırma Yapmak
Alıştırmaya ilişkin beşinci husus dört türde şüpheli davranıştan kurtulmak (Tib. nag-po'i chos-bzhi, dört "kara" eylem) ve bunun yerine dört ışıldayan davranışı benimsemektir (Tib. dkar-po'i chos-bzhi, dört "ak" eylem). Aşağıdaki dört gruptan her birinde, birinci davranış durdurmaya çalıştığımız şüpheli davranış, ikincisi de benimsemeye çalıştığımız ışıldayan davranıştır.
- Ruhani öğretmenlerimizi, anne babalarımızı veya Üç Mücevheri aldatmaktan sonsuza dek vazgeçmek. Bunun yerine, bilhassa motivasyonumuza ve başkalarına yardımcı olma çabalarımıza ilişkin olarak, onlara karşı hep dürüst olmak.
- Bodhisattvalara kusur bulmaktan veya onları küçümsemekten sonsuza dek vazgeçmek. Bunun yerine, ancak Buddhalar kimlerin bodhisattva olduğunu kesin olarak bilebileceğinden, herkesi saf bir biçimde öğretmenlerimiz olarak görmek. İnsanlar kaba saba ve antipatik davransalar bile, bize bu şekilde hareket etmemek gerektiğini öğretirler.
- Başkalarının yaptıkları herhangi olumlu bir şeyden pişman olmalarına yol açmaktan sonsuza dek vazgeçmek. Bir kimse bizim için bir mektup daktilo ederken hatalar yaptığında ona büyük bir öfkeyle bağırıp çağırırsak, bu kişi bize bir daha asla yardım etmeyi önermeyebilir. Bunun yerine, başkalarını yapıcı olmaya ve duyarlılarsa, kusurlarının üstesinden gelip herkese daha çok faydalı olmak için potansiyellerini gerçekleştirmeye çalışmaya teşvik etmek.
- Başkalarıyla ilişkilerimizde riyakar veya kendini beğenmiş olmaktan, diğer bir deyişle, kusurlarımızı saklayıp sahip olmadığımız niteliklere sahipmişiz gibi yapmaktan sonsuza dek vazgeçmek. Bunun yerine, başkalarına yardımcı olmak için sorumluluk almak, sınırlılıklarımıza ve yetilerimize ilişkin olarak daima dürüst ve samimi olmak. Yapabileceklerimizin ötesinde sözler vermek, insanlarda boş beklentiler uyandırmak büyük bir zalimliktir.