Buddyzm therawady w Azji południowej i południowo-wschodniej
Indie
Buddyzm zaczął tracić wpływy w Indiach w VII w.n.e. i niemal zniknął całkowicie po upadku Cesarstwa Pala w XII w., z wyjątkiem odległych regionów w północnych Himalajach. Pod koniec XIX w. buddyzm ponownie wskrzeszono w Indiach, gdy Anagarika Dharmapala, buddyjski przywódca ze Sri Lanki z pomocą brytyjskich uczonych założył Maha Bodhi Society. Ich głównym celem było wskrzeszenie buddyjskich miejsc pielgrzymek w Indiach, co udało im się z dobrym skutkiem. Wybudowali wiele świątyń buddyjskich we wszystkich tych miejscach i we wszystkich z nich mieszkają mnisi.
W latach 1950-tych Ambedkar rozpoczął neo-buddyjski ruch wśród kasty nietykalnych, dzięki czemu setki tysięcy przeszło na buddyzm, by uniknąć piętna kastowego. W ostatniej dekadzie zaobserwowano również wzrost zainteresowania buddyzmem wśród miejskiej klasy średniej. Obecnie buddyści stanowią około 2% populacji w Indiach.
Sri Lanka
Sri Lanka jest ośrodkiem studiów buddyjskich odkąd w III w. p.n.e. buddyzm został tam wprowadzony przez Mahendrę, syna indyjskiego cesarza Aśoki. Sri Lanka ma najdłuższą nieprzerwaną historię buddyzmu. Kraj ten doświadczył również długich okresów schyłku spowodowanych wojnami, zaś począwszy od XVI w., odkąd wyspa została skolonizowana, europejscy misjonarze nawracali ludność na chrześcijaństwo.
W XIX w. buddyzm doświadczył potężnego odrodzenia z pomocą brytyjskich uczonych i teozofów, dlatego też buddyzm na Sri Lance jest czasami określany jako "buddyzm protestancki”, ponieważ kładzie szczególny nacisk na studia naukowe, działania duszpasterskie mnichów na rzecz społeczności świeckiej oraz praktykę medytacji wśród świeckich wyznawców. Kraj ten odzyskał niepodległość w 1948 roku i od tego czasu nastąpiło silne odrodzenie zainteresowania buddyzmem i jego kulturą.
Dzisiaj 70% populacji na Sri Lance to buddyści, większość w tradycji therawady. Po 30-letniej wojnie domowej, na Sri Lance narasta nacjonalistyczny buddyzm, przy czym niektóre organizacje, takie jak Bodu Bala Sena (Siły Buddyjskiej Władzy – ang. Buddhist Power Force) organizują anty-muzułmańskie zamieszki i ataki na umiarkowanych przywódców buddyjskich.
Mjanma (Birma)
Badania historyczne wykazały, że historia buddyzmu w Birmie sięga ponad 2000 lat, a obecnie około 85% populacji uważa się za buddystów. Istnieje tam długa tradycja kładąca zrównoważony nacisk na medytację i studia wyświęconej społeczności, zaś ludność świecka utrzymuje wielką wiarę. Jednym z najbardziej znanych birmańskich buddystów był S.N. Goenka, świecki nauczyciel technik medytacji wipaśany.
Odkąd w 1948 roku Birma odzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii, zarówno rządy cywilne, jak wojskowe, promowały buddyzm therawady. W czasach reżimu wojskowego, buddyzm podlegał ścisłej kontroli a klasztory, które chroniły i ukrywały dysydentów były rutynowo niszczone. Mnisi często stawali na czele demonstracji politycznych wobec reżimu wojskowego, takich jak Powstanie 8888 i Szafranowa Rewolucja w 2007 roku.
W ciągu ostatniej dekady, pojawiły się różne nacjonalistyczne grupy próbujące ożywić buddyzm i przeciwstawiać się islamowi. Ashin Wirathu, mnich i przywódca Grupy 969, mówił o sobie jako o „birmańskim Bin Ladenie”, i proponował bojkot sklepów będących własnością muzułmanów. Pod pozorem „ochrony buddyzmu,” miały miejsce fale przemocy, jak ataki na meczety i domy muzułmanów podsycane dodatkowo kontratakami muzułmanów.
Bangladesz
Aż do XI wieku buddyzm był dominującą religią w tym regionie. Obecnie buddyści stanowią mniej niż 1% populacji i zamieszkują głównie rejon Chittagong Hills Tracts w pobliżu Birmy.
W Dhace, stolicy Bangladeszu, są cztery świątynie buddyjskie i są też liczne świątynie w wioskach na wschodzie kraju. Jednakże w skutek odcięcia od Birmy, poziom praktyki i zrozumienia buddyzmu jest dość niski.
Tajlandia
Buddyzm był wprowadzany do imperiów Azji południowo-wschodniej począwszy od V n.e. Występuje tu therawada z silnymi wpływami ludowej religii i hinduizmu, a także buddyzm mahajany. W przeciwieństwie do Sri Lanki i Birmy, nie było tu nigdy linii wyświęcenia kobiet. Prawie 95% populacji to buddyści.
Tajska wspólnota monastyczna wzoruje się na tajskiej monarchii, ma one więc Najwyższego Patriarchę, jak również Radę Starszych, którzy są odpowiedzialni za utrzymywanie czystości tradycji. Są także wspólnoty zakonne mieszkające w lasach i mieszkające we wsiach. Obie są przedmiotem wielkiej czci i wsparcia ze strony społeczności świeckiej.
Należący do tradycji leśnej mnisi utrzymujący się z jałmużny mieszkają w samotności w dżunglach i zajmują się intensywną medytacją, ściśle przestrzegając reguł zakonnych. Mnisi mieszkający we wsiach przede wszystkim zapamiętują teksty i odprawiają ceremonie dla miejscowej ludności. Zgodnie z przekonaniami wypływającymi z tajskiej kultury i tradycji, mnisi ci wyrabiają również amulety dla świeckich wyznawców. Jest także buddyjski uniwersytet dla mnichów, kładący głównie nacisk szkolenie tłumaczy pism buddyjskich z klasycznego języka pali na współczesny tajski.
Laos
Buddyzm dotarł do Laosu w VII wieku n.e., a obecnie 90% ludności wyznaje buddyzm połączony z animizmem. W okresie reżimu komunistycznego, z początku władze nie tłumiły bezpośrednio religii, ale wykorzystywały buddyjską sanghę do swych politycznych celów. Z biegiem czasu, buddyzm stał się przedmiotem poważnych represji. Począwszy od 1990 roku następuje tu odrodzenie się buddyzmu, przy czym większość Laotańczyków jest bardzo żarliwymi wyznawcami, a większość mężczyzn wstępuje do klasztoru lub świątyni przynajmniej na krótki czas. Większość rodzin ofiarowuje jedzenie mnichom i odwiedza świątynie w pełnię księżyca.
Kambodża
Buddyzm therawady był religią państwową od XIII wieku, a 95% ludności pozostaje nadal buddystami. W latach 1970-tych Czerwoni Khmerzy usiłowali zniszczyć buddyzm; do 1979 roku, wymordowano lub wygnano niemal wszystkich mnichów, a wszystkie świątynie i biblioteki zniszczono
Po przywróceniu panowania Księcia Sihanouka jako króla Kambodży, ograniczenia były powoli znoszone, a zainteresowanie buddyzmem odrodziło się. Kambodżanie mają również silną wiarę we wróżby, astrologię i świat duchów, a mnisi są często uzdrowicielami. Mnisi buddyjscy odprawiają przeróżne ceremonie, takie jak nadawanie imion dzieciom, śluby i ceremonie pogrzebowe.
Wietnam
Buddyzm dotarł do Wietnamu 2000 lat temu, najpierw z Indii, ale przede wszystkim z Chin. Zaczął jednak wypadać z łask klas rządzących w XV wieku. Ożywienie nastąpiło dopiero na początku XX wieku, ale w trakcie okresu republikańskiego polityka pro-katolicka zantagonizowała buddystów. Obecnie tylko 16% populacji wyznaje buddyzm, ale jest on nadal największą religią.
Rząd jest teraz bardziej otwarty w stosunku do buddyzmu, chociaż żadna świątynia nie może funkcjonować niezależnie od państwa.
Indonezja i Malezja
Buddyzm przybył do tych okolic mniej więcej w II wieku n.e. przemieszczając się szlakami handlowymi z Indiami. Przez większą część swojej historii, buddyzm praktykowano obok hinduizmu, bo aż do XV wieku, kiedy upadło Majapahit, ostatnie hinduistyczno-buddyjskie imperium. Do początku XVII wieku, islam wyparł obie te religie.
Zgodnie z polityką „pańczaśila” indonezyjskiego rządu, oficjalne religie muszą utrzymywać wiarę w Boga. Buddyzm nie postuluje istnienia Boga jako indywidualnej istoty, lecz jest uznawany, bowiem zakłada istnienie Adibuddy, czyli „Pierwszego Buddy”, jak przedstawia to Tantra Kalaczakry, która rozkwitała w Indiach tysiąc lat wcześniej. Adibudda jest wszechwiedzącym twórcą przejawień poza czasem i innymi ograniczeniami i choć przedstawiany jest przez symboliczną postać, nie jest tak naprawdę istotą. Adibudda znajduje się we wszystkich istotach jako jasne światło natury umysłu. Na tej podstawie, buddyzm został przyjęty wraz islamem, hinduizmem, konfucjanizmem, katolicyzmem i protestantyzmem.
Mnisi ze Sri Lanki dokonują starań by odrodzić buddyzm therawady na Bali i w innych częściach Indonezji, ale odbywa się to w bardzo ograniczonym zakresie. Ci, którzy wykazują zainteresowanie na Bali to zwolennicy tradycyjnej balijskiej mieszaniny hinduizmu, buddyzmu i lokalnej religii czczącej duchy. W innych częściach Indonezji, buddyści stanowiący około 5% populacji, pochodzą z indonezyjskiej społeczności pochodzenia chińskiego. Są również pewne bardzo małe indonezyjskie sekty buddyjskie będące mieszaniną therawady oraz chińskich i tybetańskich tradycji.
20% populacji Malezji to buddyści, a są nimi głównie chińskie społeczności z zagranicy. Pół wieku temu nastąpił schyłek zainteresowania buddyzmem, zaś w 1961 roku powstało Buddhist Missionary Society, by wesprzeć rozwój buddyzmu. W ostatnim dziesięcioleciu odnotowano wzrost zainteresowania buddyjską praktyką, nawet wśród młodzieży. Obecnie istnieje wiele ośrodków therawady, mahajany i wadżrajany, które są dobrze finansowane i otrzymują odpowiednie wsparcie.
Buddyzm mahajany w Azji Wschodniej
Chińska Republika Ludowa
Buddyzm odgrywał znaczącą rolę przez ostatnie 2000 lat historii Chin, zaś chiński buddyzm odgrywał znaczącą i dynamiczną rolę w rozprzestrzenianiu się buddyzmu w Azji Wschodniej. Wczesna Dynastia Tang (618-907 n.e.) znana jest jako złoty wiek buddyzmu, w którym miał miejsce rozkwit sztuki i literatury.
Podczas Rewolucji Kulturalnej lat 1960-tych i 70-tych większość chińskich klasztorów buddyjskich została zniszczona, a większość dobrze wyszkolonych mnichów, mniszek i nauczycieli zostało straconych lub uwięzionych. Tłumienie buddyzmu było jeszcze bardziej intensywne w Tybecie i Mongolii Środkowej. Gdy Chiny zreformowały się i otworzyły, zainteresowanie tradycyjnymi religiami ponownie wzrosło. Wybudowano nowe świątynie a stare odrestaurowano. Większość tych, którzy wstąpili do klasztorów pochodziło z biednych iie niewykształconych rodzin ze wsi, a poziom wykształcenia pozostaje nadal niski. Wiele świątyń istnieje jedynie jako atrakcje turystyczne, gdzie mnisi są li tylko bileterami i opiekunami świątyni.
Obecnie wielu Chińczyków interesuje się buddyzmem i zauważalnie wzrasta zainteresowanie buddyzmem tybetańskim. Aktualne szacunki mówią, że populacja buddyjska sięga 20%, a w chińskich świątyniach w godzinach otwarcia panuje ruch. Gdy ludzie bogacą się i stają się coraz bardziej zajęci, próbują uciec od stresu zajmując się chińskim i tybetańskim buddyzmem. Buddyzm tybetański jest szczególnie interesujący dla wielu Chińczyków Han, zwłaszcza że rośnie liczba tybetańskich lamów nauczających w języku chińskim.
Tajwan, Hong Kong i chińskie enklawy
Tradycje mahajany w Azji Wschodniej pochodzące z Chin są najsilniejsze na Tajwanie i w Hong Kongu. Tajwan ma silną wspólnotę klasztorną mnichów i mniszek bardzo hojnie wspieranych przez społeczność świecką. Są tam buddyjskie uniwersytety i buddyjskie programy opieki społecznej. Hongkong ma również kwitnącą wspólnotę monastyczną. W chińskich enklawa poza Chinami są także wspólnoty buddyjskie w Malezji, Singapurze, Indonezji, Tajlandii i na Filipinach gdzie nacisk kładzie się na ceremonie dla dobra przodków oraz za dobrobyt i bogactwo żywych. Istnieje wiele mediów poprzez które buddyjskie wyrocznie przemawiają w transie i do jakich społeczność świecka zwraca się o porady w kwestiach zdrowotnych i psychologicznych. Chińscy biznesmeni, którzy są główną siłą napędową w gospodarkach tzw. "azjatyckich tygrysów”, często przekazują hojne datki mnichom odprawiającym rytuały za ich finansowe sukcesy. Na Tajwanie, w Hongkongu, Singapurze i w Malezji obserwuje się również rosnącą liczbę buddystów tybetańskich.
Korea Południowa
Buddyzm dotarł do półwyspu koreańskiego z Chin w około III wieku n.e. Mimo narastających ataków ze strony fundamentalistycznych organizacji chrześcijańskich, buddyzm w Korei Południowej jest nadal stosunkowo silny. W ostatnim dziesięcioleciu wiele świątyń buddyjskich zostało zdewastowanych lub zniszczonych przez pożary rozniecane przez takiej grupy. 23% populacji to buddyści.
Japonia
Buddyzm przybył do Japonii z Korei w V w. n.e. i odgrywa znaczącą rolę w japońskim społeczeństwie i kulturze. Począwszy od XIII wieku, rozwinęła się tradycja żonatych kapłanów w świątyniach i brak zakazu picia alkoholu. Tacy kapłani stopniowo zastąpili tradycję żyjących w celibacie mnichów. Historycznie rzecz biorąc, niektóre z buddyjskich tradycji były skrajnie nacjonalistyczne, wierząc, że Japonia jest buddyjskim rajem. W dzisiejszych czasach, pewne kulty apokaliptyczne, również określają się jako buddyjskie, choć mają bardzo niewiele wspólnego z naukami Buddy Śakjamuniego.
Około 40% populacji uważa się za buddystów, a większość Japończyków łączy wiarę w buddyzm z sinto, pierwotną religią Japonii. Narodziny i małżeństwa obchodzi się zgodnie ze zwyczajami sinto, natomiast ceremonie pogrzebowe odprawiają buddyjscy kapłani.
Świątynie w Japonii są wspaniale utrzymane, zarówno dla turystów, jak gości, choć wiele z nich jest bardzo skomercjalizowanych. W przeważającej części, rzeczywista nauka i praktyka są poważnie osłabione. Jedna z największych na świecie organizacji buddyjskich, Soka Gakkai, pochodzi z Japonii.
Buddyzm mahajany w Azji Środkowej
Tybet
Buddyzm przybył do Tybetu już w VII w. n.e. Przez wieki, z królewskim patronatem i wsparciem arystokracji, buddyzm przeniknął tam do różnych aspektów życia.
Po zajęciu Tybetu przez Chińską Republikę Ludową, buddyzm w Tybecie zastał brutalnie stłumiony. Zniszczono prawie wszystkie z 6500 klasztorów, z których przetrwało zaledwie 150, a zdecydowana większość uczonych mnichów została wymordowano albo też zmarło w obozach koncentracyjnych. Po rewolucji kulturalnej, większość odbudów klasztorów rozpoczęło się dzięki staraniom byłych mnichów, miejscowej ludności i Tybetańczyków na uchodźstwie, zaś rząd pomagał odbudować jedynie dwa lub trzy.
Chiński rząd komunistyczny jest ateistyczny, ale dopuszcza pięć „uznanych religii”, z których jedną jest buddyzm. Choć rząd twierdzi, że nie wtrąca się w sprawy religijne, po tym jak Dalajlama rozpoznał tybetańskiego chłopca jako reinkarnację Panczenlamy, ów chłopiec i jego rodzina szybko zniknęli. Wkrótce potem rząd chiński rozpoczął swe własne poszukiwania, odnajdując chłopca będącego pół-Chińczykiem, a pół-Tybetańczykiem. Chłopca wybranego przez Dalajlamę od tamtej pory nie widziano.
Obecnie każdy klasztor czy świątynia ma swój własny rządowy zespół roboczy. Są to policjanci w cywilu i kobiety, którzy „pomagają” przy różnych pracach. W rzeczywistości oznacza to, że obserwują i donoszą na monastyczną wspólnotę. Czasami owe zespoły robocze dorównują liczbą swych członków liczbie mnichów lub mniszek. Oprócz ingerencji rządu, jednym z głównych problemów buddystów w Tybecie jest brak wykwalifikowanych nauczycieli. Mnisi, mniszki i świeccy wyznawcy są pełni zapału do nauki, ale większość nauczycieli przeszło tylko ograniczony trening. W ostatnim dziesięcioleciu rząd otwarł buddyjski „uniwersytet” w pobliżu Lhasy. Działa on jako szkoła dla młodych tulku, gdzie uczą się języka tybetańskiego, kaligrafii, medycyny i akupunktury, jak również trochę buddyjskiej filozofii. Era cyfrowa przybliżyła młodych świeckich Tybetańczyków do buddyzmu. Wielu z nich zostało członkami grup na Wechat czy Weibo, które dzielą się buddyjskimi naukami i historiami. Zdobywanie wiedzy o buddyzmie postrzega się obecnie jako sposób na wzmocnienie własnej tożsamości jako „prawdziwego Tybetańczyka.”
Wschodni Turkiestan
Większość klasztorów Mongołów kałmuckich zamieszkujących Turkiestan Wschodni (Xinjiang) zostały zniszczone podczas rewolucji kulturalnej. Kilka zostało odbudowanych, ale niedobór nauczycieli jest tam jeszcze bardziej dotkliwy niż w Tybecie. Nowi młodzi mnisi bardzo zniechęcają się brakiem możliwości nauki i wielu z nich występuje.
Mongolia wewnętrzna
Jednakże najgorsza sytuacja dla buddystów tybetańskich żyjących pod kontrolą Chińskiej Republiki Ludowej jest w Mongolii Wewnętrznej. Większość klasztorów w zachodniej połowie zostało zniszczonych podczas rewolucji kulturalnej. We wschodniej połowie, która była dawniej częścią Mandżurii, wiele klasztorów zostało już zniszczonych przez wojska Stalina pod koniec II wojny światowej, kiedy Rosjanie pomagali wyzwolić północne Chiny od Japończyków. Z 700 klasztorów pozostało jedynie 27.
Od 1980 roku podjęto starania, by ponownie otworzyć i odbudować świątynie, i klasztory, do których przychodzą nie tylko Mongołowie, ale także Chińczycy Han.
Mongolia
W Mongolii było dawniej tysiące klasztorów z których wszystkie zostały częściowo lub całkowicie zniszczone w 1937 roku na rozkaz Stalina. W 1946 roku symbolicznie otwarto ponownie jeden klasztor w Ułan Bator, a w 1970 otwarto pięcioletnie kolegium szkolące mnichów. Program nauczania został bardzo okrojony, duży nacisk kładziono na studiowanie marksizmu, a mnichom pozwalano odprawiać jedynie ograniczoną liczbę rytuałów dla ludności. Od upadku komunizmu w 1990 roku, nastąpiło silne ożywienie buddyzmu, także dzięki Tybetańczykom na uchodźstwie. Wielu nowych mnichów wysyła się do Indii na trening i na niewielką skalę odbudowano ponad 200 klasztorów.
Jednym z najpoważniejszych problemów stojących przed buddyzmem w Mongolii po 1990 roku jest pojawienie się agresywnych misjonarzy chrześcijańskich będących mormonami, baptystami i adwentystami, którzy przybyli do Mongolii pod przykrywką nauczania języka angielskiego. Oferują oni pieniądze ludziom i pomoc w podjęciu nauki w Ameryce ich dzieciom, jeśli się nawrócą, a także rozdają im pięknie wydrukowane, bezpłatne broszury na temat Jezusa w potocznym języku mongolskim. Ponieważ chrześcijaństwo pociąga coraz więcej młodych ludzi, organizacje buddyjskie zaczęły rozpowszechniać informacje na temat buddyzmu w potocznym języku, za pośrednictwem materiałów drukowanych, programów telewizyjnych i audycji radiowych.
Agresywne nawracanie na inne religie zostało w Mongolii zakazane. W 2010 roku 53% ludności było buddystami a 2,1% chrześcijanami.
Tybetańczycy na uchodźstwie
Pośród tybetańskich tradycji Azji środkowej, najsilniejsza jest społeczność tybetańskich uchodźców skupiających się wokół Jego Świątobliwości Dalajlamy przebywającego na wygnaniu w Indiach po ludowym powstaniu przeciwko chińskiej okupacji Tybetu w 1959 roku. Otworzyli oni ponownie większość głównych klasztorów Tybetu i kilka klasztorów dla mniszek, i oferują pełen tradycyjny program szkoleniowy kształcący mnichów uczonych, mistrzów medytacji i nauczycieli. Są również ośrodki badawcze, placówki oświatowe i wydawnictwa, których działania mają na celu zachowanie wszystkich aspektów każdej ze szkół tradycji buddyzmu tybetańskiego.
Tybetańczycy na uchodźstwie pomogli wskrzesić buddyzm w himalajskich regionach Indii, Nepalu i Bhutanie, włącznie z Sikkimem i Ladakiem, wysyłając nauczycieli i ponownie ustanawiając linie przekazu. Wielu mnichów i mniszek z tych regionów otrzymuje edukację i szkolenia w klasztorach tybetańskich uchodźców.
Nepal
Mimo iż większość mieszkańców Nepalu jest hinduistami, w tym kraju narodzin Buddy wciąż widać silne wpływy kultury buddyjskiej. Grupy etniczne, takie jak Newarowie, Gurungowie i Tamangowie praktykują tradycyjną formę buddyzmu nepalskiego. Buddyści stanowią 9% populacji.
Nepal, w którym występuje mieszanina buddyzmu i hinduizmu, jest jedyną społecznością buddyjską utrzymującą kasty wewnątrz klasztorów. Przez ostatnie 500 lat odnotowano pojawienie się żonatych mnichów należących do dziedzicznej kasty, którzy stają się strażnikami świątyń i przywódcami rytuału.
Rosja
Buriacja, Tuwa i Kałmucja to trzy tradycyjnie buddyjskie regiony Rosji. Wszystkie klasztory w tych rejonach zostały całkowicie zniszczone przez Stalina pod koniec lat 1930-tych, za wyjątkiem trzech w Buriacji, które zostały tylko zdewastowane. W latach 1940-tych Stalin symbolicznie otwarł dwa klasztory w Buriacji pod ścisłym nadzorem KGB; mnisi, którzy oddali swe szaty, wkładali je ponownie jak mundury w ciągu dnia, by odprawiać rytuały. Po upadku komunizmu nastąpiło duże ożywienie buddyzmu we wszystkich trzech regionach. Tybetańczycy na uchodźstwie posyłają tam nauczycieli, a nowi młodzi mnisi są wysyłani na trening do tybetańskich klasztorów w Indiach. Ponad 20 klasztorów zostało ponownie otwartych w Buriacji, Tuwie i Kałmucji.
Kraje niebuddyjskie
Szczegółowa wiedza dotycząca buddyzmu dotarła do Europy w XIX wieku w skutek europejskiej kolonizacji krajów buddyjskich a także dzięki pracy chrześcijańskich misjonarzy i uczonych. W tym samym czasie chińscy i japońscy imigranci pracujący w Ameryce Północnej budowali tam świątynie.
Wszystkie formy buddyzmu występują także na całym świecie w krajach tradycyjnie nie-buddyjskich. Pośród nich są dwie główne grupy: imigranci z Azji i praktykujący spoza Azji Imigranci z Azji, szczególnie w Stanach Zjednoczonych i Australii, a także w pewnym stopniu w Europie, mają wiele świątyń we własnych tradycjach. W świątyniach tych główny nacisk kładzie się na promowanie praktyk dewocyjnych i zapewnienie buddyjskiej społeczności imigranckiej ośrodka pomagającego im utrzymać swą własną tożsamość kulturową. Obecnie w Ameryce jest ponad cztery miliony buddystów i ponad dwa miliony w Europie.
Tysiące buddyjskich "ośrodków Dharmy" wszystkich tradycji funkcjonuje obecnie w ponad 100 krajach, na wszystkich kontynentach całego świata. Większość ośrodków tybetańskiego buddyzmu, zen i therawady odwiedzają nie-Azjaci. Kładą one nacisk na medytację, naukę i praktyki rytualne. Nauczyciele to zarówno ludzie Zachodu, jak również etniczni buddyści z Azji. Największą liczbę ośrodków znajduje się w Stanach Zjednoczonych, we Francji i w Niemczech. Wielu poważnych uczniów podróżuje do Azji w celu dalszego treningu. Ponadto, na wielu uczelniach całego świata są też programy studiów buddyjskich. Nieustannie pogłębia się również dialog i wymiana między buddyzmem a innymi religiami, światem nauki, psychologii i medycyny. Jego Świątobliwość Dalajlama odgrywa tu najważniejszą rolę.