سمادھ دے بنیادی اصول

ایشیا دے مختلف دیساں وچ لوکی سمادھ لئی جو بیٹھن دا ول اختیار کردے نیں اوس وچ آپس وچ فرق پایا جاندا اے۔ بھارت، تبت، چین، جاپان، اتے تھائی لینڈ ایہناں ساریاں وچ سمادھ دے انداز نشست اک دوسرے توں فرق نیں، لہٰذا اسی ایہ نئیں کہہ سکدے کہ کوئی اک طریقہ دوسریاں دی نسبت صحیح اے۔ بھارتی اتے تبتی لوکی چوکڑی مار کے بیٹھدے نیں۔ اکثر جاپانی اتے کجھ چینی اپنیاں لتاں دوہریاں کر کے تے تھلے موڑ کے بیٹھدے نیں۔ تھائی لینڈ دے لوکی اپنی لتاں  اک پاسے نوں موڑ کے بیٹھدے نیں۔ تنتر پاٹ جس وچ اسی شریر دی شکتی دے نال کم کرنے آں جتھے پورا کنول چاہیدا ہوندا اے، پر ساڈے وچوں زیادہ تر حالی پاٹ دی اوس پدھر تک نئیں پوہنچے۔ جے تسی ایس قسم دا پاٹ کرنا چاہندے او تے تہانوں ایس گل دی پر زور صلاح دتی جاندی اے کہ نکے ہوندے توں ہی ایس دی مشق شروع کر دیو، کیونکہ زندگی دے اخیرلے حصے وچ ایس پوزیشن یعنی کنول دی شکل بیٹھنا ڈاڈھا اوکھا ہووے گا۔ پچھمی لوکاں لئی ایہناں مختلف روائتی ایشیائی ول وچوں کسے اک نوں اپنانا ٹھیک ہے؛ جے ایہ ممکن نہ ہووے تے کرسی اوپر وی بیٹھ سکدے نیں۔ سب توں ضروری گل ایہ ہے کہ پشت سدھی ہووے۔

جتھوں تیکر اکھیاں دا تعلق اے، بعض مراقبیاں وچ اکھیاں بند ہوندیاں نیں، بعض وچ کھلی، بعض وچ نظر نیویں ہوندی اے، بعض وچ نظر اوپر اٹھی ہوندی اے؛ ایہ تے سمادھ اوپر نربر اے۔ عام طور تے تبتی اکھاں بند کرکے سمادھ دی حوصلہ شکنی کردے نیں۔ ایس حقیقت توں قطع نظر کہ اکھیاں بند ہون نال اونگھ آن دا خطرہ اے، ایس توں من وچ ایہ رکاوٹ وی پیدا ہوندی اے کہ تسی محسوس کردے او کہ سمادھ کرن لئی اکھاں دا بند ہونا ضروری اے۔ جے تسی انج محسوس کرن لگو، تے ایس طراں تسی سمادھ راہیں جو وی پیدا کرنا چاہ رہے او اوس نوں روز مرہ زندگی نال ہم آہنگ کرنا ہور وی مشکل ہو جاندا اے۔ مثال دے طور تے جے میں کسے نال گل کر رہیا واں، اتے پیار دا جذبہ پیدا کرن لئی مینوں اکھاں بند کرنیا پین، تے ایہ عجیب جیہا لگے گا۔ لہٰذا تبتی پنتھ دے مطابق، زیادہ تر مراقبیاں لئی، تسی اپنی اکھیاں، کسے حد تک مرتکز، فرش ول ویکھدے ہوۓ ادھیاں کھلیاں رکھدے او۔

جے تسی چوکڑی مار کے بیٹھے ہوۓ او تے مناسب گدی جس اوپر تسی بیٹھے او دا چون ضروری اے۔ بعض لوکی فرش اوپر سدھے بیٹھ جاندے نیں اتے اوہناں دی لتاں سوندیاں نہیں۔ تقدس مآب دلائی لاما درس دین ویلے اپنے تخت اوپر انج ہی بیٹھدے نیں۔ پر ساڈے وچوں چوکھے لوکی جے انج بغیر گدی دے بیٹھن تے ساڈی لتاں شتابی ہی سُن ہو جان گیاں۔ پس جے تہانوں ایہ مشکل درپیش اے تے تسی اپنے تھلے گدی رکھ کے بیٹھو تا کہ تہاڈی پٹھ تہاڈے گوڈیاں توں اچی پدھر اوپر ہووے۔ ایہو جئی گدی دا انتخاب کرو جو تہاڈے لئی ارام دہ ہووے، موٹی یا پتلی، سخت یا نرم، وغیرہ وغیرہ۔ ہر انسان دوسرے توں فرق اے۔ سب توں ضروری گل ایہ ہے کہ تسی ارام محسوس کرو، اتے ایہ کہ تہاڈی گدی تہاڈی لتاں نوں سُن ہون توں بچاۓ، کیونکہ اوہ بوہت تکلیف دہ ہووے گا۔ کئی بدھ مرکزاں وچ موٹی گول یا چوکور گدیاں ہوندیاں نیں، پر اوہ زین گدیاں جاپانی ول نال لتاں تھلے اکٹھی کر کے بیٹھن لئی ہوندیاں نیں۔ ممکن اے بعض لوکی ایہناں  گدیاں اوپر چوکڑی مار کے ارام نال بیٹھ سکن۔ پر زیادہ تر لوکاں لئی ایہ بوہت اچی اتے بوہت سخت ہوندیاں نیں۔ جے تہاڈے مرکز وچ صرف سخت گدیاں ہی میسر نیں اتے تسی چوکڑی مار کے بیٹھن دے عادی او تے بہتر ہووے گا کہ تسی اپنی گدی نال لے کے آؤ۔

زیادہ تر لوکاں لئی سمادھ دا بہترین سمے یا تے سرگی ویلے اے یا فیر رات سون توں پہلاں، تا کہ روز مرہ دے کم دے لحاظ نال گھٹ توں گھٹ مخل اندازی ہووے۔ بعض لوکی تڑکے ویلے زیادہ چوکس ہوندے نیں اتے بعض رات دے سمے–جنہاں نوں"سویر دے پکھ" اتے "رات دے الو" وی کہندے نیں۔ تسی اپنے توں اتے اپنے پرم پرا توں کسے ہور دی نسبت بہتر واقف او، لہٰذا تسی خود ایس گل دا فیصلہ کر سکدے اوکہ تہاڈے لئی کیہڑا سمے مناسب اے۔ 

اک گل جس دی ہمیش صلاح دتی جاندی اے اوہ ایہ کہ جد تہانوں نیندر آ رہی ہووے اوس ویلے سمادھ نہ کرو۔ جے رات دا وقت ہووے اتے تہانوں نیندر آ رہی ہووے، پر تسی سون توں پہلاں سمادھ کرن دی کوشش کرو، تے ہو سکدا اے کہ تسی سمادھ دے دوران نیندر توں مغلوب ہو جاؤ، جو کہ بالکل فیدہ مند نئیں ہے۔ ایسے طراں سویر دے سمے: جے تسی پوری طراں جاگے نہیں تے تہاڈا سمادھ مفید نئیں ہووے گا۔ ایس گل دا خود فیصلہ کرو کہ تہاڈے لئی کیہ کار گر اے۔ جے تسی تڑکے ویلے سمادھ کردے او تے ایس توں پہلے کافی یا چاء دا اک پیالہ پین وچ کوئی حرج نہیں اے، بھاویں زیادہ تر تبتی لوکی ایس دے عادی نئیں ہین۔ 

میرا استاد تسنژاب سرکونگ رنپوچے تقدس مآب دلائی لاما دے استاداں وچوں سی۔ اوس نے دسیا کہ اوہ تبت دے تنتری کالجاں دے آشرماں وچ جتھے اوس دی سرکھیا ہوئی کس طراں سمادھ کردے سان۔ سارے بھکشو سمادھ ہال وچ بیٹھدے، جتھے کہ اوہ سوندے وی سان، اپنی اپنی نشست اوپر ڈٹ کے، اتے اپنا سر اپنے گوانڈھی دی جھولی وچ ڈیگے ہوۓ۔ تبتی لوکی شریر دے چھُون توں نئیں گھبراندے۔ صبح دی گھنٹی اوہناں نوں بوہت سویرے جگا دیندی اتے اوہناں کولوں توقع کیتی جاندی کہ اوہ اٹھ کے بیٹھ جان اتے سمادھ  تے پڑھائی وغیرہ شروع کر دین۔ پر ما سوا ایس دے کہ تسی کوئی ڈاکٹر ہووو اتے ادھی رات نوں اٹھ کے فوراً ہی جراحی یا اجیہا کوئی کم کرن دے عادی ہووو، تے نیندر توں جاگدے ہی ہی فوراً سمادھ شروع کر دینا ڈاڈھا اوکھا کم اے۔

جد تسی نواں نواں سمادھ شروع کر رہے ہووو تے ایہ گل ضروری اے کہ تہاڈا دور تھوڑے چر دا پر وار وار ہووے۔ اک نویں ودیارتھی سمان، گھنٹیاں دے حساب نال اک ہی تھاں بیٹھ کے سمادھ کرنا اک ڈاڈھی ازمائش بن جاندا اے۔ بعض تھانواں تے اوہ ایس قسم دا طور طریقہ اپناندے نیں، پر تبت دے لوکی عام طور تے ایس دی حوصلہ شکنی کردے نیں، ایس لئی کہ جے سمادھ اک کڑی ازمائش اے تے فیر کون ایس نوں کرنا چاہوے گا! تسی سیشن دے مکن دا شدت نال انتظار کرو گے۔ ایس پاروں شروع وچ پنج منٹ یا ایس دے لگ بھگ دور لئی سمادھ کرو – اینا ہی کافی اے۔ تھرواد آشرماں وچ اوہ نشستی سمادھ اتے ٹرن پھرن والے سمادھ وچ ادل بدل کردے نیں، تا کہ اوہ اک ہی قسم دا پاٹ بوہت لمے چر تک جاری نہ رکھن۔ 

ایس لئی تبتی لوکی جو مثال استعما ل کردے نیں اوہ ایہ کہ جے تہاڈے کول کوئی ملاقاتی آۓ اتے اوہ بوہت دیر تک بیٹھا رہوے، تے تسی چاہندے او کہ ہن ایہ شخص ٹر جاۓ۔ اتے جد تہاڈا دوست چلا جاۓ تے فیر تسی اوس نوں دوبارہ ملن دی آشا نئیں کردے۔ پر جے تہاڈا دوست اوس ویلے رخصت ہوجاۓ جد حالی تہاڈا جی بھریا نہیں سی اتے تسی اوس دے نال کجھ ہور سمے گزارنا چاہندے سو، تے فیر تسی اوس دوست نوں دوبارہ شتابی ہی مل کے بوہت خوش ہووو گے۔ ایسے طراں  تہاڈا سمادھ، تہاڈا بیٹھن دا ول، تہاڈی بیٹھک، اتے سمادھ دا دور ایہ سب مناسب ہونے چاہیدے نیں، تا کہ اسی اپنے پاٹ بارے پر جوش رہئیے۔

سمادھ شروع کرن توں پہلاں اپنے لکشن نوں متھنا لازم  اے۔ در حقیقت، لکشن دی مِتھ سویرے اکھ کھلدے ہی ہونی چاہیدی اے، سویرے سب توں پہلا کم۔ صبح جد تہاڈی اکھ کھلے اتے تسی حالی بسترے وچ ہی ہووو، تے تسی ایس دن دے لئی اپنا لکشن مقرر کر سکدے او۔ تسی انج سوچ سکدے او: "اج میں غصہ وچ نئیں آواں گا۔ اج میں صبر کولوں کم لواں گا۔ اج میں دوسرے لوکاں لئی ہور مثبت وچار رکھاں گا۔ میں اج دے ایس دن نوں اک مفید دن بناواں گا، اتے ایس نوں ضائع نئیں کراں گا۔"

اک اتم زین مقولہ اے جو مینوں بوہت پسند اے: " موت تے کدی وی آ سکدی اے: بے فکر رہوو:" جے تسی ایس اوپر گوہ کرو تے  ایہ اک ڈاڈھا ڈونگا تصور اے۔ جے تسی موت بارے بوہت فکر مند اتے پریشان ہووو کہ موت کسے وقت وی آن والی اے، تے تسی کجھ وی نئیں کر سکو گے۔ تہانوں ایس طراں دے وچار گھیر لین گے: "میں کجھ نئیں کمایا؛ میں کسے جوگا نئیں ہاں۔" پر جے تہانوں ایہ احساس ہووے کہ موت تے کدی وی آ سکدی اے، اتے اوس بارے فکر مند نہ ہووو، تے فیر تسی جو وی کرنا اے اوس نوں حقیقت پسندی نال، چنگی طراں نبھا سکو گے بغیر کسے غم فکر اتے پریشانی دے۔ پس ایہ گل یاد رکھو کہ موت تے کدی وی آ سکدی اے، اتے بے فکر ہو جاؤ! 

سمادھ شروع کرن توں پہلے اسی اپنا لکشن قائم کرنے آں کہ "میں اینے منٹ سمادھ کراں گا۔ میں اپنی توجہ پوری طراں مرکوز کراں گا۔ جے مینوں نیندر آن لگے، تے میں اپنے آپ نوں چوکنا کراں گا۔ جے میرا من اوارگی دا شکار ہون لگے تے میں اوس نوں واپس اپنی تھاں اوپر لے آواں گا۔" ایس گل اوپر سنجیدگی نال قائم رہوو، ایہناں شبداں دی خالی خولی ادائگی ہی نہ کرو – اپنے لکشن نوں من وچ ٹھیک طراں قائم رکھو، اتے ایس اوپر عمل کرو۔ اپنے لکشن اوپر قائم رہنا اوکھا کم اے۔ جے تسی اپنے سمادھ دے سیشن نوں غیر متعلقہ مسلیاں لئی استعمال کرن دی بھیڑی عادت پا لو، بھاویں اوہ دھرم دے دوسرے مسلے ہی کیوں نہ ہون، تے اجیہی عادت نوں توڑنا ڈاڈھا اوکھا کم اے۔ میں تہانوں اپنے تجربہ دی گل دسنا واں: ایس عادت نوں توڑنا بوہت مشکل اے، ایس پاروں، سمادھ شروع کرن توں پہلے اپنا لکشن قائم کرو اتے ایس اوپر جمے رہوو۔

اگلی چیز اکساوٹ اے۔ تبتی بدھ مت وچ اکساوٹ دو حصیاں وچ ونڈی ہوئی اے۔ پہلا اے لکشن: اسی کیہ پان دی کوشش کر رہے آں؟ موٹے موٹے لکشن دا ذکر "راہ دے درجے" (لم- رم) وچ اے۔ لم- رم وچ لکشن انج بیان کیتے گئے نیں: (الف) مستقبل دی زندگیاں نوں بہتر بنانا، (ب) پنر جنم توں مکمل چھٹکارا پانا، اتے (پ) روشن ضمیری پراپت کرنا تا کہ تسی سب دی پنر جنم توں جان چھڈان وچ مدد کر سکو۔ ایس دا دوسرا حصہ اوہ جذبہ اے جو سانوں اپنے لکشن نوں پان وچ سہائت ہوندا اے۔

اپنی اکساوٹ بارے سوچن ویلے اساں اپنے نال ایمانداری توں کم لینا اے۔ کیا میں سچ مچ  پنر جنم وچ ایمان رکھنا واں؟ ساڈے وچوں زیادہ تر ایس اوپر یقین نئیں رکھدے، لہٰذا ایہ کہنا کہ "میں ایہ کم ایس لئی کر رہیا واں تا کہ اگلی زندگی وچ مینوں اک قیمتی پنر جنم عطا ہووے،" یا "میں ایہ ایس لئی کر رہیا واں تا کہ مینوں پنر جنم توں مکمل نجات مل جاۓ،" یا "میں ایہ ایس لئی کر رہیا واں تا کہ مینوں روشن ضمیری ملے تا کہ میں ہور سب لوکاں دی پنر جنم توں نجات پراپت کرن وچ مدد کر سکاں" – تے جے تسی پنر جنم وچ یقین نئیں رکھدے تے ایہ سب شبد بے معنی نیں۔

تے جے تسی سمادھ ایس نیت نال کر رہے او جس نوں میں "دھرم –لائیٹ" کہنا واں جو کہ بدھ مت منفی پنر جنم اے تے ایہ وی درست اے۔ تہانوں کسے ہور نوں ایہ دسن دی لوڑ نئیں، پر تہانوں اپنے نال اپنے محرک بارے پوری ایمانداری ورتنی چاہیدی اے: "میں  ایہ ایس لئی کر رہیا واں تا کہ میں اپنی موجودہ زندگی نوں بہتر بنا سکاں۔" ایہ اک مناسب اتے جائز محرک اے بشرطیکہ اسی ایس دے متعلق ایمانداری کولوں کم لئیے۔ دوجے پاسے، جس نوں میں "حقیقی شے دھرم" کہنا واں وچ پاۓ جان والے مستند، دور رس لکشن دا ستکار وی لازم اے، اتے انج نہیں سوچنا چاہیدا کہ بدھ مت دا پاٹ کیول ایس زندگی نوں ہی بہتر بنان لئی اے۔ 

جتھوں تیکر ساڈی اکساوٹ دے دوسرے حصہ دا تعلق اے – اوہ جذبہ جو سانوں ساڈا لکشن پان اوپر اکسا رہیا اے – حقیقی شے اکساوٹ دی پہلی پدھر اے "میں مستقبل وچ آن والی زندگیاں وچ اک قیمتی انسانی زندگی دے پنر جنم دا طلبگار ہاں (لکشن)، کیونکہ میں ایس گل توں ڈاڈھا خوفزدہ ہاں کہ بطور اک مکھی یا لال بیگ یا کوئی ہور گھٹیا درجہ دی مخلوق دے جنم لینا کنا خوفناک ہووے گا (جذبہ)۔ میں ایس قسم دے مستقبل توں بچنا چاہنا واں، اتے مینوں یقین اے کہ ایس توں بچن دا کوئی نہ کوئی طریقہ ہے۔" ایس دا دھرم -لائٹ روپ انج ہووے گا " میرا لکشن ایہ ہے کہ میرے زندگی دے حالات نہ صرف سانویں رہن بلکہ مستقبل وچ  بہتر ہون (لکشن)، کیونکہ جے حالات خراب ہو گئے تے ایہ کس قدر خوفناک ہووے گا (جذبہ) اتے میں ایہ گل جاننا واں کہ ایس توں بچن لئی میں کجھ مثبت کم کر سکنا واں۔" فیر وی، ایہ کوئی مفلوج کرن والا خوف نئیں اے، جویں کہ "صورت حال ڈاڈھی نراش اے۔ میں تباہ ہو گیا،" بلکہ ایہ ایس لحاظ نال مثبت اے کہ "مینوں ایہ نئیں چاہیدا، اتے ایس توں بچن دا طریقہ میرے موہرے ہے۔" میرے ایس خوف سمان کہ جے میں گڈی چلاواں گا تے درگھٹنا دا شکار ہو جاواں گا –میں سرکھشت رہواں گا، پر میں ڈر دے سبب اینا مفلوج نئیں کہ کدی گڈی چلاواں ہی نہ۔ 

حقیقی شے دا دوسرا درجہ ایہ ہے کہ "میں  پنر جنم (جذبہ) توں پیدا ہون والے دکھ  درد توں اس قدر پریشان اتے تنگ ہاں کہ میں ایس توں مکتی (جذبہ) چاہنا واں۔ تیاگ دے پچھے کم کرن والے جذبے دا لب لباب ایہ ہے "نویں سرے توں نکا نیانا ہونا، نویں سرے توں سب کجھ سکھنا، شکشا پراپت کرنا اتے روزی کمان دی چنتا کرنا، ایہ سب کجھ کس قدر اکان دا سبب ہووے گا۔ بماری نال واہ پینا اتے وار وار بڑھیپے دا دکھ سہنا، ایہ سب ڈاڈھا تکلیف دین والا اے۔ ایہ کوئی بھیڑی فلم وار وار دیکھن والا معاملہ اے۔ میرا مطلب اے کہ کس قدر بیزار کرن والا سلسلہ اے۔ میں ایس توں تنگ آ چکیا واں!" 

سب توں ترقی یافتہ اکساوٹ بودھی چت والا لکشن رکھدی اے تا کہ روشن ضمیری حاصل کیتی جاۓ (لکشن) اتے ایس دی اکساوٹ درد مندی (جذبہ) اے: میں ایہ برداشت نئیں کر سکدا کہ ہر کوئی ایس قدر مصیبتاں سہہ رہیا اے۔ میں ہر حال اوس پدھر تک پوہنچنا اے جتھوں میں سب دا دکھ درد دور کرن وچ اوہناں دی مدد کر سکاں۔"

اکساوٹ وچ ایہ وی شامل اے کہ جد اسی اپنا لکشن پا لواں گے تے فیر کیہ کراں گے۔ مہایان پنتھ وچ ہر اکساوٹ دا مقصد آخر کار روشن ضمیری پانا اے۔ روشن ضمیری نوں پراپت کرنا ایس گل نوں قائم کردا اے کہ جد اسی اپنا لکشن پا لواں گے تے فیر کیہ کراں گے۔ 

دھرم- لائیٹ دی پدھر اوپر، اسی ایس زندگی وچ روشن ضمیری پان دی زیادہ توں زیادہ کوشش کراں گے، بغیر ایس انجان پن دے کہ اسی ایس نوں پراپت کرنا سوکھا سمجھئیے اتے جد ساڈا مرگ دا سمے آ جاۓ اتے اسی حالی تک روشن ضمیر نہ ہوۓ ہوئیے تے اسی نراش اتے شکست خوردگی دا شکار ہوئیے۔

• حقیقی شے دی تن اکساوٹ دیاں پدھراں وچوں سب توں پہلی اے "میں اک ہور قیمتی انسانی پنر جنم دی آشا رکھنا واں تا کہ روشن ضمیری دی راہ اوپر گامزن رہواں، کیونکہ ایہ لکشن پان لئی کئی زندگیاں درکار نیں۔"
• دوجی ایہ کہ "میں کرم اتے ہانی کارک جذبیاں توں مکتی چاہنا واں، کیونکہ میں غصہ دی حالت وچ کسے دی مدد نئیں کر سکدا، یا جے میں ایہناں نوں زیادہ ہی چمبڑ جاواں یا جے میرا رویہ اضطراری ہووے۔ میں تاں وی کسے دی مدد نئیں کر سکدا جے میں ایس دے متعلق وڈیائی اتے غرور دا شکار ہو جاواں۔ ایس لئی مینوں آپوں اپنے لئی مکش درکار اے۔"
• سب توں اتم اکساوٹ ایہ ہووے گی "میں روشن ضمیری چاہنا واں تا کہ مینوں ہر انسان دی مدد کرن دی مکمل سدھ  بدھ ہووے۔"

اکساوٹ دا ہونا بوہت ضروری اے۔ تسانگ خاپا دا کہنا اے کہ اکساوٹ اجیہی چیز اے جس دا موجود ہونا سارا دن لازم اے نہ کہ کیول سمادھ دا دور شروع  ہون اوپر۔ اتے ایہ اکساوٹ نرے پرے ودیہ شبد ہی نہیں بلکہ پکی نیت وی ہونی چاہیدی اے۔ اتے نیت توں کیہ مراد اے؟ ایس دا مطلب ایہ ہے کہ اساں سمادھ راہیں ایس اکساوٹ نوں انج اپنے اندر جذب کر لیا اے کہ ایہ اکساوٹ اک مستند، فطری جذبہ بن گئی اے، یعنی ساڈی روز مرہ زندگی دا اٹوٹ انگ بن گئی اے۔

اک وار جد اسی مناسب ماحول بنا لئیے اتے اپنی نیت اتے اکساوٹ نوں مِتھ لئیے، تے ہن اساں شانت ہونا اے۔ ایہ کم عموماً کسے ساہ دے سمادھ نال کیتا جاندا اے، مثلاً ساہ دی گنتی کرنا۔ انج تے ہور وی بوہت ساری لمی چوڑی ساہ دی مشقاں نیں، پر کجھ  وار نک دے رستے سدھا سادہ اندر باہر ساہ کھچنا اتے یارہ تک گنتی گننا عموماً کافی ہووے گا۔ اپنے من نوں ایس طراں شانت کرن نال اسی ہن تک جو کر رہے ساں اتے جو سمادھ اسی کرن والے آں دے وچکار اک شانت واتا ورن پیدا ہوندا اے۔ اجیہی خموش فضا پیدا کرن نال سانوں اپنی مصروف زندگی توں سمادھ تک اپڑن وچ مدد ملدی اے۔

عموماً ایہ کہیا جاندا اے کہ اسی سمادھ شروع کرن توں پہلے کجھ مثبت شکتی پیدا کرئیے، اتے ایس کم لئی اسی جس نوں "ست پدھری عبادت" یا "ست انگاں دا پاٹ" کہنے آں نوں استعمال وچ لیاونے آں۔ ایتھے "انگ" توں مراد "پدھر" اے۔

(۱) سجدہ، سرکھشا اتے بودھی چت نال

پہلی پدھر سجدہ اے، جس دا مطلب اوہناں نوں عزت دینا اے جو روشن ضمیری پا چکے نیں؛ ساڈی مستقبل وچ ہون والی روشن ضمیری نوں عزت دینا اے، جس نوں اسی بودھی چت دے نال پراپت کرن دا لکشن رکھنے آں۔ اتے ساڈی اپنی بدھا فطرت دا ستکار کرنا اے جس دی مدد نال اسی اپنا لکشن پاواں گے۔ یعنی سجدہ کرن دا مطلب پناہ دی سرکھشت راہ پھڑنا اتے ایس نوں بودھی چت دے نال اپنی زندگی وچ شامل کرنا اے۔ سرکھشت راہ جس اوپر اسی چلنا چاہ رہے آں دی پچھان مہاتما بدھاں توں، اوہناں دی دھرم دی ودیا اتے کمالاں توں، اتے اوہناں ہستیاں دی سنگھا برادری توں ہوندی اے جو آپوں شتابی ہی مکش اتے گیان پان والے نیں۔ اک بودھی چت لکشن دے نال اسی اپنے من اتے دل وچ آپوں مہاتما بدھ بنن دا پکا ارادہ کرنے آں۔

(۲) چڑھاوا

دوسرا قدم چڑھاوا چڑھانا اے، جس دا مطلب وی ستکار دا وکھالا اے۔

(۳) اپنی کمزوریاں نوں تسلیم کرنا

اگلا کم اپنی کمزوریاں اتے غلطیاں نوں کھلم کھلا تسلیم کرنا اے۔ ایس دا مطلب اپنی غلطیاں بارے جرم دا احساس کرنا نئیں اے؛ جرم مناسب نئیں اے۔ جرم دا مطلب اے کسے ایسی چیز نوں پھڑے رکھنا جو اساں کیتی اتے اپنے آپ نوں اوس نال جوڑی رکھنا، دونواں نوں برائی دا لیبل لانا، اتے کدی وی معاف نہ کرنا۔ ایہ انج ہی اے کہ اسی گھر دا کوڑا کرکٹ باہر نہ سٹئیے، بلکہ ایس نوں گھر وچ سنبھال کے رکھئیے، ایہ سوچدے ہوۓ: "ایہ کوڑا بوہت خراب اے اتے بوہت بد بو دار۔ "تیسرا قدم احساس جرم دی بجاۓ ساڈی غلطیاں دا پچھتاوا اے: "میں اپنی غلطیاں اوپر شرمندہ ہاں، اتے میں پوری کوشش کراں گا کہ ایہناں نوں فیر کدی نہ کراں۔ میں اپنی کمزوریاں اوپر قابو پان دی پوری کوشش کراں گا۔"

(۴) خوشی منانا

چوتھا قدم ایہناں مثبت کماں اوپر خوشی منانا اے جو اسی اتے دوسریاں نے کیتے، تا کہ ساڈا اپنے لئی اتے دوسریاں لئی سبھاؤ ہور مثبت ہووے۔

(۵) سکھیا دی فرمائش

فیر اسی گرواں توں اتے مہاتما بدھاں توں سکھیا دین دی فرمائش کرنے آں: " کرپا نال ہمیش سکھیا دیو۔ میں کھلے دل نال سنن نوں تیار ہاں۔"

(۶) گرواں موہرے بنتی کہ اوہ گزر نہ جان

اگلا قدم ایہ ہے کہ: "تسی چلے نہ جاؤ؛ تسی گزر نہ جاؤ۔ میں سکھن دے معاملہ وچ ات حدل سنجیدہ واں، اتے میں تہاڈے اگے بنتی کرنا واں کہ ساڈے کول رہوو۔"

(۷) سمرپن

اتے اخیرلی شے سمرپن اے۔ سمرپن توں مراد، کسے حد تک، شکتی نوں کسے اک دِشا ول موڑنا اے۔ اسی انج سوچنے آں: "جو وی مثبت شکتی پیدا ہوئی اے، جو وی سدھ بدھ دی پنگرتا ہوئی اے، کاش کہ ایہ میرے لکشن نوں پان وچ سہائت ہووے۔" ایس لئی جو مثال میں استعمال کرنا واں اوہ ہے کمپیوٹر وچ ساڈے کم نوں محفوظ کرنا۔ جے اسی ایس نوں کسے مخصوص فولڈر، جویں "مکش" یا "روشن ضمیری" دے فولڈر وچ محفوظ نئیں کراں گے تے ایہ آپوں ہی "سمسار نوں بہتر بناؤ" والے فولڈر وچ ٹر جاۓ گا۔ اپنے کم نوں "سمسار نوں بہتر بناؤ" والے فولڈر وچ محفوظ کرنا ٹھیک تے ہے پر جے ایہ ساڈا لکشن نئیں ہے، اتے اسی چاہنے آں کہ ساڈا کم مکش یا روشن ضمیری پراپت کرن دے کم آۓ، تے فیر اساں ایس نوں جان بجھ کے  "مکش" یا "روشن ضمیری" والے فولڈر وچ محفوظ کرنا ہووے گا۔ ایہ ہے سمرپن۔ اتے ایہ ہی ساڈی پکی نیت اے؛ اسی کیول شبد بازی نئیں کر رہے آں۔ اسی مثبت شکتی دا اک جذبے دے نال، درد مندی دے نال سمرپن کرنے آں۔

ست پدھری پاٹ دے بعد اصل سمادھ شروع ہوندا اے، اتے سمادھ دے اختتام اوپر اسی اک ہور سمرپن کرنے آں۔

سمادھ اک بوہت ترقی یافتہ مشق اے اتے ایس نوں پورا کرن دی ہدائتاں بالکل درست طور اوپر بیان کیتیاں گئیاں نیں۔ ایتھے ایس دی ہدائتاں دی اک عمومی شکل دا ذکر کیتا گیا اے؛ ہر مخصوص سمادھ دی اپنی اپنی مخصوص ہدائتاں نیں۔ فیر وی، ہر سمادھ دے سلسلہ وچ ایہ جاننا ضروری اے کہ اسی کیہ کر رہے آں، کس طراں کر رہے آں، اتے کیوں کر رہے آں۔

بعض بدھ پنتھ اجیہے نیں، مثلاً زین، جو کیول ایہ کہندے نیں، "بیٹھو، سمادھ کرو، اتے جویں جویں تسی اگے ودھو گے تہانوں سب پتہ لگ جاۓ گا۔" ہو سکدا اے کہ ایہ بعض لوکاں لئی فیدہ مند  ہووے، پر بعض دوسرے لوکاں لئی ایہ بوہت پلیکھے دا سبب ہووے گا۔ بعض لوکاں دے نزدیک اوہ طریقہ بوہت اوکھا اے، ایس لئی ایتھے جو پیش کیتا گیا اے ایہ ہند-تبتی طریقہ اے۔