આપણે બધા આપણા જીવનમાં અર્થ શોધીએ છીએ. કેટલાક લોકો તેમની કારકિર્દીમાં તેને શોધે છે, કેટલાક લોકો નવીનતમ ફેશન ની જાણ રાખીને, અને અન્ય લોકો દૂર-દૂરના સ્થળોની મુસાફરી કરીને. પરંતુ આખરે, કારકિર્દી નિવૃત્તિમાં સમાપ્ત થાય છે, ફેશનો સતત બદલાતી રહે છે, અને રજાઓ આંખના પલકારામાં પૂરી થઈ જાય છે. આમાંથી કોઈ પણ આપણને કાયમી સંતોષ કે સુખ પ્રદાન કરતું નથી. આપણા આધુનિક વિશ્વમાં ઉપલબ્ધ લાખો પસંદગીઓ - ભૌતિકવાદી અને આધ્યાત્મિક - સાથે, આપણા જીવન સાથે શું કરવું તે અંગે ઘણી મૂંઝવણ છે.
બૌદ્ધ ધર્મમાં, આશ્રય એ આપણા જીવનમાં અર્થપૂર્ણ દિશા આપવા વિષય છે. તે દિશા એ છે કે આપણે આપણી બધી ખામીઓને દૂર કરવા અને આપણી જાતને અને દરેક માટે શ્રેષ્ઠ મદદરૂપ બનવા માટે આપણી બધી સંભાવનાઓને સમજવા માટે આપણી જાત પર કામ કરવું છે. બૌદ્ધ આશ્રય માત્ર કામચલાઉ કંટાળો, ભૂખ અથવા તણાવથી વધુ આશ્રય તરીકે કામ કરે છે. તે બાહ્ય રીતે કંઈપણ બદલવા વિશે નથી: આપણે કોઈ ખાસ કપડાં પહેરવાની અથવા અમારી હેરસ્ટાઇલ બદલવાની જરૂર નથી. બૌદ્ધ ધર્મમાં આશ્રય એ આપણી માનસિક સ્થિતિને બદલવાનો છે. આનો અર્થ એ છે કે જીવનનો હેતુ શું આપે છે અને હવે અને ભવિષ્યમાં આપણને શું સુખ લાવશે તે અંગેની આપણી સમજને વધુ ઊંડી બનાવવી. ટૂંકમાં, બૌદ્ધ આશ્રય આપણને દુઃખથી બચાવે છે.
બૌદ્ધો સામાન્ય રીતે "આશ્રય માટે જવું" અથવા "આશ્રય લો" શબ્દસમૂહનો ઉપયોગ કરે છે કારણ કે આશ્રય એક સક્રિય પ્રક્રિયા છે. તે એક મૂળભૂત પગલું છે જ્યાં આપણે આપણી જાતને બૌદ્ધ માર્ગ માટે પ્રતિબદ્ધ કરીએ છીએ. પણ આપણે આ કેમ કરીશું? જ્યારે આપણે માનવ સ્વભાવને સમજીએ છીએ - કે આપણે બધા સુખ અને સંતોષની શોધમાં છીએ, અને આપણામાંથી કોઈને દુઃખ નથી જોઈતું - આપણે કંઈક એવી શોધ કરવી જોઈએ જે આપણને મદદ કરે. અને તેથી બૌદ્ધ ધર્મમાં, આપણે ત્રણ રત્નો તરફ આશ્રય માટે વળયે છીએ.
આ ત્રણ રત્નો બુદ્ધ, ધર્મ અને સંઘ છે.
આપણે બુદ્ધ પાસે આશ્રય માટે જઈએ છીએ કારણ કે એક પ્રબુદ્ધ શિક્ષક તરીકે, તે આપણને માત્ર અર્થહીન અસ્તિત્વમાંથી જ નહીં, પરંતુ સંપૂર્ણ રીતે વેદનામાંથી બહાર નીકળવાનો માર્ગ બતાવે છે. તેમણે શીખવ્યું કે મન મૂળભૂત રીતે શુદ્ધ છે અને તે, કરુણા અને વિદ્વતાથી, આપણી પાસે જે પણ મૂંઝવણ અને નકારાત્મક લાગણીઓ છે તેને કાયમ માટે દૂર કરી શકાય છે જેથી તે ક્યારેય પાછા ન આવે. આ કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરવું તે ધર્મ એ બુદ્ધની ઉપદેશો છે, તેથી જ્યારે આપણે આશ્રય માટે જઈએ છીએ, ત્યારે આપણે આપણા જીવનની તમામ સમસ્યાઓનો સામનો કરવા માટે વિવિધ બૌદ્ધ પદ્ધતિઓ તરફ વળીએ છીએ અને અપનાવીએ છીએ. સંઘ એ સાધુઓ, સાધ્વીઓ અને આપણા બૌદ્ધ સાથી છે. તેમાંથી જેઓ સાચા અર્થમાં બુદ્ધના ઉપદેશોનું પાલન કરે છે તેઓ આદર્શરૂપ છે અને આપણને બૌદ્ધ માર્ગને અનુસરતા રહેવા પ્રેરણા આપે છે.
આપણી પ્રતિબદ્ધતાનો અર્થ એ નથી કે આપણે આપણી જાતને આપણા મિત્રો અથવા સમાજથી અલગ રાખવાની જરૂર છે. વાસ્તવમાં, જ્યારે આપણે ત્રણ રત્નોમાં આશ્રય લઈએ છીએ, ત્યારે આપણે ફક્ત આપણા માટે અર્થપૂર્ણ જીવન જ બનાવતા નથી, પરંતુ આપણે આપણી જાતને અન્ય લોકો માટે ખોલીએ છીએ અને તે જોવાનું શરૂ કરીએ છીએ કે આપણે આપણી આસપાસના લોકો અને સમગ્ર વિશ્વમાં કેવી રીતે યોગદાન આપી શકીએ છીએ.
જ્યારે આપણે બુદ્ધ, ધર્મ અને સંઘનો આશ્રય લઈએ છીએ, ત્યારે આપણે હવે મૂંઝવણ અનુભવવાની જરૂર નથી. આપણે હવે આધ્યાત્મિક રીતે ખરીદી કરવાની જરૂર નથી, અને અલબત્ત આપણને હજુ પણ ભૌતિક આરામ અને સંપત્તિના અમુક સ્તરની જરૂર છે, આપણે તેના પર આધાર રાખીશું નહીં, એવી કલ્પના કરીને કે તે આપણને કાયમ માટે ખુશ કરશે. બૌદ્ધ સિદ્ધાંતો પ્રત્યે આપણે જે પ્રતિબદ્ધતા કરીએ છીએ તે વાસ્તવમાં આપણને તણાવમાંથી મુક્ત કરે છે અને જે મહત્વપૂર્ણ છે તેના પર કામ કરવા માટે વધુ સમય આપે છે: આપણી જાતને ભાવનાત્મક રીતે વધુ ખુશ અને સ્વસ્થ બનાવવી.
આ કારણે આશ્રય એ ચાલુ, સક્રિય પ્રક્રિયા છે. તે એવી વસ્તુ છે કે જેના પર આપણે સતત કામ કરવું પડશે. એવું નથી કે આપણે ફક્ત બુદ્ધમાં વિશ્વાસ કરીએ છીએ અને તેમને પ્રાર્થના કરીએ છીએ જાણે કે તેઓ કોઈ પ્રકારના ભગવાન હોય. અને એવું નથી કે આપણા બૌદ્ધ મિત્રો આપણા માટે કામ કરી શકશે. તેથી જ કહેવાય છે કે સર્વોચ્ચ આશ્રય બુદ્ધના ઉપદેશો, ધર્મ છે. જો આપણને બુદ્ધમાં દ્રઢ વિશ્વાસ હોય અને ઘણા જ્ઞાની અને દયાળુ બૌદ્ધ મિત્રો હોય, તો પણ જ્યાં સુધી આપણે ધર્મના ઉપદેશોનું પાલન નહીં કરીએ અને તેનો ઉપયોગ નહીં કરીએ ત્યાં સુધી આપણે આશ્રયનો લાભ મેળવી શકીશું નહીં. જ્યારે આપણે મુખ્ય સલાહને અનુસરીએ છીએ, જે અન્યને નુકસાન ન કરવાની, લાભકારી પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેવાની અને આપણા મનને કાબૂમાં રાખવાની છે, ત્યારે આપણું જીવન ચોક્કસપણે વધુ અર્થપૂર્ણ બનશે.
જો કે વિશેષ સમારંભો છે જ્યાં આપણે બૌદ્ધ માર્ગ પર ઔપચારિક રીતે આપણી યાત્રા શરૂ કરી શકીએ છીએ, વાસ્તવિક પ્રતિબદ્ધતા હૃદયમાંથી આવવી જોઈએ. જ્યારે આપણે ખરેખર આપણી જાત પર કામ કરવાનું શરૂ કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે ખરેખર આશ્રય લીધો છે.