पहिलो आर्यसत्य ः यथार्थ दुःख

जीवनको एक आधारभूत यथार्थ के हो भने सबैजना सुखी हुन चाहन्छन्, कोही पनि दुःखी हुन चाहँदैन। कसैलाई पनि समस्या र पीडा मन पर्दैन, यो आफ्नै अनुभवबाट हामी सजिलैसँग भन्न सक्छौं। तर यसका बावजुद हाम्रो जीवनभर अनेक प्रकारका समस्या आइरहन्छन्। हामी तिनलाई पन्छाउन जति नै जोडबलले प्रयत्न किन नगरौं, ती आइ नै रहन्छन्। दैनिक जीवनमा कुनै समस्या आयो भने त्यसलाई समाधान गर्न हामी भरमग्दुर प्रयास गर्छौं। र, यसरी एक एक गरी समस्या उब्जिँदै जाने अनि तिनलाई समाधान गर्दै जाने काम अन्तहीन हुन्छ। बुद्धले जब बुद्धत्व प्राप्त गर्नुभयो, उहाँले के जान्नुभयो भने जीवनका केही कुरा त्यस्ता रहेछन्, जो सबैका लागि सबै ठाउँमा उत्तिकै सत्य रहन्छन्। तिनैलाई आर्यसत्य भनिन्छ। बुद्धले अनुभूत गर्नुभएको र बताउनुभएको पहिलो आर्यसत्य के हो भने हामी आफ्ना लागि दुःख उत्पन्न हुने काम निरन्तर गरिरहन्छौं, र यो नै हाम्रो वास्तविक समस्या अथवा हामी सबैको यथार्थ दुःख हो। यदि हामीले आफ्ना लागि थप दुःख उत्पन्न गर्ने काम रोकेनौं भने ती कहिल्यै बन्द हुने छैनन्। त्यसैले यथार्थ दुःख के हो, त्यो जान्नु हाम्रो पहिलो कार्य हुनेछ।

खुसी र बेखुसीका उतारचढावहरू

हाम्रा समस्या र दुःखका प्रकार अनेक छन्। जीवन दुःखपूर्ण या तनावयुक्त हुन सक्छ। हामी सबै आफ्नो जीवन सुखपूर्ण बनाउन चाहन्छौं, तर प्रायः परिस्थिति हामीले सोचेजस्तो ढंगको बन्दैन। हामीलाई मन नपर्ने कुरा घटित हुन सक्छ, जस्तै – हाम्रो सम्बन्ध बिग्रेला, मानिसले हामीसँग खराब व्यवहार गर्लान्, हामी बिरामी परौंला, जागिर खुस्केला, वा त्यस्तै अनेकथोक होला। यस्ता परिस्थितिबाट हामी जति नै बच्न खोजेपनि कुनै बेला ती आइलाग्छन्। प्रायः त्यस्तो बेला हामी ती परिस्थितिका कारण निराश बन्छौं वा तिनलाई त्यत्तिकै बेवास्ता गर्ने प्रयास गर्छौं। तर त्यसले परिस्थितिलाई झन खराब बनाउँछ। अनि हामी थप दुःखी बन्छौं।

केही गरी कुनैबेला अलिकति खुसी भयौं भने त्योसँगै एक समस्या आइहाल्छ। त्यो के भने, त्यो खुसी धेरै समय टिक्दैन। त्यसले हामीलाई सन्तुष्टि दिँदैन र हामीलाई थप खुसी चाहिन्छ। यो “थप” को खोजीमा हामी आफ्नो धेरै समय र उर्जा खर्च गर्छौं। सोसल मिडियामा सेल्फी पोस्ट गरिसकेपछिको आफ्नो व्यवहारलाई सम्झिहेरौँ। प्रत्येक पटक एक “लाइक” थपिँदा डोपामाइन हार्मोनको एक डोज निस्केर हामीलाई केही खुसी दिन्छ। तर त्यो कतिञ्जेल टिक्छ? थप लाइक बढ्यो कि बढेन भनेर हामी कतिपटक चेक गर्छौं? अनि खासै धेरै लाइक आएनन् भने हाम्रो हालत के हुन्छ? त्यो दुःख हो, होइन त?

Top