Хутагтын хоёр дахь үнэн: Зовлонгийн үнэн шалтгаан

Өөрийн тухай эндүүрсэн үзэл нь гэмтэй гэдгийн тодорхой илрэл бол эндүүрлийг бодит байдалтай нийцнэ хэмээн итгэх цагт эргэлзэж тээнэгэлзэхийн зовлон эдэлдэг явдал. Айдас түгшүүргүй байх гэж хий дэмий оролдохдоо өөрсдийгөө батлан харуулах, хамгаалах, нотлох ёстой гэж санана. Ийнхүү санаснаар дараахь хорт муу сэтгэл урган гарна. Үүнд: 

• Айдас хүйдсээс салгах ямарвааг хүсэн шунах 
• Мөн л айх аюулгүй байх гэсэндээ ямарвааг холдуулан түлхэж, уурлан хорсох 
• Дотор нь байхад айдасгүй байна хэмээн өөрийгөө тойруулан хана босгох гэнэхэн эндүүрэл 

Эдгээр нисванисын эрхэнд ороход сэтгэл үймцэн, ухаанаа алдаж, урьдын дадал зуршилд суурилсан ямарвааг хийх, хэлэх санааг үүднэ. Ингээд үйлийн дийлдэшгүй хүчинд автан санаснаа үйлдэж, хэлэхэд хүргэнэ. 

Үйлийн шалтгаан, үр дагавар нь бидний үйлдлийн богино хугацааны үр дагаврыг бус харин урт удаан хугацааны үр дагаварт анхаардаг юм. Жишээ нь, нийгмийн сүлжээнд тавьсан зүйлд маань бусад “эрхий хуруугаа гозойлгох” болов уу хэмээн хүсэн шунаж, мөн санаа зовних тул бусдаар хүлээн зөвшөөрүүлснээр өөрийн оршихуйг баталж, өөрийгөө үнэ цэнтэй мэт санана гэж найдна. Хэрэв та нийгмийн сүлжээнд идэвхитэй бөгөөд өөрийнхөө зургийг байнга тавьдаг бол өөрийгөө сайн ажаарай. Утсаа шүүрэн авч, хэдэн хүн “хуруугаа гозойлгосныг” харах дийлдэшгүй хүсэл өдөрт хэр олон удаа төрдөг вэ? Хэн нэгэнд таны нийгмийн сүлжээнд тавьсан зүйл таалагдсаныг хараад төрөх баяр хөөр хэр удаан үргэлжилдэг вэ? Үүнээс хэр хугацааны дараа ахин утсаа хардаг вэ? Бусдын “эрхийгээ гозойлгосныг” хараад сэтгэл ханаж байв уу?” Өөрийн эрхгүй өдөржингөө утсаа үзэх нь жаргалтай байна гэсэн үг мөн үү? Энэ бол бусдаас сайшаал хүсэхийн урт удаан хугацааны үр дагавар бол зовлон гэдгийн тодорхой жишээ байна. Тэр зовлон нь хангалттай олон хүн “эрхийгээ гозойлговол” жаргалтай болдог өөрөө бүтээд, бусдаас хамааралгүй оршдог “би” гэж бий гэсэн хуурмаг таамгаас үүдэж байгаа юм. 

Том болчихсон хойно нь ч үр хүүхдээ хайрласандаа өөрийн эрхгүй тусалдаг сайхан сэтгэл байвч хэрэв энэ нь өөрийгөө бусдад хэрэгтэй гэж мэдэрвэл сайхан байна гэсэн гэнэн эндүүрэл дээр суурилбал үүнээс амсах жаргалд сэтгэл ханана гэж үгүй. Товчдоо, сэтгэл дээш доош эцэс төгсгөлгүй үймцэхийн үнэн шалтгаан бол бид болон бусад, тэрчлэн хамаг юмс хэрхэн оршдгийг үл таньсан эндүүрэл, нисванис, үйл, түүний хөрөнгө авъяас юм. 

Үл танин мэдэх мунхаг, нисванис, үйл нь бид өөрийн эрхгүйгээр эцэс төгсгөлгүй ахин дахин төрлийг авч, энэхүү хязгаарлагдмал бие, сэтгэлээр зовлон бэрхшээл, ертөнцийн жаргал цэнгэлийг эдэлж байдгийн үнэн шалтгаан мөн хэмээн Бурхан сургажээ. Жаргал, зовлонг эндүүрдэг нь бидний “сансар” буюу өөрийн эрхгүйгээр тойрон эргэлдэх оршихуйн үнэн шалтгаан хэмээн Бурхан багш бээр айлдсан байна.

Түрхэн зуурын жаргалтай учрахдаа бид хий дэмий л түүнийг үүрд эдлэхийг хүснэ. Зовлонтой учрах үедээ түүнээс үүрд хагацахыг хүсэвч үйлээрээ ахин дахин зовлонтой учрахын шалтгааныг бүтээнэ. Юуг ч мэдрэхгүйн тулд хүчтэй өвчин намдаагч уух, бас л юуг ч үл мэдрэх гүн тогтоол бясалгалд живэхэд тэрхүү юуг ч үл мэдрэхүйг бүү арилаасай хэмээн хүсэвч арилж л таарна. 

Үүнээс гадна, “хөөрхий Iби энэ жаргалаас салмааргүй байна; Iби энэ зовлонгоос салахыг хүсэж байна; Iби салж хагацах юу ч үгүй байхыг хүснэ” гэж боддог өөрөө бүтсэн “би” -гэж байна хэмээн баттай санана. Ингээд үхэх үед энэхүү “би”-д барих эндүү сэтгэл, түүнээс үүдэх нисванис төрөхөд үргэлжлүүлэн амьдрахаар төрөл авах санаа сэдлээр үйлийн үр хөрөнгө боловсорч, сэтгэл болон тэдгээр нисванис дараа төрөлд авах бие рүү соронз адил татагдана. Үүнийг амьдрах зөн совингийн Бурханы шашны хувилбар гэж хэлж болох юм. 

Тэгэхээр бидний эндүү сэтгэл бол үнэн зовлонгийн үнэн шалтгаан мөн байна. Өөрийн эрхгүй, ахин дахин ирэх зовлонг бид өөрөө бүтээдэг юм байна. Үүнд ялангуяа ахин дахин төрөл авдаг талаар дөрвөн зүйл бий. Энэ дөрвөн зүйлээс чухам яагаад эдгээр нь зовлонгийн үнэн шалтгаан мөн бэ гэдгийг ухаарч болно. Үүнд:

• Эхэнд нь, бид хэрхэн оршдогийг үл таних мунхаг, тэрчлэн нисванис, үйл бол зовлон бүхний үнэн шалтгаан мөн. Зовлон бэрхшээл нь шалтгаангүйгээр гарахгүй, тэрчлэн одон орны байрлал, муу ёр зэрэг үл тохирох шалтгаанаас гарахгүй. 
• Хоёрт нь, эдгээрээс үүдэн ахин дахин зовлонтой учирна. Зовлон гарах бүрт зөвхөн нэг л шалтгаанаас гарахгүй, харин олон шалтгаан, нөхцөл бүрэлдэж гарна.
• Гуравт нь, эдгээр нь сэтгэлийн дотоод дахь зовлонг бүтээгч хүч юм. Зовлон гаднаас ирэхгүй, тэрбайтугай хамгийг чадагч идам бурханаас ч ирэхгүй. 
• Дөрөвт нь, эдгээр нь зовлон гарахын нөхцөлүүд юм. Зовлон ертөнцийн үйлээс урган гарахгүй, харин тэдгээрийг эндүүрч таньсан бидний сэтгэлээс гарах юм. 

Хэн ч хүсэхгүй хэрнээ ахин дахин, тасралтгүй зовж бэрхшээхийн үнэн шалтгаан нь өөрийн хэрхэн оршиж буйг гүжирдсэн сэтгэл, тэр нь гүжирдлэг төдий гэдгийг үл таньж мэдсэн сэтгэл, нисванис, түүнээс гарах өөрийн эрхгүй үйл юм байна гэдгийг мэдчихвэл эдгээрээс үүрд ангижиръя хэмээхэд шамдахгүй гэж үү?