ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ

ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹਨ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਤਜਰਬੇ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਹੈ, ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸਾਰੂ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਛਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ ਹੈ। ਕਰਮ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਮ ਦੀ ਗਣਨਾ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪੱਕਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ 'ਤੇ ਚੀਕਣਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ। ਉਸ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਫਿਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਕਾਰਜ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਇੱਛਾ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕੁੱਝ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜਾਂ ਚਾਹਤ। ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਭਾਵਨਾ", ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ, ਇੱਛਾ ਜਾਂ ਚਾਹਤ ਨਾਲੋਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵਧੇਰੇ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਘੱਟ ਹੀ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕੁਝ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਰਗੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਪੈਣ ਵਰਗੇ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਵਾਪਰੇਗਾ। ਪਰੰਤੂ, ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਦੂਸਰਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਰਮਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਤੋਂ। ਸਾਡੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਇਕੋ ਇਕ ਚੀਜ ਸਾਡੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚੀਏ, ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰੀਏ, ਆਦਿ।

ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਪੱਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਡੀ ਕਰਮਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ, ਅਸਲ ਕਿਸਮ ਦਾ ਜੀਵਨ ਰੂਪ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਾਂਗੇ ਜੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਹੋਵੇ। ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਥਣਧਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜਣਾ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਜੀਵਨ ਰੂਪ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਤੀਜੇ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ।

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਾਡੀਆਂ ਕਰਮਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪੱਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਕਰਮਿਕ ਵਿਵਹਾਰ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਵਹਾਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਦਿਆਲੂ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਮਾਪੇ। ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜੋ ਪੱਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਿੱਸਾ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 

ਇਹ ਨੁਕਤਾ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਾ ਸਮਝਣ। ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਪਿਛਲੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਬਾਰੇ ਬਿਲਕੁਲ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਵੱਖਰਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਯਕੀਨ ਕਰੀਏ ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਵੀ, ਕਰਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠੀਏ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਾਰਥਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ, ਜਾਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ, ਉਹ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਉਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਸੀਂ ਹਰ ਪਲ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਪੱਛਮੀ ਚੱਕਰ ਇਸ ਨੂੰ "ਚੇਤਨਾ" ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ "ਚੇਤਨਾ" ਦਾ ਬੋਧੀ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਚੇਤਨਾ ਉਹ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜੋ, ਮਾਨਸਿਕ ਗੂੰਦ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨਪੂਰਵਕ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਕਹਿਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਖਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਕਰਨ ਵਰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। 

ਬੋਲਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਿਰਫ ਓਹੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਉੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੈਂਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਿਰਫ ਫੌਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਸ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਲਈ "ਵਿਤਕਰਾਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ" ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਭਾਵਨਾ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੀ ਕਾਰਵਾਈ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਵੇਗੀ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇਗੀ। ਜੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, "ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਬਦਸੂਰਤ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।" ਇਹ ਬਹੁਤਾ ਮੱਦਦਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? 

ਨੁਕਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂ ਬੋਲਣ ਦੀਆਂ ਇਹ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਆਈਆਂ ਹਨ – ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਮ ਸ਼ਬਦ ਵਜੋਂ "ਆਦਤਾਂ" ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਆਦਤਾਂ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਜਾਂ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਪਿਛਲੇ ਪੈਟਰਨਾਂ, ਪਿਛਲੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਮਜਬੂਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਹੋਣਾ ਪਏਗਾ। ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ, ਜਾਨਵਰ ਨਹੀਂ ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ 'ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰੀਏ। ਮਨੁੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬੁੱਧੀ ਹੈ; ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੂਰਖਤਾਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਅਸੀਂ ਬੁਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। 

ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ, ਸਾਨੂੰ ਦੁਹਰਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਨਸ਼ਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਸ਼ਰਾਬ, ਸਿਗਰਟ ਜਾਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਅਸੀਂ ਜੂਆ ਖੇਡਣ, ਜਾਂ ਸੈਕਸ, ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਚੀਕਣ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਆਦੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਢੰਗ ਹਨ, ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਦੋਵੇਂ। ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਮਨ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ। 

ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਸ਼ਾ ਛੁਡਾਊ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਇਹ ਪਛਾਣਨਾ ਅਤੇ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਆਦੀ ਹਾਂ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਝ ਨਸ਼ਾ ਛੁਡਾਊ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਆਦੀ ਹੋਣਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੱਚੀ, ਅਟੱਲ ਪਛਾਣ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਆਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ; ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਸ਼ਾ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਉੱਤੇ ਸੱਚੀ ਰੋਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਬੋਧੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਸੀਂ ਸਵੈ-ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸਾਡੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਸਾਰੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਰੋਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਣ। ਬੋਧੀ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਸਾਡਾ ਮਕਸਦ ਹੈ।

ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਜਬੂਰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਸਾਡੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਗ ਦਾਖਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਭਾਵਨਾ ਸੰਪੂਰਨ ਘ੍ਰਿਣਾ ਅਤੇ ਉਬਾਊ ਹੋਣਾ ਹੈ: ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਆਪਣੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬੋਰ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸਵੈ-ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਸ਼ਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਿਊਰੋਟਿਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋਵੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਚੀਕਣ ਤੋਂ ਬੋਰ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਚੀਕਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਧੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਫਿਰ ਹੱਥ ਧੋ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਪਹਿਲੇ ਕਦਮ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅਜਿਹੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਪਰ, ਬੇਸ਼ਕ, ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਸਿਰਫ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੇ ਕਾਰਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਡੂੰਘੇ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਕਰਮ ਦਾ ਫੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਰਵਾਦੀ ਰਵੱਈਏ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੁਰੇ ਲੜਕੇ ਜਾਂ ਲੜਕੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਵ (Shantideva) ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਟੀਚਾ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ 'ਤੇ ਤੀਰ ਨਾ ਚਲਾਉਂਦਾ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਬੁਰਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ, ਆਦਿ ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਵ ਦਾ ਨੁਕਤਾ ਦੂਸਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਦੀ ਅਤਿ ਤੱਕ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਬੁਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਇਹ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਉੱਤਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਘਾਤਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਸਾਨੂੰ ਕਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਵੇਖਿਆ ਜਾਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਲਾਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵਾਪਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਪਿਛਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੀਏ ਜੋ ਸਥਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕਰੀਬੀਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ, ਜਾਂ ਲੋਕ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਨੂੰ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਸੱਭ ਦੂਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਧੋਖੇਪੂਰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਗਲਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਹੀਆਂ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਪਾ ਦੇਵੇ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਕਰਮ ਦਾ ਫੱਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਸਰੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਅਤਿਰਿਕਤ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਧੋਖੇਪੂਰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਪੱਕ ਜਾਵੇਗੀ ਉਹ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੁਕਤੇ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਫਿਰ ਕਰਮ ਦੀ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਸਾਧਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਦੇਖਾਂਗੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਘੱਟ ਹੀ ਕਿਸੇ ਬਾਰੇ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਮਾੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਚਿੰਤਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 

ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਿੰਦੂਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਮ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਚ ਉਹ ਨਮੂਨੇ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਉਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਹਾਰਨ ਵਾਲੇ ਰਵੱਈਏ ਵਿਚ ਪੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕਿ “ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਗਲਤ ਸੀ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਸੀ,” ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਵਿਵਹਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਭੱਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੁਣ ਵਰਗਾ ਕੁੱਝ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। 

ਕਰਮ ਦੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸੀਂ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਅਸੀਂ ਗਰੀਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਾਂਚ ਕਰਨ 'ਤੇ, ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਹ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ – ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ। ਮੈਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਪੁੱਛੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਰਿੱਜ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਲੈਣਾ, ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੀਜ਼। ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨਾਲ। ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂ ਧਰਮਰਕਸ਼ਿਤਾ (Dharamarakshita) ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪਾਠ, ਤਿੱਖੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪਹੀਆ (Wheel of Sharp Weapons) ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ।  

 
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਨਤੀਜੇ ਸਿਰਫ ਇਕ ਕਾਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਬਾਲਟੀ ਪਹਿਲੀ ਬੂੰਦ ਜਾਂ ਆਖਰੀ ਬੂੰਦ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ। ਇਹ ਸਭ ਬੂੰਦਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨਾਲ ਭਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਦੁੱਖ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ ਇਕ ਬਦਸੂਰਤ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਕਈ ਬਦਸੂਰਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਲਗਭਗ ਅਣਗਿਣਤ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਹਾਲਤਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ। 

ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਕਾਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰ ਦੇ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਰਮਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੌਸਮ, ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹ ਕਾਰਨ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ। ਉੱਥੇ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੜਕ ਬਣਾਈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਾਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋ ਸਕੇ। 

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਠੇ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਖਾਸ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਦ ਅਸੀਂ ਦੋਸ਼ੀ ਵਜੋਂ "ਮੈਂ" ਦੀ ਇਕੱਲਤਾ ਨੂੰ ਤੋੜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਵਾਪਰੇ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੀ ਗਲਤੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ਕ, ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਾਂ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ, ਇਕ ਪਾਸੇ, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਕ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ "ਮੈਂ" ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦੋਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਕਸੂਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ।

ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਸਾਡੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਤਿੰਨ ਚੱਕਰ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਚੱਕਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਰਮ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਮੈਂ" ਵਜੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕਰਮ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਰਮ ਤੋਂ ਕੀ ਪੱਕਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਸੀ ਉਹ ਜੋ ਪੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਕਰਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਕਿ ਤਿੰਨ ਚੱਕਰ ਇਕ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉੱਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਹਰ ਚੀਜ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਨਿਰਭਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ "ਮੈਂ" ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇੰਨਾ ਮਾੜਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ ਜੋ ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਅਰਥ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਪੀੜਤ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਅਪਰਾਧੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦਿਸਦੀ ਠੋਸ ਪਛਾਣ 'ਤੇ ਲਟਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਮਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਖੁਸ਼ ਅਵਸਥਾ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਜੋ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਐਨੇਂ ਬੇਕਾਰ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਜੋ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੌਦਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਐਨੇਂ ਬੇਕਾਰ ਹਾਂ। ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਦੋਸ਼ ਨਾਲ ਭਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ‘ਤੇ ਤਰਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਭ ਸਿਰਫ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਾਡੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਨੂੰ ਬਦਤਰ ਅਤੇ ਬਦਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਸੋ, ਖਾਲੀਪਣ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸਮਝ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਗੈਰ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਠੋਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਤਿਅੰਤ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਰਣਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਭਾਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਖਾਲੀਪਣ ਦੀ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ, ਕਹੋਗੇ ਜਾਂ ਕਰਾਂਗੇ, ਉਸ ਦੇ ਕਰਮ ਸਬੰਧੀ ਨਤੀਜੇ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸਾਰੂ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਰਕ ਜੋ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਦੁਖਦਾਈ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕਹਿਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ, ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਨਾ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਵਹਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧੋਖਾਧੜੀ, ਤੋੜ-ਫੋੜ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ। ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ ਜੇ ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। 

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਬਾਰੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ? ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਪਰ ਮੈਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੱਛਰ ਮਾਰਨਾ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਣਾ ਸਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿਚ ਇਕ ਸਫਾਰੀ 'ਤੇ ਹੋਵਾਂ, ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਮੱਛਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਮਾਰਨਾ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਜਗਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਦੇ ਕਿ ਇਸ ਮੱਛਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਹਾਸੋਹੀਣਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ, ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਵੀ ਜੰਗਲ ਸਫਾਰੀ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਨਹੀਂ? ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਲਈ, ਮੱਛਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਨਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ, ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਮੱਛਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖੂਨ ਚੜਾਉਣਾ ਪਏਗਾ, ਪਰ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜਾਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕੰਧ ਤੇ ਬੈਠੇ, ਫਿਰ ਜਾਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਖਿਸਕਾ ਕੇ, ਇਸਨੂੰ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਲਿਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਹਾਰਕ ਢੰਗ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ। ਜਾਰ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਅਸਲ ਵਿਚ, ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਲਾਇਕ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਮੱਛਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੁਜਲੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਜਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਮੱਛਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਮੱਛਰ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਮੱਛਰਾਂ ਜਾਂ ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਮਾਰਨਾ ਪਵੇ, ਜਾਂ ਜੋ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਜੋ ਆਦਤ ਅਸੀਂ ਬਣਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡਾ ਪਹਿਲਾ ਜਵਾਬ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹਿੰਸਕ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਰ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨਾਲ ਮੱਛਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾ ਕਰੋ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਜੀਵਨ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਸਾਡੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 

ਫਿਰ, ਬੇਸ਼ਕ, ਹੋਰ ਵੀ ਉੱਨਤ ਅਭਿਆਸ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਕਿ ਇਹ ਮੱਛਰ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਆਦਿ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਬਿੰਦੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਚੇਤੰਨਤਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਇਕ ਹੋਰ ਨੁਕਤਾ ਜਿਸਦਾ ਮੈਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਲਿੰਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਕ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਿੱਚ "ਸੁੱਟ" ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 

ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਲਸਾ ਦਾ ਲਿੰਕ ਹੈ। “ਲਾਲਸਾ” ਇਸ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਲਿੰਕ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਮੂਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਪਿਆਸ”। ਦੂਸਰੇ ਕਾਰਕ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ “ਫੜ ਕੇ ਰੱਖਣਾ” ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤਾ ਸਪਸ਼ਟ ਅਨੁਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ "ਫੜ ਕੇ ਰੱਖਣ" ਵਜੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਸੱਚੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖਣਾ" ਅਤੇ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ “ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ” ਜਾਂ “ਕੁਝ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ”। ਮੈਂ "ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਲਾ ਰਵੱਈਆ ਹੀ ਹੈ ਜੋ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਜਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਹਾਸਿਲ ਕਰੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਲਿੰਕਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲਈ ਕਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਈ ਵਿਕਲਪਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਪਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀਆਂ ਕਰਮ ਸਬੰਧੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਇਹ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਲਾਲਸਾ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਕਿਹੜੀ ਪਿਆਸ ਹੈ? ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕੁਝ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਇਸ ਨੂੰ ਅਤਿਕਥਨੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੁਸ਼ੀ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਦੇ ਖਤਮ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਪਿਆਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਜਾਂ ਦੁੱਖ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਨਿਰਪੱਖ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਉਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਸੰਪੂਰਨ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉੱਚ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਨਿਰਪੱਖ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਘੱਟ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਪਿਆਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪਿਆਸ ਅਤੇ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਗ੍ਰੇਡ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਾਪਤੀਕਰਤਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਵੱਈਏ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ, ਪਿਆਸ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਸਾਡੀ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੌਜੂਦ "ਮੈਂ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਮੁੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੀ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ – ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ, ਮਨ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਸੱਭ ਕੁੱਝ – ਜਾਂ "ਮੇਰਾ” ਵਜੋਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮਾਲਕ ਦਾ ਹੋਣਾ। 

ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਪਿਆਸ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਕੁਝ ਭਾਵਨਾ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਕਰਤਾ ਰਵੱਈਆ "ਮੈਂ"' ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸੁੰਨ੍ਹੇਪਣ ਅਤੇ “ਮੈਂ” ਦੇ ਸੁੰਨ੍ਹੇਪਣ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਪਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਤਾਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ “ਅੱਠ ਸੰਸਾਰੀ ਧਰਮ” ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

“ਦੁਨਿਆਵੀ” ਵਜੋਂ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਬਦ jigten (’jig rten), ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ “ਦੁਨਿਆਵੀ ਧਰਮ” ਦੋ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦਸ ਦਾ ਅਰਥ ਅਧਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿਗ ਦਾ ਅਰਥ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਠ ਸੰਸਾਰੀ ਧਰਮ ਜਾਂ ਅੱਠ ਸੰਸਾਰੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਥਾਈ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਕਰਮ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਕਟੀਵੇਟਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦੁਨਿਆਵੀ ਧਰਮ ਅਤਿਅੰਤ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਸਥਿਰ ਅਧਾਰ ਹੈ? ਇਹ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਥਿਰ ਅਧਾਰ ਦੀ ਘਾਟ, ਉਹ ਅਸਥਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਸਦਾ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿਣਗੇ, ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਦਾਸ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਪਿਆਸੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਬੁੱਕ ਭਰ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਵਾਦ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਆ ਨਾ ਸਕੀਏ। ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਪਿਆਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਅਸੀਂ ਬਿਲਕੁੱਲ ਉਦਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂ ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਵ (Shantideva) ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਬਚਕਾਨੇ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਨਾਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਕਾਨੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਸਮ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। “ਸਮ” ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨਾ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂਕਿ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਧਾਰਣ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਜਾਏ ਤਾਂ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਬਿਲਕੁੱਲ ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਸਾਡਾ ਮੂਡ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਾਰਨ ਤੁਰੰਤ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਨਾਟਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁੱਝ ਮੁੱਖ ਸ਼ਬਦ ਹਨ, ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੀਏ, ਇਹ "ਕੋਈ ਖਾਸ ਗੱਲ ਨਹੀਂ" ਹੈ। 

ਅਸਲ ਵਿਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਡੂੰਘਾ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। "ਕੋਈ ਖਾਸ ਗੱਲ ਨਹੀਂ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੁਝ ਵੀ ਅਸਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ? ਬੇਸ਼ਕ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਹੋਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਯਕੀਨਨ, ਸਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ, ਆਦਿ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਚਿਪਕਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਾਂ ਇੰਨੇ ਬੇਕਾਰ ਹਾਂ। ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ, "ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ" ਜਾਂ "ਵਿਚਾਰਾ ਮੈਂ, ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹਾਂ।" 

ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਰਿਵਾਇਤੀ ਪੱਧਰ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਾਡੇ ਬੋਧੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਵਾਂਗੇ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ। ਇਹੀ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕਰਮ ਬਾਰੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਨੂੰ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਿਆਏਗੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਾਡੇ ਬਦਲਦੇ ਮੂਡ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰਤਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ, ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਨਾਖੁਸ਼। ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ; ਇਹੀ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਧਰਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਕੀ? 

ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਖੁਸ਼ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ ਠੀਕ ਹੈ। ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਮਨਪਸੰਦ ਪਕਵਾਨ ਮੰਗਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੁਣ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਉਹ ਖਤਮ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਦੁਖਦਾਈ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ। ਇਹ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ 'ਤੇ ਲਟਕੇ ਨਾ ਰਹੋ ਅਤੇ ਬੁਰੇ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਨਾ ਰਹੋ। 

ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਬੇਵਕੂਫਾਨਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਉਹ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਪਿਆਰਾ ਕਰੀਬੀ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਦਾਸ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਂਗੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਸੋਗ ਨਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਇਸ ਨਾਲ ਲਟਕੇ ਨਾ ਰਹੋ ਅਤੇ ਉਸ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਖੁੱਦ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਠੋਸ "ਮੈਂ" ਦੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, “ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ?” ਇਹ ਸਾਰਾ ਮੂਡ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੈ ਨਾ? ਬਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋ। ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਜਾਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ – ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੁਝ ਵੀ ਖਾਸ ਨਹੀਂ। 

ਇਸ ਇਕਸਾਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੂਸਰਾ ਰਵੱਈਆ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਜਿਸਦੀ ਅਸੀਂ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕਾਰਮ ਸਬੰਧੀ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਚਾਰਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੁਹਰਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। 

ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਜਿਸਦਾ ਮੈਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਉਹ ਹੈ ਲਾਮ-ਰਮ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੱਧਰ, ਮਾਰਗ ਦੇ ਗ੍ਰੇਡਡ ਪੜਾਅ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕਰਮ 'ਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਰ ਲੋਕ ਕੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਗੇ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਪਰ, ਸਾਡੇ ਪੱਖ ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਜੋ ਸਾਡੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਨੂੰ ਹੋਣਗੇ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਘਬਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਡਰ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਹੋਰ ਖਾਸ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਵਿਚ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕੋਪ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ। 

ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਸਬੰਧੀ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਸੰਸਾਰਿਕ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹੋਵੇਗਾ। 

ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਉੱਨਤ ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵਾਕਿਈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਰਾਅ - ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਅਣਸੁਖਾਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ? ਸਾਡੀ ਮੁੱਖ ਸੋਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੋਗਤਾ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਬਾਰੇ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ। 

ਨੈਤਿਕ ਵਿਵਹਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੋਧੀ ਰਵੱਈਏ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ ਹੈ ਕਿ “ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੈਂ ਜੋ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ, ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ।” ਉਸ ਨਜ਼ਰੀਏ ਵਿਚ ਕੁਝ ਵੀ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਇਸ ਦੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਗਾਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਕਿ ਦੂਜਿਆਂ 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਚੋਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਿਆਨਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬੀਮੇ ਦੀ ਰਕਮ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਦੇਈਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।

ਬੇਸ਼ਕ, ਅਸੀਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ, ਬੇਸ਼ਕ, ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਪਰ, ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਉੱਨਤ ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰੇ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਗਿਆਨ ਵੱਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਪੂਰੇ ਬੋਧੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਰਗ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਇਹ ਮੁੱਖ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। 

ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਮਹਾਯਾਨ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਨੈਤਿਕ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਮਿਸਾਲ ਲਈ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਸਰਿਆਂ ਅੱਗੇ ਸ਼ੇਖ਼ੀ ਮਾਰੀਏ ਜਾਂ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੇ ਰਹੀਏ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਫਿਰ, ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਹੋਰ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਧਿਆਪਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਚਾਨਕ ਸਾਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਰਮ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ – ਆਪਣੀ ਪਿਛਲੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ – ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਦੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਗੇ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਕਰਨੀ ਛੱਡ ਦੇਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ।

ਇਹ ਅੰਤਮ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ-ਘਰ (Treasure-House of Special Topics of Knowledge) ਅਭਿਧਰਮਕੋਸ਼ (Abhidharmakosha) ਵਿੱਚ, ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਗੁਰੂ ਵਾਸੂਬੰਧੂ (Vasubandhu) ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਿਸੇ ਉਸਾਰੂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸੰਗਾ (Asanga), ਆਪਣੇ ਪਾਠ ਵਿੱਚ, ਇਹਨਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਵਾਸੂਬੰਧੂ ਦੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉਹ ਹਨ। ਦੂਜਾ ਹੈ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ। "ਬੇਰਹਿਮੀ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਪਰਹੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਉਹੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਹੈ। 

ਉਸਾਰੂ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਉਲਟ ਰਵੱਈਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉਹ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਦੇ ਵੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ; ਅਸੀਂ ਉਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ, “ਇਹ ਸਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।” 

ਇਹ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਣਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਦਿਆਲਗੀ ਵਰਗੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਲਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਗੁਣ ਹਨ, ਲਈ ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਆਦਰ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਉਹ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਵੈ - ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ।

ਅਸੀਂ ਕਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਢੁਕਵਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਲਗਾਈਏ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਸਿਰਫ ਚੰਗੇ ਬਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਬਿੰਦੂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਉਸਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਖੁੱਲੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਬੱਸ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ!