Pochodzenie szkoły Żółtych Czapek

03:10

Pod rządami króla Langdarmy (Glang-dar-ma) miały w Tybecie miejsce ostre prześladowania buddyzmu. Według niektórych źródeł, działo się to w latach 836 – 842 r., a według innych, pomiędzy 901 – 907 r. Wszyscy mnisi zostali wówczas albo wymordowani, albo zmuszeni do zrzucenia szat, za wyjątkiem trzech: Mar Szakja (dMar Sha-kya), Jo Gedziung (g.Yo dGe-‘byung), and Tsang Rabsel (gTsang Rab-gsal). Owi trzej uciekając przez zachodni Tybet, znaleźli tymczasowy azyl na tureckim terytorium Karachanidów w Kaszgarze, w Turkiestanie Wschodnim (Xinjiang). Kontynuowali oni dalej swą podróż na wschód przez tybetańskie regiony kulturowe, aż dotarli do Dunhuang (Tunhuang) i Gansu (Kansu), które leżąc z dala od Lhasy zostały oszczędzone prześladowaniom.

Censziab Serkong Rinpocze
Censziab Serkong Rinpocze

Według niektórych źródeł mongolskich przeszli przez Mongolię, wówczas podrządami Kirgizów, by ostatecznie ukryć się na wschodnim brzegu jeziora Bajkałna Syberii. Tam udzielili inicjacji i nauk Hortsie Mergenowi, wnukowi królaMongołów, Borti Czineja, przodkowi Dżingis Khana w piątym pokoleniu wstecz. Zkolei według innych źródeł udzielono im azylu w buddyjskim królestwie TangutMi-nyag (Mi-nyag), które obejmowało obszar od północnego Amdo poMongolię Wewnętrzną. Jednakże kolejne źródła jeszcze dokładniej określająobszar tego regionu w którym początkowo osiedli jako, w owym czasie, cześćKrólestwa Tsongka (Tsong-kha). Później w jaskini, w której rzekomo sięzatrzymali położonej w północnym Amdo zbudowano klasztor jaskiniowy zwany Martsang (dMar-gtsang).

Serkong Dordże-czang
Serkong Dordże-czang

Owych trzech tybetańskich mnichów przeniosło się do Kham (Khams, mDo-smad), prowincji w południowo wschodnim Tybecie, gdzie zatrzymali się w samotni Dentigshel (Dan-tig-shel-gyi yang-dgon). Żył tam pewien pasterz, który pragnął zostać mnichem. Udzielili mu ślubów nowicjusza i nadali  imię Geła-rabsel (dGe-ba rab-gsal), ale ponieważ do udzielenia ślubów pełnego wyświęcenia potrzeba pięciu mnichów, nie mogli mu ich udzielić.

W owym czasie mnich o imieniu Lhalung Pelgyi-dorje (Lha-lung dPal-gyi rdo-rje), zabójca króla Langdarmy, uciekł do pobliskiego Longtang (Klong-thang). Poproszono go o pomoc w udzielaniu wyświęceń, ale odmówił wyjaśniając, że nie kwalifikuje się już do tej roli. Obiecał jednak, że pomoże odnaleźć innych mnichów. Ustaliwszy miejsce pobytu dwóch chińskich mnichów, Ki-banga i Gji-bana, wysłał ich, by dopełnili wymaganą do wyświęcenia liczbę mnichów. W ten sposób, w obecności Tsanga Rabsela jako opata, ów były pasterz otrzymał pełne wyświęcenie i pełne imię wyświęcenia, Gongpa-rabsel (dGongs-pa rab-gsal). W późniejszych czasach ludzie dodawali przed jego imieniem tytuł Lachen (Bla-chen, Wielki Doskonały).

Pewni młodzi ludzie z centralnych prowincji Tybetu, U (dBus) i Tsang (gTsang) usłyszeli o mnichach w Kham. Lumej Tsultrim-szerab (Klu-mes Tshul-khrims shes-rab) poprowadził dziesięcioosobową wyprawę w poszukiwaniu pełnego wyświęcenia. Działo się to 53 lata lub 70 lat po prześladowaniach po rządami Langdarmy. Zwrócili się oni do Tsanga Rabsela z prośbą, by został opatem, lecz odmówił z uwagi na podeszły wiek. Wówczas oprosili o to Gongpę-rebsela, ale ten wyjaśnił, że jest w pełni wyświęconym mnichem zaledwie od pięciu lat i nie ma do tego kwalifikacji. Zgodnie z pismami wymaga się do tego minimum dziesięć lat mnisiego stażu. Jednak Tsang Rabsel udzielił mu specjalnego pozwolenia, by pełnił funkcję opata i owa grupa dziesięciu przyjęła pełne śluby mnisie.

Lumej pozostał tam jeszcze przez rok, studiując reguły winaji dyscypliny monastycznej, zaś pozostałych dziewięciu powróciło do Centralnego Tybetu. Zanim Lumej wyruszył w powrotną drogę, Gongpa-rabsel nakazał mu zafarbować swoją czapkę Bon na żółto i powiedział, by nosił ją jako pamiątkę swych studiów i praktyki. Lumej wrócił do Centralnego Tybetu, gdzie założył kilka świątyń. Późniejsze rozpowszechnianie się nauk buddyjskich, a zwłaszcza ślubów mnisich, wywodzi się od niego.

Kilka wieków później dyscyplina klasztorna ponownie zaczęła podupadać w Tybecie. Tsongkapa (rJe Tsong-kha-pa Blo-bzang grags-pa) (1357-1419) wprowadził reformy, który rozwinęły się w nową kadam (bKa’-gdams gsar-pa) czy też tradycję gelug (dGe-lugs). Nakazał on swoim uczniom będącym mnichami nosić żółte czapki. Wyjaśnił, że będzie to ich pomyślnym znakiem, aby mogli przywrócić klasztorom w Tybecie czystą dyscyplinę etyczną, tak jak wcześniej uczynił to Lumej. W ten sposób tradycja gelug stała się także znana jako tradycja żółtych czapek.

Jego Świątobliwość Dalaj Lama
Jego Świątobliwość Dalaj Lama

Czerwone czapki noszone w innych wcześniejszych buddyjskich szkołach tybetańskich wywodzą się ze zwyczaju noszenia czerwonych czapek przez panditów (uczonych mistrzów) w indyjskim buddyjskim klasztorze Nalanda.

Atiśa
Atiśa

Top