සියලු දෙනා තුළම එක හා සමාන නැඹුරුතාවයන් හා අභිරුචීන් නොපවත්නා බැවින් බුදුන් වහන්සේ විසින් විවිධ පුද්ගලයන් හට යෝග්‍ය වන පරිදි විවිධාකාර විධික්‍රම ගණනාවක් දේශනා කරන ලදී. මෙකරුණ සිත්හි තබා ගනිමින්, ලොව එතරම් විවිධ ආගම් සංඛ්‍යාවක් පැවතීම ආශ්චර්යයක් බව පරම පූජනීය දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ කර ඇත. එක් ආහාරයක් සියලු දෙනාටම රුචි නොවන්නා සේම, එක් ආගමක් හෝ ලබ්ධීන් කිහිපයක් මගින් සියලු දෙනාගේ අවශ්‍යතා තෘප්ත කළ නොහැක. විවිධ ආගම් ගණනාවක් පවත්නේය යන කරුණ ඉතා ප්‍රයෝජනවත් එකක් වන අතරම සාදරයෙන් පිළිගත යුතු හා සතුටු විය යුතු කරුණක්ද වේ.
අන්තර් ආගමික සංවාදය
වර්තමානයේ අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය මත පදනම්ව බෞද්ධ ගුරුවරුන් හා සෙසු ආගමික නායකයන් අතර සංවාදය වර්ධනය වෙමින් පවතී. දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් නිරතුරුවම දෙවන ජුවාන් පාවුළු පාප් වහන්සේ මුණ ගැසුණු අතර පාප් වහන්සේ විසින් 1986 වසරේ ඉතාලියේ අසිසි නගරයේදී විශාල රැස්වීමකට සියලු ලෝක ආගම්වල නායකයන් කැඳවන ලදී. එයට නියෝජිතයන් 15 දෙනෙකු සහභාගි වූ අතර, පාප් වහන්සේට ආසන්නයෙන්ම අසුන් ගෙන සිටි දලයි ලාමා වහන්සේ වෙත පළමු කථාව පැවැත්වීමේ ගෞරවය පිරිනමන ලදී. සමුළුවේදී, ආධ්‍යාත්මික නායකයන් විසින් ආචාර ධර්ම, ප්‍රේමය හා කරුණාව වැනි සියලු ආගම්වලට පොදු මාතෘකා සාකච්ඡාවට ගන්නා ලදී. විවිධ ආගමික නායකයන් තුළ එකිනෙකා කෙරෙහි ඇතිවූ සහයෝගී, සාමුහිකත්ව හා අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය පිළිබඳ හැඟීම මගින් ජනතාව මහත්සේ ධෛර්යයට පත්කරන ලදී.
සැබැවින්ම සෑම ආගමක්ම එකිනෙකින් වෙනස් වේ. අභිධර්මය හා දේවධර්ම ශාස්ත්‍රය සලකා බැලුවහොත්, මෙම වෙනස්කම් දුරලීමේ කිසිදු ඉඩකඩක් නොපවත්නා නමුදු, අප එකිනෙකා සමග ආරවුල් ඇතිකරගත යුතු බවක් ඉන් නොඇඟවේ. “මගේ ඇදහිල්ල නුඹේ ඇදහිල්ලට වඩා උසස්ය, යහපත්ය” වැනි ආකල්පයක් කිසිසේත් යහපත් ආකල්පයක් නොවේ. සියලු ආගම් තුළ පොදුවේ ඉගැන්වෙනුයේ කවරක්ද යන කරුණ කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම එයට වඩා බොහෝ සෙයින් වැදගත් වේ: එනම්, ඒ සියල්ල තුළ මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ තත්ත්වය ඉහළ නැංවීමේ අපේක්ෂාවක් පවත්නා අතර, ආචාර ධාර්මික හැසිරීමක්, ප්‍රේමයේ, කරුණාවේ හා සමාව දීමේ මාවතක් අනුගමනය කරන ලෙස ජනතාවට උගන්වමින් ඒ හරහා සියල්ලන්ගේ ජීවිත වඩා යහපත් කිරීමට ගන්නා උත්සාහයක් දක්නා ලැබේ. ඒ සියල්ල මගින් ජීවිතයේ භෞතික පාර්ශ්වය තුළ පමණක් සම්පූර්ණයෙන්ම නොපැටලී අවම වශයෙන් භෞතික මෙන්ම ආධ්‍යාත්මික ප්‍රගතියද අතර යම් සමබරතාවයක් සොයා යාමට උත්සාහ කරන ලෙස ජනතාව වෙත උපදෙස් දෙනු ලබයි.
ලෝකය වඩා යහපත් තැනක් කිරීම සඳහා සියලු ආගම්වලට එක්ව කටයුතු කිරීමට හැකිවී නම් එය මහත්සේ ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. භෞතික ප්‍රගතිය වැදගත් වුවද, ආධ්‍යාත්මික ප්‍රගතියද අවශ්‍ය වන්නේය යන කරුණ දිනෙන් දින වඩ වඩාත් පැහැදිලි වෙමින් පවතී. ජීවිතයේ භෞතික පාර්ශ්වය පමණක් අවධාරණය කරන විටදී, සියලු දෙනා විනාශ කළ හැකි අධි බලැති බෝම්බයක් නිෂ්පාදනය කිරීමද අපේක්ෂිත ඉලක්කයක් විය හැක. අනෙක් අතින්, මානුෂීය හෝ ආධ්‍යාත්මික ස්වරූපයකින් සිතන්නේ නම්, සමූහ විනාශයන් සිදුකළ හැකි අවි ආයුධ වඩ වඩාත් දියුණු කිරීමෙන් ඉස්මතු විය හැකි ගැටලු පිළිබඳ අපට දැනගත හැකිවේ. එසේ නමුත්, සම්පූර්ණයෙන්ම ආධ්‍යාත්මිකව සංවර්ධනය වෙමින් භෞතික පාර්ශ්වය නොසලකා හැරියහොත්, සියල්ලන් හට කුසගින්නේ සිටීමට සිදුවනු ඇත. එයද යහපත් වූවක් නොවේ. එබැවින් මෙහි සමබරතාවයක් පවත්වාගෙන යාම ප්‍රධාන අවශ්‍ය වේ.
එකිනෙකාගෙන් ඉගෙන ගැනීම
ලෝක ආගම් අතර අන්තර් සම්බන්ධතාවයෙහි එක් පැතිකඩක් වනුයේ එ්වාහි ඇතැම් සුවිශේෂතා එකිනෙකට පොදු වන බවයි. නිදසුනක් ලෙස, බොහෝ ක්‍රිස්තියානි චින්තකයෝ බුදු දහමෙන් සමාධිය හා භාවනාව ඉගෙන ගැනීමට කැමැත්තක් දක්වන අතර, බොහෝ කතෝලික පූජකවරු, ආගමික ස්ථාන ප්‍රධානීන් හා ස්ත්‍රී, පුරුෂ පූජක පක්ෂ සාමාජිකයෝද මෙම කුසලතාවයන් හදාරා සිය සම්ප්‍රදායන් වෙත එ්වා රැගෙන යනු පිණිස ඉන්දියාවේ ධර්මශාලාව වෙත පැමිණෙති. බෞද්ධයන් ගණනාවක් කතෝලික සෙමනේරිවල උගන්වා ඇති අතර, භාවනා කරන ආකාරය, සමාධිය වඩවා ගන්නා ආකාරය හා ප්‍රේමය වඩවා ගන්නා ආකාරයද ඉගැන්වීම පිණිස මා වෙතද ඇතැම් විට ආරාධනා කෙරී ඇත. එහි ඉහළම මට්ටමේදී ක්‍රිස්තියානි ආගම බුදු දහමෙන් මෙම ක්‍රම ඉගැනීමට විවරව ඇත. ඔවුන් සියලු දෙනා බෞද්ධාමිකයන් වනු ඇතැයි යන්නක් මින් අදහස් නොකෙරේ - මෙහිදී කිසිවෙකු හෝ තවත් අයෙකු සිය ආගම වෙත හරවා ගැනීමට උත්සාහ කිරීමක් සිදු නොවේ. එතුළින් හුදෙක් අදහස් වනුයේ ඔවුනට වඩාත් යහපත් ක්‍රිස්තියානි භක්තිකයන් වීමට උපකාරී වනු පිණිස ඔවුන්ගේ ආගම් තුළම යොදාගත හැකි මෙවලම් වශයෙන් මෙම විධික්‍රම ඔවුනට උගත හැකි බවයි.
එමෙන්ම, බොහෝ බෞද්ධයෝද ක්‍රිස්තියානි දහමෙන් සමාජ සේවය පිළිබඳ ඉගෙනීමේ අභිලාෂයෙන් පසුවෙති. සිය පූජකවරුන් හා වරියන් ඉගැන්වීම, රෝහල් කටයුතු, වැඩිහිටියන් හා අනාථ වූවන් රැකබලා ගැනීම ආදියෙහි නිරත විය යුතු බවට බහුතර ක්‍රිස්තියානි සම්ප්‍රදායන් තුළ අවධාරණය කෙරේ. ඇතැම් බෞද්ධ රටවල් තුළ දැනටමත් මෙකී සමාජ සේවාවන් ගොඩනැගී ඇති නමුදු, විවිධ සමාජමය හා භූගෝලීය හේතු සාධක මත ඊට එකී සියලු රටවල් අයත් නොවේ. බෞද්ධයන් හට ක්‍රිස්තියානි භක්තිකයන් වෙතින් සමාජ සේවය පිළිබඳ බොහෝ කරුණු උගත හැකි අතර, අති උතුම් පාප් වහන්සේ මේ සඳහා නිරන්තරයෙන් සූදානම්ව සිටින්නෙකි. සෑම පාර්ශ්වයකටම අනෙක් පාර්ශ්වයෙන් මෙන්ම තමාගේම විශේෂ අත්දැකීම් ඔස්සේ ඉගෙන ගත හැකි වීම සුවිශිෂ්ට තත්ත්වයකි. මෙයාකාරයෙන් ලෝක ආගම් අතර අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය මත පදනම් වූ විවෘත සංවාද මණ්ඩපයක් පැවතිය හැක.
සාරාංශය
මේ දක්වා ජනතාව වඩාත් විවෘත හා අගතිගාමී අදහස්වලින් ඈත්ව සිටින්නාවූ, ආගම් අතර අන්තර් සම්බන්ධතාවය ඉහළම ආගමික නායක මට්ටමින් සිදුවී ඇත. පහල මට්ටමේදී ජනතාව වඩාත් අනාරක්ෂිත ව ඇති අතර තරගකාරීත්වය හා සටන්කාමීත්වය ආදර්ශ පාඨය කොටගෙන පාපන්දු කණ්ඩායම් මානසිකත්වයක් ගොඩනගාගෙන ඇත. ආගම් අතර වේවා විවිධ බෞද්ධ සම්ප්‍රදායන් අතර වේවා මෙයාකාරයේ ආකල්පයක් දරා සිටීම ඉතා කණගාටුදායක තත්ත්වයකි. පුළුල් ජන පරාසයකට උපකාරී වනු පිණිස සහයෝගීව ක්‍රියාත්මකවන විවිධාකාර ක්‍රම සමූහයක් බුදුන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලදී. එබැවින්, බුදු දහම තුළම මෙන්ම ලෝක ආගම් අතර ද සියලු සම්ප්‍රදායනට ගරු කිරීම වැදගත් වේ.