ஒரு சிறந்த ஆசிரியராக இருப்பதற்கான செர்காங் ரின்போச்சின் அணுகுமுறை

தனிப்பட்ட முறையில், ரின்போச் நிலையான பௌத்த வர்ணனைகளை கூட கேள்வி எழுப்பினார். அவ்வாறு செய்யும்போது, அவர் சோங்கப்பாவின் முன்மாதிரியைப் பின்பற்றினார். பதினான்காம் நூற்றாண்டின் இந்த சீர்திருத்தவாதி, இந்திய மற்றும் திபெத்திய குருக்களால் மதிக்கப்படும் பல நூல்கள் ஒன்றுக்கொன்று முரண்பட்டதாக அல்லது நியாயமற்ற கூற்றுகளைக் கொண்டிருந்ததாகக் குறிப்பிட்டார். பகுத்தறிவைத் தாங்க முடியாத நிலைகளை நிராகரிப்பது அல்லது முன்னர் தவறாகப் புரிந்து கொள்ளப்பட்ட பத்திகளுக்கு புதிய, நுண்ணறிவு விளக்கங்களை வழங்குவது போன்ற இந்த புள்ளிகளைக் கண்டுபிடித்து சோங்கப்பா ஆய்வு செய்தார். பரந்த வேத அறிவும் ஆழ்ந்த தியான அனுபவமும் உள்ளவர்கள் மட்டுமே அத்தகைய புதிய தளத்தை உடைக்க தகுதியுடையவர்கள். செர்காங் ரின்போச்சே அவர்களில் ஒருவர்.

எடுத்துக்காட்டாக, அவர் இறப்பதற்குச் சற்று முன்னர், ரின்போச் என்னை அழைத்து, சோங்கப்பாவின் மிகவும் கடினமான தத்துவ நூல்களில் ஒன்றான தி எசன்ஸ் ஆஃப் எக்ஸலண்ட் எக்ஸ்ப்ளேனேஷன் ஆஃப் இன்டர்ப்ரெடபிள் அண்ட் டெஃபினிட்டிவ் மீனிங்ஸ் (Drang-nges legs-bshad snying-po) என்பதில் இருந்து ஒரு பகுதியைச் சுட்டிக்காட்டினார். ரின்போச் தனது அன்றாட பயிற்சியின் ஒரு பகுதியாக ஒவ்வொரு நாளும் பல நூறு பக்கங்கள் கொண்ட இந்த கட்டுரையை நினைவில் வைத்து பாராயணம் செய்தார். மனதில் இருந்து குழப்பத்தை நீக்குவதற்கான நிலைகள் மற்றும் குறிப்பாக, குழப்பத்தின் "விதைகள்" பற்றிய பத்தியாகும் அது. நிலையான வர்ணனைகள் இந்த விதைகளை மாற்றும் நிகழ்வுகளாக விளக்குகின்றன, அவை உடல் ரீதியாகவோ அல்லது எதையாவது அறிவதற்கான ஒரு வழியாகவோ இல்லை. இந்த கருத்தை தெரிவிக்க, நான் "விதைகள்" என்பதற்கு பதிலாக "போக்குகள்" என்ற வார்த்தையாக மொழிபெயர்த்தேன். தர்க்கம், அனுபவம் மற்றும் உரையில் இருந்து பிற பத்திகளை மேற்கோள் காட்டி, ரின்போச் அரிசியின் விதை இன்னும் அரிசியே என்று விளக்கினார். எனவே, குழப்பத்தின் விதை என்பது குழப்பத்தின் "சுவடு" ஆகும். இந்த புரட்சிகர விளக்கத்தை எவ்வாறு புரிந்துகொள்வது மற்றும் சுயநினைவின்மையின் போது எப்படிவேலை செய்வது என்பது பற்றிய ஆழமான மாற்றங்களைக் கொண்டுள்ளது.

செர்காங் ரின்போச்சிற்கு புதுமையான புத்திசாலித்தனம் இருந்தபோதிலும், அவர் எல்லா நேரங்களிலும் எல்லா வகையிலும் பணிவோடும் பாசாங்கு இல்லாமல் இருப்பதையுமே வலியுறுத்தினார். எனவே, அவர் முண்ட்கோடில் உள்ள அவரது மடத்தில் மிக உயர்ந்த லாமாவாக இருந்தபோதிலும், ரின்போச் ஒரு ஆடம்பரமான பிரமாண்டமான வீட்டைக் கட்டவில்லை, ஒரு எளிய குடிசையிலேயே வாழ்ந்தார். தர்மசாலாவில் உள்ள அவரது வீடும் மிகவும் எளிமையானது, அடிக்கடி வரும் விருந்தினர்கள், இரண்டு நாய்கள் மற்றும் ஒரு பூனை என நான்கு பேர் தங்குவதற்கான மூன்று அறைகள் மட்டுமே இருந்தது.

ரின்போச் தனது மகத்துவத்தைக் காட்டுவதைத் தவிர்ப்பது போலவே, தனது சீடர்கள் அவரைப் பெருமைப்படுத்துவதைத் தடுக்கவும் முயன்றார். எடுத்துக்காட்டாக, பல தியானப் பயிற்சிகள், குரு-யோகா எனப்படும் விரிவான காட்சிப்படுத்தல் மற்றும் லாமாவின் சமஸ்கிருதப் பெயரைக் கொண்ட மந்திரத்தை மீண்டும் சொல்வது போன்ற ஒருவரின் ஆன்மீக ஆசிரியருடனான உறவை மையமாகக் கொண்டது. குரு-யோகப் பயிற்சிகளில், ரின்போச் எப்போதும் தனது சீடர்களுக்கு தனது புனிதமான தலாய் லாமாவைக் காட்சிப்படுத்துமாறு அறிவுறுத்தினார். அவரது பெயர் மந்திரத்தை கேட்கும் போது, ரின்போச் எப்போதும் தனது தந்தையின் பெயரை திரும்பத் திரும்பக் கொடுத்தார். ரின்போச்சின் தந்தை, செர்கோங் டோரியே-சாங், இருபதாம் நூற்றாண்டின் தொடக்கத்தில் இருந்த சிறந்த பயிற்சியாளர்கள் மற்றும் ஆசிரியர்களில் ஒருவர். தனது நாளின் காலசக்ரா பரம்பரையை வைத்திருப்பவர், அதாவது அதன் அறிவு மற்றும் தியான அனுபவத்தை அடுத்த தலைமுறைக்கு கடத்துவதற்கு அவர் பொறுப்பான அங்கீகரிக்கப்பட்ட மாஸ்டர் ஆவார்.

ரின்போச்சின் அடக்கமான பாணி வேறு பல வழிகளில் வெளிப்பட்டது. உதாரணமாக, ரின்போச் பயணம் செய்தபோது, மகாத்மா காந்தியின் முன்மாதிரியைப் பின்பற்றினார். இந்திய ரயில்களில் மூன்றாம் வகுப்பு மூன்று அடுக்கு பெட்டிகளில் பயணம் செய்ய வேண்டும் என்று அவர் வலியுறுத்தினார். துர்நாற்றம் வீசும் கழிப்பறைக்கு அருகில் தூங்குவதாக இருந்தாலும் கூட அப்படியே பயணம் செய்ய வேண்டும், நாங்கள் தர்மசாலாவிலிருந்து மேற்கு நாடுகளுக்குச் செல்ல டெல்லிக்கு சென்ற முதல் சுற்றுப்பயணத்தின் போது இது நடந்தது.

இரக்கத்தை வளர்க்க இது உதவும் என்பதால், இந்த பொதுவான முறையில் பயணம் செய்வது சிறந்தது என்று ரின்போச் கூறினார். மூன்று வகுப்புகளும் ஒரே நேரத்தில் இலக்கை அடைகின்றன, எனவே பணத்தை ஏன் வீணாக்க வேண்டும்? முதல் வகுப்பு ரயில் டிக்கெட்டுகளுக்கு பணம் செலுத்தியோ அல்லது ஆடம்பரமான விலையுயர்ந்த உணவகங்களுக்கு அழைத்துச் செல்வதன் மூலமாகவோ மக்கள் தனக்காக பணத்தை வீணாக்குவதை ரின்போச் உண்மையில் விரும்பவில்லை.

ஒருமுறை, ரின்போச் ஸ்பிட்டியில் இருந்து தர்மசாலாவுக்குத் திரும்பிக் கொண்டிருந்தபோது, நானும் பல சீடர்களும் இந்திய பஜாரில் அவரை வரவேற்க காத்திருந்தோம். பல கார்கள் மற்றும் பேருந்துகள் சென்றன அவை எதிலும் ரின்போச் இல்லை, அந்த சமயத்தில் ஒரு பழமையான அழுக்குப்படிந்த டிரக் சந்தைக்கு வந்து நின்றது. நெரிசலான அந்த வண்டியில் செர்காங் ரின்போச் கையில் பிரார்த்தனை மணிகளுடன் அமர்ந்திருந்தார். அவரும் அவரது உதவியாளர்களும் ஸ்பிட்டியில் இருந்து இந்த போக்குவரத்து முறையில் மூன்று நாட்கள் சவாரி செய்தனர், அவர்கள் யாருமே சௌகரியம் அல்லது தோற்றம் பற்றி முற்றிலும் கவலைப்படவே இல்லை.

ரின்போச் முண்ட்கோட்டில் நடந்த பெரிய மொன்லாம் திருவிழாவில் இருந்து அவரது உதவியாளர்களுடன் நானும் தர்மசாலாவுக்குத் திரும்பும்போது, பூனாவில் ரயிலுக்காக நாங்கள் நாள் முழுவதும் காத்திருக்க வேண்டியிருந்தது. உள்ளூர் திபெத்திய ஸ்வெட்டர்-விற்பனையாளர் ஒருவர் நாங்கள் தங்குவதற்கு முன்வந்து ஒரு அறையை கொடுத்தார். அந்த அறை மிகவும் சத்தமும், சூடும் நிறைந்த மூன்றாம் வகுப்பு ஹோட்டல் என்றாலும் ரின்போச் மகிழ்ச்சியுடன் அங்கே தங்கினார். உண்மையில், இந்தியாவில் பயணம் செய்யும் போது நாம் இரவு நேரப் பேருந்துகளில் செல்ல வேண்டும் என்று ரின்போச் எப்போதும் பரிந்துரைப்பார், ஏனெனில் அவை மலிவானவை மற்றும் எளிதானவை. நெரிசலான பேருந்து நிலையங்களில் காத்திருப்பதை அவர் பொருட்படுத்தியதே இல்லை. தன்னை ஆக்கிரமித்து வைத்துக்கொள்வதற்கு நிறைய தியானப் பயிற்சிகள் இருப்பதாக அவர் எங்களிடம் கூறினார். அவரைச் சுற்றி இருந்த சத்தமும், குழப்பமும், அழுக்குகளும் அவரது ஒருநிலைப்படுத்துதலைத் தொந்தரவு செய்ததே இல்லை.

ரின்போச் ஒரு இடத்தில் நீண்ட நேரம் தங்கியதில்லை, ஆனால் அடிக்கடி சுற்றி வந்தார். பற்றுதலைப் போக்க இது நல்லது என்றார். எனவே, சுற்றுப்பயணத்தின் போது, நாங்கள் ஒரே வீட்டில் ஒரு சில நாட்களுக்கு மேல் தங்கியதில்லை, ஏனெனில் வரவேற்பை மீறி தங்கி இருந்தால், எங்களது விருந்தாளிகளுக்கு நாங்கள் சுமையாக மாறிவிடுவோம். பௌத்த மையத்தில் நாங்கள் தங்கியிருக்கும் போதெல்லாம், வயதான திபெத்திய துறவியை ஆசிரியராகக் கருதி, ரின்போச் அந்தத் துறவியை தனது சிறந்த நண்பராக நடத்துவார். அவர் ஒருபோதும் தனது இதயப்பூர்வமான உறவுகளை ஒரு சிறந்த நபருக்கு மட்டும் என்றும் கட்டுப்படுத்தியது இல்லை.

ரின்போச் எங்கு சென்றாலும், அவர் பகல் முழுவதும் ஒரு வலுவான பயிற்சியைக் கொண்டிருந்தார் மற்றும் இரவில் அரிதாகவே தூங்கினார். அவர் தாந்த்ரீக காட்சிப்படுத்தலுக்கான (சாதனங்கள்) மந்திரங்கள் மற்றும் உரைகளை சந்திப்புகளுக்கு இடையில் மட்டுமல்ல, வெளிநாட்டு பார்வையாளர்கள் எனது மொழிபெயர்ப்பிற்காக காத்திருக்கும் போது கூட இடைநிறுத்திக் கூறுவார். கார்கள், ரயில்கள், விமானங்கள் ஆகியவற்றிலும் கூட அவர் தனது சாதனா தியானங்களைச் செய்தார் - வெளிப்புற சூழ்நிலைகளை அவர் ஒரு பொருட்டாகவே கருதவில்லை. ஒரு வலுவான தினசரி பயிற்சி, நாம் எங்கு சென்றாலும், எதைச் செய்தாலும் நம் வாழ்வின் தொடர்ச்சியின் உணர்வை வழங்குகிறது என்று அவர் வலியுறுத்தினார். இதனால் நாம் சிறந்த நெகிழ்வுத்தன்மை, தன்னம்பிக்கை மற்றும் ஸ்திரத்தன்மையைப் பெறுகிறோம் என்றார் அவர்.

ரின்போச் தனது பயிற்சியை வைத்து ஒரு நிகழ்ச்சியையும் நடத்தவில்லை. சாப்பிடுவதற்கு முன் உணவை ஆசீர்வதிப்பது அல்லது கற்பிக்கும் முன் ஜெபம் செய்வது போன்ற விஷயங்களை அமைதியாகவும் தனிப்பட்ட முறையிலும் செய்யச் சொன்னார். மற்றவர்களுடன் சாப்பிடுவதற்கு முன் நீண்ட புனிதமான மந்திரங்களைச் சொல்வது அவர்களுக்கு அசௌகரியத்தை ஏற்படுத்தலாம் அல்லது அவர்களைக் கவர அல்லது அவமானப்படுத்த முயற்சிக்கிறோம் என்று அவர்கள் உணரலாம். மேலும், அவர் ஒருபோதும் மற்றவர்கள் மீது எந்த நடைமுறைகளையும் பழக்கவழக்கங்களையும் திணிக்கவில்லை, ஆனால் அவரை அழைத்த மையம் பொதுவாக பின்பற்றும் போதனைகளுக்கு முன்னும் பின்னும் என்ன பிரார்த்தனைகள் அல்லது சடங்குகள் இருக்கிறதோ அதைச் செய்தார்.

ரின்போச் புனிதர் மற்றும் திபெத்திய மற்றும் மேற்கத்திய மடாலயங்கள் இரண்டிற்கும் விரிவான காணிக்கைகளை அளித்தாலும், அவர் அவற்றைப் பற்றி பெருமையாகப் பேசியதே இல்லை. அப்படிச் செய்யவேண்டாம் என்று அவர் கற்பித்தார். ஒருமுறை, இத்தாலியில் உள்ள வில்லோர்பாவில் ஒரு எளிய நடுத்தர வயது மனிதர் ரின்போச்சைப் பார்க்க வந்தார். அவர் அறையை விட்டு வெளியேறும்போது, அவர் அமைதியாக, ஒரு முக்கிய இடத்தில் கூட இல்லாமல், மேசையின் ஒரு பக்கத்தில், தாராளமாக நன்கொடை உள்ள ஒரு உறையை வைத்தார். லாமாவிற்கு பிரசாதம் வழங்கும் முறை இதுதான் என்று பின்னர் ரின்போச் கூறினார்.

எப்படி இருந்தாலும், நம்முடைய பணிவு உண்மையாக இருக்க வேண்டும், பொய்யாக இருக்கக்கூடாது என்று ரின்போச் வலியுறுத்தினார். உண்மையில் பெருமையும் கர்வமும் கொண்டவர்கள் அல்லது தங்களைப் பெரிய யோக்கியர்கள் என்று நினைப்பவர்களுக்கு மாறாக தாழ்மையானவர்களாகக் காட்டிக்கொள்பவர்களை அவர் விரும்புவதில்லை. ஒரு நாடோடி பின்னணியில் இருந்து பெரிய லாமாவிடம் சென்ற பெருமைமிக்க பயிற்சியாளரின் கதையை அவர் கூறுவார். நாகரீகம் எதையும் இதுவரை பார்த்திராதது போல் நடந்து கொண்டவர், லாமாவின் மேஜையில் உள்ள சடங்கு கருவிகளைப் பார்த்து அது என்ன என்று கேட்டார். அவர் லாமாவின் பூனையை சுட்டிக்காட்டி, இந்த அதிசய மிருகம் என்ன என்று கேட்டபோது, லாமா அவரை வெளியேற்றி விட்டார்.

மக்கள் தங்கள் நடைமுறைகளைப் பற்றி பாசாங்குத்தனமாக தற்பெருமை காட்டும்போது ரின்போச் அதனை குறிப்பாக விரும்பவில்லை. நாம் ஒரு தியானத்தை மேற்கொள்ள நினைத்தாலோ, அல்லது அதைச் செய்து முடித்திருந்தாலோ, அதை மற்றவர்களுக்கு அறிவிக்கக் கூடாது என்றார். நாம் என்ன செய்கிறோம் என்று யாருக்கும் தெரியாமல், இதுபோன்ற விஷயங்களை ரகசியமாக வைத்திருப்பது நல்லது என்றார் அவர். இல்லையெனில், மக்கள் நம்மைப் பற்றி பேசுவது பெருமை அல்லது மற்றவர்களின் பொறாமை, போட்டித்தன்மை போன்ற பல தடைகளை ஏற்படுத்தும். எந்த புத்தர் உருவம் சோங்கப்பாவின் முக்கிய தாந்த்ரீக நடைமுறை எது என்று யாருக்கும் தெரியாது. அவரது சீடர் கெத்ருப் ஜெ, ரின்போச் இறப்பதற்கு சற்று முன்னர், அவரது உள்-பிரசாதக் கோப்பையிலிருந்து அறுபத்திரண்டு பிரசாதங்களைச் செய்வதைக் கவனித்தபோதுதான், புத்தர்-உருவம் உள்ளான பேரின்பத்தை உள்ளடக்கிய சக்கரசம்வரம் அது என்று அவர் ஊகித்தார். இதேபோல், செர்காங் ரின்போச் காலசக்ரா நிபுணர் மற்றும் நிபுணராக போற்றப்பட்ட போதிலும், அவரது முக்கிய தனிப்பட்ட நடைமுறையை யாரும் அறிந்திருக்கவில்லை.

ரின்போச் மறைந்த கடம்ப கெஷர்களைப் பற்றி அடிக்கடி கூறுவார், அவர்கள் தாந்த்ரீக பயிற்சியை முழுவதும் மறைத்தே வைத்திருந்தனர், அவர்கள் இறந்த பிறகு அவர்களின் அங்கிகளின் மூலையில் தைக்கப்பட்ட ஒரு சிறிய வஜ்ரா மற்றும் மணியைக் கண்டால் மட்டுமே அவர்கள் என்ன பயிற்சி செய்தார்கள் என்பதை மக்கள் யாரும் உணர்ந்தார்கள். இந்த மாதிரியின்படி ரின்போச் தனது வாழ்க்கையை வாழ்ந்தார். ரின்போச் வழக்கமாக தனது வீட்டில் உள்ள அனைவருக்கும் அரை மணி நேரம் முன்னதாக தூங்கச் சென்று, அவர்கள் எழுந்த சிறிது நேரத்திற்கு பிறகே காலையில் எழுந்திருப்பார். எல்லோரும் தூங்கிவிட்ட பின்னர் அவரது அறையில் விளக்கு எரிவதையும், வீட்டுக்காரர்கள் எழுவதற்குச் சிறிது நேரத்திற்கு முன்பு மட்டுமே விளக்கு அணைக்கப்படுவதையும் அவரது உதவியாளர்களும் நானும் அடிக்கடி கவனித்து இருக்கிறோம். 

ஒருமுறை, ஜெர்மனியில் உள்ள ஜெகன்டோர்ஃப் நகரில், ரின்போச்சின் மூத்த உதவியாளர் சோண்ட்சீலா, ரின்போச்சின் தூங்கும் இடத்தைப் பகிர்ந்து கொண்டார். சோண்ட்சீலா தூங்குவது போல் பாசாங்கு செய்து படுத்துக் கொண்டிருந்து நடப்பவற்றை கண்காணித்தார், ரின்போச் நடு இரவில் எழுந்து நரோபாவின் ஆறு நடைமுறைகளுடன் தொடர்புடைய பல்வேறு கடினமான தோரணைகளை செய்து கொண்டிருந்ததை அவர் கண்டார். பகல் நேரத்தில் வழக்கமாக எழுந்து சுற்றி வருவதற்கு ரின்போச்சிற்கு உதவி தேவைப்பட்டாலும், உண்மையில் இந்த யோகா பயிற்சிகளில் ஈடுபட அவருக்கு வலிமையும் நெகிழ்வுத்தன்மையும் இருந்தது.

ரின்போச் எப்போதும் தனது நல்ல குணங்களை மறைத்து வைக்க முயற்சி செய்தார். உண்மையில், அவர் தனது அடையாளத்தை அந்நியர்களிடம் வெளிக்காட்ட விரும்பமாட்டார். ஒருமுறை, ஒரு வயதான இந்தோனேசிய தம்பதியினர் பாரிஸிலிருந்து ஆம்ஸ்டர்டாம் வரை தங்கள் காரில் எங்களை அழைத்துச் செல்ல முன்வந்தனர். ஆம்ஸ்டர்டாமிற்கு வந்த பிறகு, தம்பதியினர் ரின்போச்சை தங்கள் வீட்டில் சாப்பிடுவதற்கு அழைத்தனர். அதன்பிறகு, உள்ளூர் பௌத்த மையத்தில் உள்ளவர்கள், ரின்போச்சின் போதனைகளுக்கு அவர்களை அழைக்க தம்பதியரை தொலைபேசியில் அழைத்தபோதுதான், அவர்களின் விருந்தினர் யார் என்பதை அந்த வயதான தம்பதியினர் உணர்ந்தனர். அவர் ஒரு சாதாரண வயதான, நட்போடு பழகக்கூடிய துறவி என்று அவர்கள் நினைத்தார்கள்.

இதே உணர்வுடன், ரின்போச் சில சமயங்களில் அவர் வெளிநாடுகளுக்குச் செல்லும்போது குழந்தைகளுடன் சதுரங்கம் விளையாடுவார், அல்லது அவர் தனது இளைய உதவியாளரான ங்கவாங்குடன் விளையாடுவார், மேலும் அவர் இரு தரப்புக்கும் விளையாட்டில் உதவுவார். குழந்தைகள் அவரை ஒரு கனிவான வயதான தாத்தா என்று மட்டுமே நினைத்தார்கள். ஒருமுறை, கிறிஸ்துமஸ் நேரத்தில் ஜெர்மனியின் முனிச் நகரின் தெருக்களில் ரின்போச் நடந்து சென்றபோது, சிவப்பு நிற ஆடையில் இருந்ததால், அவரை சாண்டா கிளாஸ் என்று நினைத்து குழந்தைகள் அவரைப் பின்தொடர்ந்தனர்.

ரின்போச் தனக்கு ஓரளவு ஆங்கிலம் தெரியும் என்ற உண்மையை கூட மறைத்தார். ஸ்பிட்டியில் காலசக்ரா தீட்சைக்குப் பிறகு, ரின்போச் இறப்பதற்கு ஒரு மாதத்திற்கு முன்பு, நான் தர்மசாலாவுக்குத் திரும்புவதற்காக தபோ மடாலயத்தில் இருந்து அவரிடம் விடைபெற்றேன். நான் மேற்கத்தியர்கள் குழுவிற்கு ஒரு பேருந்தை வாடகைக்கு எடுத்திருந்தேன், நாங்கள் செல்ல வேண்டிய நேரம் அது. இருப்பினும், வெளிநாட்டவர்களில் ஒருவர், கடைசி நேரத்தில் பள்ளத்தாக்கிலிருந்து இருபது மைல் தொலைவில் உள்ள கீ மடாலயத்தைப் பார்வையிடச் சென்றார், எதிர்பார்த்த நேரத்தில் திரும்பி வரவில்லை. நான் அவரை தேடிக் கண்டுபிடிக்க கியிக்குச் சென்றபோது, இத்தாலிய சீடர் ஒருவர் மொழிபெயர்ப்பாளர் இல்லாமல் ரின்போச்சைப் பார்க்கச் சென்றார். இதுவரை எந்த வெளிநாட்டினரிடமும் ஆங்கிலத்தில் ஒரு வார்த்தை கூட பேசாத ரின்போச், அந்த இத்தாலிய சீடரிம், "அலெக்ஸ் எங்கே?" என்று சரியான ஆங்கிலத்தில் கேட்டார். பதிலுக்கு அவர் "ஆனால் ரின்போச், உங்களுக்கு ஆங்கிலம் தெரியாதே" என்று ஆச்சரியப்பட்ட போது, ரின்போச் சிரிப்பை மட்டுமே அவரின் பதிலாகத் தந்தார்.