Śantidewa

Śantidewa urodził się w VIII w. naszej ery jako syn króla w państwie położonym rejonie Bengalu, we wschodnich Indiach. Kiedy miał wstąpić na tron, miał sen o Mańdźiuśrim, który powiedział mu: „Tron nie jest dla ciebie”. Posłuchawszy rady Mańdźiuśriego, wyrzekł się tronu i wycofał się do dżungli. Tam spotkał i studiował u wielu rozmaitych nie-buddyjskich guru, intensywnie medytował i osiągnął zaawansowane stany pochłonięcia koncentracyjnego. Ale podobnie jak Budda Śakjamuni, zdał sobie sprawę, iż wycofywanie się w głębokie stany koncentracji nie usuwa korzeni cierpienia. Opierając się na Mańdźiuśrim, ostatecznie miał rzeczywiste wizje tego uosobienia mądrości wszystkich buddów i otrzymał od niego nauki.

Następnie Śantidewa opuścił dżunglę i udał się do klasztornego uniwersytetu Nalanda, gdzie opat wyświęcił go na mnicha. Studiował tam wielkie sutry i tantry, intensywnie je praktykując, ale ukrywał wszystkie swoje praktyki. Wszyscy sądzili, iż nic nie robi prócz spania, jedzenia i chodzenia do toalety. W rzeczywistości jednak, pozostawał ciągle w medytacyjnym stanie czystego światła.

W końcu, mnisi z klasztoru postanowili go wydalić, bowiem uznali go za bezużytecznego. Jako pretekst nakazano mu wygłosić wykład na temat jakiegoś oryginalnego tekstu, sądząc, iż zrobi z siebie głupca. Ustawiono dla niego bardzo wysoki tron bez schodów, myśląc, że nie uda mu się na niego wspiąć. Jednak ów tron sam zstąpił na poziom Śantidewy, by ten mógł z łatwością na niego wejść.

Następnie rozpoczął udzielanie nauk na temat „Podejmowania działań Bodhisattwy”, sanskr. Bodhiczarjavatara. Kiedy, w rozdziale dziewiątym o pustości (pustce) dotarł do pewnej strofy, zaczął powoli wznosić się ku niebu. Oto owa strofa:

(IX.34) Kiedy (prawdziwie istniejące) funkcjonalne zjawisko lub (prawdziwie istniejące) niefunkcjonalne zjawisko (jego pustka) nie pozostają przed dualistycznym umysłem, i skoro inne możliwości nie mogą mieć miejsca, następuje pełne uspokojenie w (stanie) bez  umysłowego dążenia (do niemożliwego).

Potem słychać było tylko jego głos, recytujący resztę tekstu. Zaś on sam zniknął z pola widzenia. Mnisi spisali później ów tekst z pamięci.

W swoim nauczaniu Śantidewa odniósł się do dwóch innych tekstów powstałych w Nalandzie: (1) „Kompendium treningów”, sanskr. Śikśasamucczaja oraz (2) „Kompendium Sutr”, sanskr. Sutrasamucczaja, ale nikt nie wiedział, gdzie je znaleźć. Ktoś w końcu miał wizję, w której Śantidewa powiedział mu, że są one ukryte w belkach w suficie w pokoju pewnego mnicha. Śantidewa powiedział mu również w owej wizji, że sam już nie powróci.

„Kompendium sutr” podsumowuje główne punkty sutr, podczas gdy „Kompendium treningów” podsumowuje praktyki sutr. Tybetańskie tłumaczenie tego drugiego, jak również „Podejmowania działań bodhisattwy”, zawierają się w Tengjurze, kolekcji tybetańskich tłumaczeń indyjskich komentarzy do słów Buddy. Według Kunu Lamy Rinpoczego, „Kompendium sutr” zostało przetłumaczone na tybetański, ale nie można go znaleźć w Tengjurze.

Do „Podejmowania działań bodhisattwy”, szczególnie do dziewiątego rozdziału napisano kilka komentarzy. Tybetańskie komentarze wywodzą się ze wszystkich tradycji, ponieważ tekst ten ma kluczowe znaczenie dla wszystkich szkół buddyzmu w Tybecie. W tradycji gelug, Wielka prezentacja stopniowanych etapów ścieżki (Lam-rim czen-mo) Tsongkhapy opiera się w dużym stopniu na „Kompendium treningów” i „Podejmowaniu działań bodhisattwy”, w szczególności jeśli chodzi o nauki wymianie siebie na innych. Chociaż Tsongkhapa nie napisał osobnego komentarza do „Podejmowania działań bodhisattwy”, to jego „Wielka prezentacja stopniowanych etapów ścieżki” obejmuje wiele punktów poruszanych w tym tekście. Jego „Esencja Doskonałego wyjaśnienia interpretowalnych i ostatecznych” obejmuje wiele punktów z rozdziału dziewiątego. Zaś „Całkowite wyjaśnienie intencji” [Suplementu Czandrakirtiego do ‘Rdzennych Strof’ Nagardżuny do] Środkowej Drogi” (dBu-ma dgongs-pa rab-gsal) również się na nim opiera.