ភាពពាក់ព័ន្ធដ៍សំខាន់នៃដាឡៃឡាម៉ានៅក្នុងសកលលោកសម័យទំនើប

ព្រះអង្គឧស្សាហ៍ទេសនានិងលើកឡើងអំពីប្រធានបទនៃក្រមសីលធម៌ផ្លូវលោក និងសេចក្តីសុខដុមរមនាផ្នែកសាសនានេះណាស់ ហើយហេតុផលដែលព្រះអង្គលើកឡើងនេះគឺថាពិភពលោកបច្ចុប្បន្នគឺពិតជាត្រូវការក្រមសីលធម៌ខ្លាំងណាស់។ ពោលគឺមានអំពើពុករលួយ មិនមានសេចក្តីស្មោះត្រង់ ភាពមិនចុះសម្រុងគ្នារវាងមនុស្សនិងមនុស្ស បញ្ហាទាំងអស់នេះកើតឡើងបានដោយសារតែមនុស្សខ្វៈក្រមសីលធម៌។ 

ដាឡៃឡាម៉ាមានទឹកចិត្តទូលំទូលាយជាសកល និងបើកទូលាយ ហើយតែងតែគិតដល់កិច្ចអ្វីដែលជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សប្រាំពីរកោដិនាក់ដែលកំពុងរស់នៅលើភពផែនដីយើងនេះ។ ក្នុងចំណោមប្រជាជនសលកលោកទាំងមូល មានអ្នកខ្លះគេជឿលើប្រភេទសាសនាមួយចំនួនខ្លះ ហើយក៍មានអ្នកដែលមិនជឿសាសនាសោះក៍មានដែរ។ អ្វីដែលត្រូវការចាំបាច់បំផុតគឺប្រព័ន្ធក្រមសីលធម៌ប្រភេទណាមួយ -ជាគ្រឹះនៃក្រមសីលធម៌ -ដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាគេអាចទទួលយកបាន។ ត្រង់នេះដាឡៃឡាម៉ាហៅថា «ក្រមសីលធម៌លោកិយ៍»ឬផ្លូវលោក ដែលមិនប្រឆាំងឬមិនផ្ទុយពីប្រព័ន្ធជំនឿមួយណាឡើយ តែមានការគោរពដល់ប្រព័ន្ធជំនឿទាំងអស់ ហើយអ្នកដែលមិនជឿលើសាសនាក៍គេត្រូវការក្រមសីលធម៌នេះដែរ។ ព្រះអង្គលើកឡើងដោយផ្អែកលើអ្វីដែលព្រះអង្គហៅថាជា «គុណធម៌មូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស» ដែលសំអាងលើកត្តាជីវសាស្រ្ត។ សេចក្តីស្រឡាញ់ថ្នាក់ថ្នមពីម្តាយចំពោះកូនដែលទើបនឹងកើតគឺជាកត្តាមូលដ្ឋានជាគ្រឹះសំខាន់បំផុត មិនត្រឹមតែមនុស្សទេ សូម្បីតែសត្វក៍វាមានកត្តានេះដែរ៖មើលថែរក្សាគេ។ យើងមើលឃើញចំណុចនេះនៅក្នុងខ្សែជីវិតរបស់ដាឡៃឡាម៉ាស្រាប់ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាសាររបស់ព្រះអង្គគឺជាសារដែលធ្វើឲ្យយើងមានការរញ្ជួយចិត្ត។ 

ព្រះសង្ឃរាជដាឡៃឡាម៉ាធ្វើដំណើរទៅកាន់ជុំវិញពិភពលោក ដែលជាកាលវិភាគមួយដែលមិនគួរឲ្យជឿ ជាពិសេសពេលយើងគិតនៅក្នុងពេលនេះថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ព្រះអង្គមានព្រះជន្មាយុ៧៨វស្សាហើយ។ ព្រះអង្គធ្វើដំណើរទស្សនៈកិច្ចដែលមានរយៈពេលយូរនៅលើសកលលោក ហើយតែងគង់នៅកន្លែងមួយត្រឹមតែមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ កាលវិភាគរបស់ព្រះអង្គគឹមមារញឺកបំផុត។ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរជាមួយព្រះអង្គក្នុងនាមជាអ្នកសម្របសម្រួល ជាអ្នកបកប្រែជាដើម ដូច្នេះខ្ញុំដឹងថាកាលវិភាគរបស់ព្រះអង្គមមារញឺកយ៉ាងណា។ ក្នុងមួយថ្ងៃៗមានបាឋកថា(ផ្តល់ការបង្រៀន)ច្រើនណាស់ បន្ទាប់មកមានការធ្វើសន្និសិទព័ត៌មាន និងរួមទាំងមានការប្រជុំឯកជនថែមទៀតស្ទើរតែគ្មានពេលវេលាឆាន់ចង្ហាន់ផងក៍មាន។ ព្រះអង្គងើបពីសឹង(ដេក)នៅម៉ោង៣កន្លះរៀងរាល់ព្រឹក មិនថាព្រះអង្គឋិតនៅក្នុងតំបន់ដែលមានពេលវេលាខុសគ្នាឬយ៉ាងណានោះទេ ហើយបន្តបដិបត្តិសមាធិបួនម៉ោងថែមទៀតបន្ទាប់ពីងើបឡើង។ ព្រះអង្គមានកាយថាមពលខ្លាំងក្លា និងមានការកំប្លុកកំប្លែង និងមានទឹកចិត្តគិតខ្វល់ខ្វាយដល់មនុស្សណាដែលព្រះអង្គជួប។ ពិតជារ៉ឿងអស្ចារ្យបំផុតដែលឃើញព្រះអង្គមានទឹកចិត្តស្រោះស្រាយរីករាយចំពោះបុគ្គលដែលព្រះអង្គជួប មិនសំខាន់ថាជននោះជានរណាទេ៖ «នេះគឹជាមនុស្សម្នាក់ទៀត អស្ចារ្យណាស់!»

នៅក្នុងពុទ្ធសាសនាយើងនិយាយអំពីក្តីស្រឡាញ់ករុណាប្រភេទនេះនៅពេលអ្នកជួបនរណាម្នាក់ គឺគេធ្វើឲ្យអ្នកមានចិត្តសប្បាយនិងសុខ និងរីករាយដែលបានជួបគេ ហើយអ្នកគិតព្រួយអំពីសុខទុក្ខរបស់គេ។ អ្នកអាចមើលឃើញចំណុចនេះនៅក្នុងជំនួយនីមួយៗរបស់ដាឡៃឡាម៉ាជាមួយបុគ្គលណាម្នាក់ ដោយគ្រាន់តែព្រះអង្គនិមន្តកាត់ហ្វូងមនុស្សឬអ្វីក៍ដោយ របៀបដែលព្រះអង្គមើលទៅពួកគេ និងរបៀបដែលព្រះអង្គយកចិត្តទុកដាក់ចាប់អារម្មណ៍លើពួកគេម្នាក់ៗជាដើម។ វាបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាព្រះអង្គពិតជាមានចំណាប់អារម្មណ៍ចំពោះសុខទុក្ខអ្នកផ្សេងនិងមនុស្សគ្រប់រូបស្មើៗគ្នា។ បើដូច្នេះគោលទស្សនៈទាំងស្រុងនៃការផ្សព្វផ្សាយគុណធម៌មនុស្ស ក្រមសីលធម៌ផ្លូវលោក ជាអ្វីដែលព្រះអង្គដឹងពិតថាវាជាប្រយោជន៍ដ៍ប្រសើរសំរាប់មនុស្សគ្រប់រូប។ ព្រះអង្គមិនមានចិត្តគិតចង្អៀត«នៅត្រឹមតែវិធីសាស្រ្តពុទ្ធសាសនា»តែម៉្យាងទេ។ ព្រះអង្គគិតខ្វល់រិះរកវិធីសាស្រ្តដើម្បីណែនាំប្រភេទព្រះធម៌ខ្លះនៅត្រឹមកំរិតផ្លូវលោកនៅក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំនៅជុំវិញពិភពលោក ដែលអាចបង្រៀនក្មេងឲ្យយល់និងអោយតម្លៃនៃសារៈប្រយោជន៍ដែលកើតឡើងពីភាពស្មោះត្រង់ ចិត្តសប្បុរស និងគុណធម៌មនុស្សផ្សេងៗទៀត ដែលមានសារៈប្រយោជន៍ដល់ពិភពលោកទាំងមូល។ 

ការលំបាកកើតឡើងកាន់តែច្រើនឡើងនៅក្នុងពិភពលោក ដោយសារតែមានជម្លោះរវាងក្រុមសាសនាផ្សេងៗ។ មានការមិនទុកចិត្តគ្នា មានភាពភ័យខ្លាចហើយប្រការទាំងអស់នេះនាំទៅរកបញ្ហាជាច្រើន។ សម្តេចបានលើកឡើងថានៅក្នុងបរិបទនៃភាពសុខដុមរមនាផ្នែកសាសនា អ្វីដែលយើងត្រូវការគឺការអប់រំ មិនមែនគ្រាន់តែការអប់រំក្រមសីលធម៌ផ្លូវលោកតែម៉្យាងទេ ប៉ុន្តែការអប់រំឲ្យមានការយល់ដឹងអំពីគ្នាទៅវិញទៅមកផងដែរ។ អ្វីដែលធ្វើឲ្យយើងខ្លាចបំផុងនោះគឺ ភាពមិនដឹងមិនស្គាល់ មិនដឹងអំពីក្រុមឬសាសនាផ្សេងៗ ដែលធ្វើឲ្យខ្លួនបង្កើតការស្រមៃគិតនៃប្រភេទហ្វែនតាស៊ីផ្សេងចំពោះគេ។ ព្រះអង្គបានលើកឡើងបែបនេះ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាអន្តរសាសនា ដែលព្រះអង្គបានចូលរួមកន្លងមក ដែលមានមនុស្សគេមកជួបជុំគ្នាមានទឹកមុខញញឹមស្រស់ស្រាយ ដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក បន្ទាប់មកមានការសូត្រធម៌ និងការបដិបត្តិសមាធិស្ងៀមស្ងាត់។ មើលទៅល្អណាស់ ប៉ុន្តែមិនមានផ្លែផ្កាអ្វីទេ។ ដោយគ្រាន់តែនិយាយតែមាត់ថា «ល្អណាស់យើងគ្រប់គ្នានិយាយអំពីរឿងតែមួយ យើងគឺជាមនុស្សតែមួយ» ហើយអាការលើកឡើងតែពីភាពដូចគ្នានេះគឺមិនអាចជួយយើងឲ្យសិក្សារៀនសូត្រពីគ្នាស្អីទេ។ 

នៅក្នុងខែមិថុនាឆ្នាំនេះ សម្តេចមានការប្រជុំជាមួយមេដឹកនាំសាសនាឥស្លាមនិកាយស៊ូហ្វី ហើយព្រះអង្គបានប្រាប់ពួកគេថា ព្រះអង្គចង់រៀននិងចង់សិក្សាអំពីភាពខុសគ្នាផ្សេងៗ មិនចង់សិក្សាត្រឹមតែភាពដូចគ្នាតែម៉្យាងទេ។ ព្រះអង្គបានលើកឡើងទៀតថា យើងមិនគួរខ្មាស់អៀនចំពោះភាពខុសគ្នារបស់យើងទេ តែយើងអាចសិក្សាពីគ្នាទៅវិញទៅមកទៅតាមវិធីណាដែលមានប្រយោជន៍ក្នុងការប្រតិបត្តិខ្លួនឲ្យកាន់តែប្រសើរថែមទៀត។ ព្រះអង្គក៍បានលើកឡើងផងដែរថាគ្រប់សាសនាទាំងអស់គឺមានគោលបំណងដូចគ្នា គឺដើម្បីធ្វើឲ្យជីវិតកាន់តែមានក្តីសុខ ចំពោះបុគ្គលណាដែលប្រតិបត្តិតាម។ ដើម្បីសម្រេចបានកិច្ចនេះ គឺមានវិធីសាស្រ្តច្រើនយ៉ាងណាស់ ដែលជារឿងសំខាន់ដោយសារថាមនុស្សយើងម្នាក់ៗគឺខុសគ្នា។ 

ព្រះអង្គលើកឡើងថា«ប្រសិនបើយើងកំពុងតែព្យាយាមបង្រៀនសាវ័ករបស់ខ្លួនឲ្យគេចម្រើនក្តីករុណា សេចក្តីល្អជាដើម តើអ្នកប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តអ្វី? តើយើងប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តអ្វី? នេះជាអ្វីដែលយើងអាចសិក្សាពីអ្នកបាន ដើម្បីស្វែងយក់អំពីភាពខុសគ្នា និងដើម្បីគោរពនិងចាត់ទុកវាជាឳកាសដើម្បីសិក្សាអ្វីដែលថ្មី។ ការមានការជួបពិភាក្សាគ្នានៃអ្នកបដិបត្តិពិតប្រាកដមកពីសាសនានីមួយៗ ដើម្បីចែករំលែកបទពិសោធន៍ មិនចាំបាច់មានវេទិកាធំដុំមានអ្នកស្តាប់ច្រើនអីទេ យើងកំពុងតែនិយាយអំពីអ្នកបដិបត្តិមែនទែន ហើយនោះគឺជារឿងល្អ ហើយមានប្រយោជន៍។ 

ការប្តេជ្ញាចិត្តចម្បងរបស់ព្រះអង្គគឺដើម្បីធ្វើជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សគ្រប់រូប ដោយមានការទទួលខុសត្រូវជាក់លាក់ចំពោះប្រជាជនទីបេ និងមានទំនួលខុសត្រូវជាក់លាក់ចំពោះទំនៀមពុទ្ធសាសនាទីបេ ធុរៈទាំងនេះគឺមិនមែនជាកង្វល់ផ្តាច់មុខរបស់ព្រះអង្គតែម៉្យាងទេ។ ចាប់តាំងពីវ័យក្មេងរហូតមក ព្រះអង្គបានបង្ហាញនូវចំណាប់អារម្មណ៍មុតមាំចំពោះវិទ្យាសាស្រ្ត យន្តវិទ្យា និងរបៀបដែលអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងប្រព្រឹត្តទៅជាដើម។ ព្រះអង្គមានការជួបនិងប្រាស្រ័យទាក់ទងជាច្រើនជាមួយពួកអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តតាំងតែពីដើមទស្សវត្សឆ្នាំ១៩៨០មកម្លេះ ហើយពិតជាប្រាថ្នាចង់សិក្សាពីពួកគេ។ 

ព្រះអង្គបានលើកឡើងថាប្រសិនបើពួកអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចបង្ហាញអ្វីមួយបានត្រឹមត្រូវ ដែលផ្ទុយពីអ្វីដែលយើងបានរកឃើញនៅក្នុងព្រះធម៌ពុទ្ធសាសនា ឧបមាថា៖ ការពិពណ៌នាអំពីចក្រវាឡ អំពីរបៀបដែលវាចាប់ផ្តើមជាដើមនោះ នោះគឺគ្មានបញ្ហាអ្វីទេដែលត្រូវទម្លាក់ចំណុចនេះចេញពីការបង្រៀនពុទ្ធសាសនា។ ការយល់ដឹងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តបស្ចឹមលោក អំពីរបៀបដំណើរការនៃខួរក្បាល និងសារជាតិគីមីផ្សេងៗជាដើមនោះ វាអាចធ្វើជាជំនួយបន្ថែមនៅក្នុងការយល់ដឹងពុទ្ធសាសនា។ 

ភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរពុទ្ធសាសនាមានចំណេះដឹងយ៉ាងទូលំទូលាយដែលអាចយកមកចែករំលែកជាមួយពួកអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបាន ពោលគឺមានដូចជាវិទ្យាសាស្រ្តពុទ្ធសាសនា ចំណេះដឹងនិងទស្សនពុទ្ធសាសនាជាដើម។ ឧទាហរណ៍៖ពុទ្ធសាសនាផ្តល់ឲ្យយើងនូវផែនទីលម្អិតអំពីអារម្មណ៍ ស្តីអំពីដំណើរការនៃពិភពអារម្មណ៍ខាងក្នុង និងវិធីដើម្បីទប់ទល់ដោះស្រាយជាមួយនឹងពពួកអារម្មណ៍ទាំងអស់នោះដោយរបៀបណាជាដើម។ ការវិភាគរបស់ពុទ្ធសាសនាផ្តល់ឲ្យយើងនូវទស្សនៈដែលមានរបៀបរៀបរយនិងមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្ត។ ត្រង់នេះអាចមានប្រយោជន៍ដល់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបស្ចឹមលោកផងដែរ។ នៅតាមទីវត្តអារាមនានាព្រះអង្គបានបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាវិទ្យាសាស្រ្ត បន្ថែមទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាសំរាប់ព្រះសង្ឃនិងដូនជី។ សៀវភៅវិទ្យាសាស្រ្តជាច្រើនក្បាលត្រូវបានបកប្រែពីភាសាអង់គ្លេសទៅភាសាទីបេ។ បែបនេះបញ្ជាក់ថាក្នុងនាមជាមេដឹកនាំសាសនាចម្បងមួយនៅក្នុងពិភពលោក ព្រះអង្គគឺមានទឹកចិត្តបើកទូលាយ។ 

ព្រះអង្គចង់ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងពិភពឥស្លាម ដូច្នេះព្រះអង្គបាននឹងកំពុងជំរុញឲ្យបណ្ណសារពុទ្ធសាសនារបស់ខ្ញុំនេះមានបង្រៀននូវធម៌សាមញ្ញៗ និងសារធម៌ទូទៅស្តីអំពីគុណធម៌មនុស្ស និងក្រមសីលធម៌ជាដើម និងត្រូវបកប្រែទៅជាភាសាអារ៉ាប់ និងភាសាឥស្លាមចម្បងៗទៀត។ ធុរៈនេះគឺកំពុងនឹងធ្វើ។ អស់រយៈកាលពីរបីឆ្នាំកន្លងមក មានការបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្នោះសាសនាឥស្លាមច្រើនណាស់ ដែលប្រការនេះគឺមិនល្អទេ។ ជារឿងសំខាន់ដែលត្រូវបញ្ចូលសាសនានេះទៅក្នុងពិភពលោក មិនត្រូវផាត់ចោលដោយចាត់ទុកពួកគេថាជាការគំរាមគំហែងនោះទេ។ ហើយយើងក៍ត្រូវធ្វើការពន្យល់ឲ្យបានក្បោះក្បាយច្បាស់លាស់អំពីគោលជំនឿពុទ្ធសាសនាដល់ពួកគេ តែមិនត្រូវឲ្យគេផ្លាស់ប្តូរសាសនាគេទេ តែគ្រាន់តែចែករំលែកព័ត៌មាន ហើយគេក៍អាចធ្វើបែបនេះមកកាន់ពួកយើងដែរ។ ជាថ្មីម្តងទៀតការអប់រំគឺជាវិធីសាស្រ្តមួយដើម្បីអភិវឌ្ឍការយល់ដឹងនិងមិត្តភាព។ 

ឋិតនៅក្នុងពុទ្ធសាសនាខ្លួនឯងផ្ទាល់ ក៍មាននិកាយមហាយាន ដែលគេប្រតិបត្តិនៅក្នុងតំបន់ទីបេ ប្រទេសចិន ជប៉ុនជាដើម ហើយនិកាយថេរវាទត្រូវបានគេប្រតិបត្តិនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍។ តែជារឿងអកុសល ហើយអាចជារឿងដែលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលផងក៍ថាបានចំពោះមនុស្សជាច្រើន ដែលថានិកាយទាំងពីរនេះមានចំណេះដឹងតិចតួចណាស់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ ព្រះអង្គបានជួលដូនជីជនជាតិអាមេរិកដែលកាន់ពុទ្ធសាសនាដើម្បីឲ្យគេសិក្សាធ្វើការប្រៀនធៀបយ៉ាងលម្អិតចំពោះសំនួរស្តីអំពីការបដិបត្តិ ថាតើការបដិបត្តិមហាយានជាអ្វី ហើយការបដិបត្តិថេរវាទជាអ្វី? ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះនឹងត្រូវបានបកប្រែទៅតាមភាសាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដើម្បីចែករំលែងចំណេះដឹងដ៍សំខាន់នេះ។ 

ស្របពេលដែលមានការបំបួសភិក្ខុសង្ឃនៅក្នុងតំបន់ទីបេ តែឧបសម្បទាសំរាប់ស្រ្តីឬដូនជីវិញគឺមិនអាចឆ្លងភ្នំហិមាល័យពីប្រទេសឥណ្ឌាមកកាន់ទីបេបានទេ។ ដោយសារតែហេតុផលជាច្រើនប្រការ ហេតុផលចម្បងៗគឺកត្តាភូមិសាស្រ្ត គឺមានការលំបាកខ្លាំងណាស់នៅក្នុងសម័យបុរាណសំរាប់ក្រុមដូនជីឬភិក្ខុនីធ្វើដំណើរដោយថ្មើជើងមកកាន់អតីតប្រទេសទីបេ។ បើដូច្នេះពង្សាវតាឧបសម្បទាភិក្ខុនីគឺមិនមានទេនៅទីបេ ដោយហេតុថាគេត្រូវការភិក្ខុនីដែលបំពេញឧបសម្បទាពេញលេញចំនួនដប់អង្គដើម្បីគង់ធ្វើជាហត្ថបាសក្នុងការបំបួសស្រ្តី។ 

ជាថ្មីម្តងទៀតដាឡៃឡាម៉ាបានឧបត្ថម្ភការសិក្សា និងគម្រោងសិក្សាមើលថាតើអាចទៅរួចទេដើម្បីចាប់ផ្តើមឡើងវិញនូវឧបសម្បទាស្រ្តី ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យស្ត្រីដែលគេចង់បួសនៅក្នុងទំនៀមទីបេ គេអាចធ្វើទៅបាន។ 

គុណធម៌មួយក្នុងចំណោមគុណធម៌ល្អៗបំផុតរបស់ព្រះអង្គគឺព្រះអង្គជាបុគ្គលសាមញ្ញរុះរាយរាក់ទាក់មិនប្រកាន់ខ្លួន មិនវាយឫកអ្វីឡើយ។ ព្រះអង្គតែងតែលើកឡើងមិនដាច់ថាព្រះអង្គជាភិក្ខុសង្ឃសាមញ្ញមួយរូប ពោលគឺជាមនុស្សសាមញ្ញមួយរូបដូចគេដូចឯងដែរ។ ដោយព្រះអង្គលើកឡើងទៀតថា «នៅពេលណាអាត្មាជួបនរណាម្នាក់ អាត្មាចាត់ទុកគេថាជាមនុស្សមួយរូបដែរ ទំនាក់ទំនងរបស់ពួកយើងគឺពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត មិនមែនពីដាឡៃឡាម៉ាទៅកាន់អ្នកសាមញ្ញនោះទេ។ មិនមែនចេញពីទីបេទៅកាន់ជនបរទេសអីទេ។ មិនមែនគិតតែពីរឿងដែលបន្ទាប់សន្សំមិនសំខាន់ស្អីនេះទេ តែគឺនៅកំរិតសំខាន់៖ យើងគ្រប់រូបជាមនុស្ស»។ 

ព្រះអង្គចង់វាយបំបែកនូវប្រភេទការគិតស្រមើស្រមៃណាមួយដែលគេគិតថាព្រះអង្គគឺជាព្រះ ឬជាស្តេច ដែលមានរិទ្ធិអំណាចពិសេសអីហ្នឹងជាដើម។ នៅពេលណាព្រះអង្គគង់នៅពីមុខអ្នកស្តាប់រាប់ពាក់នាក់ ព្រះអង្គគឺមានចិត្តស្ងប់ ស្រួលគឺដូចនៅក្នុងវត្តរបស់ព្រះអង្គដែរ។ ពេលខ្លួនព្រះអង្គរមាស ព្រះអង្គក៍អេះរមាសដូចមនុស្សលោកសាមញ្ញយើងដែរ។ ព្រះអង្គមិនមែនខំសម្តែងដើម្បីបុគ្គលណាម្នាក់ឡើយ។ ប្រសិនបើព្រះអង្គនឹងទៅជួបឥស្សរជន ឬប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសណាមួយ ព្រះអង្គគ្រាន់តែពាក់ស្បែកជើងផ្ទាត់ជ័រ នោះគឹជាអ្វីដែលព្រះអង្គពាក់។ ព្រះអង្គមិនចង់ ហើយក៍មិនព្យាយាមទាក់ទាញចិត្តបុគ្គលណាមួយឡើយ។ 

ជារឿងដ៍អស្ចារ្យដែលព្រះអង្គអាចនិយាយរឿងបែបកំប្លុកកំប្លែងបាន ដែលប្រការនេះបើអ្នកដ៍ទៃវិញគេមិនអាចគេចផុតពីការរិះគន់នោះទេ។ នៅគ្រាមួយនៅពេលដែលព្រះអង្គបានផ្តល់នូវបាឋកថា ហើយព្រះអង្គបានគង់នៅលើកៅអីដែលមិនមានផាសុខភាព(មិនស្រួល)។ នៅទីបញ្ចប់ព្រះអង្គមានសង្ឃដិកាទៅកាន់ក្រុមអ្នករៀបចំ និងទៅកាន់អ្នកស្តាប់ថា ការរៀបចំទាំងអស់គឺល្អអស្ចារ្យ តែនៅឳកាសក្រោយទៀតសូមយកកៅអីដែលល្អជាងនេះឳ្យអាត្មាគង់ផង ដោយសារតែកៅអីមួយនេះគឺអង្គុយមិនស្រួលទេ! តែព្រះអង្គបានលើកឡើងតាមវោហាសព្ទដែលគួរឲ្យស្រលាញ់ ដែលមិនធ្វើឲ្យគេទើសចិត្តអ្វីទេ តាមពិតទៅមនុស្សគេគ្រប់គ្នាក៍សើច។ តាមវិធីដូចគ្នានេះព្រះអង្គអាចស្តីបន្ទោសដល់គេបាន គឺមិនអីទេ។ 

ខ្ញុំបានឋិតនៅជាមួយព្រះអង្គនៅពេលដែលព្រះអង្គបានទទួលការអញ្ជើញពីអតីតប្រធានាធិបតីគឺលោក វ៉ាខ្លាវ ហាវិល ជាប្រធានាធិបតីទីមួយរបស់សាធារណរដ្ឋឆែក កាលប្រទេសនេះនៅជាឆែកូស្លូវ៉ាគីតែមួយនៅឡើយ។ តារាតន្រ្តីរ៉កគឺលោក ហ្វ្រែង ហ្សាប៉ា(Frank Zappa)ជាមនុស្សដែលត្រូវបានអញ្ជើញមុនគេ ហើយបុគ្គលទីពីរគឺសម្តេចសង្ឃរាជដាឡៃឡាម៉ា។ អតីតប្រធានាធិបតីរូបនេះចង់ឲ្យព្រះអង្គបង្រៀនសមាធិដល់ខ្លួន និងដល់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ខ្លួន ដោយសារគាត់បាននិយាយទៅកាន់ព្រះអង្គថា «យើងគ្មានបទពិសោធន៍ទេ ហើយក៍មិនដឹងថាត្រូវគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលបែបណាដែរ យើងគ្រប់គ្នាគឺស្រ្តិះខ្លាំងណាស់ គេងមិនលក់ សូមព្រះអង្គបង្រៀនយើងដើម្បីឲ្យចិត្តយើងស្ងប់បន្តិចបានទេ? បើពុំដូច្នោះទេយើងនឹងមិនអាចគ្រប់គ្រងចាត់ចែងរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសថ្មីថ្មោងនេះបានទេ។»

ហាវិលជាបុគ្គលដែលមិនប្រកាន់ខ្លួនទេ គាត់បាននិមន្តព្រះអង្គនិងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងអស់ឲ្យទៅកាន់វិមានរដូវក្តៅ ជាប្រាសាទដ៍ធំមួយឋិតនៅខាងក្រៅទីក្រុងប្រាគ។ គាត់ខ្លួនឯងមិនធ្លាប់ទៅទីនោះទេ ជាទីកន្លែងដែលធំខ្លាំងណាស់ មនុស្សគ្រប់គ្នាគេវង្វែងដោយគ្រាន់តែដើរនៅក្នុងប្រសាទនេះ។ គាត់បាននិយាយទៅកាន់ព្រះអង្គយ៉ាងសាមញ្ញថា «នេះគឺជាបនស្រីសំរាប់មេដឹកនាំកុម្មុយនីស្ត៍ជាន់មុន» នោះគឺមិនមែនជាភាសាសមរម្យដែលគេពោលទៅកាន់ដាឡៃឡាម៉ាទេជាធម្មតា តែដោយសារតែគាត់ជាមនុស្សសាមញ្ញ មិនប្រកាន់ខ្លួន។ បន្ទាប់មកគេគ្រប់គ្នា រួមទាំងព្រះអង្គបាននាំគ្នាអង្គុយចុះនៅក្នុងបន្ទប់ដ៍ធំមួយ។ ហាវិលនិងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់គាត់ទាំងអស់គេសុទ្ធតែពាក់អាវរងារទាំងអស់ ហើយព្រះអង្គក៍បានចាប់ផ្តើមបង្រៀនពួកគេអំពីមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការដកដង្ហើម និងសមាធិផ្តោតលើថាមពលដើម្បីរម្ងាប់ចិត្ត។ 

ឥឡូវជាធម្មតាព្រះអង្គមិនឆាន់ចង្ហាន់ពេលល្ងាចទេ ព្រះអង្គគោរពតាមវិន័យយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ប៉ុន្តែព្រះអង្គមានការបត់បែនទៅតាមកាលៈទេសៈ ហើយប្រធានាធិបតីហាវិលបានរៀបចំអាហារ(ចង្ហាន់)ពេលល្ងាចនៅឯវិមានប្រធានាធិបតីនាវេលាល្ងាចនេះ។ កិច្ចពិភាក្សាគឺធ្វើឡើងជាភាសាអង់គ្លេសហើយអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះគឺវិធីដែលព្រះអង្គបានស្តីបន្ទោសអោយហាវិល ដោយសារតែលោកជក់បារីតកន្ទុយគ្នាមិនដាច់។ គាត់អង្គុយជក់បារីនៅជិតព្រះអង្គ ត្រង់នេះគឺព្រះអង្គមិនអនុញ្ញាតដាច់ខាត បើទោះបីជាគាត់ជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសមួយក៍ដោយ ព្រះអង្គមានអារម្មណ៍ល្អធម្មតាក្នុងការប្រាប់ទៅគាត់ថា «អ្នកឯងជក់បារីច្រើនពេកហើយ វានឹងធ្វើឲ្យអ្នកឈឺ និងអាចកើតមហារីកទៀតផង ដូច្នេះអ្នកត្រូវកាត់បន្ថយការជក់បារីនេះ!» នោះគឺជាទឹកចិត្តល្អរបស់ព្រះអង្គ។ ក្រោយមកជារឿងពិតលោក ហាវិល បានកើតមហារីកសួតមែន។ នេះគ្រាន់តែជាគំរូឧទាហរណ៍មួយស្តីអំពីកង្វល់របស់ព្រះអង្គ ចំពោះថាអ្វីជាប្រយោជន៍ដល់គេ មិនមែនចំពោះថាព្រះអង្គគិតថាគេជាមនុស្សបែបណានោះទេ។ 

ជាការពិតព្រះអង្គជាមនុស្សដែលមានការវៃឆ្លាតបំផុតម្នាក់ដែលខ្ញុំបានជួប។ ព្រះអង្គមានការចង់ចាំដ៍អស្ចារ្យ នៅពេលព្រះអង្គបង្រៀនម្តងៗព្រះអង្គមានការចងចាំព្រះធម៌ច្រើនបំផុតជាងព្រះសង្ឃមកពីនិកាយផ្សេងៗទៀតនៅទីបេ ដោយព្រះអង្គអាចដកស្រងយកធម៌មកពីគម្ពីរណាមួយក៍បាន។ ព្រះសង្ឃទីបេកាលណាគេឋិតនៅក្នុងការសិក្សានិងហ្វឹកហាត់របស់គេ គេនឹងទន្ទេញដើម្បីឲ្យខ្លួនចងចាំនូវអត្ថបទឬគម្គីរធម៌ផ្សេងៗជាច្រើនដែលគេសិក្សា គម្គីរមួយៗអាចមានដល់ទៅមួយពាន់ទំព័រក៍មាន ប៉ុន្តែវាមិនគួរឲ្យជឿសោះដែលព្រះអង្គបានចងចាំនូវធម៌និងអត្ថកថាទាំងអស់នោះ។ នៅពេលដែលព្រះអង្គបង្រៀនព្រះអង្គអាចដកស្រង់ចេញពីគម្គីរនេះ និងគម្គីរនោះជាដើម ហើយត្រង់នេះគឹជារឿងដែលពិបាកធ្វើខ្លាំងណាស់។ នេះហើយជារបៀបដែលការចងចាំរបស់ព្រះអង្គដំណើរការ ជាសញ្ញានៃប្រាជ្ញាដ៍អស្ចារ្យ៖ ពោលគឺគេមានសមត្ថភាពដើម្បីយកសាច់រឿងទាំងអស់នោះមកបញ្ចូលគ្នា ដើម្បីឲ្យវាមានអត្ថន័យ ដែលពាក់ព័ន្ធទៅតាមលំដាប់លំដោយរបស់វា។ តើមនុស្សដូចអាញស្តាញ(Einstein)គេយល់ទ្រឹស្តីនេះe=mc2 ដោយរបៀបណា? គឺជាសមត្ថភាពដើម្បីដាក់របស់នោះបញ្ចូលគ្នានិងស្វែករកឲ្យឃើញនូវសណ្ឋាននិងលំដាប់លំដោយរបស់វា។ ពោលព្រះអង្គអាចធ្វើរឿងនេះបានដោយមានព្រះចំណេះដឹងនៃព្រះធម៌ទីបេយ៉ាងទូលំទូលាយ។ 

ប្រាជ្ញាចងចាំដូចកាមេរ៉ាថតរូបរបស់ព្រះអង្គមិនមែនសំរាប់តែចងចាំគម្ពីរធម៌តែម៉្យាងទេ ប៉ុន្តែក៍មានការចងចាំមនុស្សផងដែរ ដូចដែលព្រះអង្គបានបង្ហាញឲ្យខ្ញុំឃើញនៅចំពោះមុខខ្ញុំជាច្រើនលើកកន្លងមកហើយ។ ខ្ញុំឋិតនៅទីនោះដែរនៅពេលមានព្រះសង្ឃដែលមានវ័យជរាមួយព្រះអង្គនិមន្តមកពីទីបេមកលែងដារ៉ាមសាលា ហើយនៅពេលដែលព្រះអង្គបានឃើញព្រះសង្ឃអង្គនោះភ្លាម ព្រះអង្គមានសង្ឃដិកាភ្លាមថា «អូអាត្មានៅចងចាំអ្នក កាលពីសាមសិបឆ្នាំមុន នៅតាមផ្លូវទៅប្រទេសឥណ្ឌា យើងបានឈប់នៅវត្តរបស់អ្នក ហើយក៍មានពិធីបុណ្យផងនៅពេលនោះ។ អ្នកត្រូវលើកដង្វាយថ្វាយ ហើយអាត្មានៅចាំបានថា ដង្វាយនោះគឺធ្ងន់ខ្លាំងណាស់ ហើយមើលទៅដូចជាពិបាកសំរាប់អ្នកដែលអ្នកត្រូវអង្គុយលើកវានៅក្នុងពិធីបុណ្យនោះ។ តើអ្នកចងចាំទេ?» ពិតជាមិនគួរឲ្យជឿ។ ព្រះគ្រូធម្មាចារ្យចម្បងរបស់ខ្ញុំ ថេរៈសឺកុងរីនប៉ូជេ គឺជាគ្រូធម្មាចារ្យដ៍សំខាន់មួយរូបក្នុងចំណោមគ្រូធម្មាចារ្យផ្សេងទៀតរបស់ដាឡៃឡាម៉ា ហើយគ្រូរបស់ខ្ញុំក៍ធ្លាប់លើកឡើងអំពីព្រះអង្គបែបនេះថា កាលពីដាឡៃឡាម៉ានៅក្មេង នៅជាកុមារ គេគ្រាន់តែបង្រៀនព្រះអង្គតែម្តងប៉ុណ្ណោះព្រះអង្គក៍យល់និងចងចាំតែម្តង។ 

នេះគឺជាបុគ្គលមួយរូបក្នុងចំណោមបុគ្គលលេចធ្លោអស្ចារ្យជាច្រើនរូបផ្សេងទៀតនៅក្នុងសម័យកាលរបស់យើង តើភាពពាក់ព័ន្ធរបស់ព្រះអង្គនៅក្នុងសម័យកាលយើងនេះគឺជាអ្វី? គឺបែបនេះ៖ ចូរអ្នកក្រឡេកមើលលើអ្វីដែលអាចសម្រេចបានក្នុងនាមជាមនុស្សម្នាក់។ ពិតណាស់ព្រះអង្គបានលើកឡើងថាព្រះអង្គបានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីអភិវឌ្ឍខ្លួន ប៉ុន្តែយើងគ្រប់គ្នាក៍អាចធ្វើបានដែរ។ ចូរអ្នកសូមក្រឡេកមើលលើវិធីដែលព្រះអង្គដោះស្រាយបញ្ហា។ ចូរអ្នកស្រមៃមើល៎បើអ្នកត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាសត្រូវលេខមួយ ដោយមនុស្សរាប់កោដិនាក់នៅលើផែនដី(មិនដឹងថាសំដៅទៅរកទីណាទេតែប្រហែលអាចសំដៅទៅរកប្រទេសចិន)។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនខ្វល់ទេ ដោយសារតែព្រះអង្គដឹងថាវាមិនពិតទេ ហើយព្រះអង្គក៍មិនមានស្នែងនៅលើព្រះកេសារបស់ព្រអង្គដែរ។ តើអ្នកអាចទប់ទល់ដោយរបៀបណាបើសិនត្រូវបានគេចាត់ទុកអ្នកថាជាបីសាចពាក់ស្បង់ជីពរ?

ព្រះអង្គមិនបាក់ទឹកចិត្តអ្វីឡើយ ហើយព្រះអង្គបានលើកឡើងទៀតថាព្រះអង្គមិនធ្លាប់ជួបទេ ហើយវាពិបាកយល់ណាស់សំរាប់ព្រះអង្គ។ ខ្ញុំនៅចងចាំបានថានៅពេលព្រះអង្គទទួលស្គាល់ថា ព្រះអង្គមិនដែលឮឬក៍មិនធ្លាប់គិតថាមនុស្សគេមាន ឡូសែលអ៊ីស្ទីម (low self-esteemមិនជឿលើខ្លួនឯង គិតថាខ្លួនឯងអន់ជាងគេ) ឬក៍ស្អប់ខ្លួនឯងអីនេះទេ។ ព្រះអង្គមិនដែលធ្លាប់ជួបរឿងបែបនេះទេចំពោះព្រះអង្គផ្ទាល់។ 

ព្រះអង្គនៅមានចិត្តសុទិដ្ឋិនិយមបំផុត ប៉ុន្តែត្រូវដោះស្រាយជាមួយនឹងស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែងនៅក្នុងគ្រាជាមួយគ្នានោះដែរ។ យោងទៅតាមស្ថានភាពដែលយើងមាននៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះព្រះអង្គបានលើកឡើងថា «បញ្ហាពិភពលោកបង្កើតឡើងដោយមនុស្ស ហើយក៍អាចត្រូវបានដោះស្រាយឬលុបបំបាត់បានដោយមនុស្សដែរ។» ព្រះអង្គកំពុងតែព្យាយាមរួមចំណែកដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយគុណធម៌មនុស្ស និងពាំនាំក្រមសីលធ៌ដើម្បីយកមកអប់រំដល់ក្មេងៗ និងកំពុងតែព្យាយាមធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានសេចក្តីសុខដុមរមនាផ្នែកសាសនានៅក្នុងចំណោមវប្បធម៌និងសាសនាផ្សេងៗ។ ស្របពេលនោះព្រះអង្គនៅតែរក្សាការដាក់ចិត្តដាក់កាយ មិនប្រកាន់ខ្លួន ស្របពេលដែលព្រះអង្គកំពុងតែគិតដល់សុខមាលភាពពិភពលោកទាំងមូលយ៉ាងសកម្ម។ នេះគឺជាកិច្ចដែលគួរយកគំរូតាម។ អ្វីដែលលើសពីនេះទៅទៀតគឺភាពកំប្លុកកំប្លែង និងថាមពលដែលមិនគួរឲ្យជឿរបស់ព្រះអង្គគឺអស្ចារ្យណាស់។ 

លេខានិងទីប្រឹក្សារបស់ព្រះអង្គគេឧស្សាហ៍ប្រាប់ព្រះអង្គថា ព្រះអង្គត្រូវការសំរាក មិនត្រូវធ្វើដំណើរច្រើនពេកទេ។ នៅពេលណាព្រះអង្គធ្វើដំណើរម្តងៗ គឺមានការប្រជុំច្រើនណាស់ស្ទើរគ្រប់នាទីទាំងអស់ក្នុងមួយថ្ងៃៗ ហើយធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះរៀងរាល់ថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គតែងតែលើកឡើងថា «ទេអត់សំរាកទេ នៅខណៈពេលដែលអាត្មានៅមានកំលាំងដើម្បីធ្វើកិច្ចនេះ អាត្មានឹងធ្វើដំណើរបែបនេះ ដោយសារតែវាមានសារៈប្រយោជន៍ដល់គេ។» 

ភាពពាក់ព័ន្ធសំខាន់នោះគឺថាព្រះអង្គផ្តល់ឲ្យយើងនូវក្តីសង្ឃឺម។ ព្រះអង្គមានទឹកចិត្តស្មោះស្ម័គ្រ និងខិតខំខ្លាំងណាស់។ នៅពេលដែលព្រះអង្គលើកឡើងអំពីការធ្វើឲ្យមនុស្សជាតិប្រសើរឡើង គឺព្រះអង្គនិយាយអំពីវិធីសាស្រ្តប្រាកដនិយមនិងអាចសម្រេចបាន៖ ពោលគឺការអប់រំ ការយោគយល់គ្នា និងក្រមសីលធម៌។ ទាំងអស់នេះគឺមិនមែនជាវិធីសាស្រ្តទិពស្អីទេ តែជាវិធីសាស្រ្តដែលយើងអាចធ្វើបាន។ នៅពេលដែលព្រះអង្គនិមន្តមកកាន់ប្រទេសរបស់យើង ឬទីក្រុងរបស់យើង វាគឺជារឿងដែលល្អអស្ចារ្យនិងជាឳកាសកម្រណាស់ដើម្បីជួបព្រះអង្គផ្ទាល់។ 

តើព្រះអង្គអាចគ្រប់គ្រងរួមគ្នាបានយ៉ាងណាខ្លះចំពោះកិច្ចការសាសនាផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គនិងកិច្ចការជនភៀសខ្លួន?

ព្រះអង្គមិនត្រឹមតែចូលរួមក្នុងកិច្ចការសិក្សាផ្សេងៗជាច្រើន និងការបដិបត្តិសមាធិតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គគឺជាប្រធាននៃរដ្ឋបាលកណ្តាលទីបេទទួលបន្ទុកសហគមន៍ជនភៀសខ្លួនទីបេ។ ដោយសេចក្តីក្លាហាននិងឆ្លាតវៃព្រះអង្គបានបោះបង់តួនាទីនោះហើយ ហើយបង្កើតមេដឹកនាំដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយមនុស្សភាគច្រើន ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា ស៊ីគីយ៉ុង(Sikyong)។ ប៉ុន្តែជាច្រើនឆ្នាំមុនព្រឹត្តិការណ៍នេះ ព្រះអង្គគឺជាអ្នកដឹកនាំ រៀបចំមើលការខុសត្រូវចំពោះជនភៀសខ្លួនទាំងអស់ និងទទួលបន្ទុកបង្កើតឡើងវិញនូវស្ថានប័ននីរទេសផ្សេង។ យុទ្ធសាស្រ្តរបស់ព្រះអង្គគឺត្រូវតែមានភាពប្រាកដនិយម មិនត្រូវគិតថា«អូកិច្ចការនេះគឺច្រើនពេកណាស់ ខ្ញុំមិនអាចធ្វើវាបាននោះទេ មិនអាចទៅរួចទេ» ប៉ុន្តែត្រូវធ្វើវាដោយមានរបៀបរៀបរយបំផុត។ ដោយមានសតិប្រាជ្ញានិងការចងចាំល្អ ព្រះអង្គអាចតាមដានមើលគ្រប់គំរោងទាំងអស់ដែលឋិតនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះអង្គ និងដឹងថាត្រូវចាត់ឲ្យនរណាធ្វើកិច្ចនោះជាដើម។ ព្រះអង្គគ្រាន់តែត្រូវធ្វើកិច្ចអ្វីដែលចាំបាច់ គ្មានអ្វីធំដុំទេ។ 

ខ្ញុំឧស្សាហ៍និយាយលែងថាប្រព័ន្ទកាលៈចក្រ(kalachakra)មានប្រយោជន៍យ៉ាងណាសំរាប់ការហ្វឹកហាត់ដើម្បីធ្វើកិច្ចការងារដ៍មហាសាលបែបនេះ។ នៅក្នុងម៉ានដាឡានៃកាលៈចក្រ(kalachakra mandala)អ្នកត្រូវតែធ្វើចក្ខុទស្សន៍(ស្រមៃគិត)ដល់រូបដែលមានចំនួន៧២២រូប ហើយព្រះអង្គប្រហែលជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សពីរបីនាក់ប៉ុណ្ណោះដែលអាចធ្វើរឿងនេះបាន។ គិតតាមរយៈប្រព័ន្ធនៃការប្រតិបត្តិនេះគឺជាវិធីសាស្រ្តដ៍ស្មុគស្មាញបំផុតមួយ ហើយនៅពេលណាមានកិច្ចការថ្មីកើតឡើង នោះត្រូវគិតថានោះគឺជាកិច្ចការតូចតាចទេ។ អ្នកមិនខ្លាចកិច្ចអ្វីមួយនោះទេ ហើយក៍មិនធ្វើដ្រាម៉ាជ្រុលពេលដែរ។ 

ជីវិតគឺស្មុគស្មាញណាស់ ជីវិតមនុស្សមួយចំនួនខ្លះមានការស្មុគស្មាញជាងគេក៍មាន។ តែជាជាងភ័យខ្លាចចំពោះវា ហេតុអ្វីមិនទទួលយកវា? ទទួលយកកាន់តែច្រើនកាន់តែប្រសើរ! ពោលគឺដូចជាគេហទំព័ររបស់ខ្ញុំ មាន២១ភាសា គ្មានអ្វីធំដុំទេ យើងអាចធ្វើបាន។ យើងអាចបន្ថែមភាសាផ្សេងទៀត បើសិនយើងត្រូវការ ហេតុអ្វីមិនអាច? នេះគឺជាគំរោងតូចមួយបើប្រៀននឹងកិច្ចដែលដាឡៃឡាម៉ាត្រូវធ្វើ។ តែត្រង់នេះគឺបង្ហាញយើងអំពីលទ្ធភាព។ ចូរអ្នកមិនត្រូវតវ៉ាថា «ឳខ្លួនខ្ញុំដ៍កំសត់អើយ»អីនេះទេ។ ដូចដែលម្តាយរបស់ខ្ញុំគាត់បាននិយាយថា «ឡើងលើចុះក្រោម» គ្រាន់តែធ្វើវាទៅជាការស្រេច!។ 

តើអ្នកអាចពន្យល់បានទេថាហេតុអ្វីដាឡៃឡាម៉ាត្រូវបានគេដាក់នាមថាជា «His Holiness» បើសូម្បីព្រះអង្គខ្លួនឯងបានលើកឡើងហើយថាព្រះអង្គគឺជាមនុស្សសាមញ្ញម្នាក់យ៉ាងណាក្តី?

ពិតណាស់ដាឡៃឡាម៉ាខ្លួនឯងមិនហៅខ្លួនឯងថាជា His Holiness ទេ។ ខ្ញុំមិនដឹងថាវាបានចាប់ផ្តើមដោយរបៀបណាហើយពីពេលណានោះទេ ប្រហែលជាគេយកងារនេះចេញមកពីងាររបស់សាសនាគ្រឹស្តក៍មិដឹង ហើយឥឡូវវានៅជាប់ជាភាសាអង់គ្លេសបែបនេះទៅ។ គេគ្រាន់តែប្រើប្រាស់វាដើម្បីសម្តែងការគោរព ពោលដូចជាថា «Your Highness»(ព្រះអង្គម្ចាស់)ដែលគេប្រើសម្រាប់ស្តេចជាដើម។ នៅទីបេមានងារច្រើនយ៉ាងណាស់ដែលគេប្រើដើម្បីសំដៅដល់គ្រូសាសនារបស់ពួកគេ ហើយក៍មានងារពិសេសដែលគេរក្សាទុកសំរាប់តែដាឡៃឡាម៉ាម្នាក់ទេ តែគ្មានអ្វីដែលបកប្រែថាជា «His Holiness»ស្អីនេះទេ។ ខ្ញុំគិតថាវាបានក្លាយទៅជាងារសាមញ្ញដែលគេស្គាល់ទៅហើយ ហើយព្រះអង្គក៍មិនអាចបញ្ឈប់គេមិនឲ្យហៅបែបនេះបានដែរ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនចង់ឲ្យគេចាត់ទុកព្រះអង្គដូចជាព្រះអាទិទេពអីនោះទេ។ 

ដោយសារតែអ្នកចេះភាសាទីបេ ប្រហែលអ្នកអាចណែនាំពាក្យអ្វីមួយនៅក្នុងភាសាអង់គ្លេសដែលមានលក្ខណៈសមរម្យជាងនេះ?

បរមងារដែលគេប្រើសំរាប់ព្រះអង្គគឺ «kundun» (ឃុនដុន) ដែលមានអត្ថន័យថា «វត្តមានកំពូល» ឬសំខាន់បំផុត។ ពិតណាស់វាពិបាកដើម្បីបកប្រែទៅជាភាសាផ្សេងៗ ប៉ុន្តែវាមានអត្ថន័យថាព្រះអង្គគឺជាតួអង្គចាប់ជាតិ និងជាតួអង្គតំណាងឲ្យគុណធម៌ល្អៗនៃអរិយៈបុគ្គល ពោលគឺអ្នកឋិតនៅក្នុងវត្តមាននៃបុគ្គលដែលបានសម្រេចធម៌ជាន់ខ្ពស់។ តាមពិតទៅខ្ញុំបានព្យាយាមណែនាំឲ្យគេប្រើងារនេះតែគ្មាននរណាគេចាប់អារម្មណ៍ឡើយ។ 

មនុស្សខ្លះគេចាត់ទុកព្រះអង្គថាជាគ្រូធម្មាចារ្យរបស់គេ រីឯមនុស្សខ្លះទៀតគេចាត់ទុកព្រះអង្គដូចជាស៊ូភើស្តា(តារា)។ ហើយក៍មានមនុស្សខ្លះទៀតគេគិតថាព្រះអង្គគឺដូចជា «សត្វចចកដែលពាក់ស្បែកចៀម។» តែរឿងពិតជាក់ស្តែងនោះគឺថាដាឡៃឡាម៉ាខិតខំធ្វើការងារដោយគ្មានការនឿយហត់ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់មនុស្សឯទៀត និងដើម្បីសន្តិភាពពិភពលោកតាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយក្រមសីលធម៌លោកិយ៍ និងភាពសុខដុមរមនាផ្នែកសាសនា។ ក្នុងនាមជានិមិត្តរូបនៃក្តីករុណា មេត្តានិងប្រាជ្ញា ព្រះអង្គដើរតួនាទីជាគំរូដើម្បីជំរុញលើកទឹកចិត្តបំផុសគំនិត បង្ហាញឲ្យយើងឃើញថាអ្វីដែលមនុស្សអាចធ្វើបាន។