ការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាង (ការប្រតិបត្តិ)

មិនថាយើងប្រតិបត្តិគោលធម៌ទាំងបីនេះដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ខ្លួនយើង ឬដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់អ្នក ដទៃឡើយ យើងអាចប្រកាន់យកគោលចំណុចណាមួយចេញពីទស្សនៈពីរ (ពុទ្ធទស្សនវិទ្យានិងពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្ត) ។ សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា បានធ្វើការបែងចែកព្រះពុទ្ធសាសនាជាពីរចំណុចនេះ ពេលណាព្រះអង្គមានសង្ឃដិកាទៅកាន់អ្នកស្តាប់ទូទៅ ។ ព្រះអង្គបានពិពណ៌នាបកស្រាយ ព្រះពុទ្ធសាសនាជាបីផ្នែក៖ ពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្ត ពុទ្ធទស្សនៈវិទ្យា និងពុទ្ធសាសនាជាសាសនា ។ 

ពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្ត ផ្តោតសំខាន់លើ វិទ្យាសាស្រ្តនៃចិត្ត (ចិត្តវិទ្យា) - តើចិត្ត និងអារម្មណ៍របស់យើង ដំណើរការរបៀបណា និងនេះជាអ្វីដែលសម្តេចសង្ឃ ដាឡៃឡាម៉ា ចូលចិត្តហៅវាថាអនាម័យចិត្ត និងអារម្មណ៍ ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមានការវិភាគយ៉ាងលម្អិត លើគ្រប់សភាពនៃមនោផ្សេងៗ និងរបៀបដែលមនោ និងអារម្មណ៍ដំណើរការរួមគ្នា ។

ចំណុចទាំងនេះក៏មានរួមបញ្ចូលនៅក្នុងពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្តដែរ៖

• ចិត្តវិទ្យាខួរក្បាល - អំពីរបៀបនៃការគិតសន្មត់របស់យើងវាដំណើរការឡើង ធម្មជាតិនៃមនោ និងវិធីសាស្រ្តហ្វឹកហាត់ជាច្រើនទៀតដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍការតាំងសតិ ។

• ចក្រវាឡវិទ្យា - ការវិភាគលម្អិតអំពីរបៀបនៃការចាប់ផ្តើម ការឋិតនៅបច្ចុប្បន្ន និងការបញ្ចប់ទៅនៃចក្រវាឡ ។

• រូបធាតុ - ការវិភាគលម្អិតពីរបៀបប្រព្រឹត្តទៅនៃរូបធាតុ ថាមពល និងចុណ្ឌភាពអាតូម ជាដើម (ភាគល្អិតបំផុត នៃអាតូម មានដូចជាប្រូតូន ញូត្រូន និងអុីលិចត្រូន) ។
•  ឪសថសាស្រ្ត - របៀបថាមពលដំណើរនៅក្នុងរាងកាយ ។

នរណាក៏អាចសិក្សារៀនសូត្រ និងទទួលប្រយោជន៍ពីប្រធានបទខាងលើនេះដែរ ហើយសម្តេសង្ឃ ដា ឡៃឡាម៉ា តែងធ្វើការពិភាក្សាជាមួយពួកអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តស្តីអំពីបញ្ហាទាំងនេះជាប្រចាំ ។ 

ការបែងចែកទីពីរ គឺពុទ្ធទស្សនៈវិទ្យា ដែលរួមមាន៖ 

• ក្រមសីលធម៌ (សីល) - កិច្ចពិភាក្សាអំពីគុណតម្លៃជាមូលដ្ឋាននៃមនុស្ស ដូចជាអំពើល្អ និងភាពសប្បុរស ដែលមិនមែនជារឿងសាសនាទេ ហើយនរណាក៏អាចទទួលបានប្រយោជន៍ពីគុណតម្លៃនេះដែរ ។
• តក្កវិជ្ជា និងបរមត្ថវិជ្ជា - បទបង្ហាញលម្អិតនៃបណ្តុំទ្រឹស្តី ជាសកល ទ្រឹស្តីពិសេសៗ គុណតម្លៃនានា និងចរិកលក្ខណៈផ្សេងៗទៀត ។ តើទ្រឹស្តីទាំងនោះវាដំណើរការរួមគ្នាដោយ របៀបណា និងតើយើងយល់អំពីវាដោយរបៀបណា ។
• ហេតុ និងផល - ការវិភាគលម្អិតនៃឬសមូលហេតុ អំពីអ្វីជាសច្ចភាព (សភាវៈពិត) និងរបៀបដែ លយើងគិតសម្មត់ (សម្មតិធម៌)បំភ្លៃចំពោះការពិត) ។

ជាថ្មីម្តងទៀត ពុទ្ធទស្សនៈវិទ្យាគឺមិនមានដែនកំណត់សំរាប់តែអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាអ្វីដែលអ្នករាល់គ្នាអាចចាប់យកជាប្រយោជន៍បាន ។ 

ការបែងចែកទីបី គឺពុទ្ធសាសនាជាសាសនា គឺជាការបកស្រាយអំពីការបដិបត្តិ និងអំពីទ្រឹស្តីកម្ម ការចាប់កំណើតឡើងវិញ ពិធីសាសនា និងការសូត្រមន្តជាដើម ។ ដូច្នេះរឿងទាំងនេះគឺវាមានភាពជាក់លាក់សំរាប់តែ អ្នកបដិបត្តិតាមមាគា៌ព្រះពុទ្ធសាសនាតែប៉ុណ្ណោះ ។
 
ការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះអាចត្រូវបានបង្ហាញ ឬយកទៅអនុវត្តយ៉ាងសាមញ្ញ តាមរយៈនៃពុទ្ធសាសនាជាវិទ្យាសាស្រ្ត និង ព្រះពុទ្ធសាសនាជាទស្សនៈវិទ្យា ដោយធ្វើឪ្យវិធីទាំងពីរនេះអាចយកមកអនុវត្តបាន និងល្អសមរម្យសំរាប់បុគ្គលណាម្នាក់ ។ ឬការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះក៏អាចត្រូវបានបង្ហាញ ឬយកទៅអនុវត្តតាមរយៈព្រះពុទ្ធសាសនាពីរប្រភេទខាងលើនេះ បូកនឹងពុទ្ធសាសនាជាសាសនាផងក៏បាន ។ វិធីនេះគឺឆ្លើយតបទៅនឹងការបែងចែកមួយដែលខ្ញុំហៅថា “ធម៌កំរិតស្រាយ” (DharmaLite-ដែលអាចទទួលយកបានស្រួល ) និង “ធម៌ពិតឬធម៌ដើម” ។ 

• ព្រះធម៌ស្រាល (Dharma Lite) – វិធីសាស្រ្តប្រតិបត្តិចេញពីពុទ្ធសាសនាជាវិទ្យាសាស្រ្ត និងជាទស្សនៈវិទ្យា ដើម្បីគ្រាន់តែបំណងធ្វើឪ្យជីវិតបច្ចុប្បន្នប្រសើរឡើង ។
• ព្រះធម៌ពិត (The Real Thing Dharma) - ប្រកាន់យកការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាង សំរាប់ពុទ្ធបំណងបីប្រការគឺ៖ ការចាប់កំណើតដ៏ប្រសើរ ការរំដោះខ្លួនឪ្យផុតពីកំណើត និងការត្រាស់ដឹង ។

ពេលណាដែលខ្ញុំនិយាយអំពីព្រះធម៌ស្រាស (Dharma Lite) ជាធម្មតាគឺសំដៅទៅរកព្រះធម៌ជំហាន ដំបូងត្រៀមសំរាប់ ព្រះធម៌ពិត ពីព្រោះថាយើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា យើងត្រូវតែធ្វើឪ្យជីវិតធម្មតារបស់យើងប្រសើរឡើងសិន មុននឹងយើងគិតដល់ការពង្រីកគោលបំណងនៃការប្រតិបត្តិជ្រៅជាងនេះទៀត ។ 

ពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្ត និងពុទ្ធទស្សនៈវិទ្យា គឺមិនចាំបាច់ជាជំហានដំបូងប្រចាំនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាជាសានាទេ ដូច្នេះយើងអាចក្រឡេកមើលលើរបៀបប្រើប្រាសការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះ ដើម្បីធ្វើឪ្យជីវិតរបស់យើងប្រសើរឡើង មិនថាយើងគិតថាវាគឺជាជំហានដំបូងនៅក្នុងមាគា៌ព្រះពុទ្ធសាសនា ឬ អត់នោះទេ ។ 

ដក់ស្រង់ចេញពីពុទ្ធទស្សនៈវិទ្យា យើងមានការបង្ហាត់បង្ហាញជាទូទៅអំពីរបៀបនៃការគិតនៃព្រះពុទ្ធសា

សនា ដែលជារឿយៗត្រូវបានគេស្គាល់ថា អរិយសច្ចៈបួន ។ យើងក៏អាចហៅព្រះធម៌នេះថា សច្ចៈភាពបួននៃជីវិតផងដែរ មានដូចខាងក្រោម៖
 

• ក្រឡេកមើលសេចក្តីទុក្ខ និងបញ្ហាដែលយើងទាំងអស់គ្នាប្រឈមមុខ សច្ចៈភាពដំបូងគឺថា ជីវិតគឺលំបាក ។
• សច្ចៈភាពទីពីរ គឺថាបញ្ហារបស់យើងនៅក្នុងជីវិតកើតចេញមកពីមូលហេតុជាច្រើន ។
• សច្ចៈភាពទីបី គឺថាយើងអាចបញ្ឈប់រាល់បញ្ហាទាំងនេះបាន ។ យើងមិនចាំបាច់បិទមាត់ ហើយទទួលយកវានោះទេ យើងអាចដោះស្រាយវាបាន ។
• សច្ចៈភាពទីបួន គឺថាយើងលុបបំបាត់បញ្ហារបស់យើង ដោយធ្វើការលុបបំបាត់នូវមូលហេតុ ឬសមុទដ្ឋានរបស់វាមុនសិន ។ យើងធ្វើដូច្នោះបាន ដោយមានការប្រតិបត្តិតាមមាគា៌នៃការយល់ដឹង ដែលផ្តល់ជាដំបូន្មានពីបៀបដែលយើងប្រព្រឹត្តធ្វើ និងរបៀបដែលយើងនិយាយជាដើម ។

ប្រសិនបើវិធីដែលយើងប្រព្រឹត្ត និងនិយាយបង្កបញ្ហាដល់យើង យើងត្រូវផ្លាស់ប្តូរវិធីនោះចេញ ។ វិធីសា ស្រ្តហ្វឹកហាត់បីយ៉ាង គឺជាផ្នែកមួយនៃអ្វីដែលយើត្រូវការដើម្បីលុបបំបាត់ មូលហេតុ (សមុដ្ឋាន) នៃប ញ្ហារបស់យើង ។ នេះគឺជាវិធីដ៏មានប្រយោជន៍មួយចំពោះការយល់ដឹងនូវការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះ ដោ យសារវាសបញ្ជាក់ឪ្យឃើញថា ហេតុអ្វីយើងត្រូវហ្វឹកហាត់តាមវិធីទាំងនេះ ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើយើងមានបញ្ហានៅក្នុងជីវិត យើងត្រូវក្រឡេកមើលដូចខាងក្រោម៖

• តើមានបញ្ហានៅក្នុងក្រមវិន័យរបស់ខ្ញុំទេ ទាក់ទងនឹងរបៀបដែលខ្ញុំប្រព្រឹត្ត និងនិយាយ?

• តើមានបញ្ហានៅក្នុងការភាវនា (សមាធិ) របស់ខ្ញុំទេ - តើខ្ញុំជាមនុស្សចេះតែគិតពាស់វាលពាស់ កាលមែនទេ តើខ្ញុំជាមនុស្សដែលចេះតែធ្វើតាមអារម្មណ៍ផ្តេសផ្តាសមែនទេ?
• ជាពិសេសនោះគឺ តើមានបញ្ហានៅក្នុងវិធីដែលខ្ញុំគិតបែងចែករវាងសច្ចៈភាព (សាភាវៈពិត) និង ការគិតសន្មត់ឆ្កួតៗរបស់ខ្ញុំទេ?

យើងអាចចាប់អនុវត្តវិធីទាំងនេះនៅក្នុងជីវិតសាមញ្ញបច្ចុប្បន្នរបស់យើង ឬយើងអាចពង្រីកវាទៅដល់ប ញ្ហាដែលយើងជួបប្រទះនៅក្នុងជីវិតអនាគត ។ នៅកំរិតដំបូងៗ យើងគួរចាប់ពិចារណាលើការហ្វឹកហាត់ទាំងនេះ នៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង៖ តើវិធីនៃការហ្វឹកហាត់ទាំងនោះ អាចជួយយើងដោយរបៀបណា? តើយើងកំពុងធ្វើអ្វីដែលបង្កឪ្យកើតជាបញ្ហារបស់យើងឡើង? តើយើងអាចធ្វើអ្វីដើម្បីសម្រាលវាបាន?

បើយោងទៅតាមទស្សនៈនៃពុទ្ធវិទ្យាសាស្រ្ត សមុដ្ឋាន (មូលហេតុ) នៃសេចក្តីទុក្ខរបស់យើងគឺការគ្មាន សតិ (នត្ថិភាពនៃសតិ) ។ យើងមិនមានសតិដឹង (មិនដឹងមិនយល់) ឬវង្វែងភាន់ (មោហ) អំពីរបស់ពីរយ៉ាងជាពិសេស ។

ទីមួយ យើងមិនដឹងអំពីហេតុនិងផល ជាពិសេសស្តីពីអាកប្បកិរិយារបស់យើង ។ ប្រសិនបើយើងមានអារម្មណ៍រំខាន់សៅហ្មង ដូចជាកំហឹង (ទោសៈ) សេចក្តីលោភ (លោភៈ) កិលេស (ការជាប់ជំពាក់) មោទកភាព និងការច្រណែនប្រច័ណ្ឌ ជាដើមនុះ យើងចាប់ប្រព្រឹត្តធ្វើបែបអកុសល (បំផ្លិចបំផ្លាញ) ។ យើងខឹង យើងចាប់ស្រែកដាក់គេ យើងច្រណែន យើងព្យាយាមយាយីដល់គេ យើងជាប់ជំពាក់លើនរណាម្នាក់ និងព្យាយាមតោងជាប់ជាមួយគេ - ទាំងអស់នេះបង្កជាបញ្ហាដល់យើង ។ ពីព្រោះថា ពពួកអារម្មណ៍ទាំងនេះបង្កឪ្យយើងប្រព្រឹត្តធ្វើទង្វើអកុសល (បែបបំផ្លាញ) ឬក៏បំផ្លាញខ្លួនឯង ហើយលទ្ធផលចុងក្រោយ គឺសេចក្តីទុក្ខ (មិនមានសេចក្តីសុខ) ។

វាអាចជាជំនួយមួយដ៏ល្អ ដើម្បីក្រឡេកមើលពីអត្ថន័យនៃពាក្យថា អារម្មណ៍រំខាន់សៅហ្មង ។ វាគឺជាស ភាពនៃចិត្ត ពេលណាវាផុសឡើងមក វាធ្វើឪ្យយើងបាត់បង់សន្តិភាពនៃចិត្ត និងការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង (self-control) ។ នៅពេលយើងស្រែកដាក់នរណាម្នាក់ដោយសារតែកំហឹង វាអាច ឬមិនអាចធ្វើឪ្យគេ អត់ចិត្តមែន ។ ពួកគេអាចមិនឭអ្វីដែលយើងនិយាយ(ស្រែក) ឬពួកគេអាចសើចចំអក និងគិតថាយើងឆ្កួតល្ងីល្ងឺ ។ ក៏ប៉ុន្តែយើងពិតជាបាត់បង់សន្តិភាពនៃចិត្ត និងអន់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ដែលដក់ជាប់នៅក្នុងចិត្តយ៉ាងយូរ បន្ទាប់ពីការស្រែកបានបញ្ចប់ ។ វាគឺជាបទពិសោធន៍មួយមិនល្អ ។ ដោយសារយើងបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង យើងបាននិយាយអ្វីមួយដែលធ្វើឪ្យយើងអាចមានវិប្បដិសារីនាពេលក្រោយ ។

យើងប្រព្រឹត្តធ្វើតាមវិធីនេះដោយសារ៖

• យើងពិតជាមិនយល់ដឹងពីហេតុនិងផល ។ ជារឿយៗយើងមិនយល់ទេថា ប្រសិនបើយើងប្រព្រឹ ត្តទង្វើណាមួយ ដោយឋិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃអារម្មណ៍រំខាន់សៅហ្មងជាក់លាក់ណាមួយ វានឹងផ្តល់ឪ្យយើងនូវសេចក្តីទុក្ខ ។
• ឬក៏យើងច្រឡំភាន់អំពី ហេតុនិងផល ហើយយល់ផ្ទុយអំពីអត្ថន័យរបស់វា ជារឿយៗគិតថា ប្រសិនបើខ្ញុំស្រែកដាល់បុគ្គលនេះ “វានឹងធ្វើឪ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍ប្រសើរឡើង” តាមពិតវាមិនដូ ច្នោះទាល់តែសោះ ។ ឬក៏ពេលដែលយើងតោងជាប់នឹងបុគ្គលណាម្នាក់ យើងអាចនិយាយថា “ហេតុអ្វីអ្នកមិនទូរស័ព្ទមកខ្ញុំញឹកញាប់ ឬមកលែងខ្ញុំញឹកញាប់?” ដែលការនិយាយបែបហ្នឹង គឺ ជាការដេញពួកគេឪ្យចាកចេញឆ្ងាយពីយើងវិញទេ មែនអត់? យើងមិនសម្រេចបានអ្វីដែលយើ ងចង់បាន ដោយសារតែយើងយល់ច្រឡំពីរបៀបដែលហេតុ និងផលដំណើរការ ។

ប្រភេទទីពីរនៃការគ្មានសតិ (នត្ថិភាពនៃសតិ) របស់យើង គឺពេលនិយាយពាក់ព័ន្ធដល់ប្រធានបទស្តីពី ការពិត ។ ដោយសារតែយើងយល់ច្រឡំអំពីការពិត យើងចាប់មានឥរិយាបថសៅហ្មងមិនល្អ ។ ឧទាហរណ៍ សបញ្ជាក់ពីរឿងនេះ គឺដូចជាការគិតអម្ពល់តែពីខ្លួនឯង (Self-preocupation ស្រដៀងនឹងភាពអត្មានិយនិយម) ដែលជានិច្ចជាកាល យើងនឹកគិតដល់តែពាក្យាថា ខ្ញុំ របស់ខ្ញុំ និងខ្ញុំឬអញ់ ។ វាអាចជាការវិនិច្ឆ័យ និងការវាយតម្លៃជាប់ជាប្រចាំ ដែលអាចក្លាយជារោគសញ្ញាមួយធ្វើឪ្យយើងគិតថា យើងត្រូវតែជាមនុស្សល្អឥតខ្ចោះ ។ បើទោះបីជាយើងប្រព្រឹត្តធ្វើទង្វើជាកុសលហើយក្តី នៅតែខំព្យាយាមធ្វើឪ្យល្អឥតខ្ចោះ និងចាត់ចែងរៀបចំអ្វីៗឪ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់ - ប្រការនេះវាក្លាយជារឿងដែលប្រព្រឹត្តធ្វើដោយបង្ខំទៅវិញទេ ។ បើទោះបីជាយើងមានសេចក្តីសុខខ្លះជាបណ្តោះអាសន្នក្តី សេចក្តីសុខនោះវានឹងផ្លាស់ប្តូរ យ៉ាងលឿនទៅជាភាពមិនពេញចិត្តវិញ ដោយសារយើងនៅតែគិតថា “ខ្ញុំមិនល្អគ្រប់គ្រាន់ទេ” ហើយចាប់ជំរុញហើយ ជំរុញទៀតមិនចេះឈប់ ដើម្បីធ្វើខ្លួនឪ្យល្អឥតខ្ចោះ ។
 
សូមលើកយក ឧទាហរណ៍មួយ ស្តីអំពីនរណាម្នាក់ដែលជាអ្នកងុបងុលនឹងការសំអាត (ភាពស្អាត) - ជា អ្នកស្អាតឥតខ្ចោះនិយម ពេលនឹកគិតដល់ការសម្អាតផ្ទះសំបែងរបស់ពួកគេ ។ ពួកគេស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិ ពលនៃការយល់ច្រឡំថា ពួកគេអាចកុងត្រូល (គ្រប់គ្រង) អ្វីៗសព្វបែបយ៉ាងបាន និងរក្សាវាឪ្យនៅតែ ស្អាតជានិច្ច និងមានសណ្តាប់ធ្នាប់ជាប់រហូត ។ វាមិនអាចទៅរួចទេ! អ្នកសំអាតរបស់របរគ្រប់យ៉ាង អ្នក ធ្វើវាឪ្យល្អឥតខ្ចោះ ហើយអ្នកពិតជាមានអារម្មណ៍ល្អណាស់ តែដល់ពេលកូនៗរបស់អ្នកមកដល់ផ្ទះវិញ ពួកគេធ្វើឪ្យរញេរញៃ ប្រឡាក់ប្រឡូសដដែល ពេលនោះអ្នកមិនសប្បាយចិត្ត ត្រូវសំអាតវាឡើងវិញម្តង ទៀត ។ ប្រព្រឹត្តធ្វើតាមរបៀបនេះ គឺវាក្លាយជាការបង្ខំឪ្យយើងធ្វើឡើងភ្លាមៗដោយមិនបានគិត ។ រាល់ ពេលដែលអ្នករីករាយបានតែបន្តិចដោយពោលពាក្យថា  “អូយឥឡូវនេះវាមានសណ្តាប់ធ្នាប់វិញហើយ”  - ច្បាស់ណាស់អារម្មណ៍បែបហ្នឹង រសាត់បាត់ទៅវិញលឿនណាស់ ។ ច្បាស់ជាមានស្នាមប្រឡាក់ដែលអ្នកមើលរំលងមិនបានសំអាតជាក់ជាមិនខាន!
 
ដោយប្រព្រឹត្តធ្វើម្តងហើយម្តងទៀត នូវសភាពនៃចិត្តទាំងនេះ មិនថាវាជាអារម្មណ៍សៅហ្មង ឬជាឥរិយាបថសៅហ្មងមិនល្អទេ តាមរយៈនៃការប្រព្រឹត្តធ្វើម្តងហើយម្តងទៀតនៃប្រភេទឥរិយាបថដែលប្រព្រឹត្តធ្វើភ្លាមៗខ្វះការគិតនេះ អ្នកនឹងទទួលបាននូវអ្វីដែលគេហៅថា “ទុក្ខមាននៅគ្រប់កន្លែទាំងអស់” (All-pervasive suffering-សំដៅលើទុក្ខនៅក្នុងចិត្ត) ។ គឺស្តែងបញ្ជាក់ពីរបៀបដែលយើងបង្កើតទម្លាប់ឡើង ដូច្នេះទម្លាប់ទាំងនោះ បន្តបង្កើតជាបញ្ហារបស់យើង ។ 

វាមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវចិត្តយើងប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏ប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវកាយរបស់យើងដែរ ។ ឧទាហ រណ៍៖ ប្រសិនបើយើងចេះតែខឹង សម្ពាធឈាមយើងនឹងឡើងខ្ពស់ (លើសឈាម) ។ យើងក៏អាចមានការរលាកក្រពះដោយសារតែព្រួយបារម្ភជាប់ជាប្រចាំ (នៅពេលយើងព្រួយច្រើន ជាតិអាសុីតចាប់បញ្ចេញកាន់តែច្រើននៅក្នុងក្រពះ ដែលបណ្តាលអោយមានបញ្ហាដល់ក្រពះជាដើម) ។ ប្រសិនបើអ្នកជាអ្នកងុបងុលនឹងការសម្អាតវិញ វានឹងមានការពិបាកក្នុងការសំរាកឪ្យបានស្រួល ។ អ្នកនឹងមានអារម្មណ៍តឹងតែងជាប់រហូត ដោយគិតថាអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងត្រូវតែស្អាតឥតខ្ចោះ ។ គ្មានអ្វីដែលស្អាតឥតខ្ចោះទេ ។ 

អ្វីដែលយើងត្រូវការ គឺការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាង(ការប្រតិបត្តិបីយ៉ាង)៖

• យើងត្រូវការសតិត្រិះរិះបែងចែក (សមាធិ) (discriminating awareness)ដើម្បីលុបបំបាត់ការយល់ច្រឡំរបស់យើង ។ ឧទាហរណ៍៖ នៅពេលដែលនិយាយដល់ការងុបងុលនឹងការសម្អាត ចេញពីការស្រមើស្រមៃថា “អ្វីៗត្រូវតែស្អាតឥតខ្ចោះជានិច្ចនិងចាប់សម្អាតនិងគិតថា ខ្ញុំត្រូវតែកុងត្រូលអ្វីៗទាំងអស់” ពេលនោះអ្នកត្រូវតែប្រើការគិតនេះមកជំនួសវាវិញ ពោលគឺ “តាមពិតទៅផ្ទះរបស់ខ្ញុំនឹងកក្រេចវិញទេ គ្មាននរណាម្នាក់អាចគ្រប់គ្រងវាបានរហូតទេ” ។ ពេលនោះ អ្នកចាប់ផ្តើមបានសំរាកចិត្តជាងមុន ពីព្រោះថា បាទពិតណាស់ អ្នកនៅតែត្រូវសម្អាត ផ្ទះរបស់អ្នក ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកដឹងហើយថាអ្នកមិនចាំបាច់ងុបងុលចំពោះវាពេកទេ ។ អត្ថបទតាមប្រពិណីដើមបានប្រើប្រាស ឧទាហរណ៍អំពីការកាប់ដើមឈើមួយដើម ដោយប្រើពូថៅដៃមុតស្រួច។
• ដើម្បីកាប់ដើមឈើមួយដើមឪ្យរលំដោយប្រើពូថៅនេះ យើងត្រូវកាប់ចំកន្លែងដដែលរហូត  ធ្វើបែបនោះគឺជាការតាំងសតិ (ការភាវនា) ។ ប្រសិនបើចិត្តយើងចេះតែបែកខ្ចាត់ខ្ចាយជានិច្ចនុះ អ្នកនឹងបាត់បង់សតិត្រិះរិះបែងចែកនុះ ។ ដូច្នេះយើងត្រូវមានការតាំងសតិ ដើម្បីឪ្យយើងអាចកាប់ត្រូវកន្លែងដដែលបានដោយប្រើពូថៅនេះ ។
• ការប្រើប្រាសពូថៅនេះ ទាមទារឪ្យមានកំលាំង ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនមានកំលាំងទេ អ្នកមិនអាច សូម្បីតែលើកកាន់ពូថៅនុះបានទេ ។ កំលាំងគឺបានមកពីក្រមសីលវិន័យ (សីល) (ethical self-discipline) ។

វិធីនេះ យើងចាប់ផ្តើមយល់អំពីរបៀបនៃការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះ អាចជួយដល់យើងដើម្បីយកឈ្នះ លើរាល់ប្រភពនៃបញ្ហារបស់យើងបាន ។ យើងអាចយកគោលធម៌ខាងលើទាំងអស់មកអនុវត្ត ដោយមិនជាប់ទាក់ទងអ្វីទាំងអស់ជាមួយនឹងព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនាទេ ។ ដូច្នេះគោលធម៌ទាំងនេះគឺសាកសមសំរាប់មនុស្សរាល់គ្នា ។ មុនពេលយើងនិយាយតទៅមុខទៀត សូមធ្វើការរំលឹកឡើងវិញបន្តិចលើអ្វីដែលយើងបានរៀនមក៖ 

• យើងប្រើប្រាសសតិត្រិះរិះពិចារណា (សមាធិ) ដើម្បីមើលឪ្យឃើញពីភាពខុសគ្នារវាង ការស្រមើស្រមៃ និងការពិត ដើម្បីឪ្យយើងអាចមើលឃើញចំពោះ ហេតុ និងផល នៅក្នុងវង្វង់នៃអាកប្បកិរិយារបស់យើងផ្ទាល់ ។ ពេលណាយើងមិនមានសតិត្រិះរិះពិចារណាត្រឹមត្រូវទេ អាកប្បកិរិយា និងឥរិយាបថរបស់យើងបង្កើតសេចក្តីទុក្ខឡើង ឬវាបង្កើតប្រភេទនៃក្តីសប្បាយណាមួយដែលធ្វើឪ្យយើងមិនស្កប់ស្កល់ 
• ដើម្បីយល់ចំណុខខាងលើឪ្យបានច្បាស់លាស់ យើងត្រូវមានការតាំងសតិឪ្យបានល្អ ដើម្បីឪ្យ យើងនៅតែមានអារម្មណ៍ផ្តោតខ្ពស់ 
• ដើម្បីអភិវឌ្ឍការតាំងសតិល្អ យើងត្រូវការវិន័យ(សីល) ដើម្បីឪ្យយើងអាចនាំចិត្តរបស់យើងត្រឡប់មកវិញពេលវាដើរត្រាចចរទៅគ្រប់ទិសទី 
• យើងចង់ចាប់អនុវត្តការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះ ដើម្បីជាជំនួយដល់យើងក្នុងការដោះស្រាយរាល់បញ្ហារបស់យើង និងធ្វើចម្រើនកម្មគុណភាពជីវិតរបស់យើង 

ចំណេះដឹងគន្លឹះដែលត្រូវយកពីការបង្រៀននេះគឺថា សេចក្តីសុខ និងសេចក្តីទុក្ខ (ភាពមិនពេញចិត្ត) ដែ លយើងជួបប្រទះនៅក្នុងឆាកជីវិតរបស់យើង គឺកើតឡើងពីការយល់ច្រឡំភាន់របស់យើងផ្ទាល់ (មោហ) ។ យើងធ្វើការផ្តោតដល់ទីជម្រៅបំផុត ជាជាងទម្លាក់កំហុសលើអ្នកដទៃ លើសង្គម លើសេដ្ឋកិច្ច ចំពោះបញ្ហារបស់យើងនុះ ។ យើងសំលឹងមើលលើសភាពនៃចិត្តរបស់យើង ក្នុងការដោះស្រាយជាមួយស្ថានការណ៍ទាំងនោះ ។ យើងអាចជួបប្រសព្វស្ថានការណ៍លំបាកច្រើន ក៏ប៉ុន្តែនៅទីនេះ យើងកំពុងនិយាយអំពីអារម្មណ៍មិនសុខទូទៅរបស់យើង និងប្រភេទអារម្មណ៍ដែលសុខតែមួយភ្លេត ។ យើងគួរផ្តោតបំណងឪ្យលើស ពីនេះទៅទៀត លើប្រភេទសេចក្តីសុខដែលកើតមានឡើងប្រកបដោយសន្តិភាពនៃចិត្ត ដែលមានលំនឹង និងជាប់ជានិរន្ត ។ 

ពេលណាយើងជួបការលំបាក យើងអាចមានការបាក់ទឹកចិត្តខ្លាំង និងវេទនាណាស់ ។ ឬយើងអាចជ្រើ សយកការប្រឈមមុខនឹងការលំបាកនុះដោយប្រើប្រាសសន្តិភាពនៃចិត្ត ដោយសំលឹងមើលលើស្ថានការណ៍នុះឪ្យកាន់តែច្បាស់ ដោយមើលឃើញថា តើមានអ្វីខ្លះដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយវា តើមានវិធីដែលអាចដោះ ស្រាយជាមួយវាបានទេ ជាជាងគ្រាន់តែមានអារម្មណ៍សោកស្តាយស្រណោះខ្លួនឯង ។ 

សូមធ្វើការពិចារណា លើករណីនៃកូនរបស់អ្នកចេញទៅក្រៅពេលយល់ ពេលនោះអ្នកមានការបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង “តើគេត្រឡប់មកផ្ទះវិញដោយសុវត្ថិភាពទេ?” ជាថ្មីម្តងទៀត ប្រភពនៃការថប់អារម្មណ៍ (anxiety) និងក្តីទុក្ខរបស់យើង គឺកើតចេញពីឥរិយាបថបែបហ្នឹងឯងគឺថា “ដោយរបៀបណានុះអញ់អាចគ្រប់គ្រង់សុវត្ថិភាពកូនរបស់អញ់បាន” ពិតណាស់វាគឺជាការស្រមើស្រមៃ (Fantasy) ។ ពេលកូនមកដល់ផ្ទះដោយសុវត្ថិភាព អ្នកសប្បាយចិត្ត មានអារម្មណ៍ធូរស្បើយ តែពេលកូនចេញទៅក្រៅម្តងទៀត អ្នកចាប់មានការព្រួយបារម្ភម្តងទៀតហើយ ។ ដូច្នេះប្រភេទអារម្មណ៍សុខឬស្ងប់បែបហ្នេះ មិនឋិតឋេរបានយូរទេ មែនទេ? បន្ទាប់មកទៀត យើងព្រួយជាប់រហូត វាចាប់កើតមានរហូត - យើងបានបង្កើតវាឪ្យទៅជាទម្លាប់ ដែលធ្វើឪ្យយើងព្រួយបារម្ភគ្រប់រឿងទាំងអស់ - វាបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់យើង ។ សភាពបែបហ្នឹង គឺមិនល្អទេ ។ 

ចំណុចគន្លឹះពិតប្រាកដ គឺត្រូវយល់ថាមូលហេតុនៃរឿងរ៉ាងទាំងអស់នេះ គឺជាការយល់ច្រឡំរបស់យើង ផ្ទាល់ (មោហៈ) ។ យើងតោងគិតថាការប្រព្រឹត្តទៅតាមវិធីណាមួយនុះ នឹងផ្តល់ឪ្យយើងនូវសុភមង្គល (សេចក្តីសុខ) ឬក៏ថា យើងមានឥរិយាបថមួយដែលជំរុញឪ្យយើងគិតថា យើងអាចគ្រប់គ្រងអ្វីសព្វបែប យ៉ាងបាន គឺជាការគិតត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែវាមិនត្រឹមត្រូវទេ ។ យើងត្រូវបានកាត់ជាកង់ៗដោយការគិតបែបហ្នឹង - “នេះគឺមិនសមហេតុផលសោះ!” និងនៅតែផ្តោតលើការគិតបែបហ្នឹងទៀត ។ 

ពេលយើងរំលឹកដល់សច្ចៈភាពបួននៃជីវិត (អរិយសច្ចបួន) យើងចាប់មានកំលាំងចិត្តដោយមើលឃើញ យ៉ាងច្បាស់ថា បញ្ហា និងអារម្មណ៍អវិជ្ជមានរបស់យើង គឺមិនជាប់អចិន្រ្តិយ៍ទេ ប៉ុន្តែអាចធ្វើឪ្យវាប្រសើរឡើងបាន និងលើសពីនេះទៅទៀត បញ្ហានិងអារម្មណ៍អវិជ្ជមានទាំងនោះ អាចត្រូវបានលុបបំបាត់ទាំងស្រុង ។ នៅពេលយើងចាប់ដោះស្រាយលើមូលហេតុ (សមុដ្ឋាន) នៃសេចក្តីទុក្ខនុះ សេចក្តីទុក្ខនឹងរលត់ (លែ ងមានអត្ថិភាព) ប៉ុន្តែមូលហេតុទាំងអស់នេះ (សមុដ្ឋាននៃក្តីទុក្ខ) ពួកវាមិនរលត់បាត់ទៅដោយខ្លួនឯង ភ្លាមៗទេ ។

វិធីរស់នៅដ៏មហាអស្ចារ្យរបស់យើង គឺការរស់នៅអាស្រ័យលើបរិបទនៃការហ្វឹកហាត់បីយ៉ាងនេះ (ការប្រតិបត្តិ) គឺ សីល សមាធិ និងសតិត្រិះរិះត្រូវ (ប្រាជ្ញា ) ។ ទាំងបីនេះដំណើរការជាមួយគ្នាទាំងព្រមដើម្បីនាំយើងឪ្យខិតទៅជិតនឹងអ្វីដែលយើងកំពុងស្វែងរកគឺ សេចក្តីសុខ ៕