བོད་སྨན། གཞིའི་རྣམ་གཞག

ནད་རྣམས་སྡེ་ཚན་གསུམ་གྱི་ནང་དུ་དབྱེ་བ་ཕྱེས་ཡོད་པ་ང་ཚོས་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། དང་པོ་ནི་ཆ་ཚང་གྲུབ་པའི་ (ཡོངས་གྲུབ་ཚེ་ཡི་ནད་) ནད་ཀྱི་རིགས་རྣམས་ཏེ། དཔེར་ན། རིགས་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བའི་ནད་དང་ལྷན་སྐྱེས་སྐྱོན་ནམ་བཙས་སྐྱོན་གྱི་རིགས་སོགས་རེད། ནད་དང་སྐྱོན་ཆ་ཚང་བ་གྲུབ་པ་དེ་དག་ནི་སྐྱེ་བ་སྔོན་མ་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་རེད། དེ་དག་བོད་སྨན་གྱི་ལྟ་ཚུལ་ལྟར་བྱས་ན། སྨན་བཅོས་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཡིན་པ་རེད། ང་ཚོས་མི་ནད་པ་དེ་ལ་བདེ་ཚོར་ཡོང་ཐབས་ཙམ་ཞིག་ལས་གཞན་གང་ཡང་བྱེད་མི་ཐུབ། དཔེར་ན། གལ་ཏེ་ང་ཚོ་ཕྲུ་གུ་མ་འབྱར་ནས་བཟུང་སྟེ་དབུགས་མི་བདེ་བའི་ན་ཚ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད་ན། དེ་ནི་བཅོས་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད། 

སྡེ་ཚན་གཉིས་པ་ནི་རྐྱེན་གཞན་ལས་བྱུང་བའི་ (གཞན་དབང་སྔོན་གྱི་ལས་) ནད་རིགས་རེད། འདིའི་ནང་ལུས་ཀྱི་ནང་དུ་འདུ་བ་འཁྲུགས་པ་དང་དེ་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། དཔེར་ན། ཁོར་ཡུག་དང་། མཁའ་རླུང་སྦགས་བཙོག །ནད་འབུ་ཕྲ་མོ་སོགས་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་པ་ཡོད། དེ་དག་ནི་ནམ་རྒྱུན་འཆར་ཅན་གྱི་ནད་རིགས་དག་ཡིན་པ་དང་འདི་ནི་བོད་སྨན་གྱི་དམིགས་ས་གཙོ་བོ་དེ་རེད། དེ་ལ་དཔེ་མཚོན་ནི་སོ་སོའི་མི་ཚེའི་སྨད་ཙམ་ལ་མཁའ་རླུང་སྦགས་བཙོག་ཅན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ནང་གནས་སྡོད་བྱེད་པ་དང་སེམས་ངལ་གནོན་ཤུགས་ཆེན་པོ་མྱོང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་དབུགས་མི་བདེ་བའི་ནད་ན་བ་ལྟ་བུ་རེད། 

སྡེ་ཚན་གསུམ་པ་དེ་ལ་ཚིག་དོན་ལྟར་བྱས་ན། ཡིད་ཀྱིས་སྤྲུལ་བའི་ (ཀུན་བརྟགས་དོན་གྱི་ནད་) ནད་ཟེར་གྱི་ཡོད། འདི་ནི་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀའི་ནད་རྣམས་ཡིན་ཞིང་། བོད་མི་ཚོས་སྤྱིར་བཏང་གདོན་བགེགས་ཀྱིས་གནོད་པ་ལས་བྱུང་བའི་ནད་དུ་ལྟ་བ་དེ་རེད། སྡེ་ཚན་འདིའི་ནང་དམག་འཁྲུག་སྐབས་སུ་བྱུང་བའི་སྒྱོགས་མདེལ་འབར་མདེལ་གྱི་རྒོལ་རྡུང་འོག་སེམས་ཁམས་དཀྲོག་རྐྱེན་ཐེབས་པ་དང་དབང་རྩ་ཉམས་པ་བཅས་ཚུད་ཀྱི་ཡོད། ནད་རིགས་འདིའི་རིགས་ནི་གཙོ་བོ་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་པ་བསྒྲུབ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བཅོས་དགོས། དེ་ནི་ང་ཚོར་ཏོག་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དང་འགལ་ལྟ་བུར་སྣང་སྲིད་ནའང་། གལ་ཏེ་ང་ཚོས་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ལ་བལྟས་ན། ཕལ་ཆེར་ང་ཚོས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། གལ་ཏེ་མི་ཞིག་ཧ་ཅང་ནད་ཀྱིས་མནར་ཡོད་ན། མི་དེའི་ཀུན་སློང་ངམ་བློའི་ཁྱེར་སོས་ལུས་ཟུངས་མ་ལག་ལ་ཧ་ཅང་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། འདི་ནི་དེང་དུས་ཀྱི་སྨན་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་ཉམས་ཞིབ་བྱས་དང་བྱེད་མུས་རེད། གལ་ཏེ་རང་གི་མི་སྡེ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་མཚན་གང་ཡར་ལངས་ནས་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་པ་དང་ཆོ་ག་བསྒྲུབ་བཞིན་ཡོད་ན། འདིས་མི་ཚང་མས་དངོས་གནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་སྦྱིན་པ་དང་དེས་སྙིང་སྟོབས་ཧ་ཅང་གོང་འཕེལ་གཏོང་གི་ཡོད། དེས་ཀྱང་ང་ཚོའི་ལུས་ཟུངས་ཀྱི་མ་ལག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཐུབ། གལ་ཏེ་ང་ཚོར་དགེ་འདུན་ནམ་བཙུན་མའི་སྡེ་ཞིག་གིས་ང་ཚོའི་ཆེད་དུ་ཆོ་ག་བསྒྲུབ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་དེ་དང་གཅིག་པ་ཞིག་འབྱུང་སྲིད། དེས་ལུས་ཟུངས་ཀྱི་མ་ལག་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ན་ཚ་ལས་གང་མགྱོགས་དྲག་སྐྱེད་ཡོང་གི་ཡོད། 

ད་ང་ཚོས་ནད་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གཉིས་པའི་སྐོར་ལ་འཆད་པར་བྱ་བ་ལ། ཐོག་མར་ང་ཚོས་ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་ལ་ལྟ་གི་ཡིན། ང་ཚོའི་ལུས་པོ་འདི་འབྱུང་བ་ལྔའམ་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ཉེས་པ་གསུམ་གང་རུང་དོ་མཉམ་པ་ཡོད་མེད་དང་བསྟུན་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འབྱུང་བ་ལྔ་ནི། ས་དང་། ཆུ། མེ། རླུང་། ནམ་མཁའ་བཅས་རེད། འདི་དག་ནི་དངོས་མེད་དང་། ཁྱད་མཚར་པོ། ལུས་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་དེ་འདྲ་མིན། ས་ནི་ང་ཚོའི་ལུས་ཀྱི་སྲ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལ་གོ་བ་དང་། ཆུ་ནི་གཤེར་གཟུགས་དང་རླངས་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པ། མེ་ནི་དྲོད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཅན་ཏེ། (དེའི་ནང་ཟས་འཇུ་བྱེད་ཀྱི་དྲོད་དང་ཆུ་སྐྱུར་ཚུད་ཡོད།) རླུང་ནི་ང་ཚོའི་ལུས་ཀྱི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་རླངས་རྫས་ཙམ་ལ་གོ་བ་མིན་པར། ལུས་ཀྱི་ནུས་པ་ལའང་གོ་ཞིང་། དེའི་ནང་དབང་རྩའི་མ་ལག་གི་གློག་ནུས་འཚུད་ཀྱི་ཡོད། ནམ་མཁའ་ནི་ང་ཚོའི་ལུས་པོའི་ནང་ཡོད་པའི་སྟོང་ཆའི་རྣམ་པ་དེ་ལ་གོ་ཞིང་། དེ་ནི་དབང་པོ་སྣ་ཚོགས་པའི་གནས་ཡིན་པ་སྟེ། དཔེར་ན། ལྟོ་བའམ་ཕོ་བ་ལྟ་བུ་སྟོང་པ་སྣ་ཚོགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་རེད། དེ་དག་དོ་མི་མཉམ་པའམ་ཆ་སྙོམ་མེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་རིགས་འབྱུང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་འབྱུང་བ་ལྔའི་མ་ལག་ལ་མི་འགྲིག་པའམ་སྐྱོན་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། 

བོད་སྨན་གྱི་ནད་རིགས་ལ་ཉེས་པ་གསུམ་དོ་མཉམ་པ་དང་བསྟུན་ནས་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་གྷི་རིག་ནས་བླངས་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་སྐད་དང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་གཉིས་ཀའི་ནང་གི་ཚིག་ངོ་མའི་སྒྲ་བཤད་ལྟར་བྱས་ན། སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རུང་བའམ་ཉེས་རུང་གི་ཆོས་ཀྱི་དོན་ཡིན་པ་རེད། ཉེས་པ་དེ་དག་ནི་ལུས་པོ་ནང་གི་མ་ལག་གསུམ་ཡིན་པ་དང་དེ་དག་རེ་རེ་ལ་ཆ་ཤས་ལྔ་རེ་ཡོད། ཆ་ཤས་ལྔ་པོ་མ་ལག་གཅིག་ཏུ་ཚུར་གོང་བུར་བསྡུས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ང་རང་ལ་གསལ་པོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མི་འདུག །མ་ལག་ཆེ་ཁག་གསུམ་ལ་རླུང་དང་། མཁྲིས་པ། བད་ཀན་གསུམ་ཟེར་གྱི་ཡོད། མ་ལག་དེ་དག་གི་ནང་གང་དག་ཡོད་པའི་སྐོར་འཆད་པར་བྱ་བ་ལ། 

རླུང་ནི་གཙོ་བོ་ལུས་པོ་ནང་གི་རླུང་ལ་གོ་བ་དང་། ང་ཚོའི་ལུས་པོའི་སྟོད་ཀྱི་ཆ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རླུང་ཡོད་པ་སྟེ། ང་ཚོས་ཁྱུར་མིད་གཏོང་བ་དང་སྐད་ཆ་ཤོད་པའི་སྐབས། ལུས་སྟོད་ནས་ནུས་པ་ནང་དུ་ཡོང་བ་དང་ཕྱི་རུ་རྒྱུ་བཞིན་ཡོད། ལུས་ཀྱི་སྨད་ཀྱི་ཆ་དང་འབྲེལ་བའི་རླུང་ཡོད་པ་སྟེ། ང་ཚོས་བཙོག་པ་ནང་དུ་ཉར་བའམ་ཕྱིར་འདོན་པ། དེ་བཞིན་ཟླ་མཚན་སྐབས་དང་འཁྲིག་སྦྱོར་གྱི་ཚོར་བ་མཐར་ཐུག་སྐབས། ལུས་སྨད་ནས་ནུས་པ་ནང་དུ་ཡོང་བ་དང་ཕྱི་རུ་རྒྱུ་བཞིན་ཡོད། ནུས་པའི་རྣམ་པ་གཅིག་ནི་ལུས་པོའི་ནང་གི་ཁྲག་གི་འཁོར་སྐྱོད་དང་ཁྲག་ཤེད་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད། ང་ཚོ་ལ་ད་དུང་གཡོ་འགུལ་དང་འབྲེལ་བའི་ལུས་ཀྱི་ནུས་པ་དངོས་ཀྱང་ཡོད་པ་དང་། སྙིང་དང་འབྲེལ་བའི་ནུས་པའི་རིགས་སྣ་ཚོགས་པ་ཡོད། 

མཁྲིས་པ་ནི་མཆིན་པ་ལས་བྱུང་བའི་མཁྲིས་པ་ལྟ་བུ་ཟས་འཇུ་བྱེད་ཀྱི་རྣམ་པ་འགའ་ཞིག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད། དེས་ཚོན་མདངས་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་རྫས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་དང་འབྲེལ་ཞིང་། ང་ཚོ་ཉི་མས་འཚིག་པའི་སྐབས་དང་། ཁྲག་རིལ་དམར་པོ། ཁྲག་དམར་ཕྲ་ཕུང་། དེ་བཞིན་མིག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རྣམས་རེད། 

བད་ཀན་ནི་ང་ཚོའི་ལུས་པོ་ནང་གི་བེ་སྣབས་དང་སྨེན་ཁུའི་མ་ལག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད། འདི་ནི་གྲང་བ་དང་སྣ་སྦུབས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད། དེ་ག་ནང་བཞིན་ལུས་ཚིགས་ཀྱི་གཡོ་འགུལ་ཆེད་གཤེར་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། ནུབ་ཕྱོགས་སྨན་གྱི་ཐ་སྙད་ཐུན་མོང་མིན་པ་དེ་གང་ཡིན་ངེས་བརྟན་ཞིག་འདིར་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་མི་འདུག །དེ་ལ་ཕལ་ཆེར་ཟུངས་ཆུའམ་བད་ཀན་འབྱོར་བྱེད་ (synovial fluids) ཅེས་ཟེར་གྱི་ཡོད་སྙམ། དཔེར་ན། གྲུབ་བུའམ་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་རིགས་དེ་དག་ནི་བད་ཀན་གྱི་ནད་ཡིན་པ་རེད། ཟས་འཇུ་བའི་གནས་སྟངས་དེ་ནི་མགོ་རྙོག་ཅན་གྱི་རྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་དེའི་ནང་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་གྱི་རྣམ་པ་འགའ་ཞིག་རིམ་པ་མི་འདྲ་བ་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོད། དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ཧ་ཅང་མགོ་རྙོག་ཅན་གྱི་མ་ལག་རྣམས་རེད། ངས་ཞུས་པ་ལྟར་ཉེས་པ་གསུམ་པོ་རེ་རེའི་སྡེ་ཚན་ལྔ་པོ་དེ་དག་ཉེས་པ་གཅིག་གི་ནང་རན་འཚམས་ཇི་ལྟར་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ལྟ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་ལས་སླ་པོ་ཞིག་མེད། 

ནད་རྣམས་ནི་ཉེས་པ་གསུམ་པོ་དེ་དག་དོ་མི་མཉམ་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་དེ་དག་ལས་གཅིག་ནི་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའམ་ཡང་ན་ཧ་ཅང་ཞན་པོ་གང་རུང་ཡོད་པའི་དོན་ཡིན་ཆོག །ནད་སྟབས་བདེའི་རིགས་ཡོང་ཆོག་ལ་དུས་གཅིག་ལ་ནད་ཀྱི་མ་ལག་འགའ་ཞིག་ཀྱང་ཡོང་ཆོག །བོད་སྨན་ནི་ཆ་ཚང་བའི་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་ལུས་ཀྱི་མ་ལག་ཆ་ཚང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པ་སོང་ཙང་། ལུས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བཅོས་ཀྱི་ཡོད། 

ནད་རྣམས་དབྱེ་བ་འབྱེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཡོད། སྐབས་འགར་ཁྲག་ནི་མ་ལག་བཞི་པར་བརྩི་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་དེའི་ནང་ལུས་ཀྱི་ཤ་གནད་རྣམས་འཚུད་ཀྱི་ཡོད། དབྱེ་བའི་ནང་དུ་ང་ཚོས་མཁྲིས་པ་དང་། ཁྲག །དྲོད་ཀྱི་མ་ལག་གི་ནད་ཅེས་བྱ་བའི་སྡེ་ཚན་གཅིག་དང་། སྡེ་ཚན་གཞན་དེ་རླུང་དང་བད་ཀན་གྲང་བ་བཅས་སུ་དབྱེ་ཆོག །བོད་མི་ཚོས་ནམ་རྒྱུན་ནད་བརྟག་པའི་སྐབས། ཚ་གྲང་གི་ནད་གང་རུང་ལ་གཞིགས་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཚ་བ་དང་གྲང་བའི་དོན་ངོ་མ་གང་ཡིན་ཏག་ཏག་ཅིག་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད། དེ་ནི་དྲོད་ཚད་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་གསལ་པོ་རེད། 

སྤྱིར་བཏང་ནད་ན་ཚ་ནི་ཟས་ཀྱི་ཚོད་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་ཆོག་པ་སྟེ། དཔེར་ན། རང་ཉིད་ལ་འཕྲོད་པོ་མེད་པའམ་ཡང་ན་ཧ་ཅང་ཚིལ་ཞག་ཆེ་བའི་ཟས་རིགས་བཟའ་བ་ལྟ་བུ་རེད། དེ་དག་ནི་ང་ཚོ་ཕྱི་ལོགས་སུ་གྲང་ངར་ཆེ་སར་གྱོན་གོས་དྲོ་པོ་མེད་པར་འགྲོ་བ་ལྟ་བུ་སོ་སོའི་སྤྱོད་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་ན་སྲིད་པ་རེད། ཡང་ས་གྲང་མོའི་སྒང་ལ་སྡོད་པའམ་ཡང་ན་རྡོ་གྲང་མོ་དང་རློན་པའི་སྒང་ལ་སྡོད་པ་ལྟ་བུ་ནི་མཁལ་མའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་ངེས་རེད། ནད་ན་ཚའི་རིགས་ནི་སྲོག་ཆགས་ཆུང་ཆུང་རིགས་དང་། ནད་འབུ་ཕྲ་མོའམ་སྐྱེ་དངོས་ཕྲ་རབ་ལས་འབྱུང་སྲིད་པ་རེད། འདི་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨན་ནས་གང་བཤད་པ་དང་གཅིག་མཚུངས་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་སྨན་ནས་འདི་ལས་འདས་པ་གང་ཤོད་ཀྱི་ཡོད་ཅེ་ན། ང་ཚོས་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྣམས་ལ་དེ་ལས་གཏིང་ཟབ་པའི་སྒོ་ནས་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་ཆོག་པ་དེ་རེད། དེ་ནི་ང་ཚོའི་བསམ་བློ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་བོད་སྨན་ལ་ཕལ་ཆེར་ལྟ་ཕྱོགས་དོ་དབྱིངས་ཆེ་ཤོས་དང་ཕན་ཐོགས་ཆེ་ཤོས་ནི། ང་ཚོའི་ལུས་ཀྱི་འདུ་བ་མི་སྙོམ་པ་དེའི་གཞི་རྐང་རྨང་གཞིར་གྱུར་བའི་རྒྱུ་ནི་སེམས་ཚོར་དང་སེམས་འཁྲུགས་པའམ་དོ་མི་མཉམ་པའི་བསམ་ཚུལ་ཡིན་པ་དེ་རེད་སྙམ། 

གལ་ཏེ་ང་ཚོ་ནད་ལས་ཡོངས་སུ་ཐར་འདོད་ཡོད་ན། ང་ཚོ་རིམ་པ་ཆ་ཚང་ནས་དོ་མཉམ་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་སེམས་ཚོར་དང་སེམས་ཀྱི་རིམ་པའི་ཐོག་ནས་དོ་མཉམ་པ་ཞིག་དགོས། དེ་ལ་ཉོན་མོངས་ཀྱི་རིགས་གཙོ་བོ་གསུམ་ཡོད་དེ། དང་པོ་ནི་འདོད་པའམ་འདོད་ཆགས་དེ་རེད། འདི་ནི་ང་རང་ལ་འདི་དགོས་ཀྱི་འདུག །གལ་ཏེ་ང་རང་ལ་མ་རག་ན། ང་རང་སྨྱོ་འཚུབ་ཅན་ཆགས་ཀྱི་རེད་ཅེས་དབང་རྩ་འཁྲུགས་པའི་འདོད་པ་དེ་རེད། གཉིས་པ་ནི་ཁོང་ཁྲོ་བའམ་ཞེ་སྡང་རེད། གསུམ་པ་ནི་བྱིས་བློ་གཏི་མུག་པ་དེ་རེད། དེ་དག་ནི་ཉེས་པ་གསུམ་གྱི་ནད་དང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་ནས་ཡོད། འདོད་ཆགས་ལས་རླུང་ནད་འབྱུང་བ་དང་། ཁོང་ཁྲོ་ལས་མཁྲིས་ནད་འབྱུང་བ། གཏི་མུག་ལས་བད་ཀན་གྱི་ནད་འབྱུང་གི་ཡོད། འདི་ནི་ཧ་ཅང་དོ་སྣང་བྱ་འོས་པ་ཞིག་ཡོད། ང་ཚོས་འདིའི་སྐོར་ལ་ཅུང་ཟད་ཞིབ་པར་ལྟ་རྒྱུ་ཡིན། 

རླུང་ནད་རྣམས་ནི་ནམ་རྒྱུན་ཧ་ཅང་ཚ་གི་ཚི་གེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེས་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད། དེ་དག་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་པོ་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོད། ང་ཚོའི་བྲང་ཁོག་ལ་ཧ་ཅང་དམ་ཆེ་བའི་ཚོར་བ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད། ང་ཚོས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་པའི་སྡུག་གིས་མནར་བའི་སེམས་དེ་མྱོང་བ་དང་ཧ་ཅང་ཡིད་ཞུམ་འགྲོ་གི་ཡོད། དེ་དག་ནི་འདོད་ཆགས་དང་འབྲེལ་བའི་འཆར་ཅན་གྱི་རླུང་ནད་རྣམས་རེད། དཔེ་ཆ་བཞག་ན། གལ་ཏེ་ང་ཚོ་དངུལ་ཧ་ཅང་མང་པོ་གསོག་རྒྱུར་འདོད་ཅིང་ཆགས་ནས་ཡོད་ན། ང་ཚོས་ལས་ཀ་རྐྱང་རྐྱང་བྱེད་པ་དང་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བ། དེ་བཞིན་རྟག་ཏུ་ཚ་གི་ཚི་གེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། གལ་ཏེ་ང་ཚོ་མི་ཞིག་ལ་ཧ་ཅང་ཆགས་ནས་མི་དེ་ཤི་བའམ་ཡང་ན་མི་དེས་ཁྱེད་དང་བྲལ་ནས་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན། ང་ཚོར་སྡུག་གིས་མནར་བའི་སེམས་ཀྱི་ནད་རྟགས་ཆ་ཚང་ཡོང་གི་རེད། ཡང་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྒོམ་ནོར་ནས་རྒྱག་པ་དང་རང་གིས་རང་ལ་ཨུ་ཚུགས་དང་དཀའ་སྤྱད་སྡུག་རུས་ཆེན་པོ་བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རླུང་ནད་ཡོང་གི་ཡོད། ང་ཚོས་གནད་དོན་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ཧ་ཅང་ཨུ་ཚུགས་དང་སྡུག་རུས་ཐལ་དྲགས་ན། དེས་ང་ཚོའི་ལུས་པོའི་ནང་གི་ནུས་པ་ལ་གནོན་བཙིར་བྱས་ནས་བྲང་ཁོག་ནང་ལ་དངངས་འཚབ་དང་། ཚ་གི་ཚི་གེ། འཁྲུལ་སྨྱོ་ཅན་སོགས་ཆགས་པའི་རྒྱུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ནང་ཁྲོལ་མི་བདེ་པའམ་ཕོ་བའི་ནད་རྣམས་ཀྱང་རླུང་ནད་ཡིན་པ་རེད། དཀའ་ངལ་དེ་དག་གི་རྨང་གཞིར་གྱུར་བའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནི་ཆགས་ཞེན་དང་འདོད་པ་ཤུགས་ཆེ་དྲགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན། 

མཁྲིས་ནད་ནི་ཁོང་ཁྲོ་བ་ལས་འབྱུང་གི་ཡོད། རྨ་འབྲུམ་ལྟ་བུ་ནི་གྲོད་ཁོག་ནང་མཁྲིས་པ་མང་དྲགས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ཧ་ཅང་ཁོང་ཁྲོ་བ་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོད། ང་ཚོ་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་པའི་སྐབས་སུ་གདོང་པ་དམར་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། མཁྲིས་པས་ཚོན་མདངས་འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་རྫས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོ་མཁྲིས་པ་ན་བའི་སྐབས་སེར་པོར་འགྱུར་བ་དང་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་དུས་དམར་པོར་འགྱུར་གྱི་ཡོད། དེར་མ་ཟད། མཁྲིས་པའི་མགོ་ནད་ཀྱི་རིགས་ཡོད་པ་དང་དེ་དག་ཀྱང་ཁོང་ཁྲོ་ལས་འབྱུང་གི་ཡོད། དཔེར་ན། མིག་ཚ་བ་དང་མགོ་ཚ་པོ་ཆགས་པ་ལྟ་བུ་རེད། 

བད་ཀན་ནི་བྱིས་བློ་དང་གཏི་མུག་དང་འབྲེལ་བ་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་ཨུ་ཚུགས་དང་བཅས་རང་གི་བསམ་བློར་འཛིན་པ་དང་གཞན་སུ་ལའང་ཉན་འདོད་མེད་པ་རེད། ཡང་ན་ང་ཚོའི་སེམས་འདི་མི་ཁ་ཅིག་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་གི་མེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ང་ཚོས་དེ་དག་དང་མཉམ་དུ་འབྲེལ་བ་བྱེད་འདོད་མེད། ང་ཚོའི་སེམས་ཀྱིས་གཞན་དག་ལ་བསམ་བློ་མི་གཏོང་བ་ནང་བཞིན་ང་ཚོའི་སྣ་སྦུབས་བཀག་ནས་བཞག་གི་ཡོད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོར་ཡ་མའི་ནད་ན་བའམ་ཡང་ན་བྲང་ཁོག་ལ་དཀའ་ངལ་ཕྲད་ནས་གློ་བའི་གཉན་ཚད་དང་དབུགས་མི་བདེ་བའི་ནད་འབྱུང་གི་ཡོད། ཡང་མིན་ན་གྲུམ་བུའམ་ཏྲེམ་ནད་ལ་བརྟེན་ནས་ལུས་པོ་དམ་པོ་དང་མཁྲེགས་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། ལུས་པོས་སེམས་ཀྱི་སྟབས་བསྟུན་མི་བདེའི་རང་བཞིན་དེ་མཚོན་པར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། 

དེ་ནི་ཏག་ཏག་འཕྱུགས་མེད་ཅིག་མིན་ནའང་། ང་ཚོས་ནད་རིགས་གཞན་དག་ལ་གཞིགས་ནས་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་འདི་རིགས་ལའང་འཇུག་ཆོག །དེ་ཡང་ནམ་རྒྱུན་ཡང་སེ་འབྲས་ནད་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོས་མི་རྣམས་ལ་རང་གིས་རང་ལ་ཧ་ཅང་གནོད་པའི་བློའི་ཁྱེར་སོ་ཡོད་པ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ངའི་ཨ་ནེ་གྲོངས་པའི་རྗེས་སུ་ངའི་ཨ་ཞང་མུ་མཐུད་ནས་འཚོ་གནས་བྱ་རྒྱུར་འདོད་པ་མི་འདུག །ཁོང་གི་མི་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་དེ་རང་གིས་རང་ལ་གནོད་པ་ཞིག་ཆགས་འགོ་བཙུགས་པ་དང་དེ་ནས་མ་འགོར་བར་ཁོང་ལ་འབྲས་ནད་བྱུང་བ་རེད། དེའི་ནང་ཁོང་གི་ལུས་པོ་རང་ངོས་ནས་གཏོར་བཤིག་བཏང་ཡོད། དེ་ལྟར་ཁོང་ལོ་གཅིག་གི་ནང་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་རེད། ཁོང་གི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་དེ་འབྲས་ནད་ཀྱིས་རྐྱེན་པའི་རང་གིས་རང་ལ་གནོད་པ་དེས་མཚོན་པར་བྱས་ཡོད་ཅེས་བསམ་ཆོག །འདི་ནི་འབྲས་ནད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཚང་མ་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ངེས་མ་རེད། ཡིན་ནའང་འདིས་ང་ཚོར་དོ་སྣང་བྱ་འོས་པའི་བསམ་བློ་གཏོང་གཞི་ཞིག་སྦྱིན་གྱི་ཡོད། 

གཉན་ནད་རེག་དུག་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ལུས་པོར་རེག་དུག་ནད་དེ་མེད་པར་བཟོ་བའི་ནུས་པ་གང་ཡང་མེད་པ་རེད། རེག་དུག་ནད་པ་འགའ་ཞིག་གིས་བཟི་སྨན་རིགས་སམ་ཡང་ན་ཕོ་མོ་ཅི་དགར་སྡེབ་པའི་འཁྲིག་སྤྱོད་ལང་དུ་ཤོར་བ་དེ་མེད་པར་བཟོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ཁོང་ཚོས་སོ་སོའི་འདོད་པའི་ཁ་གཏད་དུ་སྟངས་འཛིན་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་ནང་བཞིན་ལུས་པོས་ཀྱང་རང་གིས་རང་སྲུང་ཐུབ་ཀྱི་མེད། འདི་ནི་སྨན་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱི་བེད་སྤྱོད་ལས་ལོགས་སུ་བོད་སྨན་གྱི་ཁྱད་རྣམ་ངར་དང་སྟོབས་སྐྱེད་ཆེ་ཤོས་སུ་ངས་མཐོང་སོང་། 

དང་ཚོས་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་ལུགས་དངོས་ཀྱི་སྐོར་ཤོད་རྒྱུ་ཡིན། ནད་ངོ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པར། འདྲི་བ་དང་། མིག་ཤེས་ཀྱི་བརྟག་པ། རྩ་བརྟག་པ་བཅས་ཡོད། བོད་མི་ཚོས་ནད་པར་ག་རེ་འགྲིག་མ་སོང་ཞེས་འདྲི་རྒྱུར་དེ་ཙམ་གྱི་ནན་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་མེད། ནན་བརྗོད་བྱེད་ས་ཆེ་བ་ནི་བརྟག་ཐབས་གཉིས་པ་དེ་གཉིས་རེད། མིག་ཤེས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱད་ནང་ལྕེ་དེ་འཚུད་ཀྱི་ཡོད་ནའང་། གཙོ་བོ་ནི་དྲི་ཆུ་ལ་བརྟག་པ་དེ་རེད། སྨན་པས་ཞོགས་པའི་དྲི་ཆུ་དང་པོ་ལ་བརྟག་གི་ཡོད། དྲི་ཆུ་དེའང་སྨན་པའི་མདུན་དུ་སྣོད་གཙང་ལ་དཀར་བ་ཞིག་གི་ནང་ཁྱེར་ནས་འགྲོ་དགོས་ཤིང་། སྨན་པས་དེ་དབྱུག་པ་ཞིག་གིས་དཀྲུག་གི་རེད། སྨན་པས་བརྟག་ཐབས་སྣ་ཚོགས་པའི་སྒོ་ནས་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་ཀྱི་རེད། ཐོག་མར་དྲི་ཆུའི་མདོག་ལ་ལྟ་བ་དང་། དེ་ནས་དྲི་ཆུ་དཀྲུག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ལྦུ་བའི་རིགས་ལ་ལྟ་བ། ལྦུ་བ་ཆེ་ལོད་ལ་ལྟ་བ། ལྦུ་བ་དེ་དག་དུས་ཡུན་ཇི་ཙམ་གནས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཅས་ལ་ལྟ་གི་ཡོད། ལྦུ་བ་སོ་སོར་གྲམ་པའི་སྐབས། ཇི་ལྟར་གྲམ་པའི་ཚུལ་དང་སྣུམ་ཞག་ཅན་ཡོད་མེད་བཅས་བརྟག་གི་ཡོད། དེ་བཞིན་དྲི་ཆུ་དེ་སྲབ་པོ་རེད་དམ་མཐུག་པོ་རེད། དྲི་ཆུ་ལ་སྙིགས་པ་ཡོད་དམ་མེད། དེའི་དྲི་ལའང་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་རེད། གལ་ཏེ་དྲི་ཆུ་དེ་ཞོགས་པ་ལམ་སེང་རག་ན། སྨན་པས་དྲི་ཆུ་གྲང་མོ་ཆགས་པ་དང་བསྟུན་ནས་དེའི་མདོག་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བ་འགྲོ་བའི་ཐད་ལའང་བརྟག་ཆོག །དེ་ལྟར་འགྱུར་ལྡོག་ཅན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་ངོར་ཧ་ཅང་གནད་དུ་འཁེལ་བའི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཐུབ། 

དྲི་ཆུ་བརྟག་པ་ནི་དོན་ངོ་མར་བརྟག་པའི་ལུགས་ཧ་ཅང་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྩ་བརྟག་པའི་སྐབས་ལྟར། སྨན་པས་ནད་པ་དེའི་ལོ་དང་། ཕོ་མོ་གང་ཡིན་པ། ལོའི་དུས་ཚོད་བཅས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དྲི་ཆུ་བརྟག་པའི་སྐབས། དྲི་ཆུ་དེ་ག་ཚོད་ཀྱི་རྙིང་པ་ཡིན་མིན་དེའང་བསམ་ཞིབ་བྱེད་དགོས། དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྨན་པས་དྲི་ཆུ་དེ་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གམ་གཉིས་ཀྱི་རྙིང་པ་ཡིན་པ་གཞིར་བཞག་ཐོག་བརྟག་དཔྱད་བྱ་རྒྱུའི་སྐབས་ཤིག་སྦྱིན་གྱི་ཡོད། དེ་ནི་བོད་ནང་ཕན་ཐོགས་ཅན་ཞིག་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ནང་མི་ཞིག་གིས་དྲི་ཆུའི་དཔེ་དེ་སྨན་པ་ཡོད་སར་འཕྲོད་པར་བྱེད་པར། གཡག་གི་སྒང་ལ་ཁྱེར་ནས་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གམ་གཉིས་ཙམ་རིང་འགོར་སྲིད་པ་རེད། དེང་གི་དུས་སུ་ང་ཚོས་དྲི་ཆུའི་དཔེ་དེ་གནམ་སྦྲག་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་གར་ལ་གཏོང་དགོས་ཐུག་སྲིད་པ་ལྟ་བུ་རེད། 

རྩ་དེའང་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བརྟག་ཐབས་འདིའང་ཧ་ཅང་མགོ་རྙོག་ཚ་པོ་ཡོད། སྨན་པས་རྩ་དེ་མཁྲིག་མའི་སྟེང་ལ་བརྟག་གི་ཡོད། དེ་ཡང་མཐེ་བོང་གྱི་ཏོག་ཙམ་ཐོད་ན་མཛུབ་མོ་གསུམ་གྱིས་བརྟག་གི་ཡོད། མཛུབ་མོ་རེ་རེ་བཞིན་དུ་སྨན་པས་ཤུགས་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་མར་གནོན་གྱི་རེད། ཕྱོགས་སྟོན་མཛུབ་མོས་རྩའི་ངོས་ཙམ་དེ་ཚོར་གྱི་ཡོད། མཛུབ་མོ་དཀྱིལ་དེས་ཅུང་ཟད་ཤུགས་ཆེ་བ་མནན་པ་དང་སྲིན་མཛུབ་ཀྱིས་ག་ཚོད་གཏིང་ཟབ་ཟབ་གནན་གྱི་ཡོད། མཛུབ་མོ་རེ་རེ་ཅུང་ཟད་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་གཞན་དུ་སྒྲིལ་གནོན་བྱེད་ཀྱི་རེད། འདི་ནི་མཁྲིག་མ་གཉིས་ཀར་བརྟག་གི་ཡོད། དེ་ལྟར་མཛུབ་མོའི་ཟུར་རེ་རེས་ལུས་པོ་ནང་གི་དབང་པོའི་རྟེན་མི་འདྲ་བ་ཞིག་བརྟག་གི་ཡོད། 

རྩའི་མྱུར་ཚད་དེ་བཞིན་སྨན་པའི་དབུགས་ལ་མཚུངས་བསྡུར་གྱིས་ཚད་འཇལ་གྱི་ཡོད། གནའ་བོའི་བོད་ལ་ལག་འདོགས་ཆུ་ཚོད་མེད་པ་སོང་ཙང་། སྨན་པས་དབུགས་གྲངས་བཅུ་བརྗོད་པའི་སྒོ་ནས་རྩ་འཕར་གྱི་གྲངས་བརྩི་སྲོལ་ཡོད། དེའི་སྟེང་ལ་སྨན་པས་རྩ་མར་གནན་པའི་སྐབས་སུ་གང་འབྱུང་གི་ཡོད་པའི་ཐད་ལ་བརྟག་གི་ཡོད། དཔེར་ན། མར་གནན་པའི་སྐབས་ཡལ་འགྲོ་གི་ཡོད་དམ། དེ་ཡར་ཤུགས་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་འཕར་གྱི་ཡོད་དམ། སྨན་པས་རང་གི་མཛུབ་མོ་གསུམ་བརྒྱུད་དེ་ཇི་ལྟར་རྒྱུ་བ་དེ་ཚོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་རྩ་དེ་འཕར་རྩའམ་ཁྲག་རྩའི་ནང་བགྲོད་པའི་ཚུལ་ལ་བརྟག་གི་ཡོད། དེ་བཞིན་རྩའི་དབྱིབས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་སྒྲེ་ལོག་ཐེབ་ཀྱི་ཡོད་དམ། དེ་རྩེ་རྣོན་པོ་ཡོད་དམ། ཟུར་གཅིག་ནས་གཅིག་ལ་གཅུ་སྒྲིམ་ཐེབ་ཡོད་དམ། གདམ་ཀ་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། འདི་ལ་སྨན་པ་ཚོར་ཧ་ཅང་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་མཛུབ་མོ་ཡོད་དགོས་པ་གསལ་པོ་རེད། རྒྱ་གར་ཧིནྡུའི་ཆོས་ལུགས་ནས་བྱུང་བའི་ཚེའི་རིག་བྱེད་ཀྱི་ལུགས་སུ་རྩ་བརྟག་ཐབས་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ལུགས་སུའང་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ལུགས་སོ་སོའི་རྩ་བརྟག་ཐབས་མི་འདྲ་བ་རེད། དྲི་ཆུ་བརྟག་ཐབས་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ནང་ལུགས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཏུ་སྣང་། 

དེ་དག་སྣ་ཚོགས་པར་བརྟག་པའི་སྒོ་ནས་སྨན་པ་ཞིག་གཞི་ནས་ནད་གཞི་བརྟག་ཐབས་ཤིག་ལ་བསླེབ་ཐུབ། དེ་ནས་ང་ཚོར་སྨན་བཅོས་སམ་གསོ་ཐབས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། བཅོས་ཐབས་ལ་མཚོན་ན། ཟས་ལ་སྟངས་འཛིན་དང་བཅས་ཚད་གཞི་བཟོ་བ་དང་། སྤྱོད་ལམ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པ། སྨན་བསྟེན་པ་བཅས་ཟས་སྤྱོད་སྨན་གསུམ་ཡང་དག་པར་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཡང་བཅོས་ཐབས་གཞན་དག་ཀྱང་མང་པོ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། སྐམ་ཁབ་དང་མེ་བཙའ་ལྟ་བུ་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་འཚིག་པ་དེ་རེད། 

ཟས།

གལ་ཏེ་ང་ཚོར་རླུང་ནད་ཡོད་ན། ཟས་ཀྱི་རིགས་འགའ་ཞིག་ནི་ཧ་ཅང་གནོད་གཞི་ཅན་ཡིན། དཔེར་ན། འཚིག་ཇའི་ནང་ཡོད་པའི་ངར་རྫས་ལྟ་བུས་རླུང་ནད་ཉེན་ཚབས་ཆེ་རུ་གཏོང་གི་རེད། ང་ཚོ་ཧ་ཅང་དངངས་འཚབ་ཅན་ཆགས་པ་དང་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་རུ་གཏོང་གི་ཡོད། སྲན་མའམ་དཱལ་གྱི་རིགས་རྒྱ་སྲན་ལྟ་བུས་རླུང་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། གྲོད་པ་སྦོས་པ་དང་རྟུག་དྲི་གཏོང་བ་ལྟ་བུ་ནི་དེའི་རྟགས་ཤིག་རེད། མཁྲིས་ནད་ཀྱི་ཆེད་དུ་སྒོ་ང་དང་། ཚིལ་ཞག་ཅན་དང་བརྔོས་ཟས་རིགས་ནི་ཧ་ཅང་གནོད་གཞི་ཅན་ཡིན་པ་རེད། བད་ཀན་གྱི་ནད་ལ་ང་ཚོས་འོ་མའི་ཐོན་རྫས་རིགས་དང་འབྲས་བཅས་སྤོང་དགོས། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་དག་གིས་བེ་སྣབས་ཧ་ཅང་མང་པོ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོས་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་སུའང་དོ་སྣང་ཡོང་གི་ཡོད། ནད་རིགས་དེ་དག་ལ་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཡོད་སྲིད་པའི་ཟས་རིགས་གཞན་ནི། དཔེར་ན། ཆུ་ཚན་འཐུང་བ་ནི་བད་ཀན་ལ་ཧ་ཅང་ཕན་པོ་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེས་བེ་སྣབས་བཀྲུས་ནས་གཙང་སེལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། 

སྤྱོད་ལམ་སྒྱུར་བཅོས།

སྤྱོད་ལམ་སྒྱུར་བཅོས་གཏོང་བར་མཚོན་ན། གལ་ཏེ་ང་ཚོར་རླུང་ནད་ཡོད་ན། དྲོ་པོ་སྡོད་རྒྱུ་དང་བྱམས་བརྩེ་དང་ལྡན་པའི་གྲོགས་པོ་རྣམས་དང་མཉམ་དུ་གནས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། གད་མོ་ཤོར་རྒྱུ་དེ་རླུང་ནད་ལ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཞིག་རེད། གལ་ཏེ་ང་ཚོ་ཧ་ཅང་བློ་ཕམ་པོ་དང་དངངས་འཚབ་ཀྱི་ནང་ཡོད་ན། གད་མོ་དགོད་པས་དེ་ལས་གྲོལ་བར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོགས་རྒྱང་རིང་གི་སྐྱིད་ཉམས་ལྡན་པའི་འཆར་སྣང་ལ་ལྟ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་ཕན་པོ་ཡོད། གཞན་ཡང་ང་ཚོས་ནམ་རྒྱུན་རླུང་འཁོར་གྱི་མདུན་དུ་ལངས་ནས་སྡོད་པའམ་ཡང་ན་ཕྱི་ལོགས་ཀྱི་རླུང་ཤུགས་ཆེན་པོའི་ནང་སྡོད་པ་ལྟ་བུ་སྤོང་ཆོག །མི་རྣམས་ལ་ནམ་རྒྱུན་ཡང་སེ་རྩྭ་འབྲེག་འཕྲུལ་འཁོར་དང་གྲང་གློག་གམ་རླུང་སྙོམ་གྱི་རིགས་ལྟ་བུ་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕྲུལ་ཆས་ལས་སྐད་ཅོར་འབྱུང་བ་དེས་དངངས་འཚབ་ཆེ་རུ་བཟོ་གི་ཡོད། མཁྲིས་ནད་ལ་བསིལ་བར་གནས་པ་དང་ཉི་མ་ལྡེ་རྒྱུ་སྤངས་ན་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད། བད་ཀན་གྱི་ནད་ལ་མཚོན་ན་ལུས་རྩལ་རྩེ་བ་དང་དྲོ་པོ་སྡོད་པ་བཅས་ཧ་ཅང་ཕན་པོ་ཡོད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་ལུས་པོའི་ཚིགས་ལ་མཉེན་ཆ་ཞིག་སྦྱིན་པ་དང་བེ་སྣབས་གཙང་མ་བཟོ་བར་ཕན་གྱི་ཡོད། 

སྨན།

སྨན་བསྟེན་རྒྱུ་དེ་ནི་བོད་སྨན་ནང་བཅོས་ཐབས་གཙོ་བོ་དེ་རེད། སྨན་རྣམས་ནི་གཙོ་བོ་སྨན་རྩ་ལས་གྲུབ་པ་དང་དེ་ལས་གཞན་པའི་རིན་ཆེན་གཏེར་གྱི་རྫས་སྣ་ཚོགས་པའང་འཚུད་ཡོད། སྨན་རེ་རེ་ལ་རྫས་མི་འདྲ་བ་ལྔ་བཅུའམ་དེ་ལས་མང་བ་མཉམ་བསྲེ་བྱས་ཡོད། དེ་དག་ཀྱང་ནམ་རྒྱུན་མཉམ་བསྲེ་བྱས་ཏེ་ཕྱེ་མར་འཐག་ནས་རིལ་བུའི་གཟུགས་སུ་བསྐྲུན་ཡོད། རིལ་བུ་དེ་དག་ཆུ་ཚན་དང་མཉམ་དུ་སོས་མུར་ལྡད་གཏོང་དགོས་ཀྱི་ཡོད། གལ་ཏེ་ང་ཚོས་མ་ལྡད་པར་ཁྱུར་མིད་བཏང་ན། དེ་དག་ཕལ་ཆེར་མ་བཞུ་བར་གྲོད་པའི་ནང་འགྲོ་གི་ཡོད། རིལ་བུ་དེ་དག་ནི་ཧ་ཅང་མཁྲེགས་པོ་ཡོད། བོད་མི་ཚོར་སོ་ཧ་ཅང་མཁྲེགས་པོ་ཡོད། གལ་ཏེ་ང་ཚོས་ལྡད་རྒྱུ་ཁག་པོ་མཐོང་ན། ང་ཚོས་དེ་དག་ལས་རས་ལྟ་བུ་ཞིག་གི་ནང་ཐུབ་རྒྱག་ནས་ཐོ་བས་དུམ་བུར་བཅག་ནས་ཞིབ་ཞིབ་བཟོ་ཆོག

སྨན་ནི་ནམ་རྒྱུན་སྔ་དགོང་ཞལ་ལག་གི་ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་ཀའི་རྗེས་སམ་སྔོན་ལ་བཟའ་དགོས་པ་དང་། བོད་མི་ཚོར་གུང་ཚིགས་དུས་ཚོད་ནི་ཉིན་གུང་ལ་ཡིན་པ་སོང་ཙང་། སྐབས་སྐབས་སུ་རིལ་བུ་བཞི་པ་ཞིག་ཕྱེད་ཡོལ་ཆུ་ཚོད་བཞི་པ་ཡས་མས་ལ་བཟའ་དགོས་པའི་སྨན་ཡིག་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། འདི་ག་མེཀྶི་ཀོ་དང་དེ་མིན་གྱི་ལེ་ཊིན་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་གི་ནང་། གལ་ཏེ་ཁྱེད་ལ་སྨན་མི་འདྲ་བ་བཞིའི་སྨན་ཡིག་སྤྲད་ཡོད་ན། གུང་ཚིགས་ཞེས་བཀོད་པ་དང་གུང་ཚིགས་རྗེས་ཀྱི་ཆུ་ཚོད་བཞི་པ་ཞེས་བཀོད་པ་དེ་བཟའ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། 

བོད་སྨན་གྱི་ཁེ་ཕན་ཆེན་པོ་ཞིག་ནི་དམིགས་བསལ་དེ་འདྲ་དེ་འདྲ་མ་གཏོགས་གཞན་བོད་སྨན་ལ་ཞོར་གནོད་ཕལ་ཆེར་མེད་པ་རེད། གང་ལྟར་ཡང་། དེ་ནི་ཏོག་ཙམ་མཐུན་བཅོས་གསོ་རིག་ (homeopathic medicine) གི་སྨན་དང་འདྲ་པོ་ཡོད། དེ་ཡང་ཕྲ་བའི་ཐུན་ཚད་ཀྱི་དོན་མིན་པར། དེ་ནི་སྨན་གྱིས་ཐོག་མར་ནད་མཉམ་དུ་བསྡུ་བ་དང་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ནུས་པ་སྙིང་པོར་བསྡུས་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནས་ནད་དེ་རྩ་མེད་གཏོང་གི་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་སྟངས་མང་པོའི་ནང་རྟག་ཏུ་མིན་ནའང་། ནད་ཐོག་མར་ཏོག་ཙམ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་གི་ཡོད། དེ་ནི་སྨན་གྱིས་ནད་དེ་མཉམ་སྡེབ་བྱས་ནས་དེ་དག་མེད་པ་བཟོ་བའི་རྟགས་ཙམ་ཞིག་རེད། དེ་ལ་རང་ཉིད་བཟོད་སྒོམ་དང་བཅས་ཐོག་མའི་རིམ་པ་དེ་བརྒྱུད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། 

སྨན་བཟའ་བའི་སྐབས་སུ་ང་ཚོས་སྨན་དེ་སོས་མུར་ལྡད་གཏོང་དགོས་པ་ནི་ཡང་དག་པར་འཇུ་བ་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་མིན་པར་ང་ཚོས་དེའི་རོ་མྱོང་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུའང་གལ་ཆེན་ཡིན། སྨན་གྱི་རོ་ནི་ནམ་རྒྱུན་ཞིམ་པོ་ཞིག་མེད། རོའམ་བྲོ་བ་ནི་དེ་སྔ་རྩ་ནས་མྱངས་མྱོང་མེད་པ་ཞིག་མྱོང་ཐུབ། རོ་མྱོང་བ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེས་ཁའི་ནང་གི་གཤེར་ཁུ་འཛག་ཐོན་སྣ་ཚོགས་པ་དང་འཇུ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ལམ་ལ་བསྐུལ་རྐྱེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྨན་གྱི་ལས་ཀ་ཇི་ལྟར་བྱེད་པའི་ཆ་ཙམ་ཞིག་ནི་ལུས་ལ་སྟོབས་སྐྱེད་པའི་སྒོ་ནས་སྣ་ཚོགས་པའི་འཇུ་བྱེད་དམ་སྨིན་རྫས་ལ་སོགས་པ་ཕྱིར་འདོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྨན་གྱི་རོའམ་བྲོ་བ་མྱོང་བར་བཟོད་སྒོམ་གང་འཚམས་ཤིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། 

བོད་སྨན་གྱི་ཟས་དང་རྫས་ཆ་སྣ་ཚོགས་པ་རྣམས་ནི་རོ་དང་བསྟུན་ནས་སྡེ་ཚན་དུ་ཕྱེས་ཡོད་པ་ལས། རྒྱ་ནག་གི་འབྱུང་བ་ལྔའམ་ཡང་ན་ “ཡིན་” དང་ “ཡེན་” (yin and yang) ཞེས་པའི་སྡེ་ཚན་ལྟ་བུར་དབྱེ་བ་མིན་ལ། རྒྱ་གར་ཚེའི་རིག་བྱེད་ནང་གི་སྙིང་སྟོབས་དང་། རྡུལ། མུན་པ་བཅས་ཡོན་ཏན་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་ཀྱང་དབྱེ་བ་ཕྱེས་མེད། བོད་ཀྱི་སྨན་པ་ཚོས་དེ་དག་ནི་གཙོ་བོ་རོ་དང་རོའི་རྗེས་དང་བསྟུན་ནས་དབྱེ་བ་ཕྱེ་གི་ཡོད། རོའམ་བྲོ་བ་འགའ་ཞིག་ནི་ནད་རིགས་མི་འདྲ་བ་ལ་རན་ཞིང་འཚམས་པ་ཡོད། 

དེ་བཞིན་ཟས་དང་སྨན་རྩའི་སྤུས་ཚད་དམ་ཡོན་ཏན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་སྐོར་གྱི་ལུགས་ཤིག་ཀྱང་ཡོད། འདིར་དོ་སྣང་བྱ་འོས་པ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། ཟས་དང་སྨན་རྩའི་རིགས་སྐྱེ་ས་ནས་དེ་དག་གི་སྤུས་ཚད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། རླུང་མང་པོ་ཡོད་སའི་ས་ཆར་སྐྱེ་བའི་སྨན་རྩའི་རིགས་ལ་སྐམ་སར་སྐྱེས་པའི་སྨན་རྩ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་འགའ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད། སྨན་རྩའི་རིགས་དེ་དག་སྐྱེ་བ་ལ་གཞིགས་ན་དཀའ་ངལ་གང་འཚམས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་རང་སོ་སོའི་རང་འབྱུང་གནས་ཡུལ་དུ་སྐྱེ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། 

བསྐུ་མཉེ་དང་སྐམ་ཁབ།

བོད་སྨན་གྱི་ནང་བསྐུ་མཉེའི་སྐོར་ལ་དེ་ཙམ་གྱི་ནན་བརྗོད་བྱེད་པ་མེད། ན་ཚ་འགའ་ཞིག་ལ་སྨན་སྣུམ་སྤྱད་ནས་ཏོག་ཙམ་ཕུར་ཕུར་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ཡོད་ནའང་། དེ་ནི་གཡོ་བཀོལ་རིགས་ཀྱི་བསྐུ་མཉེ་མི་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་ཕུར་ཕུར་གཏོང་གི་ཡོད། ཉི་ཧོང་གི་རཻ་ཀི་ (Reiki) ལུགས་དང་འདྲ་བར་བོད་སྨན་གྱིས་གཟི་མདངས་ལ་གཡོ་བཀོལ་བྱེད་ཀྱི་མེད། སྐམ་ཁབ་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་སྐམ་ཁབ་ཀྱི་བཅོས་ཐབས་དང་མི་འདྲ་བ་ཡོད། གནད་དང་ལུས་ཀྱི་ནང་རླུང་རྒྱུ་བའི་རྩ་རྣམས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་དག་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་ཡོད། བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་ཁབ་ཀྱི་རིགས་རྣམས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་ཡོད། བོད་མི་ཚོས་རྫས་སྣ་ཚོགས་པ་ལས་གྲུབ་པའི་ཁབ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གསེར་ཁབ་ནི་ཡོངས་གྲགས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་རེད། ལུས་ཀྱི་དབང་རྩ་སྣ་ཚོགས་པར་ངར་ཤུགས་སློང་བའི་ཆེད་སྤྱི་བོའི་སྟེང་གི་འཇམ་པའི་ཆ་དེར་ཁབ་རྒྱག་གི་ཡོད། འདི་ནི་གཟའ་གྲིབ་བམ་གཟའ་ནད་ལྟ་བུར་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་སྲོལ་ཡོད། 

མེ་བཙའ།

མེ་བཙའ་ནི་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་མི་འདྲ་བར་དྲོད་སྐྱེད་དུ་འཇུག་པའམ་སྲེག་པའི་སྒོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་སྲོལ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་སྐམ་ཁབ་ཀྱི་བཅོས་ཐབས་དང་མཚུངས་པར་ལུས་ཀྱི་གནད་གཅིག་པར་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། ས་མཐོ་ས་དང་གྲང་སར་མེ་བཙའི་བཅོས་ཐབས་དེ་ཕན་ནུས་ཆེ་བ་ཡོད་པ་དང་། དམའ་ས་ཆ་དང་དྲོད་ཆེ་ས་ལ་སྐམ་ཁབ་དེ་ལུས་གནད་གཅིག་པ་དེར་ཕན་ནུས་ཆེ་བ་ཡོད། འོན་ཀྱང་ནད་རིགས་བྱེ་བྲག་ལ་མེ་བཙའི་བཅོས་ཐབས་འདི་ལམ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། 

འདི་ལྟ་བའི་རྣམ་གཞག་ནི་རྩ་གཙོ་བོ་ནས་རྒྱུ་བའི་ནུས་པ་ལ་འགོག་རྐྱེན་ཞིག་ཡོད་པས། ལུས་ཀྱི་གནས་དེ་དག་ཁབ་ལ་བརྟེན་ནས་མེས་སྲེག་པའམ་ངར་ཤུགས་སློང་བ་གང་རུང་གི་སྒོ་ནས་འགོག་རྐྱེན་དེ་མེད་པ་བཟོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། སྲེག་ཚུལ་དེ་ཡང་དྲོད་ཚད་རིམ་པ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་པའི་སྒོ་ནས་བྱ་ཆོག །བཅོས་ཐབས་འདིའི་ཚ་གྲང་སྙོམ་ཤོས་དེ་ནི་ཤིང་གི་ཡུ་བས་བརྒྱན་པའི་རྡོའི་རིགས་ཤིག་ལ་བརྟེན་ནས་བཅོས་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་ནི་རྡོ་དཀར་ལ་ཐིག་རིས་ནག་པོ་དང་ལྡན་པ་ཞིག་སྟེ། གཟི་ཟེར་བ་དེ་རེད། ཧ་ཅང་རིན་ཐང་ཆེ་ལ་བོད་ནང་རྙེད་པའི་རྡོ་རིགས་དམིགས་བསལ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་ཤིང་ལེབ་ཀྱི་སྟེང་དུ་ཕུར་རྡར་གྱིས་ཚ་པོ་བཟོ་དགོས་པ་དང་དེ་ནས་ལུས་ཀྱི་གནས་ངེས་ཅན་དེར་བཙུག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། འདི་ནི་ཧ་ཅང་ཕན་ནུས་ལྡན་པ་རེད། ངས་ཀྱང་ན་ཚ་འགའ་ཞིག་གི་ཆེད་དུ་དེ་ཕལ་ཆེར་ཐེངས་མ་བརྒྱ་ཙམ་བྱས་མྱོང་ཡོད། ངས་དེའི་སྐོར་ཁྱེད་རྣམས་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

ང་རང་ལ་གྲུམ་བུའམ་ཏྲེམ་ནད་ཀྱི་སྔོན་རྟགས་ཡོད་པ་དང་དཔུང་པ་དང་དཔྱི་མགོ་ལ་ཟུག་རྔུ་དྲག་པོ་ཡོད་པའི་རྡོག་རྡོག་དེ་འདྲ་ཐོན་གྱི་འདུག །སྨན་པས་ང་ལ་ཟུག་རྔུ་ཅན་གྱི་ལུས་གནས་ཆེད་སྨན་སྟེར་སོང་། དེ་ལ་བོད་པ་ཚོས་རྨེན་ཁུ་ཟེར་གྱི་འདུག །དེ་ནས་མེས་བསྲེགས་སོང་། སྨན་པས་ང་ལ་དེ་ལྟར་ཕལ་ཆེར་ལོ་གསུམ་བཞི་ཙམ་བཅོས་སོང་། སྲེག་པ་ནི་དེ་ཙམ་ཞེད་སྣང་མི་འདུག །དེ་ནི་ཧ་ཅང་གནའ་བོའི་ལུགས་ལྟ་བུར་མཐོང་ནའང་། ཐ་མག་གིས་སྲེག་པ་ལྟ་བུ་ལས་དེ་ཙམ་གྱིས་ན་ཟུག་ཆེན་པོ་མི་འདུག །ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨན་གྱི་ལྟ་ཚུལ་ཆ་ནས་ཁྱེད་ཀྱིས་དེ་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་ཇི་ལྟར་བྱེད་ངེས་ཡིན་ངས་མི་ཤེས། འོན་ཀྱང་ངས་གང་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་འགྲེལ་བརྗོད་ལྟར་བྱས་ན། ཚིགས་ཀྱི་སྟེང་ལ་ཆུ་སེར་སྐྲང་འབུར་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་ཚིགས་ཀྱི་མཐའ་རུ་ཡོད་པའི་བད་ཀན་འབྱོར་བྱེད་དམ་ཟུངས་ཆུའི་རྐྱེན་པའི་དཀའ་ངལ་ཞིག་ཡིན་ས་རེད། གང་ལྟར་ཡང་། སྨན་པས་ལུས་གནད་དེ་དག་སྲེག་པའི་སྐབས། དེའི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་ཟུག་རྔུ་དྲག་པོའི་གནོན་ཤུགས་སྐྱེད་པའི་གཤེར་གཟུགས་དེ་ཆུ་བུར་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། སྨན་པས་སྲེག་མ་ཐག་ཟུག་རྔུ་དྲག་པོ་དེ་མེད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ངའི་ལྟ་སྟངས་གཞན་ཞིག་ནི། གལ་ཏེ་ལུས་པོ་དེ་གནས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བསྲེགས་ན། དེས་བརྡ་ཞིག་གཏོང་གི་ཡོད་པ་སྟེ། ཁྲག་དམར་གྱི་ཕྲ་ཕུང་ཧ་ཅང་ཕོན་ཆེན་པོ་ཞིག་གནས་དེར་བསླེབ་པ་དང་། སྲེག་པའི་གནས་ཀྱི་ཟུར་དེར་ན་ཚ་གང་འདྲ་ཞིག་འབྱུང་བ་ཡིན་ནའང་དེ་གསོ་ཐབས་ལ་ཕན་གྱི་རེད། ངས་བཅོས་ཐབས་དེ་ནི་ཧ་ཅང་ཕན་པོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་བ་དང་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་རང་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་སོང་།

ང་རང་ན་ཚ་གཞན་ཞིག་ཡོད། སྐབས་རེར་ཁྱེད་རང་རིའི་སྟེང་དུ་ཡར་གོམ་པ་སྤོས་ནས་འགྲོ་བ་དང་མར་འབབ་པའི་སྐབས། པུས་མོའི་རུས་པ་ལ་ཆུས་རྒྱུས་དང་རྒྱུས་ཀ་ཞིག་གི་བརྡར་འགོ་ཚུགས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱི་ན་ཟུག་ཅན་ཞིག་ཡོད། ང་རང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྨན་པ་ཞིག་ལ་བསྟེན་པ་ཡིན། ཁོང་གིས། “ཁྱེད་རང་གོམ་པ་ག་དུས་སྤོས་ན། པུས་མོའི་མཐའ་ལ་ནར་འཁུམ་བྱེད་པའི་འགྱིག་གི་རྨ་དཀྲིས་གྱོན་དགོས་” ཞེས་བཤད་སོང་། བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཞུ། ངས་རྒྱ་ནག་གི་སྐམ་ཁབ་རྒྱག་པས་དེས་རྩ་བ་ནས་ཕན་མ་སོང་། མཐར་ང་རང་རྒྱ་ནག་སླེབས་པ་དང་ངའི་བོད་ཀྱི་སྨན་པ་བསྟེན་གཏུག་བྱས་ཡིན། ཁོང་གིས་པུས་མོའི་གཡས་དང་སྟོད་ཀྱི་ཆ་ཙམ་ལ་མེ་ཚུགས་རྒྱག་གནང་སོང་བས་ང་རང་རྦད་དེ་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་སོང་། བྱས་ཙང་། ང་རང་སྒེར་གྱི་ཉམས་མྱོང་ལྟར་ན། ངས་མེ་བཙའ་དང་མེ་ཚུགས་ཀྱི་བཅོས་ཐབས་དེ་ཧ་ཅང་ཕན་ནུས་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་སོང་། 

དེ་ལས་ཤུགས་ཆེ་བའི་མེ་ཚུགས་ཀྱི་བཅོས་ཐབས་ཤིག་ནི་ལྕགས་དང་དངུལ་གྱི་གཟེར་རམ་དབྱུག་པ་རྡོ་སོལ་ནང་ཚ་པོ་བཟོས་ཏེ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་དེ་རེད། ངས་སྒལ་ཚིགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་སྟེ། སྒལ་ཚིགས་དང་སྒལ་རུས་ལ་སྙོམ་སྒྲིག་མེད་པ་ལ་བཅོས་ཐབས་འདི་ལག་བསྟར་བྱས་པ་མཐོང་སོང་། སྒལ་ཚིགས་འགྲམ་གྱི་ལུས་གནས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བསྲེག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ལུས་པོ་ལ་ཡིད་ཆེས་དཀའ་བའི་ཧ་ལས་ཧོན་འཐོར་ཞིག་འབྱུང་བར་བྱེད་པ་དང་། ལུས་པོས་ངང་ཤུགས་ཀྱིས་རང་གིས་རང་བཅོས་ཀྱི་ཡོད། སླར་ཡང་འདིའང་ཧ་ཅང་རྙིང་ལུགས་ལྟ་བུར་སྣང་ནའང་། ཕན་ནུས་ལྡན་པ་རེད།

དེ་ལས་ཀྱང་ཚབས་ཆེ་བའི་སྤྲ་མེའི་བཅོས་ཐབས་ནི། ལྡེ་གུའི་རིགས་ཤིག་གི་ཅོང་དབྱིབས་ཆུང་ངུ་ཞིག་སྲེག་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་ལྷོད་པོའི་སྒོ་ནས་འཚིག་གི་ཡོད། དེ་ལྟ་བུ་མེ་བཙའི་བཅོས་ཐབས་ནི་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེ་བའི་གྲུམ་བུ་དང་ཏྲེམ་ནད་ཀྱིས་མནར་ནས་ཚིགས་མ་འགུལ་མི་ཐུབ་པའི་སྐབས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། 

བཅོས་ཐབས་ཀྱི་རིགས་གཞན།

ཡང་སྣུམ་དང་སྨན་མར་ལྟ་བུ་སྨན་རྩ་སྣ་ཚོགས་པ་དང་བསྲེ་སྦྱོར་ལས་གྲུབ་པའི་བྱུག་སྨན་གྱི་རིགས་འགའ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་པགས་ནད་ཀྱི་རིགས་ལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཐ་ན་བསུ་སྨན་གྱི་རིགས་ཀྱང་ཡོད་དེ། དེ་དག་ནི་ཕོ་སྨད་ནད་པ་ལ་ཕན་པོ་ཡོད། དེ་ག་ནང་ཞིན་ཡ་མའི་ནད་ལ་ཕན་པའི་སྣ་ཐ་ལྟར་རྔུབ་ཆོག་པའི་སྨན་ཕྱེ་དེ་འདྲའང་ཡོད། དེར་མ་ཟད། བོད་མི་ཚོས་གཏེར་གྱི་ཆུ་ཚན་ཧ་ཅང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྲོལ་ཡོད། 

བོད་སྨན་ཀྱི་ལུགས་འདི་ལ་སྦྱོང་བརྡར་ཧ་ཅང་ཡུན་རིང་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། སྨན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ནམ་རྒྱུན་ལོ་བདུན་གྱི་རིང་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པ་དང་། ཁོང་ཚོས་ནད་པར་བཅོས་ཐབས་ཙམ་མིན་པར་དུད་འགྲོ་སེམས་ཅན་རྣམས་ལའང་བཅོས་ཐབས་སྦྱོང་གི་ཡོད། དེ་ཡང་སྨན་ཁོ་ན་མིན་པར་སྨན་སྦྱོར་རིག་པ་ལའང་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོས་སྨན་རྩའི་རིགས་ངོས་འཛིན་དང་། སྨན་བསྡུ་ཚུལ། སྨན་བཟོ་སྟངས་དང་བཅས་པ་སྦྱོང་དགོས་ཀྱི་ཡོད། 

བོད་ལུགས་ནང་ད་དུང་སྐར་རྩིས་རིག་པའི་སློབ་སྦྱོང་འགའ་ཞིག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། བོད་ཀྱི་སྐར་རྩིས་རིག་པའི་རྣམ་པ་གཅིག་ནི་མི་ཞིག་སྐྱེས་པའི་ལོ་དེའི་ལོ་རྟགས་དེ་རེད། ལོ་རྟགས་རེ་རེ་ལ་གཟའ་འཁོར་གཅིག་གི་ཉིན་མོའམ་ཚེས་ཞག་ངེས་ཅན་ཞིག་སྲོག་གཟའ་དང་གཤེད་གཟའ་ཡིན་པ་རེད། གལ་ཏེ་སྨན་པས་སྤྲ་མེའི་བཅོས་ཐབས་ལྟ་བུ་སྨན་བཅོས་དང་གཡོ་བཀོལ་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་དགོས་ན། དུས་ཚོད་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ་ཁོང་ཚོས་སྐར་རྩིས་རིག་པའམ་རྩིས་སྐོར་མཁན་ཞིག་ལ་བསྟེན་གཏུག་བྱས་ཏེ། གཟའ་འཁོར་གཅིག་གི་ཉིན་བཟང་ཤོས་དང་རན་ཤོས་གང་ཡིན་ཐག་གཅོད་བྱ་ངེས་རེད། དེ་ནི་རྟག་ཏུ་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་མིན། གང་ཡིན་ཞེ་ན། སྐབས་མང་པོ་ནི་ཛ་དྲག་དང་འཁེལ་བའམ་ཡང་ན་དུས་ཚོད་ཀྱིས་མི་འདང་བའང་ཡོང་གི་ཡོད། 

གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་སྨན་དཔྱད་ནང་གཤག་བཅོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། གཤག་བཅོས་ཀྱི་ལག་ཆའི་སྨན་གཞུང་ཁག་གི་ནང་པར་རིས་དེ་འདྲ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྔོན་སྨན་པ་ཞིག་གིས་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོ་ཞིག་གི་སྙིང་ལ་གཤག་བཅོས་བྱས་པ་དང་དེ་ནི་ལམ་ལྷོང་བྱུང་མེད། དེའི་རྗེས་སུ་གཤག་བཅོས་ཀྱི་རིགས་མི་ཆོག་པ་བཟོས། བོད་སྨན་གྱིས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་གཤག་བཅོས་བྱ་དགོས་པའི་ནད་རིགས་མང་དག་ཅིག་སྨན་རྩ་ལ་བརྟེན་ནས་བཅོས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན། རྒྱུ་ལྷག་གཉན་ཚད་ལྟ་བུ་རེད། གལ་ཏེ་ང་ཚོ་མོ་ཊ་རྡབ་སྐྱོན་ཤོར་ན། བོད་སྨན་ལ་བརྟེན་ནས་རུས་ཆག་སྒྲིག་བཅོས་བྱེད་པར་ཕན་ཞིང་། དྲན་པ་འཐོར་བརླག་དང་བཟོ་བཅོས་ཀྱི་རྒྱུད་རིམ་མྱུར་དུ་གཏོང་བར་སྨན་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད་ནའང་། གལ་ཏེ་ང་ཚོར་དངོས་གནས་གཤག་བཅོས་བྱ་དགོས་ན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨན་པ་ཚོར་བསྟེན་གཏུག་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡག་ག་ཡོད། 

དོན་དག་གཙོ་བོ་ནི་ང་ཚོས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་སམ་ལུགས་གཅིག་ཁོ་ནར་རེ་བ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བཅོལ་མི་ཉན། འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ལམ་ལུགས་སྣ་ཚོགས་པ་ནད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་ཕན་པོ་ཡོད་པ་རེད། ཡང་བོད་སྨན་གྱིས་ནམ་ཡང་བཅོས་མ་ཐུབ་པའི་ནད་རིགས་ཀྱང་འགའ་ཞིག་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། འབྲུམ་པའི་ནད་དང་སྐྲན་ནད་ལྟ་བུ་རེད། འོན་ཀྱང་གྲུམ་བུ་དང་མཆིན་པའི་གཉན་ཚད་ལྟ་བུ་ལ་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བཅོས་ཐབས་མེད་པ་དང་བོད་སྨན་གྱིས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་དྲག་སྐྱེད་ཡོང་གི་ཡོད། འབྲས་ནད་ཀྱི་རིགས་ཚང་མ་མིན་ནའང་འགའ་ཞིག་ལ་བོད་སྨན་བསྟེན་རྒྱུ་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱི་ཕན་པོ་ཡོད། ཐ་ན་བོད་སྨན་གྱིས་འབྲས་ནད་དེ་བཅོས་མ་ཐུབ་ནའང་། དེས་ན་ཟུག་ཉུང་དུ་གཏོང་བ་དང་འཆི་མཁན་ནད་པ་དེའི་མི་ཚེའི་སྤུས་ཚད་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། 

གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་སྨན་གཞུང་ཁག་གི་ནང་མ་འོངས་པའི་དུས་སུ་ནད་གསར་པའི་རིགས་འབྱུང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ལུང་བསྟན་པ་དེ་ཡང་དོ་སྣང་བྱ་འོས་པ་ཞིག་རེད། ད་ལྟའི་དུས་སུ་གཉན་ནད་རེག་དུག་དང་མཁའ་རླུང་སྦགས་བཙོག་དང་འབྲེལ་བའི་ནད་རིགས་ལྟ་བུ་དར་ཡོད། སྨན་དེ་དག་བཟོ་ཚུལ་གྱི་སྦྱོར་ཐབས་མན་ངག་རྣམས་ནི་སྨན་གཞུང་གི་ནང་གསལ་ཀྱི་ཡོད་ནའང་། ཁ་གསལ་པོ་དེ་ཙམ་མེད། ཨེམ་ཆི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་གྲགས་ལགས་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་བླ་སྨན་བགྲེས་པ་ཡིན་པར་མ་ཟད། སྦྱོར་ཐབས་ཀྱི་མན་ངག་དེ་དག་གི་གོ་དོན་བཀྲལ་ནས་སྨན་གསར་པ་བཟོ་སྐྲུན་གནང་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ཡིན། 

སྨན་དེ་དག་མང་པོ་ཞིག་ནི་རྫས་རིགས་སོགས་མེད་ཅིང་དུག་སེལ་གྱི་དངུལ་ཆུ་ལས་གྲུབ་པ་རེད། དེ་ཡང་དུས་གཅིག་ལ་ཧ་ཅང་དལ་པོའི་སྒོ་ནས་དུག་སེལ་གྱི་རྒྱུད་རིམ་ཞིག་གི་ནང་ཟླ་བ་འགའི་རིང་ལ་རྫས་ཆ་གཞན་དག་དང་མཉམ་དུ་བཙོས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ལྟ་བུའི་སྨན་ནི་མཁའ་རླུང་སྦགས་བཙོག་དང་འབྲེལ་བའི་ནད་རིགས་ལ་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཡོད་མུས་ཡིན་པ་དང་དེང་དུས་ཀྱི་ན་ཚ་ཞེད་སྣང་ཅན་མང་པོ་ཞིག་ནི་མཁའ་རླུང་སྦགས་བཙོག་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། སྨན་འདིའི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་བྷོ་པཱལ་རྫས་སྦྱོར་གྱི་རྐྱེན་ངན་གོད་ཆག་དབང་གིས་སྦགས་པའི་ནད་པ་རྣམས་བཅོས་པར་ལམ་ལྷོང་གང་འཚམས་ཤིག་བྱུང་ཡོད། ལོ་འགའ་ཤས་སྔོན་ང་རང་ཨེམ་ཆི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་གྲགས་ལགས་དང་མཉམ་དུ་ཨུ་རུ་སུར་འགྲོ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཞིག་བྱུང་། དེའི་སྐབས་ཇི་ལྟར་ཨུ་རུ་སུའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་ནས་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་ལྟར། ཨེམ་ཆི་ལགས་ཀྱིས་ཟེར་དུག་༼འགྱེད་འཕྲོའི་འོད་ཟེར་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་ཕོག་པའི་ནད་༽གི་གནོད་མཁན་རྣམས་ལ་སྨན་ཚོད་ལྟ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་དུས་ཐོག་མའི་འགྲུབ་འབྲས་རྣམས་ནི་ཧ་ཅང་བློ་སྤོབས་སྐྱེད་འོས་པ་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལམ་ལུགས་དེ་རྙིང་པ་དང་མགོ་རྙོག་ཅན་ཞིག་ཡིན་ནའང་། དེས་དེང་དུས་ཀྱི་ནད་རིགས་ལ་བསྟུན་འགྱུར་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་ནད་རིགས་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་པར་ཕན་པོ་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། 

ང་ཚོས་བོད་སྨན་བཟས་ནས་རྫུ་འཕྲུལ་འཐོབ་རྒྱུ་ཡོད་པའི་རེ་བ་བྱ་མི་ཉན། ང་ཚོས་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཐད་ལའང་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས། ནད་པ་གཉིས་ལ་ན་ཚ་གཅིག་པ་གཅིག་རྐྱང་ཡོད་པ་དང་དེ་ལ་སྨན་གཅིག་པ་གཅིག་རྐྱང་བཟའ་བཞིན་པའང་ཡོད་ཆོག །དེའི་སྐབས་སུ་སྨན་དེས་གཅིག་ལ་ཕན་པོ་དང་གཞན་དེ་ལ་ཕན་པོ་མེད་སྲིད། དེའི་ནང་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་པོ་ཡོད། གཅིག་ནི་སྐྱེ་བ་སྔོན་མའི་ལས་དེ་སྨན་བཅོས་ཀྱི་རིགས་བྱེ་བྲག་ཅིག་དང་སྨན་པའང་བྱེ་བྲག་ཅིག་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོད། གལ་ཏེ་ནད་པ་དེས་ནད་ལས་དྲག་སྐྱེད་ཡོང་བའི་ལས་ཀྱི་ནུས་པ་ཞིག་སྔོན་བསགས་མེད་ན། སྨན་གང་འདྲ་ཞིག་བཟའ་བ་དང་སྨན་པ་གང་འདྲ་ཞིག་བསྟེན་གཏུགས་བྱས་ནའང་ཕན་ངེས་མ་རེད། ང་ཚོས་སྨན་གྱི་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་འཇུག་པའི་སྐབས། བོད་སྨན་ཐེ་བའི་སྨན་ལུགས་ཚང་མར་དངོས་ཡོད་དང་མཐུན་པ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེར་མ་ཟད། ང་ཚོ་ལ་བློའི་ཁྱེར་སོ་བཟང་པོ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེས་ང་ཚོའི་ལུས་ཟུངས་མ་ལག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ངེས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། ང་ཚོས་རྫུ་འཕྲུལ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་རེ་བ་བྱ་མི་ཉན་ལ། གལ་ཏེ་སྨན་གྱིས་ང་ཚོས་འདོད་པ་ལྟར་མ་ཕན་ན། དེ་ནས་སྨན་པ་དེ་ཁྲིམས་ལ་གཏུགས་པ་སོགས་བྱ་མི་རུང་།།