Dalekosiężna rozróżniająca świadomość – szerzej znana jako "pradżniaparamita", doskonałość mądrości – jest ostatnią z sześciu doskonałości. Dzięki niej analizujemy oraz dokładnie rozróżniamy z pewnością naturę i drobne szczegóły wszystkiego, co musimy wiedzieć, by osiągnąć oświecenie, i by w pełni przynosić pożytek wszystkim innym. Mamy trójpodział tej dalekosiężnej, rozróżniającej świadomości właściwie rozumiejącej:
1. Najgłębsze zjawisko – samą naturę rzeczywistości, a mianowicie całkowity brak samoistnie ustanawiającej się natury wszystkich zjawisk, poznawany już to pojęciowo poprzez kategorię znaczeniową, już to niepojęciowo w sposób przejawiony
2. Powierzchowne, konwencjonalne zjawiska – pięć głównych dziedzin wiedzy: rękodzieło i rzemiosło, medycynę, języki i gramatykę, logikę i wewnętrzne poznanie wszystkich nauk buddyjskich, zwłaszcza etapów urzeczywistnienia oraz metod i znaków ich osiągnięcia
3. To jak przynosić pożytek wszystkim ograniczonym, cierpiącym istotom – jedenastu typom ludzi, którym trzeba pomagać, omówionym również w odniesieniu do dalekosiężnej samodyscypliny etycznej, wytrwałości i umysłowej stabilności.
Dzięki doskonałości mądrości rozróżniamy właściwie i zdecydowanie:
- Pozytywne cele, które zamierzamy osiągnąć
- Korzyści płynące z ich osiągnięcia
- Szkody wynikające z ich nieosiągania
- Najbardziej skuteczne metody osiągania tych celów
- Jak właściwie praktykować owe metody
- Przeszkody mogące pojawić się podczas prób ich praktykowania
- Sposoby unikania lub pokonywania owych przeszkód.
Bez właściwego rozumienia wynikającego z dalekosiężnej rozróżniającej świadomości, będziemy praktykować buddyjskie metody na ślepo, nie mając pewności do czego dążymy, dlaczego do tego dążymy, jak to osiągnąć i co zrobimy z naszym osiągnięciem, gdy już do niego dotrzemy. Będziemy zanieczyszczać naszą praktykę samolubnymi, wypływającymi z niewiedzy motywacjami, kalać ją przeszkadzającymi emocjami i postawami, tym samym zagrażając możliwościom jakiegokolwiek powodzenia.
Dalekosiężna rozróżniająca świadomość jest niezbędna do prawidłowego wdrażania pozostałych pięciu dalekosiężnych postaw – szczodrości, samodyscypliny etycznej, cierpliwości, wytrwałości oraz umysłowej stabilności, czy koncentracji. Dzięki doskonałości mądrości rozróżniamy właściwie i zdecydowanie:
- Co jest właściwe, a co nie jest właściwe do dawania i dla kogo, a ponadto pustą naturę samych siebie, osoby, której coś dajemy oraz tego, co dajemy tak, byśmy mogli dawać to, co jest pomocne bez dumy, przywiązania i żalu
- Co jest pomocne, a co szkodliwe dla nas samych i dla innych, a ponadto cierpienia samsary i wady pozostawania w pogodnym, apatycznym stanie nirwany, byśmy kierowali się samodyscypliną etyczną całkowicie i wyłącznie dla dobra innych, a nie po to by realizować nasze własne samolubne cele
- Wady niecierpliwości i pożytki płynące z cierpliwości, byśmy mogli znosić z miłością i współczuciem negatywne i wrogie reakcje innych na nasze wysiłki pomocy oraz wszystkie trudności związane z praktyką Dharmy, bez wpadania w gniew
- Powody, dla których dążymy do osiągnięcia naszych duchowych celów oraz tego w jaki sposób praktykowane przez nas metody doprowadzą nas do nich, byśmy wytrwali w naszej praktyce, nie stając się leniwi, ani zniechęceni i nie poddawali się w połowie drogi
- Co jest rzeczywistością, a co projekcją niemożliwych sposobów istnienia, by koncentracja wraz z umysłową stabilnością skupiona na prawdziwej naturze rzeczywistości przyniosła nam wyzwolenie i oświecenie. Ponadto, z rozróżniającą świadomością naszego celu, nie pozwalamy, by jakikolwiek spokojny i błogi stan osiągnięty w medytacji odciągnął nas od naszego celu pomagania wszystkim innym.
Dziesięć doskonałości
Kiedy wymienia się dziesięć dalekosiężnych postaw, ostatnie cztery z nich są podziałami dalekosiężnego rozróżniania:
- Dalekosiężne umiejętności doboru środków – szczególna rozróżniająca świadomość dotycząca najbardziej skutecznych i właściwych metod skierowanych do wnętrza dla urzeczywistnienia nauk Dharmy oraz na zewnątrz, by pomagać innym w osiągnięciu wyzwolenia i oświecenia.
- Dalekosiężna modlitwa aspiracji – szczególna rozróżniająca świadomość tego, do czego aspirujemy, a mianowicie, by we wszystkich naszych żywotach nigdy nie być oddzielonym od bodhicitty oraz by nasze działania przynoszące innym pożytek trwały zawsze i nieprzerwanie.
- Dalekosiężne wzmocnienie – szczególna rozróżniająca świadomość osiągana poprzez analizę i stabilizowanie medytacji, wykorzystywana do poszerzania naszej dalekosiężnej rozróżniającej świadomości i niedopuszczania, by uległa ona stłumieniu przez przeciwdziałające siły, takie jak przywiązanie.
- Dalekosiężna głęboka świadomość – szczególna rozróżniająca świadomość wykorzystywana do pełnego zintegrowania z naszymi umysłami prawidłowego zrozumienia pustki wszystkich zjawisk, tak by móc poznawać jednocześnie powierzchowne i najgłębsze prawdy o wszystkim.
Podsumowanie
Dzięki dalekosiężnej rozróżniającej świadomości, odróżniamy jasno i ze zdecydowaniem pożytki płynące z jakiejkolwiek praktyki, którą podejmujemy od wady dalszego życia z tym, co owa praktyka ma przezwyciężyć. Wspomagani jesteśmy tym zrozumieniem i przekonaniem, zasilani niezachwianą motywacją miłości, współczucia i celu będącego bodhicittą, że jakakolwiek praktyka Dharmy, którą wykonujemy będzie skuteczna w osiągnięciu oświecenia i zdolności do przynoszenia.