Przebaczanie innym

Objaśnienie

Według „Słownika oksfordzkiego” przebaczenie oznacza porzucenie gniewu lub niechowanie urazy wobec kogoś z powodu zniewagi, przywary lub błędu. Dla niektórych ludzi wiąże się to z dodatkową konotacją osoby obrażonej lub jakiegoś wyższego autorytetu ułaskawiającego sprawcę od poniesienia jakiejkolwiek kary za swoje czyny.

Buddyjska analiza czynników umysłowych nie posiada jednoznacznego terminu na przebaczenie, choć lecz stosuje określania gniew i żal (w czym zawiera się żywienie urazy) oraz ich przeciwieństwa, a mianowicie niewpadanie w gniew i niebycie okrutnym.

niewpadanie w gniew oznacza brak chęci odwetu czy wyrządzania krzywdy sobie lub innym, którzy cierpią lub będą cierpieć z powodu naszych działań.
niebycie okrutnym dodaje do tego współczucie, życzenie, by inni byli wolni od cierpienia i jego przyczyn.

Tak więc z buddyjskiego punktu widzenia pragniemy, byśmy wszyscy, inni oraz my sami, byli wolni od jakiegokolwiek cierpienia wynikającego z naszych szkodliwych działań. Nikt jednak nie jest w stanie przebaczyć komuś karmicznych konsekwencji jego złych uczynków, z przebaczeniem nie wiąże się zatem niebezpieczeństwo wyolbrzymionego poczucia, że jest się lepszym lub świętszym niż inni, jakie może mieć kapłan lub sędzia trybunału, ułaskawiający przestępców.

Kluczem do buddyjskiego podejścia do przebaczenia jest odróżnianie osoby – czy to kogoś innego, czy nas samych – od szkodliwych lub destrukcyjnych działań czy błędów. Pamiętajmy o tym, że działamy destrukcyjnie i popełniamy błędy nie dlatego, że jesteśmy źli, lecz dlatego, że jesteśmy zdezorientowani co do przyczyn i skutków zachowania oraz rzeczywistości, a także dlatego, że nasze rozumienie jest ograniczone. Jesteśmy ograniczonymi samsarycznymi istotami, cierpiącym z powodu niekontrolowanie powtarzającego się wewnętrznego zamętu i problemów, a zatem jesteśmy odpowiednimi obiektami współczucia. Wyrządzamy sobie wystarczająco dużo krzywd i cierpienia, nie musimy więc dokładać jeszcze więcej.

W kontekście buddyjskim oznacza przebaczenie oznacza:

Odróżnianie osoby od czynu – czy to kogoś innego, czy nas samych
Niegniewanie się ani niebycie okrutnym wobec siebie lub innych, a zamiast tego
Odczuwanie współczucia, będącego życzeniem, by inni lub my sami byli wolni od wszystkiego, co spowodowało, że działaliśmy destrukcyjnie lub popełniliśmy błąd.

Jeśli chodzi jednak o szkodliwe zachowanie lub błąd, nie siedzimy sobie bezczynnie, nic nie robiąc. Jesteśmy gotowi poczynić wszelkie nieodzowne kroki, by powstrzymać dalsze destrukcyjne zachowania i naprawić błędy, jednakże robimy to bez gniewu, żywienia urazy czy wyniosłego poczucia, że to my komuś przebaczamy.

Medytacja

Chociaż przebaczanie należy rozwijać zarówno wobec innych, jak i siebie, dzisiaj zajmiemy się innymi. Następnym razem skupimy się na sobie.

Uspokój umysł, skupiając się na oddechu.
Przypomnij sobie kogoś, kto zrobił coś, co cię zraniło lub zirytowało, co wzbudziło w tobie gniew, a może nawet chowałeś urazę z tego powodu, tak że już później wciąż myślałeś o tym, co zrobiła ta osoba, byłeś dalej na nią zły i czułeś się rozżalony.
Spróbuj sobie przypomnieć, jak się czułeś i zauważ, że takie uczucie nie było szczęśliwym ani wygodnym stanem umysłu.
Teraz spróbuj odróżnić w swoim umyśle tę osobę od jej czynu. Był to tylko jeden incydent, nawet jeśli coś podobnego powtarzało się wielokrotnie w ciągu życia tej osoby.
Ta osoba, podobnie jak wszyscy inni, w tym także ja, chciała być szczęśliwa, i nie chciała być nieszczęśliwa. Była zdezorientowana co do tego, co przynosi szczęście, i dlatego z powodu bycia nieszczęśliwym, z powodu nieświadomości i niewiedzy działała destrukcyjnie, raniąc cię lub robiąc coś, co cię zirytowało.
Zauważ, że im bardziej skupiasz się na tym zrozumieniu, tym prędzej znika złość i uraza.
Wzbudź w sobie współczucie wobec tej osoby, wyraź życzenie, by była wolna od wewnętrznego zamętu i nieszczęścia, które spowodowały, że cię skrzywdziła lub zrobiła coś irytującego.
Postanów, że we właściwej chwili, kiedy będziesz spokojny, a osoba ta otwarta na wysłuchanie ciebie, powiesz jej, że to, co uczyniła, zraniło cię i spróbujesz rozwiązać ten problem.

Powtórz raz jeszcze ten proces, myśląc o kimś, kto popełnił błąd:

Przypomnij sobie błąd, jaki ta osoba popełniła, i jak się na nią zdenerwowałeś.
Spróbuj sobie przypomnieć, jak się czułeś i zauważ, że uczucie to nie było szczęśliwym ani wygodnym stanem umysłu.
Teraz spróbuj odróżnić w swoim umyśle tę osobę od błędu, który popełniła.
Osoba ta, podobnie jak wszyscy inni, w tym ja sam, chciała być pomocna i nie chciała popełnić błędu. Była zdezorientowana co do tego, jaki jest najlepszy sposób, by coś zrobić lub najlepszy sposób działania. Być może była rozkojarzona, leniwa czy niedbała, a więc z powodu niewiedzy i zakłócających emocji popełniła błąd. Jest ona ograniczoną samsaryczną istotą, nierealistyczne byłoby więc oczekiwać, że zawsze będzie doskonała, i że nigdy nie popełni błędu.
Zauważ, że im bardziej skupiasz się na zrozumieniu tego, tym prędzej znika złość.
Wytwórz w sobie współczucie wobec tej osoby, wyraź życzenie, by była wolna od wewnętrznego zamętu, niewiedzy i zachwycających emocji, które spowodowały, że popełniła błąd.
Postanów, że w odpowiednim czasie, kiedy będziesz spokojny, a osoba ta będzie gotowa cię wysłuchać, powiesz jej o tym błędzie i pomożesz jej go naprawić.

Podsumowanie

Przebaczenie nie oznacza wybaczenia komuś jego destrukcyjnego zachowania lub błędów w taki sposób, jakbyśmy byli świętsi i doskonalsi od tej osoby, ona zaś gorsza od nas, więc z pozycji naszego wyniosłego autorytetu możemy jej wybaczać, nawet jeśli nie żałuje swych czynów. Przebaczenie oznacza niegniewanie się, nie chowanie urazy, niepragnienie odwetu. Odróżniamy osobę od jej czynu lub błędu, rozwijamy wobec nie współczucie i jesteśmy gotowi poczynić kroki, by naprawić jej czyn lub pomóc jej nie powtarzać owego błędu. W ten sposób unikamy pułapek i nieszczęścia, jakie wywołuje w nas gniew, zwłaszcza gdy prowadzi od myśli pełnych złości, do agresywnej, wrogiej mowy i rozwścieczonego, lekkomyślnego zachowania.