ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរៈវាទនៃអាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍
ប្រទេសឥណ្ឌា
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានចាប់ថមថយឥទ្ធិពលនៅប្រទេសឥណ្ឌាក្នុងសតវត្សទី៧ ហើយចាប់ផ្តើមបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងស្រុងបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃអាណាចក្របាឡា (Pala) ក្នុងសតវត្សទី១២ លើកលែងតែនៅចុងតំបន់នៃជួរភ្នំហិមាល័យខាងជើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាបានចាប់កំណើតឡើងវិញក្នុងប្រទេសឥណ្ឌានៅចុងសតវត្សទី១៩ នៅពេលដែលមេដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនាជាតិស្រីលង្កាមួយរូបព្រះនាម អនាគ្គរីកា ធម្មបាល (Anagarika Dharmapala) បង្កើតសហគមន៍មួយដែលមានឈ្មោះថា មហាពុទ្ធិ (Maha Bodhi) ដោយមានការជ្រំជ្រែងពីបញ្ញវ័ន្តអង់គ្លេស។ គោលបំណងចំបងរបស់ពួកគេគឺដើម្បីស្តារឡើងវិញនូវទីធម្មយាត្រាពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសឥណ្ឌា ហើយពួកគេបានទទួលជោគជ័យក្នុងការបង្កើតវត្តអារាមជាច្រើននៅរាល់ទីពុទ្ធស្ថាន ហើយមានព្រះសង្ឃគង់នៅគ្រប់កន្លែង។
នៅក្នុងទសវត្ស១៩៥០ លោក អែមបែកការ (Ambedkar) បានបង្កើតចលនាពុទ្ធសាសនាជំនាន់ថ្មីមួយនៅក្នុងចំណោមអំបូរសូទ្រ(អំបូរខ្ញុំបម្រើ) ដោយមានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានផ្លាស់ប្តូរមកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ ដើម្បីជៀសវាងពីការប្រកាន់វណ្ណៈ។ នៅទសវត្សចុងក្រោយនេះក៏មានចំណាប់អារម្មណ៍លើព្រះពុទ្ធសាសនាកើនឡើងច្រើន ក្នុងចំណោមប្រជាជនទីក្រុងថ្នាក់កណ្តាល។ បច្ចុប្បន្ននេះ ព្រះពុទ្ធសាសនាមានប្រមាណជា ២% នៃប្រជាជនឥណ្ឌាសរុប។
ប្រទេសស្រីលង្កា
ប្រទេសស្រីលង្កាត្រូវបានចាត់ទុកជាទីកន្លែងចំបងនៃការហាត់រៀនព្រះពុទ្ធសាសនា ចាប់តាំងពីព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានចាប់កំណើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសនេះក្នុងសតវត្សទី៣ មុនគ្រឹស្តសករាជ ដោយព្រះបាទ មហិន្រ្តា (Mahendra) ដែលជាព្រះរាជបុត្រនៃអធិរាជឥណ្ឌា គឺព្រះបាទ អសោក (Ashoka)។ ប្រទេសស្រីលង្កាមានប្រវត្តិសាស្ត្រពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏យូរលង់ជាងគេ។ ស្រីលង្កាក៏បានឆ្លងកាត់ពេលវេលានៃការធ្លាក់ចុះដ៏វែង ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមផងដែរ ពោលគឺចាប់តាំងពីសតវត្សទី១៦មក នៅពេលដែលកោះនេះត្រូវបានដាក់អាណានិគម ហើយម្ចាស់អាណានិគមអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្សព្វផ្សាយគ្រឹស្តសាសនា។
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានងើបឡើងវិញនៅសតវត្សទី១៩ ដោយមានការជួយជ្រំជ្រែងពីបញ្ញាវ័ន្តអង់គ្លេស និងពួកទេវនិយមវិទូ(theosophists) ដូច្នេះហើយទើបបានជាពេលខ្លះគេចាត់ទុកព្រះពុទ្ធសាសនាស្រីលង្កាថាជា «ព្រះពុទ្ធសាសនាប៉្រូតេស្តង់» ដោយមានការសង្កត់ធ្ងន់លើការសិក្សាទ្រឹស្តី រាល់សកម្មភាពនៅវត្តអារាមទាំងអស់គឺធ្វើឡើងដោយព្រះសង្ឃដើម្បីសហគមន៍ពុទ្ធបរិស័ទ និងការបដិបត្តិសមាធិសម្រាប់ពុទ្ធបរិស័ទ។ ប្រទេសនេះបានទទួលឯករាជ្យនៅឆ្នាំ ១៩៤៨ ហើយចាប់ពីពេលនោះមកក៏មានការងើបឡើងវិញយ៉ាងខ្លាំងនៃការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើវប្បធម៌និងសាសនាព្រះពុទ្ធ។
សព្វថ្ងៃនេះ ជនជាតិស្រីលង្កា ៧០% ជាពុទ្ធសាសនិកជន ដោយភាគច្រើនប្រកាន់យកពុទ្ធសាសនាថេរៈវាទ។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិល ៣០ឆ្នាំមក ប្រទេសស្រីលង្កាបានឃើញការកើនឡើងនៃព្រះពុទ្ធសាសនាបែបជាតិនិយមជ្រុល ដែលរួមមានស្ថាប័នជាច្រើនត្រូវបានបង្កើតឡើង ដូចជា ពុទ្ធោបាលសេនា (Bodu Bala Sena) (កងកម្លាំងព្រះពុទ្ធសាសនា) ដែលបង្កើតសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងអ្នកកាន់សាសនាមូស្លីម និងវាយប្រហារមេដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនានិយមផ្លូវកណ្តាលដ៏ទៃទៀត។
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា
តាមការស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថាព្រះពុទ្ធសាសនាមានប្រវត្តិជាង ២០០០ ឆ្នាំមកហើយនៅប្រទេសភូមា ដោយប្រជាជនប្រមាណ ៨៥% សព្វថ្ងៃកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ។ មានទំនៀមទំលាប់ដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយស្តីពីការផ្តល់តម្លៃស្មើគ្នាលើការបដិបត្តិសមាធិ និងការសិក្សាសម្រាប់សហគមសង្ឃ ហើយប្រជាពុទ្ធបរិស័ទនៅមានការរក្សាជំនឿដ៏មុតមាំ។ ពុទ្ធសាសនិកជនជាតិភូមាដ៏ល្បីល្បាញមួយរូបនោះគឺលោក ស.ន ហ្គោឥនកា (S.N. Goenka)ដែលជាមហាគ្រូនៃវិធីសាស្រ្តវិបស្សនា។
ចាប់តាំងពីភូមាទទួលបានឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៨ មក ទាំងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងរដ្ឋាភិបាលយោធាបានផ្សព្វផ្សាយពុទ្ធសាសនាថេរៈវាទ។ ស្ថិតនៅក្រោមរបបយោធា ព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានគ្រប់គ្រងយ៉ាងតឹងរ៉ឹង ហើយទីវត្តអារាមណាដែលមានអ្នកប្រឆាំងតែងត្រូវបានកំទេចចោល។ ព្រះសង្ឃភាគច្រើនតែងតែជាអ្នកដឹកមុខការធ្វើបាតុកម្មនយោបាយប្រឆាំងនឹងរបបយោធា ដូចជាការបះបោរ ៨៨៨៨ និងបដិវត្តសាហ្រ្វុន (Saffron) ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។
នៅក្នុងទសវត្សចុងក្រោយនេះ មានក្រុមជាតិនិយមជាច្រើនបានកើតឡើង ដើម្បីលើកតម្កើងពុទ្ធសាសនា ហើយប្រឆាំងនឹងសាសនាអ៊ិស្លាម។ អាសុីន វីរៈធូ (Ashin Wirathu)ជាមេដឹកនាំព្រះសង្ឃនៃក្រុម ៩៦៩ បានចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជា «ប៊ីនឡាដិននៃភូមា» ហើយជាអ្នកប្រកាសការរើសអើងហាងណាដែលមានម្ចាស់ជាមូស្លីម។ ក្រោមលេសនៃការ«ការពារពុទ្ធសាសនា»ការផ្ទុះអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងវិហារមូស្លីមនិងផ្ទះសំបែងមូស្លីមបានក្លាយជារឿងសាមញ្ញ ហើយបានបង្ករអោយមានការតតាំងពីក្រុមមូស្លីមវិញដែលធ្វើអោយអន្តាតភ្លើងនៃអំពើហិង្សានោះរិតតែដុះដាលឡើងថែមទៀត។
ប្រទេសបង់ក្លាដេស
ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺជាជំនឿសាសនាចំបងរហូតមកដល់សតវត្សទី ១១។ សព្វថ្ងៃនេះ មានប្រជាជនតិចជាង ១% ដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយពួកគេភាគច្រើនរស់នៅតាមជួរភ្នំជីតាគង់ (Chittagong) ដែលនៅជិតប្រទេសភូមា។
មានវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាចំនួន ៤ នៅរដ្ឋធានីដាកា ហើយនិងវត្តអារាមជាច្រើនទៀតនៅតាមភូមិភាគខាងកើត។ ជាតំបន់ដែលកាត់ចេញពីភូមា ប៉ុន្តែកម្រិតនៃការបដិបត្តិ និងការយល់ដឹងនៃព្រះពុទ្ធសាសនាគឺនៅកំរិតទាបណាស់។
ប្រទេសថៃ
ព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានគេស្គាល់នៅអាណាចក្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍នានាចាប់តាំងពីសតវត្សទី៥ នៃគ្រឹស្តសករាជមកម្លិះ។ ពោលគឺព្រះពុទ្ធសាសនាថេរៈវាទដែលត្រូវបានគេប្រកាន់យក ដោយមានឥទ្ធិពលខ្លាំងពីសាសនាប្រិយភាព(ទាក់ទងនឹងរឿងព្រេងបូរាណ) និងសាសនាហិនឌូ ក៏ដូចជាពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ខុសពីប្រទេសស្រីលង្កា និងប្រទេសភូមា ប្រទេសថៃគឺមិនមានប្រវត្តិបំបួសថេរៈភិក្ខុនីឡើយ(ព្រះសង្ឃភេទជាស្រ្តី)។ ប្រមាណស្ទើតែ ៩៥% នៃប្រជាជនទាំងអស់គឺជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា។
សហគមន៍សង្ឃថៃគឺយកគំរូតាមរាជវង្សថៃ ដែលមានសម្តេចព្រះសង្ឃរាជស្ថិតនៅថ្នាក់កំពូល និងក្រុមគណៈព្រឹទ្ធាចារ្យសង្ឃផងដែរ ដែលមានតួនាទីរក្សាភាពបរិសុទ្ធនៃទំនៀមរបស់ពួកគេ។ ក្រៅពីនេះក៏មានផងដែរនូវសហគមន៍បុព្វជិតនានាដែលគង់អាស្រ័យនៅតាមព្រៃ ក៏ដូជានៅតាមភូមិនានា។ សហគមន៍ទាំងពីរនេះគឺជាទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ពីប្រជាជន ហើយទទួលបានការជ្រំជ្រែងពីប្រជាពុទ្ធបរិស័ទផងដែរ។
ព្រះសង្ឃដែលនិមន្តបិណ្ឌបាទនៃទំនៀមទំលាប់នៃការគង់នៅតាមព្រៃភ្នំ រមែងគង់អាស្រ័យនៅដាច់ស្រយ៉ាលក្នុងព្រៃជ្រៅ និងផ្តោតសំខាន់ទៅលើការបដិបត្តិសមាធិ ហើយគោរពទៅតាមវិន័យសង្ឃយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ចំនែកព្រះសង្ឃដែលគង់នៅតាមភូមិវិញគឺផ្តោតលើការចងចាំក្បួនតម្រា និងប្រារពពិធីសាសនាសម្រាប់ប្រជាជនទូទៅ។ ដើម្បីរក្សាវប្បធម៌និងជំនឿរបស់ប្រជាជនថៃចំពោះជំនឿអរូបិយ ព្រះសង្ឃទាំងនេះក៏ផ្តល់នូវវត្ថុស័ក្តិសិទ្ធិដល់គ្រសហ្ថសម្រាប់ការពារខ្លួនផងដែរ។ សាកលវិទ្យាល័យពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃក៏បានបង្កើតឡើង ពិសេសសម្រាប់បង្ហាត់បង្រៀនព្រះសង្ឃបកប្រែគម្ពីព្រះពុទ្ធសាសនា ពីភាសាបាលីបុរាណមកកាន់ភាសាថៃទំនើប។
ប្រទេសឡាវ
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានមកដល់ប្រទេសឡាវដំបូងនៅសតវត្សទី៧ នៃគ្រឹស្តសករាជហើយសព្វថ្ងៃ ៩០% នៃប្រជាជនឡាវមានជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមានការលាយឡំជាមួយនឹងជំនឿវិញ្ញាណនិយម។ ក្នុងអំឡុងសម័យកាលកម្មុយនីស្ត អាជ្ញាធរពីដំបូងមិនបានរំលោភបំពានលើការប្រកាន់សាសនាឡើយ ប៉ុន្តែពួកគេបានប្រើប្រាស់មន្រ្តីសង្ឃពុទ្ធសាសនាដើម្បីពង្រឹងគោលបំណងនយោបានរបស់ពួកគេ។ យូរៗទៅ ពុទ្ធសាសនាក៏ត្រូវបានបង្រ្កាបមិនអោយងើបមុខរួច។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩០ មក ព្រះពុទ្ធសាសនាក៏ត្រូវបានងើបឡើងវិញ ដោយមានប្រជាជនឡាវជាច្រើនមានសទ្ធាចំពោះពុទ្ធសាសនាយ៉ាងមុតមាំ ហើយបុរសភាគច្រើនបានទៅរស់នៅនិងបួសរៀនយ៉ាងតិចមួយរយៈពេលខ្លី។ ក្រុមគ្រួសារភាគច្រើនតែងតែប្រគេនចង្ហាន់ដល់ព្រះសង្ឃ ហើយពួកគេទៅវត្តនៅរៀងរាល់ថ្ងៃសីល។
ប្រទេសកម្ពុជា
ព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរៈវាទត្រូវបានកំណត់ជាសាសនារបស់រដ្ឋចាប់តាំងពីសតវត្សទី ១៣ មក ដោយមានប្រជាជនប្រមាណ ៩៥%ជាពុទ្ធសាសនិកជន។ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧០ ខ្មែរក្រហមស្ទើរតែទទួលបានជោគជ័យទាំងស្រុងក្នុងការបំផ្លាញព្រះពុទ្ធសាសនាចោល ពោលគឺរហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ ព្រះសង្ឃស្ទើរតែទាំងអស់ត្រូវបានសម្លាប់ ឬត្រូវបានជំរុញអោយរត់ភៀសព្រះកាយចេញពីស្រុកទេសរបស់ខ្លួន រីឯវត្តអារាមនិងបណ្ណាល័យនានាត្រូវបានវាយកំទេចចោល។
បន្ទាប់ពីការឡើងគ្រងរាជឡើងវិញនៃព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ការហាមឃាត់ត្រូវបានដកចេញបន្តិចម្តងៗ ហើយចំណាប់អារម្មណ៍លើពុទ្ធសាសនាត្រូវបានងើបឈរឡើងវិញ។ ប្រជាជនកម្ពុជាក៏ជាអ្នកជឿខ្លាំងលើក្បួនហោរាសាស្រ្ត តារាសាស្ត្រ និងពិភពអបិយជំនឿផងដែរ ហើយជានិច្ចជាកាលព្រះសង្ឃដើរតួនាទីជាគ្រូបុរាណខ្មែរ។ ព្រះសង្ឃពុទ្ធសាសនានិមន្តចូលរួមក្នុងពិធីសាសនាជាច្រើន ចាប់តាំងពីពិធីដាក់ឈ្មោះកូន ពីធីមង្គលការ រហូតដល់ពីធីបុណ្យសពផងដែរ។
ប្រទេសវៀតណាម
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានមកដល់ប្រទសវៀតណា ២០០០ ឆ្នាំមុន ពោលគឺដំបូងចេញពីប្រទេសឥណ្ឌា ហើយបន្តមកទៀតគឺតាមរយៈប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែ វាចាប់ផ្តើមថមថយនូវចំណាប់អារម្មណ៍ពីបណ្តាវណ្ណៈថ្នាក់ដឹកនាំនាសតវត្សទី១៥។ ការងើបឡើងវិញចាប់ផ្តើមនៅដើមសតវត្សទី២០។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសម័យកាលសាធារណរដ្ឋ គោលនយោបានគាំទ្រគ្រឹស្តសាសនានិកាយកាតូឡិចបានបញ្ឆេះនូវការស្អប់ដល់អ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនានៅគ្រានោះ។ បច្ចុប្បន្នមានប្រជាជនតែ ១៦% ប៉ុណ្ណោះដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ប៉ុន្តែសាសនានេះនៅតែឈរជាសាសនាធំជាងគេ។
រដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃគឺមានភាពធូររលុងជាងមុនចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនា បើទោះបីជាមិនមានវត្តអារាមដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតអោយដំណើរការដោយឯករាជ្យពីរដ្ឋក្តី។
ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី និងម៉ាឡេស៊ី
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានមកដល់តំបន់នេះនៅអំឡុងសតវត្សទី ២ នៃគ្រឹស្តសករាជ ដោយធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ផ្លូវជំនួញជាមួយប្រទេសឥណ្ឌា។ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តភាគច្រើនរបស់ប្រទេសនេះ ពុទ្ធសានាត្រូវបានគេប្រកាន់យកស្របជាមួយនឹងសាសនាហិនឌូរហូតមកដល់សតវត្សទី១៥ នៅពេលដែលអាណាចក្រហិនឌូ-ព្រះពុទ្ធចុងក្រោយឈ្មោះមហាបាហ៊ិត (Majapahit) បានដួលរលំទៅ។ ចាប់តាំងពីដើមសតវត្សទី១៧មក សាសនាអ៊ិស្លាមបានដណ្តើមកន្លែងសាសនាទាំងពីរនេះទាំងស្រុង។
តាមរយៈគោលនយោបាយបញ្ចៈសីលារបស់រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូនេស៊ី សាសនាផ្លូវការត្រូវមានការគាំទ្រជំនឿលើព្រះ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមិនកំណត់ច្បាស់លាស់ថាព្រះគឺជាបុគ្គលណាម្នាក់នោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយសារជំនឿលើ Adibuddha ឬ «ព្រះពុទ្ធអង្គដំបូងស្ថិតនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយវិជ្ជិរ៉ាយាន» ដូចដែលត្រូវបានលម្អិតនៅក្នុងគម្ពី កាលៈចក្រ ទន្រ្តះ (Kalachakra Tantra) ដែលបានរីកដុះដាលនៅឥណ្ឌារាប់ពាន់ឆ្នាំមុនមកហើយ។ Adibuddha គឺជាអ្នកបង្កើតរាល់សព្វសត្វលោកទាំងអស់ប្រកបដោយសព្វញ្ញូតញ្ញាណ លើសពីពេលវេលា និងលើសពីការកំណត់ទាំងឡាយ ហើយបើទោះបីជាមានតំណាងជានិមិត្តរូបក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនមែនជាភាវៈនោះទេ។ Adibuddha គឺមានក្នុងភាវៈគ្រប់រូប ដែលជាពន្លឺដ៏ភ្លឺថ្លានៃធម្មជាតិនៃចិត្ត។ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននេះហើយ ដែលព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានទទួលស្គាល់ស្របគ្នាជាមួយនឹងសាសនាអ៊ីស្លាម សាសនាហិនឌូ លទ្ធិខុងជឺ សាសនាគ្រឹស្តនិកាយកាតូឡិច និងសាសនាគ្រឹស្តនិកាយប្រូតេស្តង់។
ព្រះសង្ឃស្រីលង្កាបានព្យាយាមលើកស្ទួយព្រះពុទ្ធសាសនាថេរៈវាទនៅកោះបាលី និងនៅទីកន្លែងជាច្រើនទៀតនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ប៉ុន្តែមិនសូវបានទូលំទូលាយឡើយ។ បុគ្គលទាំងឡាយដែលបង្ហាញចំនាប់អារម្មណ៍ចំពោះពុទ្ធសាសនានៅលើកោះបាលី គឺជាអ្នកដើរតាមទំនៀមនៃកោះបាលីបុរាណដែលជាការកំលាយនៃសាសនាហិនឌូ សាសនាព្រះពុទ្ធ និងជំនឿអរូបិយនៅតាមតំបន់។ នៅតាមកន្លែងផ្សេងទៀតនៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ពុទ្ធសាសនិកជនដែលមានប្រមាណ ៥% គឺស្ថិតនៅក្នុងសហគមដើមកំណើតចិន។ ក៏មានផងដែរនូវនិកាយព្រះពុទ្ធសាសនាតូចៗ ដែលជាការកំឡាយចេញពីថេរៈវាទ ចិន និងទីបេ។
២០% នៃប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីប្រកាន់យកព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយពួកគេភាគច្រើនជាសហគមនចិនបរទេស។ ប្រមាណជាពាក់កណ្តាលសតវត្សមុន គឺមានការធ្លាក់ចុះនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយនៅឆ្នាំ ១៩៦១ សង្គមអ្នកផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនា(Buddhist Missionary Society)ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនាឡើងវិញ។ នៅទសវត្សចុងក្រោយនេះ គេឃើញមានការងើបឡើងវិញនៃព្រះពុទ្ធសាសនា សូម្បីតែនៅក្នុងចំនោមយុវជនក៏មានដែរ។ នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានមជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ មហាយាន និងវិជ្ជិរ៉ាយានជាច្រើន ដែលត្រូវបានផ្គត់ផ្គង់និងជ្រំជ្រែងឡើង។