អរិយសច្ចទីមួយ៖ ទុក្ខសច្ចៈ (សេចក្តីទុក្ខមានពិត)

បើដូច្នេះជីវិតតែងមានឡើងមានចុះជារឿងធម្មតា គ្រប់ពេលទាំងអស់ ជួលពេលខ្លះយើងសប្បាយ ជួនពេលខ្លះទៀតយើងមិនសប្បាយជារឿងធម្មតា។ យើងឧស្សាហ៍និយាយថា «នោះហើយជាជីវិត» តែមិនបានក្រឡេកមើលឳ្យបានស៊ីជម្រៅចំពោះស្ថានភាពជីវិតនោះទេ។ ប៉ុន្តែសំនួរសួរថាតើនោះជាអ្វីដែលយើងគ្រាន់តែចង់បានមែនទេ មិនចង់ដឹងឳ្យបានស៊ីជម្រៅជាងនេះមែនទេ ដោយមិនដឹងថាយើងនឹងមានអារម្មណ៍បែបណានៅវិនាទីបន្ទាប់? ជាកុសលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គបានក្រឡេកមើលបញ្ហានេះយ៉ាងស៊ីជម្រៅបំផុត និងមើលឃើញនូវបញ្ហាពិត(ទុក្ខសច្ចៈ)ដែលឋិតនៅពីក្រោយនៃបញ្ហាទាំងអស់នេះ។ បញ្ហាពិត សេចក្តីទុក្ខពិត គឺសំដៅដល់ប្រភេទតួខ្លួនប្រាណ និងមនោដែលយើងមាននេះឯង។ តួខ្លួន និងមនោដែលយើងពឹងអាស្រ័យនេះគឺជាប្រធាន ជាអ្នកសោយនូវសេចក្តីទុក្ខនិងសេចក្តីសុខ ម្តងចុះម្តងឡើងនេះ។ ប្រសិនបើយើងមើលឳ្យកាន់តែជ្រៅជាងនេះ យើងនឹងមើលឃើញថា បញ្ហាពិតនោះគឺថា ការមានតួខ្លួន និងតួមនោនេះ យើងបន្តបង្កើត និងញាំងឳ្យសេចក្តីសុខនិងទុក្ខនេះកើតមានមិនឈប់ មិនត្រឹមតែកើតនៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះទេ តែវាបន្តកើតមាននៅសប្តាហ៍បន្តបន្ទាប់ទៀតមិនឈប់ រហូតដល់យើងបាត់បង់ជីវិតទៅ។ មិនត្រឹមតែប្រការនេះទេ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គបានសំដែងទៀតថា យើងញាំងឳ្យបញ្ហារបស់ខ្លួនកើតមានឡើង មិនត្រឹមតែនៅក្នុងជាតិនេះទេ ប៉ុន្តែនៅជាតិក្រោយៗទៀតគ្រប់កំណើតទាំងអស់។ បើទោះបីជាយើងនៅមិនទាន់យល់ និងមិនទទួលយកនូវអត្ថិភាពនៃកំណើតយ៉ាងណាក្តី តែយើងអាចមើលឃើញថាយើងញាំងឳ្យបញ្ហាទាំងអស់នោះកើតឡើងបានដោយរបៀបណាសំរាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយៗទៀត។ យើងមើលឃើញច្បាស់លាស់ណាស់អំពីវិបត្តិអាកាសធាតុ ដែលយើងទាំងអស់គ្នាបង្កើតវាឡើង និងក្លាយជាបញ្ហាដែលមានរយៈពេលវែងតទៅទៀត យូរអង្វែងជាអត្ថិភាពរបស់យើងនៅលើភពផែនដីនេះទៅទៀត។ 

បើដូច្នេះសំនួរសួរថា តើអ្វីទៅជាបញ្ហាពិតស្តីអំពីតួខ្លួននិងតួមនោរបស់យើងនេះ? បញ្ហានោះគឺថា តួទាំងពីរនេះនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយ។ នៅមានដែនកំណត់នៅក្នុងន័យថា កើតចាស់ឈឺស្លាប់មិនលែង ពោលដូចជាទឹកដោះគោមួយដប់ដែលផុតកាលបរិច្ឆេត(ផុតកំណត់)ដូច្នោះដែរ តែតួខ្លួនវិញរិតតែអាក្រក់ជាងទឹកដោះគោទៅទៀត ដោយសារថាវាគ្មានថ្ងៃខែពិតប្រាកដ ថាត្រូវស្លាប់នៅថ្ងៃណាឡើយ។ យើងមិនដឹងថាត្រូវផុតកំណត់(ស្លាប់)នៅថ្ងៃណាឡើយ។ កាលណាតួខ្លួននៅរស់ ចូរអ្នកគិតពិចារណាមើលថា តើយើងចំណាយពេលច្រើនប៉ុណ្ណាដើម្បីមើលថែរក្សាវា។ យើងត្រូវលាងសម្អាតវា(តួខ្លួន) ស្លៀកពាក់ខោអាវឳ្យវា ផ្តល់ចំណីអាហារដល់វា យកវាទៅបន្ទប់ទឹក ទៅហាត់ប្រាណ ត្រូវចូលដំណេក និងត្រូវមើលថែរក្សាវានៅពេលមានរបួសស្នាម ឬឈឺស្កាត់ផ្សេងៗ។ តើរឿងទាំងអស់នោះធ្វើឳ្យអ្នកសប្បាយរីករាយប៉ុណ្ណា? ព្រះមហាថេរៈជាតិឥណ្ឌាមួយអង្គ ព្រះអង្គបានលើកឡើងថាយើងគ្រប់រូបជាទាសកររបស់ខ្លួនប្រាណរបស់យើង។ 

តួមនោនិងចេតសិកនានារបស់យើងនៅមានដែនកំណត់នៅឡើយ។ យើងចាំបាច់ត្រូវតែអប់រំហាត់ពត់ចិត្តរបស់យើង សូម្បីតែនិយាយដល់ការអប់រំនេះហើយក្តី ក៍នៅមានរឿងច្រើនទៀតណាស់ដែលយើងនៅមិនយល់ច្បាស់។ យើងមិនអាចយល់ពីអ្វីមូយ ឬមិនអាចមើលឃើញរូបភាពទាំងស្រុងរបស់វាបានផង ឧបមាដូចជា៖ លទ្ធផលនៃការកើនកំដៅផែនដី ប្រាជ្ញាសិប្បនិមិត្ត រ៉ូបូទិច និងវឺតថ្យល់រីអាលីធី(Virtual Reality Environment) ជាដើម ចុះទម្រាំតែបញ្ហាដែលកើតមាននៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើងទៀតនោះ។ អ្វីដែលកាន់តែអាក្រក់ជាងនេះទៅទៀតនោះគឺថា តួមនោនិងតួខ្លួនរបស់យើងនេះគឺកាន់តែចាស់ជរាទៅ បាត់បង់ការចងចាំ ការគិតកាន់តែយឿត វង្វែងវង្វាន់បាត់បង់ស្មារតី។ 

អ្វីដែលធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៅទៀតនោះគឺថា អារម្មណ៍របស់យើងងាយទទួលរងនូវការឈឺចាប់ និងគិតពាស់វាលពាស់កាលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ដែលប្រការទាំងអស់នេះជាកត្តារារាំងយើងមិនឳ្យមានការគិតច្បាស់លាស់។ ប៉ុន្តែបញ្ហាពិតដែលកើតមាននៅក្នុងរឿងទាំងអស់នេះគឺថា តួខ្លួន តួមនោ និងចេតសិកដែលមានដែនកំណត់ របស់យើងនេះពួកវាធ្វើការរួមគ្នាអាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីញាំងឳ្យបញ្ហាទាំងអស់នោះកើតឡើង។ 

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គបានលើកគំរូឧទាហរណ៍បួនប្រភេទទាក់ទងនឹងតួខ្លួនដែលមានដែនកំណត់នេះ នៅក្នុងការបង្រៀនអំពីទុក្ខសច្ចៈ។

• ទីមួយគឺព្រះអង្គបង្រៀនអំពីអនិច្ចតាធម៌(ភាពប្រែប្រួលមិនទៀង) ពេលខ្លះយើងមានសុខភាពល្អមាំមួន ដែលកត្តានេះធ្វើឳ្យយើងសប្បាយចិត្ត ប៉ុន្តែមានពេលខ្លះសូម្បីតែបញ្ហាតូចតាចក៍អាចធ្វើឳ្យខ្លួនប្រាណរបស់យើងបាត់លំនឹងបានយ៉ាងងាយស្រួលផងដែរ ពោលមានដូចជាជម្ងឺឈឺស្តាត់ផ្សេងៗ ដែលធ្វើឳ្យយើងមានអារម្មណ៍មិនសុខ។ ឃើញទេ តើតួខ្លួនប្រាណរបស់យើងនេះវាផុយស្រួយប៉ុណ្ណា សូម្បីតែរបស់តូចតាចក៍អាចធ្វើឳ្យវាមានរបួសស្នាម ឬមានការឈឺចាប់បានដែរ។ អ្វីដែលឋិតនៅពីក្រោយនៃរឿងទាំងអស់នេះនោះគឺថា រាល់វិនាទីទាំងអស់នាំយើងរំកិលទៅរកសេចក្តីស្លាប់។ យើងស្រមើស្រមៃថាយើងអាចរក្សាខ្លួនប្រាណរបស់យើងឳ្យនៅមានសុខភាពល្អមាំមួនបានជារៀងរហូត សូម្បីតែពេលដែលយើងចាស់ទៅហើយក៍ដោយក្តី  យើងនៅតែបរិភោគអាហារដដែលៗ ធ្វើរឿងដដែលៗដូចកាលដែលយើងនៅក្មេងអ៊ីចឹងដែរ។ ប៉ុន្តែតាមពិតយើងបំភ័ន្តខ្លួនឯងទេ ការតស៊ូពុះពារដើម្បីឳ្យខ្លួននៅក្មេងរិតតែធ្វើឳ្យយើងមានក្តីបារម្ភ និងស្រ្តិះលើសដើមទៅទៀត។
• ទីពីរគឺថាតួខ្លួនប្រាណនេះឯងជាឬសគល់នៃបញ្ហា។ យើងអាចគិតថាយើងធ្វើឳ្យខ្លួននេះមើលទៅគួរជាទីទាក់ទាញ់ដល់គេ លម្អរដោយទឹកអប់ លាបព្រេងម្សៅ ឬហាត់ឳ្យមានសាច់ដុំកាន់តែធំជាដើម ដោយគិតថាទាំងអស់នេះនឹងធ្វើឳ្យយើងកាន់តែមានសេចក្តីសុខ។ ប៉ុន្តែមិនសំខាន់ថាយើងខំព្យាយាមធ្វើខ្លួនឳ្យស្អាត ឳ្យគេមើលប៉ុណ្ណានោះទេ យើងនៅតែបារម្ភ ថាយើងមិនល្អគ្រប់គ្រាន់ និងគិតថាយើងចាប់ផ្តើមបាត់បង់រូបសម្ផស្សរបស់យើងហើយ។ មិនសំខាន់ថាយើងមានសាច់ដុំធំ ឬលាបក្រេមម្សៅប៉ុណ្ណាទេ ឬមិនថាអាហារដែលយើងបរិភោគនោះមានសុខភាពប៉ុណ្ណានោះឡើយ រាងកាយរបស់យើងចៀសមិនផុតពីចាស់ជរាព្យាធិនិងមរណៈឡើយ។ 
• ទីបី រាងកាយរបស់យើងនឹងមានក្លិនអាក្រក់បើសិនយើងមិនបានដុះលាងជម្រះវាទេ មាត់របស់យើងមានក្លិនស្អុយបើសិនយើងមិនបានដុះលាងធ្មេញរបស់យើងទេ លាមកនិងទឹកនោមមានក្លិនស្អុយ។ បើសិនយើងឃ្ជាក់អាហារដែលយើងបានទំពារ ឳ្យទៅនរណាម្នាក់គេបរិភោគ តើគេគិតថាវាមានអនាម័យស្អាតដើម្បីបរិភោគអាហារនោះទេ? នៅទីនេះបញ្ហានោះគឺថា យើងមិនមែនមានអត្ថិភាពឡើងដោយឯកឯង ឯករាជ្យដាច់ពីគេពីឯង ដែលគេហៅថា «តួខ្លួន» ឬ(អត្តភាព) ដែលអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពីតួខ្លួនប្រាណរបស់យើង ដែលនឹកគិតស្រមៃថា «ឪតួខ្លួនដ៍ស្រស់ស្អាតអើយ» នោះទេ។ យើងជាប់ជាមួយនឹងខ្លួនប្រាណទាំងអស់នេះ បើទោះបីជាវាមានបញ្ហាច្រើនយ៉ាងណាក្តី ក៍យើងត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ថែរក្សាវា និងប្រើប្រាស់វាឳ្យមានប្រយោជន៍ដើម្បីយកឈ្នះលើសេចក្តីទុក្ខ និងអាចជាជំនួយដល់មនុស្សគ្រប់រូប។ 
• ទីបួន គេនឹងមើលមិនឃើញពីជីវិតពិតរបស់យើងទេ លើកលែងតែពេលដែលគេឃើញតួខ្លួនប្រាណរបស់យើង បានសេចក្តីថាយើងអាចបង្កើតរូបអាវតា(avarta)តំណាងរូបពិតរបស់យើង នៅលើបណ្តាញសង្គមដើម្បីឳ្យអ្នកដ៍ទៃគេឃើញ ឧបមាដូចជានៅក្នុងវីដេអូហ្គេមជាដើម ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគេជួបរូបយើងពិត «នៅក្នុងពិភពពិត» គេនឹងឃើញរូប ខ្លួនប្រាណពិតប្រាកដរបស់យើង។ សូម្បីតែនៅក្នុងចិត្តរបស់យើងក៍យើងស្រមៃថា នៅពេលយើងអាយុ៦០ឆ្នាំ សូមឳ្យយើងមើលទៅដូចអាយុ២០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែអ្នកដ៍ទៃគេនៅតែមើលឃើញយើង និងខ្លួនប្រាណពិតថាអាយុ៦០ បើទោះបីជាយើងនឹកគិតស្រមៃថាយើងដូចអាយុ២០ឆ្នាំយ៉ាងណាក្តី។ ប្រសិនបើយើងមិនយល់ និងមិនទទួលយកនូវការពិតនេះទេ នោះបានសេចក្តីថាយើងបំភាន់ខ្លួនឯងហើយ ហើយប្រការនេះអាចបង្កើតជាបញ្ហាជាច្រើនដោយខ្លួនប្រព្រឹត្តមិនសមរម្យជាដើម។ 

រាងកាយដែលមានដែនកំណត់របស់យើងគឺជាគំរូឧទាហរណ៍នៃទុក្ខសច្ចៈ ពោលគឺវាឋិតនៅក្រោមភាពប្រែប្រួលមិនទៀង (អនិច្ចតាធម៌) ពោរពេញដោយបញ្ហា យើងមិនអាចផ្តាច់ខ្លួនចេញពីវាបានទេ ហើយតួខ្លួនប្រាណនេះទៀតសោតគឺជាអ្វីដែលអ្នកដ៍ទៃ គេមើលឃើញនៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់គេកាលណាគេសំលឹងមើលមកយើង មិនសំខាន់ថាយើងចូលចិត្តវាឬអត់នោះទេ។ គ្រាន់តែមានខ្លួនប្រាណប្រភេទនេះគឺមានបញ្ហាគ្រប់គ្រាន់ណាស់ហើយ ប៉ុន្តែសេចក្តីទុក្ខពិតដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បានសំដែងថាយើងត្រូវតែទទួលដឹងនោះគឺថា យើងជាអ្នកញាំងឳ្យខ្លួនប្រាណនេះបន្តកើតមានពីជាតិមួយទៅជាតិមួយទៀត ដែលជាប្រធានឬជាគ្រឹះនៅក្នុងការសោយនូវសេចក្តីទុក្ខនៅក្នុងវាលវដ្តសង្សារនេះមិនលែង។ តើនោះគឺជាអ្វីដែលអ្នកប្រាថ្នាចង់បានមែនទេ?