เซอคง รินโปเช: ลามะของจริง

เมื่อผมเดินออกมาจากห้องรับรอง ปฏิกิริยาแรกของผมคือการตั้งคำถามเกี่ยวกับความน่าเชื่อถือของตัวเองในการเป็นอาจารย์สอนพระพุทธศาสนา   ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ผมได้รับโอกาสอันเหลือเชื่อมากมายในการฝึกฝนกับอาจารย์ที่มีความเป็นเลิศชาวทิเบตบางท่านที่พลัดถิ่นในประเทศอินเดีย  อาจารย์เหล่านี้คือสมเด็จองค์ดาไลลามะ อาจารย์ทั้งสามท่านที่สอนท่านสมเด็จ และหัวหน้านิกายต่าง ๆ ในพระพุทธศาสนาแบบทิเบต  หากเปรียบเทียบกับอาจารย์เหล่านี้แล้ว ผมก็แทบจะไม่มีคุณสมบัติใด ๆ เลย  อย่างไรก็ตามผมจำคำแนะนำที่อาจารย์หลักของผมเคยให้ผมไว้ตั้งแต่ปี ค .ศ. 1983  ได้  อาจารย์ท่านนี้คือเซนซับ เซอคง รินโปเช ผู้เป็นคู่อภิปรายของท่านสมเด็จ

ผมได้เดินทางไปกับรินโปเช ในฐานะล่ามแปลภาษาและเลขานุการในการเดินสายรอบโลกครั้งที่สองของท่าน และผมเพิ่งกลับมาจากทริปย่อยไปเมืองการากัส ประเทศเวเนซูเอล่า  ด้วยการสนับสนุนจากรินโปเช ผมจึงตอบรับคำเชิญให้ไปสอนกลุ่มพุทธศาสนิกชนที่เพิ่งก่อตั้งขึ้นมาใหม่ที่นั่น ซึ่งถือเป็นโอกาสครั้งแรกของผม   รินโปเชไปพักผ่อนอยู่กับเกเช วังยัล (Geshe Wangyal) ที่อารามของท่านในนิวเจอร์ซีย์สักสองสามวัน   เกเช วังยัลเป็นอาจารย์ชาวมองโกลคาลมีเกียจากรัสเซีย ซึ่งเป็นอาจารย์สอนสายทิเบตท่านแรกที่ผมได้พบในปี ค.ศ. 1967 ถึงแม้ว่าผมจะไม่มีโอกาสได้ศึกษากับท่านอย่างจริงจังก็ตาม

เมื่อผมเดินทางกลับมา  รินโปเชไม่ถามคำถามเกี่ยวกับการสอนของผมเลย  แต่นี่เป็นเรื่องปกติของท่านอยู่แล้ว ผมจึงไม่ได้ประหลาดใจอะไร  อย่างไรก็ตาม ในสัปดาห์ถัดมาตอนที่พวกเราอยู่ลอนดอนและกำลังนั่งอยู่รอบ ๆ โต๊ะในครัวหลังมื้อเย็น  รินโปเชก็พูดขึ้นว่า “ในอนาคตเมื่อโยมได้เป็นอาจารย์ที่มีชื่อเสียงแล้ว และลูกศิษย์มองโยมว่าเป็นพระพุทธเจ้า โยมก็รู้อยู่เต็มอกว่าตัวเองยังไม่ได้ตรัสรู้  อย่าให้ข้อนี้มาสั่นคลอนความเชื่อว่าอาจารย์ของตนคือพระพุทธเจ้า”  ท่านพูดเพียงเท่านี้ แล้วจากนั้นความเงียบก็เข้าปกคลุม  ผมต้องใช้เวลาอีกหลายปีกว่าจะเข้าใจความลึกซึ้งของคำพูดดังกล่าว

ครั้งหนึ่งลามะ โซปะ รินโปเช อาจารย์สอนพระพุทธศาสนาชาวทิเบตที่ได้รับความนิยมในโลกตะวันตกกล่าวว่า หากคุณต้องการพบลามะที่แท้จริง ตัวอย่างที่ดีที่สุดคงจะเป็นเซนซับ เซอคง รินโปเช   ลามะ โซปะไม่ได้ใช้คำภาษาทิเบตว่า ลามะ ในความหมายรวม ๆ ที่หมายถึงพระ หรือผู้ทำพิธีที่จบการฝึกสมาธิแบบเคร่งครัดมาสามปี  แล้วท่านก็ไม่ได้พูดถึงความหมายในแง่ของ “ร่างที่กลับชาติมาเกิดใหม่ของลามะ” ซึ่งหมายถึงบุคคลที่สามารถกำหนดการเกิดใหม่ของตนได้และได้รับตำแหน่งรินโปเช หรือ “ผู้ทรงค่า”   หากแต่ท่านหมายถึงลามะตามความหมายดั้งเดิมของคำนี้ นั่นก็คืออาจารย์ศาสนาที่มีคุณสมบัติเหมาะสมอย่างสมบูรณ์  ดังนั้นบางทีวิธีที่จะช่วยเริ่มอธิบายว่าการเป็นอาจารย์เช่นนั้นต้องเป็นอย่างไร และวิธีการมีปฏิสัมพันธ์กับลูกศิษย์ควรเป็นอย่างไรนั้นอาจเป็นการวาดคำบรรยายลักษณะบุคคลของเซอคง รินโปเช และความสัมพันธ์ของผมกับท่าน  ผมจะขออธิบายด้วยการใช้ภาพและความทรงจำมาปะติดปะต่อรวมกัน