ਕਰਮ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਛਾਣ

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਰਮ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਰਮ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਸਾਡੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ – ਇਹੀ ਕਰਮ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਸਾਡੀ ਉਲਝਣ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ, ਸੁਹਾਵਣੇ ਅਤੇ ਕੋਝਾ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦਾ ਇਹ ਉਤਾਰ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਾਅ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਇਹ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬਾਲਟੀ ਪਹਿਲੀ ਬੂੰਦ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਖਰੀ ਬੂੰਦ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ; ਇਹ ਬੂੰਦਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੁਆਰਾ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ ਇਕ ਕਾਰਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ ਇਕ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਕਾਰਨ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।

ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜੋ ਸਮਝਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਕਿ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਧਾਰਣ ਉਦਾਹਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਸ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲੈਕਚਰ ਨੂੰ ਸੁਣਦੇ ਹੋਏ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ, ਕੀ ਅਸੀਂ ਹੁੰਦੇ? ਇਹ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਹੋਣ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਾਂ, ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ, ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਕਰਮ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਰ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ – ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਨ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਮੌਸਮ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਤੋਂ ਵੀ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਉਹ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਜੋ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਕੁੱਝ ਉਲਝਣਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੱਲ-ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ?

ਕਰਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਇਹ ਕਿਸਮਤ ਅਤੇ ਪੂਰਵ-ਨਿਰਧਾਰਣ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਰਵੱਈਏ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ ਕਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਹਰ ਚੀਜ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਜੋ ਇੱਥੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੰਬੰਧ ਜੋ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। "ਕਰਮ" ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇਹ ਉਸ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਇਕ ਪਹਿਲੂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਕਰਮ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਹੋਰ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ, ਕੁਝ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਵੇਖਣਾ ਪਏਗਾ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਧੇਰੇ ਸਹੀ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖੋਜਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਿਆਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਪੱਛਮੀ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਕਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸਮਝਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ – ਇਹ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪੂਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦਾ ਹਰੇਕ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਕਿ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਨਿਸ਼ਚਤ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ – ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੋਰ। ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਹ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਕਈ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ – ਫ੍ਰਾਇਡਿਅਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੰਗੀਅਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਵਿਆਖਿਆ; ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਜਾਂ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ਝਾਤੀ ਮਾਰਨਾ ਮੱਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਸਮਝ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਰਮ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।

ਬੇਸ਼ਕ ਇਸਦਾ ਅਰਥ, ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ, ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਉਸਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਦੇ ਹੋਣ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਰਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

ਕਰਮ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ, ਜਦ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਖਾਸ ਇਕਾਈ, ਇੱਕ ਖਾਸ ਚੀਜ਼  ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਸੰਦਰਭ ਹੈ - ਜੇ ਅਸੀਂ ਵਿਆਖਿਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ – ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ। “ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ” ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ? ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਚਲੋ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ: ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਤੁਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਤਜ਼ਰਬੇ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣੂ ਹਾਂ। ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ, ਜਾਂ ਕੰਧ ਤੋਂ ਵੱਖ ਦੇਖਣਾ। ਦਿਲਚਸਪੀ – ਇਹ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਕਾਗਰਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਤੁਰਨ ਦੇ ਉਸ ਪਲ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਨੈਟਵਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਕਰਮ ਕਿਹੜਾ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ? ਕਰਮ ਉਹ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲ ਖਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਇਹ ਉਹ ਇੱਛਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ, ਕੁਝ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਰਮ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਭੌਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਂਗ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ਕ, ਹੋਰ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਇਰਾਦਾ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ? ਸਾਡਾ ਇਰਾਦਾ ਉਸਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਮੁੱਕਾ ਮਾਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਪਰ ਕਰਮ ਸਿਰਫ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਤਾਕੀਦ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣ ਜਾਂ ਮੁੱਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਉਸ ਕਿਰਿਆ ਵੱਲ ਖਿੱਚ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਨਾਲ ਹੀ, ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਤਾਕੀਦ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਲੇ ਲਗਾਉਣਾ ਜਾਂ ਮੁੱਕੇ ਮਾਰਨਾ। ਇਹ ਕਿਰਿਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕ ਇੱਛਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ; ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਕਹਿਣ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਚਾਹੇ ਅਸੀਂ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ – ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਇੱਛਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਬੁੱਧ ਧਰਮ, ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੇ ਕਰਮ ਦੁਆਰਾ ਧਕੇਲਿਆ ਜਾਏ – ਇਹ ਤਾਕੀਦ – ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਰਮ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਰਿਹਾ – ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੇਸ਼ਕ, ਇਸਦਾ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ, ਸੱਚਮੁੱਚ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤਕ, ਉਸਦਾ ਅਸਰ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਉੱਤੇ ਰਗੜਾਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ; ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਰਮ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ? ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ; ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਿਲਕੁੱਲ ਮੂਰਖ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸਾਡੇ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ। ਜਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੀ ਗੱਲ ਨਾ ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਸੁਣ ਲੈਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਚਿੰਤਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਡਾ ਇਰਾਦਾ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸੀ, ਕੋਈ ਗਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ – ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਠੇਸ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ। ਪਰ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੱਥੇ ਕਰਮ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਕਰਮ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਰਮ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ, ਇਹਨਾਂ ਕਰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ, ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗੇ।

ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ? ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ – ਅਤੇ ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੈ – ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੋਚਣ, ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੋਲਣ, ਅਤੇ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲਦੇ ਹਾਂ, ਸੋ ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਉਸ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਉਸ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ – ਅਸੀਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁਝ ਅੰਤਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਉਸ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣਾ ਚਾਹਾਂਗੇ।

ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਜਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਰੁਝਾਨ ਇਕ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ – ਭਾਵਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣਾ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਭੱਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਰਤਣਾ। ਅਤੇ ਫਿਰ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਬੇਸ਼ਕ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿੰਦੂ ਹੈ, ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਨਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰਨ ਜਾਂ ਨਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿ ਕੀ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਰਾਂਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਫਿਰ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਉਹ ਤਾਕੀਦ, ਡਰਾਇਵ, ਮਜਬੂਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਫਿਰ, ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁਝਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਚੀਜ਼ ਇਹ ਵੀ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿਚ, ਉਸ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। "ਸਮੱਗਰੀ" ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ; ਮੇਰਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਥੋੜਾ ਹੋਰ ਸੰਖੇਪ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾ ਮਿਲਣਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ, ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਕਰਮ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਚੀਕਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਉਹ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਚੀਕਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਚੀਕਣਾ ਪਏਗਾ। ਪਰ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਕਰਮ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਚੀਕਣ ਵਾਲੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।

ਬੇਸ਼ਕ, ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਜੇ ਇਕ ਬੱਚਾ ਡਾਇਪਰ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਇਪਰ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਗੰਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ; ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਗੜਬੜ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਛੱਡ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਬੱਚੇ ਦੇ ਡਾਇਪਰ ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਇਹ ਤਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਗੜਬੜ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗੜਬੜ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਗੜਬੜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੜਬੜ ਵਿਚ ਫੱਸਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ; ਅਸਲ ਵਿਚ, ਇਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ, ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦਿਆਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗੇ। ਪਰ ਕਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿਧਾਂਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤੁਰੰਤ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਦਿਆਲੂ ਅਤੇ ਕੋਮਲਤਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਚੀਕਦੇ ਹਨ।

ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਚਰਚਾ ਅੱਗੇ ਲਿਆਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ, ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਨਾ ਕਰਨ। ਦਰਅਸਲ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਪੱਛਮੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਕਿ, "ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਬਣੋ ਅਤੇ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋਗੇ; ਬੁਰਾ ਬਣਦੇ ਹੋ ਅਤੇ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋਗੇ।"

ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਪਏਗੀ: ਕੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਇਹੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇਹ ਵੱਖਰਾ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ - ਬੋਧੀ ਧਾਰਨਾ ਵਾਲਾ ਪੁਰਨ ਜਨਮ, ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਧਾਰਨਾ ਵਾਲਾ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ ਜੋ ਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਕੋਈ “ਮੈਂ” ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?

ਪਰ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਛੱਡ ਕੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਪਰੀਖਿਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਂਗੇ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਨਾਲ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਕੁੱਝ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਨ ਗੱਲ ਹੈ।

ਪੂਰਾ ਵੱਖਰਾ ਪਹਿਲੂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਰਮ ਪੱਕਦਾ ਹੈ – ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਇਕ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ – ਉਸਦਾ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਇਸ ਭਾਸ਼ਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਹੈ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਕੁਝ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ – ਲੋਕ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਚੱਟਾਨ ਚੋਟੀ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਸਿਰ ਤੇ ਡਿੱਗੀ ਹੋਵੇ। ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਕਰੋਚ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤਾ! ਦੂਸਰੇ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਕਰੋਚ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਘਿਣਾਉਣਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਨਾਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਚੀਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, “ਹਾਂ, ਮੈਂ ਪਾਪੀ ਹਾਂ; ਮੈਂ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ; ਮੈਂ ਮਾੜਾ ਹਾਂ; ਮੈਂ ਚੀਕੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਕੁੱਟ ਖਾਣ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ।”

ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਕਹਾਵਤ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿਚੋਂ ਆਈ ਹੈ, ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਹੈ: "ਜੇ ਮੇਰਾ ਪਤੀ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਟੇ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਜੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੁੱਟਦਾ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ।"

ਅਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਲਗਭਗ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਦੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ – ਇਹ ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ; ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਦੋ ਪਹਿਲੂ, ਦੋਵੇਂ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਉਸਾਰੂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਨਤੀਜਾ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਇਹ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ, ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਈ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੇਖਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੌਣ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ: ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਮਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਸਾਡੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਾਲਚ, ਜਾਂ ਲਗਾਵ, ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਪੂਰੀ ਅਗਿਆਨਤਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇ ਸਾਡੀ ਕਾਰਵਾਈ ਬਿਨਾਂ ਗੁੱਸੇ, ਕੋਈ ਲਾਲਚ, ਬਿਨਾਂ ਜੁੜਾਅ, ਅਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸਾਰੂ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜੇ ਇਹ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ, ਜੇ ਇਹ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦਇਆ, ਉਦਾਰਤਾ, ਆਦਿ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਉਸਾਰੂ ਹੈ।

ਹੋਰ ਕਾਰਕ ਵੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਜਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਕਾਰਕ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਮਾਣ, ਜਾਂ ਸਦਾਚਾਰਕ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਵੈ-ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਵੈ-ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਕੋਈ ਸਤਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ "ਫਿਰ ਕੀ ਹੋਇਆ" ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਹੈ। ਉਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਘੱਟ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਜੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਾਰੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, ਜੇ ਮੈਂ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਕ ਮੂਰਖ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਬੇਵਕੂਫ, ਬੇਰਹਿਮੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁੱਦ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ – ਮੇਰੀ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਰਾਏ ਉੱਚ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੈਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਹੀ ਉਹ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ: ਜਾਂ ਤਾਂ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਨਾ ਹੋਣਾ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜੋ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਅਸੀਂ ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ।

ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਦੂਸਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿਵੇਂ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਖਰਾਬ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਖਰਾਬ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਸੋਚਣਗੇ? ਜੇ ਅਸੀਂ ਬੋਧੀ ਹਾਂ, ਜੇ ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਕਰਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਬੋਧੀਆਂ 'ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਵੇਗਾ? ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਆਪਣੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਤਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਹ ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ – ਧਰਮ, ਦੇਸ਼, ਸ਼ਹਿਰ – ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿ ਸਾਡਾ ਵਿਵਹਾਰ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਾਂਗੇ; ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚ ਇਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਕੀ ਹੈ?  ਸਵੈ-ਮਾਣ, ਸਵੈ-ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮਾਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ।

ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਕੁਝ ਕਾਰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਵੱਡੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੀ ਹਰ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਭਿਆਨਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਭਿਆਨਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ। ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਵੈ-ਮੁੱਲ ਜਾਂ ਕੀਮਤ ਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀਏ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਬਣ ਜਾਈਏ? ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਗੁਆਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ, ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ, ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਕ ਮਦਦਗਾਰ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਕੁਝ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਇੱਥੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਸੱਭ ਦਾ ਅਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਜਾਂ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ – ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ "ਦੇਖਭਾਲ ਵਾਲਾ ਰਵੱਈਆ" ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਅਣਜਾਣ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ। ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪਰਵਾਹ ਵਾਲੇ ਰਵੱਈਏ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ – ਲਾਲਚ, ਗੁੱਸਾ, ਸਵੈ-ਮੁੱਲ ਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਨਾ ਕਰੀਏ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ਕਿ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ – ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਕੀ ਨਿਕਲੇਗਾ? ਨਾਖੁਸ਼ੀ। ਪਰ ਇਹ ਨਾਖੁਸ਼ੀ, ਕੋਈ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਮਨ ਦੀ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਭਰੀ ਸਥਿਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੀ ਇਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਜਾਂ ਕੀ ਇਹ ਸਿਰਫ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਝ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨ ਦੀ ਉਹ ਅਵਸਥਾ, ਮਨ ਦੀ ਉਹ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਵਸਥਾ, ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਏਗੀ, ਅਤੇ ਜੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਮਨ ਦੀ ਉਲਟ ਅਵਸਥਾ ਹੈ, ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਤੋਂ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀਆਂ ਇਹ ਆਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ – ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ – ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਵੇਗਾ।

ਫਿਰ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਡੀਆਂ ਖਾਸ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ: ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਚੀਕਣਾ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਦਿਆਲੂ ਹੋਣਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੋਰ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਵੀ ਉਸ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਸਾਡੇ ਕਰਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਤੀਜਾ – ਪਰ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਉਹ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਹੈ: ਕੀ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲਵਾਂਗੇ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਕਾਕਰੋਚ ਦੇ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਜਿਸ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਅਸੀਂ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਜੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਵੇਰਵੇ ਹਨ, ਪਰ ਮੈਂ, ਇਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਿਧਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਵਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।

ਸੋ, ਇਕ ਪਾਸੇ, ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ; ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਭ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਲਕੁਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹਰ ਸਮੇਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਕ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਿਰਫ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਕਰਮ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮ, ਅਤੇ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭੌਤਿਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਤੱਤ: ਮੌਸਮ, ਭੁਚਾਲ, ਉਹ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਕੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗੇ – ਕਾਰਕ ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਿਰਫ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਪਏਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕਰਮ ਬਾਰੇ ਇਹ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ – ਕੀ ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਜ਼ਾਦ ਮਰਜ਼ੀ ਹੈ? ਦੋਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਦੋਵੇਂ ਅਤਿਅੰਤ ਗੱਲਾਂ ਹਨ। ਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਸੱਭ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗੇ – ਕੁਝ ਬਾਹਰਲਾ ਜੀਵ, ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਜੀਵ, ਜਾਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਕਠਪੁਤਲੀ ਹਾਂ, ਕਿਸੇ ਨਾਟਕ ਦਾ ਅਭਿਨੈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਆਜ਼ਾਦ ਮਰਜ਼ੀ ਜਿਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਿਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੀਨੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰੇ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਆਰਡਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੈ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਗਲਤ ਹੈ, ਇਹ ਉਲਝਣ ਭਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ "ਮੈਂ" ਹੈ – ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਵੱਖ, ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਵੱਖ, ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਸਮੇਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਮੀਨੂ ਵਾਂਗ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ "ਮੈਂ" ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਜਰਬੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਮੀਨੂ 'ਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋਈਏ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਬਟਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਵੈਂਡਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਏ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਚਿੱਤਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਮੂਰਖਪੂਰਨ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤਜਰਬੇ ਵੈਂਡਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੈਂਡੀ ਬਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਚੁਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ; ਬਟਨ ਦਬਾਓ, ਪੈਸੇ ਪਾਓ, ਅਤੇ ਇਹ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਏ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਸ ਤਰਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, “ਅੱਜ, ਮੈਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗਾ।” ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਕੱਡ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਆਜ਼ਾਦ ਮਰਜ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦ ਮਰਜ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਅਤਿਅੰਤ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚ ਅਸਲ ਵਿਚ ਜੋ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ ਉਹ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਾਡੀ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੇ ਇਸ ਨਿਰੰਤਰ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਵਾਪਰਨਾ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪੂਰੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਰਨ ਉਲਝਣ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਲਝਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ – ਭਾਵੇਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਜਾਂ ਉਸਾਰੂ – ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਨਿਰੰਤਰ ਆਦਤ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ – ਨਿਰੰਤਰ ਉਲਝਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ – ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਹਰ ਪਲ ਉਲਝਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

ਦੁਵਿਧਾ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ; ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਧਾਰਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲੀਏ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਸ ਬਾਰੇ ਉਲਝਣ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਵੇਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਾਂ; ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਾਂ; ਮੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ; ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਹੀ ਹਾਂ; ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੈੱਲ ਫੋਨਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਟੋਕ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਇਹ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਜੋ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਚੀਜ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਹੁਣ ਸ਼ਾਇਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਉਲਝਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ, ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ – ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਚੀਕਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਾਲਮ ਹੋਣਾ – ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਜੇ ਉਹ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਜੋ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਰਨ ਜਾਂ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਜਾਂ, ਉਸੇ ਉਲਝਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ, ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਲਈ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦਿਆਲੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ; ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲਈ ਕੁਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਂ ਜਿਸਦੀ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਾਲਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਕਿਵੇਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕੀ ਇਹ ਮਦਦਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ? ਅਤੇ ਇਹ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਕਿ ਚਾਹੇ ਧੀ ਸਾਡੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਇੰਨਸਾਨ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਦਰ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਾਲਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ' ਤੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਉਲਝਣ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਸਾਰੂ ਵਿਵਹਾਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਉਲਝਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ, ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਪਏਗੀ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕਰਮ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਪੱਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਇਸ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ, ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੇ ਰਵੱਈਏ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਦੋ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਇੱਥੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਨੂੰ "ਲਾਲਸਾ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਲਾਲਸਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ – ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇੱਛਾ ਹੈ – ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਆ ਨਾ ਬੈਠਣਾ। “ਦੂਰ ਨਾ ਜਾਓ, ਹਰ ਸਮੇਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਰਹੋ! ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਰੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹੋ?" – ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਥ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਚਾਕਲੇਟ ਕੇਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਅਨੰਦ ਲੈ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਸ ਖੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਅਸੀਂ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਖਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਨਹੀਂ? ਇਹ ਲਾਲਸਾ ਹੈ। ਫਿਰ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੂਜਾ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ – "ਮੈਂ" ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਵੱਈਆ, ਇੱਕ ਠੋਸ "ਮੈਂ", ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੱਭ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਜੋ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਾ ਹੋਵਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣਾ ਹੀ ਪਏਗਾ ਜੋ ਮੈਂ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਸ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਓ ਜਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਚੀਕਾਂਗਾਂ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲਾਲਸਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਜੋ ਕਿ ਸਭ ਕੁੱਝ ਉਲਝਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ – ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ, ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੁਝਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਲਝਣ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਪਲਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਲਝਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਹੜੀ ਉਲਝਣ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਾਡੀ ਪਿਛਲੀ ਉਲਝਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ।

ਇਹ ਬੇਕਾਬੂ ਆਵਰਤੀ ਚੱਕਰ, ਇਹ ਸਵੈ-ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਕਰ – ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ “ਸੰਸਾਰ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਸਕੀਏ, ਤਾਂ ਕਰਮ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਲਝਣ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦੇਈਏ – ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗਾ, ਸਿਰਫ ਆਮ ਵਿਚਾਰ ਲਓ – ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਲਝਣ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਇਸ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ – "ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਹ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਹੀਂ” ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੋਈ ਲਾਲਸਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਫੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਫੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਅਜੇ ਵੀ ਰੁਝਾਨ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਹਨ।

ਮੈਂ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗਾ। ਜੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰੁਝਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋ, ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਇੱਥੇ ਰੁਝਾਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ: ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਡਾਇਨਾਸੌਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ। ਹੁਣ ਡਾਇਨਾਸੌਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਡਾਇਨਾਸੌਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਰੁਝਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਉਦਾਹਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਜਦੋਂ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ – ਡਾਇਨਾਸੌਰ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਡਾਇਨਾਸੌਰ ਵੇਖਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ – ਜੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਰੁਝਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਤੇ ਜੇ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਨਾ ਹੋਣ ਕਿਉਂਕਿ ਰੁਝਾਨ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਉਲਝਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ; ਇਹ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਮੁੱਚੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਇਸ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ, ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਥਿਰ ਤਜਰਬਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਗੁਣਵੱਤਾ – ਇਹ ਉਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਉਲਝਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ "ਮੈਂ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੇਰਾ ਇਨਾਮ ਹੈ।” ਵਾਲੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਉਦਾਹਰਣ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਟੀਕ ਉਦਾਹਰਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਅਸੀਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਤੰਗ ਜੁੱਤੇ ਉਤਾਰਦੇ ਹਾਂ – ਇਹ ਅਨੰਦਮਈ ਰਾਹਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਰਦ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹਾਂ।

ਨਾਲ ਹੀ, ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੁਣ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਦਇਆ – ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ।

ਇਹ ਕਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ, ਬਹੁਤ ਕੁਝ, ਬਹੁਤ ਕੁਝ, ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਕੁਝ ਆਮ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਤੀਜਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਉਥੇ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਸ਼ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਹੋ ਬਜਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਉਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ – ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੱਖਰਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੋਰ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਵੇਰਵਾ ਹੈ।

ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪੂਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਵਾਪਰ ਰਹੀ ਹਰ ਚੀਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਆਮ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਹੁਣ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹਰ ਚੀਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ ਜੇ ਤੁਹਾਡਾ ਸੜਕ 'ਤੇ ਹਾਦਸਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ? ਇਹ ਕਰਮ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਉਸ ਸੜਕ ਤੇ ਲਿਆਇਆ, ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਮੌਸਮ, ਅਤੇ ਸੜਕ ਦੀ ਸਥਿਤੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਸ ਖਾਸ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੁਣ ਦੁਰਘਟਨਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਜਿੰਨਾ ਅਸੀਂ ਕਰਮ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਓਂਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਪਾਈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰਿਕ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀਏ, ਬਲਕਿ ਅਸੀਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਲਈ ਇਕ ਬਿਹਤਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਹੋਈਏ।

ਤੁਹਾਡੇ ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹਨ?

ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਦੋਸ਼ ਤਸਵੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ? ਇਸਦਾ ਦੋਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ?

ਸਹੀ। ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਬੋਧੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੋਸ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ "ਮੈਂ" ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਹਸਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਮੈਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵੱਖਰੀ ਹਸਤੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋ ਪਿੰਗ-ਪੋਂਗ ਗੇਂਦਾਂ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ। ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਕਾਈ “ਮੈਂ” ਕਿੰਨਾ ਮਾੜਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਕਾਈ “ਜੋ ਮੈਂ ਕੀਤਾ” ਕਿੰਨਾ ਮਾੜਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਠੋਸ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਣਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਨਹੀਂ – ਇਹ ਦੋਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ ਕੂੜਾ ਨਾ ਸੁੱਟਿਆ ਹੋਵੇ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਈਏ ਕਿ ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਭੈੜਾ ਹੈ, ਕਿੰਨੀ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਕਿੰਨੀ ਗੰਦਗੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਦੇ ਨਾ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟੀਏ।

ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਪੂਰੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਉਲਝਣ, ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ, ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਝਣਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਜ਼ਰਬੇ ਜਾਂ ਮਜਬੂਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸਹੀ। ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਹ ਕਹਿਣ ਬਾਰੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ, "ਤੁਸੀਂ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਬਦਸੂਰਤ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨਿਆ ਹੈ," ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਹਾਂਗਾ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਅੰਤਰਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਫੜ ਸਕੀਏ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸ ਦੇਵਾਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਬਦਸੂਰਤ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਵੇਖੀਏ ਕਿ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਲਾਭਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਅਰੰਭ ਕਰਦੇ ਹਾਂ – ਨੈਤਿਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਨਾਲ।

ਨਾਲ ਹੀ, ਅਸੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ? ਕੀ ਮੈਂ ਲਾਲਚ ਵਰਗੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ? ਕੀ ਇਹ ਗੁੱਸੇ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ; ਕੀ ਇਹ ਅਗਿਆਨਤਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ? ਕੀ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਬਦਸੂਰਤ ਹੈ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਾਵੇਗਾ? ਜਾਂ ਕੀ ਮੈਂ ਦਿਆਲਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ? ਇਸੇ ਲਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ; ਇਹ ਉਸ ਮਨ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ, ਜਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਗੁਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ।

ਤੁਸੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਦੋਂ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹੋ: ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਥੋੜਾ ਤੇਜ਼ ਧੜਕਦਾ ਹੈ; ਅਸੀਂ ਥੋੜਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਸੂਖਮ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਂ ਘਮੰਡ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ? ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, "ਮੈਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ," ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ, "ਓਹ, ਪਰ ਮੈਂ ਕੀਤਾ!" ਤੁਸੀਂ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਬੇਚੈਨੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋਗੇ, ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੁਝ ਹਉਮਾ ਹੈ, ਹੰਕਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਵੱਲ ਤੁਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹੋ।

ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਆਦਿ, ਬਹੁਤ, ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਹੋਵੇ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਸੀਂ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਅਰੰਭ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਮੈਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਗੁਆਚ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਲਾਲਸਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਕੀ ਸੀ?

ਜੋ ਮੈਂ ਸਮਝਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹ ਦੋ ਕਾਰਕ ਸਨ ਜੋ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਇਹ ਨਿਰਭਰ ਉਤਾਰ ਦੇ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਲਿੰਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਲਾਲਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਦੂਜਾ – ਮੈਂ ਸਰਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ – ਦੂਸਰਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ "ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰਵੱਈਆ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਨਤੀਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਇੱਕ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਠੋਸ “ਮੈਂ” ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਹੈ? ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਉਲਝਣ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪਏਗਾ ਅਤੇ ਉਲਝਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਪਏਗਾ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਉਲਝਾ ਰਹੇ ਹਾਂ?

ਇਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਸਾਨ ਸਵਾਲ ਨਹੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਸ “ਮੈਂ” ਨੂੰ ਉਲਝਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਰਵਾਇਤੀ “ਮੈਂ” ਨੂੰ, ਝੂਠੇ “ਮੈਂ” ਨਾਲ ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਹ ਕਲਪਨਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ "ਮੈਂ" ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਸੰਭਵ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਅਤਿਕਥਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: ਮੈਂ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਜਾਂ ਮੈਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੋ; ਮੈਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਹਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖੁਸ਼ ਹੈ – ਮੈਂ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਉਹ "ਮੈਂ" ਜਾਂ "ਮੇਰਾ" ਰਵਾਇਤੀ "ਮੈਂ" ਹੈ, ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।

ਮੈਂ ਇਸ ਰਵਾਇਤੀ "ਮੈਂ" ਲਈ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵਰਤਦਾ ਹਾਂ। ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਫਿਲਮ "ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ" ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਖੁਸ਼ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਨਾਖੁਸ਼ ਦ੍ਰਿਸ਼, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੁਸ਼ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ। ਖੈਰ, ਇੱਥੇ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਇਹ ਖੁਸ਼ ਦ੍ਰਿਸ਼ "ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ" ਦਾ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਨਾਖੁਸ਼ ਵਾਲਾ "ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ" ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ। “ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ” ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼, ਹਰੇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼, ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਖੀ ਦੋਵੇਂ ਲੇਬਲ ਕਰਾਂਗੇ। "ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ", ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ “ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ” ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਸਿਰਲੇਖ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਫਿਲਮ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ – ਸਿਰਲੇਖ ਕੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਫਿਲਮ ਹੈ: ਇਹ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਰੇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਫਿਲਮ ਇਕ ਝੂਠੀ ਫਿਲਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਫਿਲਮ ਸਿਰਫ ਉਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਲੇਬਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਾਮ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਕਿਵੇਂ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ? ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ "ਮੈਂ" – ਰਵਾਇਤੀ "ਮੈਂ" ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਹੈ: ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ "ਮੈਂ" ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਹ ਫਿਲਮ “ਗੋਨ ਵਿੱਦ ਦਿ ਵਿੰਡ” ਹੈ, ਇਹ “ਸਟਾਰ ਵਾਰਜ਼” ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਕੋਈ "ਮੈਂ" ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੇ ਪਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੂਠਾ "ਮੈਂ" ਹੋਵੇਗਾ, ਅਜਿਹਾ "ਮੈਂ" ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਤੇ "ਮੈਂ" ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ; ਇਸ ਲਈ "ਮੈਂ" ਸਿਰਫ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਲਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਉਲਝਣ, ਫਿਰ, ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ "ਮੈਂ" ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ "ਮੈਂ" ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸਰੀਰ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਏਲੀਅਨ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਸ ਪੂਰੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਕੋਈ "ਮੈਂ” ਹੋਵੇ। ਫਿਰ, ਉਲਝਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇਸ ਵੱਖਰੇ "ਮੈਂ" – ਇਹ ਝੂਠੇ "ਮੈਂ" – ਰਵਾਇਤੀ "ਮੈਂ" ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਝੂਠੇ "ਮੈਂ" ਨਾਲ ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਲਾਲਸਾ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, "ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਉਦਾਸੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣਾ ਪਏਗਾ, ਇਸ ਦਰਦ ਤੋਂ, ਉਸ ਦੁਖ ਤੋਂ ਜੋ ਮੈਂ ਸਰੀਰਕ ਦਰਦ ਨਾਲ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।" ਬੇਸ਼ਕ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਦੀ ਇਹ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਉਥੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦਰਦ ਸਹਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਸਾਡਾ ਪੈਰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਬੇਸ਼ਕ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ "ਮੈਂ" ਦੀ ਧਾਰਣਾ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੈ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਘਬਰਾਹਟ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪਰ ਇਸ ਝੂਠੇ "ਮੈਂ" ਬਨਾਮ ਰਵਾਇਤੀ "ਮੈਂ" ਦੀ ਇਹ ਧਾਰਣਾ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਆਓ ਇਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰੀਏ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਆਓ ਇੱਥੇ ਇਸ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਰਪਣ ਅਧੀਨ ਖਤਮ ਕਰੀਏ। ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ: ਜੋ ਵੀ ਸਮਝ, ਜੋ ਵੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਇਸ ਤੋਂ ਆਈ ਹੈ, ਉਹ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਲਾਭ ਲਈ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰੇ।