ذهن چیست؟

ذهن عبارت است از تجربه شخصی و ذهنی از «چیزی» که دائماً و هر لحظه در حال تغییر است.

مهفوم «ذهن» توأم با تخیل است. از این روی، در زبان‌های متفاوت به اشکال گوناگون تصور شده است. معادل کلمه ذهن در بودیسم  کلمه چیتا (chitta) است که طیف وسیعی از معانی را در برمی‌گیرد. این کلمه شامل ادراکی است که از خودمان داریم، تفکر کلامی و انتزاعی، احساسات، احساس شادی و اندوه، توجه، تمرکز، هوش و غیره. زمانیکه بودیسم درباره ذهن می‌گوید در واقع به همه فعالیت‌های ذهنی اشاره دارد.

تمرکز فقط بر فعالیت‌های جسمانی ـ مغز، سیستم اعصاب، هرمون‌هاـ و فعالیت‌های شیمیایی و الکتریکی نیست. بودیسم هیچ یک از آنها را نفی نمی‌کند، زیرا آنها وجود دارند و به‌طور انحصاری در آنچه اتفاق می‌افتد شرکت دارند. ذهن به «چیزی» غیرمادی که مغز را اشغال کرده باشد و فعالیت‌های آن را رقم زند نیز گفته نمی‌شود. به‌علاوه، بودیسم به ذهن جهانشمول و ناآگاه جمعی اعتقاد ندارد.

فعالیت ذهنی چیست؟ 

اگر فعالیت ذهنی عبارت باشد از تجربه شخصی و ذهنی از «چیزی»، پس، مثلاً، خشمگین بودن چه معنی دارد؟ این ایجاد خشم و احساس خشم است به طور همزمان. این دو با هم یک اتفاق را توضیح می‌دهند که تجربه یک جریان مداوم است. تجربه چه کسی؟ اگر من خشمگین هستم این تجربه من است نه شما. اما منِ جداگانه‌ای وجود ندارد که دکمه خشم ماشینی به نام «ذهن» را فشار دهد و من عصبانی شوم ـ ما بخشی از یک روند تجربه وقایع هستیم.

مثل زمانی است که یک سیب را می‌بینیم. بر اساس علم، اشعه‌های روشن از طریق قرنیه وارد چشم می‌شوند و به سلول‌های گیرنده نوری برخورد می‌کند. این انگیزه‌های الکتریکی است که اطلاعات بینایی را به ذهن منتقل می‌کند، جایی که این روند اتفاق می‌افتد. تجربه ذهنی آن عبارت است از تصویر ذهنی سیب، این همان چیزی است که دیدن نام دارد. ذهن یک فضای خالی در جایی از مغز نیست که تصویر سیب در آنجا وجود داشته باشد، چنانکه گفته می‌شود «چیزی را در ذهن داشتن».
 
هولوگرام‌های ذهنی می‌توانند نشانه‌ای از صداها، بوها، مزه‌ها و احساسات جسمانی باشند، حتی در رویاها و خیالات ما. تصویر ذهنی که هولوگرام ایجاد می‌کند حتی می‌تواند پدید آمدن احساسات و سطوح متفاوت شادی یا اندوه را، بر اساس ترشحات هرمونی که در بخش‌های دیگر مغز اتفاق می‌افتد، نشان دهد. در هر لحظه، محتوای هولوگرام ذهنی به طور پیچیده‌ای تحت تأثیر عوامل متعدد تغییر می‌کند: چیزی مثل دیدن یا اندیشیدن  با ترکیبی از احساسات، چیزی مثل هولوگرام ذهنی کجا قرار دارد؟

[ببینید: شادی چیست؟]

بودیسم و علوم اعصاب

 از زمانیکه انستیتو ذهن و زندگی، در سال  ۱۹۸۷، توسط دالایی لاما و فرانسیسکو وارلا دانشمند عصب شناس اهل چیلی بنیانگذاری شد، بسیاری از دانشمندان بین‌المللی و استادان بودایی برای شناخت رابطه بین ذهن و مغز به این مکان آمدند. دانشمندان علوم اعصاب فعالیت‌های ذهنی شاگردانی که تازه به بودیسم پیوسته بودند و آنها که با تجربه بودند را بررسی می‌کردند. آنها به این نتیجه رسیدند که مراقبه مداوم بر اعصاب‌ ذهن تأثیر می‌گذارد و مسیر‌های خنثایی ایجاد می کند که از طریق آنها تمرکز و احساسات مثبتی مانند شفقت سریعتر ایجاد می‌شوند.

بنابراین مکاشفات علم غرب و علم بودایی در کنار هم قرار گرفتند و به یکدیگر قدرت بخشیدند و سرمایه‌گذاری بین آنها که دستورات بودیسم را انجام می‌دادند و دانشمندان سرشناس مشخصه‌ای است از آنچه  دالایی لاما – بودیسم قرن بیستم نامید.

فعالیت ذهنی تجربه زندگی آن چیزی است در بودیسم «ذهن» نام دارد. این فعالیت در هر لحظه تغییر می‌کند و همیشه با فاکتورهای ذهنی متفاوت همراه است. بودیسم می‌گوید ما قربانی آنچه زندگی سر راه ما قرار می‌دهد نیستیم، بلکه در چگونگی تجربه زندگی ما نقش مؤثری داریم. با پرورش ذهنمان می‌توانیم تجربه‌هایمان را به تجربه‌هایی بهتر تغییر دهیم و با تلاش مداوم، این تغییر مثبت ماندگار خواهد شد و نیاز به تلاش نخواهد بود.