بودهیچیتای شائق و متعهد
بودهیستاواها کسانی هستند که بودهیچیتا (byang-sems) دارند-_یعنی دلی یکپارچه هدیه شده به دیگران و مشتاق دست یافتن به روشنضمیری برای خیررساندن هر چه بیشتر به دیگران. بودهیچیتا در دو سطح قابل تعریف است:
۱. شائق (smon-sems)
۲. متعهد ('jug-sems)
بودهیچیتای شائق آرزویی قوی است برای چیرگی بر کمبودهایمان و درک تواناییهای بالقوهمان برای خیررسانی به همگان. بودهیچیتای متعهد یعنی به عهده گرفتن اعمالی که به تحقق این هدف منجر میشود و نیز بستن عهدهای بودهیساتوا به منظور خودداری از اعمالی که برای این هدف زیان آورند. فرق میان این دو سطح مانند تفاوتی است که میان آرزوی پزشک شدن و ورود به دانشکده پزشکی وجود دارد.
بودهیچیتای فقط شائق و متعهد
ممکن است که ما با شرکت در مراسمی ویژه وضعیت آرزومندی بودهیچیتا را به وجود آوریم. اما این کار مستلزم بستن عهدهای بودهیساتوا نیست.
بودهیچیتای شائق شامل دو مرحله است:
۱. اینکه فقط بخواهیم بودا شویم تا به دیگران خیر برسانیم (smon-sems smon-pa-tsam)
۲. قول بدهیم که تا زمان تحقق این هدف هیچگاه از آن دست نکشیم (smon-sems dam-bca'-can)
در مرحله قول دادن، ما متعهد شدهایم در پنج عمل که به استحکام اراده ما کمک میکنند آموزش ببینیم. در مرحله خواستن صرف، این قول و تعهد وجود ندارد. چهار آموزش اول به اراده بودهیچیتایی ما کمک میکند تا در طول حیات فعلی خود سست نشود. آموزش پنجم کمک میکند تا اراده ما در زندگیهای آینده راسخ بماند.
چهار آموزش برای شکل گیری هدف سست نشدن اراده بودهیچیتا در این زندگی
(۱) هر روز و هر شب مزایای انگیزه بودهیچیتا را به خود یادآوری کنیم. درست همان طور که هنگام رسیدگی به امور فرزندان خود با میل و رغبت خستگی را کنار میگذاریم و انرژی خود را به کار میگیریم تا کارهای مربوط به آنها را انجام دهیم، وقتیکه انگیزه اصلی ما در زندگی بودهیچتاست، به آسانی بر مشکلات خود غلبه میکنیم و تمام توان خود را به کار میگیریم.
(۲) با دل سپردن به روشنضمیری و همنوعان خود، این انگیزه را سه بار در روز و سه بار در شب مجدداً تأیید و تحکیم میکنیم.
(۳) میکوشیم شبکههای نیروی مثبت و آگاهی عمیق سازنده روشنضمیری را (که مجموعههایی از شایستگی و بینش هستند) نیرومندتر کنیم. به عبارت دیگر، به مؤثرترین شکلی که در توان داریم به دیگران کمک میکنیم و این کار را تا حد امکان با عمیقترین آگاهی از واقعیت انجام میدهیم.
(۴) هرگز از تلاش برای کمک به دیگری، یا دست کم از میل یاری رسانی به دیگری، صرف نظر از چالشانگیزی آن فرد دست نکشیم.
آموزش برای از دست ندادن هدف بودهیچیتا در زندگیهای آینده
پنجمین نکته در روند آموزش ما را ملزم میکند که خود را از چهار نوع رفتار مشکوک (nag-po'i chos-bzhi، چهار عمل «سیاه») رها کنیم و چهار رفتار درخشان (dkar-po'i chos-bzhi، چهار عمل «سپید») را جایگزین آنها کنیم. در هر یک از چهار بخش زیر دو نوع رفتار توصیف شدهاند که اولی نمونه رفتار مشکوک است و همان است که میکوشیم اتفاق نیفتد و دومی رفتاری درخشان است که میکوشیم پدیدار شود.
(۱) دست کشیدن از فریب مربیان معنوی، پدر و مادر و گوهر سهگانه. در عوض، صادق بودن با آنها به خصوص در مورد انگیزه و تلاشهایمان برای یاری به دیگران.
(۲) دست کشیدن از عیبجویی یا تحقیر بودهیساتواها. در عوض باید همه را به چشمی پاک و به عنوان آموزگاران خود دید، زیرا فقط بوداها به یقین میدانند چه کسانی بودهیساتوا هستند. مردم حتی اگر رفتاری زننده و ناخوشایند داشته باشند، به ما میآموزند که از آن رفتار پرهیز کنیم.
(۳) از پشیمان کردن دیگران نسبت به کار مثبتی که انجام دادهاند دست برداریم. اگر غلطهای تایپی فراوانی در کار فردی دیده میشود که برای ما نامهای را تایپ میکند، در صورتی که با عصبانیت سرش داد بکشیم، ممکن است دیگر داوطلب نشود که به ما کمک کند. در عوض باید دیگران را تشویق کرد تا نقشی سازنده ایفا کنند و اگر روحیهای باز و پذیرنده دارند میتوان کاری کرد که آنها نقاط ضعف خود را از میان ببرند و استعدادهای خود را بشناسند تا بتوانند بیش از پیش برای دیگران مفید باشند.
(۴) در برخورد با دیگران از دورویی و تظاهر دوری کنیم و از پنهان کردن معایب خود دست برداریم و وانمود نکنیم ویژگیهایی داریم که از آنها بیبهرهایم. در عوض برای کمک به دیگران مسئولیتپذیر باشیم، همیشه در قبال محدودیتها و تواناییهای خود روراست و صادقانه رفتار کنیم. بیرحمانه است که به دیگران وعدههایی بدهیم که امکان عمل به آنها را نداریم و در آنها امید واهی ایجاد کنیم.