ཉོན་མོངས་ཟེར་བ་དེ་གང་ཡིན་ནམ།

ཉོན་མོངས་ཀྱི་དཔེ་རུ་འདོད་ཆགས་དང་། ཆགས་སེམས། ཞེ་སྡང་། ཕྲག་དོག །ང་རྒྱལ། ཁེངས་དྲེགས་སོགས་བཞག་ཆོག་ཅིང་། ཉོན་མོངས་འདི་དག་ཁ་ཤས་ཀྱིས་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་དུ་འཇུག་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་དེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་པ་མེད། དཔེར་ན། འདོད་པ་དང་ཆགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྐུན་མ་རྒྱག་པ་སོགས་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་འཇུག་ཀྱང། རང་ལ་གཞན་གྱི་ཡིད་ལ་འགྲོ་རོགས་བྱས་ན་བསམ་པའི་འདོད་པ་དང་བཅས་དེ་ལ་ཆགས་ཡོད་པ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་གཞན་ལ་རོགས་པ་བྱས་ཏེ། གཞན་གྱིས་རང་ཉིད་ལ་དགའ་ཐབས་བྱེད་པ་ཡང་ཡོད། སྐབས་འདིར་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པ་ནི་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་ལས་མ་ཡིན་པར། དེ་ནི་ཕན་བྱེད་དགེ་བའི་ལས་རེད། ཡིན་ནའང་དེའི་རྒྱབ་ལ་ཉོན་མོངས་ཤིག་ཡོད་པ་རེད། “གཞན་གྱིས་ང་ལ་དགའ་བ་འདོད་ཀྱི་ཡོད། བྱས་ཙང་། ཁྱེད་ཀྱིས་ང་ལ་ཚུར་དགའ་པོ་བྱེད་པའི་ཞུ་བ་འབུལ་གྱི་ཡོད།” ཅེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་རེད། 

ཡང་ཁོང་ཁྲོ་ལྟ་བུར་བསམ་ན། ཁོང་ཁྲོ་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཞིག་ལངས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། ཕར་ལ་ཕྱིན་ཏེ་མི་ལ་གནོད་སྐྱེལ་བའམ། ཐ་ན་སྲོག་གཅོད་པ་སོགས་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་ཡོང་སྲིད་པས། དེ་ནི་མི་དགེ་བའི་སྤྱོད་ལམ་རེད། ཡིན་ནའང་ང་ཚོ་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྟངས་ཞིག་དང་ལམ་ལུགས་ཞིག་ལ་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ནས་དེ་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དྲག་སྤྱོད་ལ་བསྟེན་ཡོད་མེད་མ་ལྟོས་པར། སྐབས་འདིར་དོན་དག་གཙོ་བོ་ནི། གནོད་བྱེད་དགེ་བའི་ལས་ཤིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ནའང་། དེ་ཉོན་མོངས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བྱས་ཙང་། བཟང་ཕྱོགས་དང་ཕན་ཐོགས་ཅན་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་མེད་པ་དང་། སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་མེད་པ་ལས་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱ་བ་དེ་བྱེད་པའི་སྐབས་ང་ཚོའི་ཚོར་བ་དང་སེམས་ཀྱི་གསལ་ཁ་མེད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། སྤྱིར་བཏང་གི་སེམས་ཚོར་ཡང་བརྟན་པོ་མེད་པ་ཆགས་འགྲོ་བ་དེ་ཡིན། 

གནས་སྟངས་འདི་འདྲའི་སྐབས་སུ་འདོད་པ་དང་ཁོང་ཁྲོ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་གྱི་ངོར་རང་ཉིད་ཡིད་ལ་འཐད་རོགས་བྱས་ན་བསམ་པའམ། དེ་མཇུག་རྫོགས་པ་ལ་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་འདོད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང། འདི་དག་ནི་སེམས་དང་སེམས་ཚོར་གྱི་གནས་བབས་བརྟན་ཆ་ཡོད་པ་ཞིག་མ་ཡིན། གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་སེམས་དང་སེམས་ཚོར་གྱི་གནས་བབས་གསལ་ཆ་མེད་པ་དང་། ང་ཚོས་ག་རེ་བྱེད་དགོས་པ་དང་རང་གི་ཀུན་སློང་ལག་ལེན་དུ་འཁྱེར་ཚུལ་ལ་བསམ་བློ་ཡག་པོ་ཞིག་གཏོང་གི་མེད། དེའི་འབྲས་བུར་ང་ཚོ་ལ་རང་ཚུགས་པ་མེད་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན། ང་ཚོས་མི་ཞིག་ལ་བྱ་བ་ཞིག་རྩོམ་པར་རོགས་པ་བྱེད་འདོད་ཡོད་ཀྱང་། རོགས་པ་དེ་ལས་ཡག་ག་ཞིག་ནི་མི་ཁོ་རང་རང་གིས་བྱ་བ་དེ་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེ་ཡང་ང་ཚོར་ནར་སོན་པའི་བུ་མོ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ལ་ཁ་ལག་བཟོ་སྟངས་དང་། ཁང་པ་གཙང་མ་ཉར་འཚག་བྱེད་སྟངས། ཕྲུ་གུར་བལྟ་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་སོགས་སློབ་འདོད་ཡོང་ཆོག་ཀྱང་། ཕྱོགས་མང་པོ་ཞིག་ནས་དེ་ནི་རོགས་པ་བྱས་པ་མིན་པར་བྱུས་གཏོགས་བྱས་པ་ཞིག་ཆགས་སྲིད། སོ་སོའི་བུ་མོ་མོ་རང་ལ་གཞན་གྱི་ཁ་ལག་བཟོ་སྟངས་དང་ཕྲུ་གུ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་སྐོར་བཤད་པ་ལ་དངོས་གནས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་མི་བྱེད་མཁན་དེ་འདྲ་ཡོང་སྲིད། ཡིན་ནའང་ང་ཚོར་བུ་མོས་དགའ་པོ་བྱས་ན་བསམ་པའམ་ཕན་ཞིག་ཐོགས་ཐུབ་ན་བསམ་གྱི་ཡོད་པ་སོང་ཙང་། ང་ཚོས་ཨུ་ཚུགས་བཙན་ཤེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་འདིར་ང་ཚོས་ཕན་ཐོགས་ཅན་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་རང་ཚུགས་ཤོར་འགྲོ་གི་ཡོད། དེས་རྐྱེན་བྱས་ཏེ། “ང་རང་ཁ་བཙུམས་ནས་བསྡད་ན་ཡག་ས་རེད། རང་གི་བསམ་ཚུལ་མ་བཤད་པ་དང་རོགས་པ་མ་བྱས་ན་བཟང་།” ཞེས་བསམ་བློ་འཁོར་གྱི་ཡོད། 

ཡང་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱས་ན་འོས་པའི་གནས་སྟངས་དེ་འདྲའི་སྐབས་སུ་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱས་ཀྱང་། རང་ལ་དྲིན་ལན་འཇལ་སྲིད་སྙམ་པའི་རེ་བ་དེ་མ་བསྐངས་བར་དུ་སེམས་ཞི་ལྷོད་ངང་གནས་ཐུབ་ཀྱི་མེད། བྱས་ཙང་། ང་ཚོ་ག་དུས་ཡིན་ཀྱང་། གཞན་གྱི་དགའ་འོས་པ་ཞིག་དང་། གཞན་ལ་མེད་ཐབས་མེད་པ་ཞིག།གཞན་གྱི་མངོན་པར་བསྟོད་འོས་པ་ཞིག་ཆགས་ན་བསམ་གྱི་ཡོད། འདི་ལྟ་བུའི་འདོད་པ་དེ་རིགས་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་འདྲ་པོ་ཞིག་ཆགས་པའི་སྐབས་སུ་རང་གི་བུ་མོར་རོགས་པ་བྱས་པ་ལྟར། རང་ལ་ཡ་ལན་མ་བྱུང་ན་ཁོང་ཁྲོ་ཆེན་པོ་ཟ་ཡི་ཡོད། 

འདི་ལྟར་ཉོན་མོངས་གྲུབ་ཚུལ་ལས་སེམས་ཀྱི་ཞེ་བདེ་དང་རང་ཚུགས་བརླག་པའི་རྐྱེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྟངས་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་དེ་བས་ཀྱང་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡོད། གནས་སྟངས་ཞིག་ལ་བསུན་དྲགས་པས་དེ་ལ་དངོས་གནས་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་ཡི་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལྟ་བུའི་ཁོང་ཁྲོ་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ན། དེ་ནས་ནམ་རྒྱུན་ང་ཚོས་བྱ་བ་གང་ཞིག་རྩོམ་དགོས་པའི་ཐད་བསམ་བློ་ཡག་པོ་གཏོང་གི་མེད། དེར་བརྟེན་རང་ལ་དགོས་པའི་འགྱུར་བ་དེ་ཡོང་ཐུབ་པའི་ལས་ཀ་བྱེད་སྟངས་ཡག་ཤོས་དེའི་རྗེས་སུ་འབྲང་ཐུབ་ཀྱི་མེད། 

མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། ང་ཚོས་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བའམ། ཡང་ན་ཕན་ཐོགས་ཅན་གྱི་བྱ་བ་གང་ཞིག་བྱས་ཀྱང་རུང་། དེ་ཀུན་ནས་སློང་བྱེད་དང་དེའི་གྲོགས་སུ་ཉོན་མོངས་ཞིག་ཡོད་ན། ང་ཚོའི་སྤྱོད་ལམ་ཀྱིས་དཀའ་ངལ་གྱི་རྒྱུ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། མི་གཞན་ཞིག་ལ་དཀལ་ངལ་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་བཤད་ཚོད་མི་ཐིག་ཀྱང་། དེས་གཙོ་བོ་སོ་སོ་རང་ལ་དཀའ་ངལ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཐག་ཆོད་པ་རེད། དཀའ་ངལ་དེ་དག་ཀྱང་གློ་བུར་དུ་བྱུང་བའི་དཀའ་ངལ་ཡིན་མི་དགོས་པར།  ཉོན་མོངས་དབང་གིས་ལས་ཞིག་བརྩམས་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་གོམས་གཤིས་ཆགས་པ་དང་། བསུན་གཙེར་གྱི་སྒོ་ནས་ལས་ཀ་དེ་བསྐྱར་ལྡབ་ཡང་ལྡབ་ཀྱིས་བྱེད་པ་སོགས་ནི་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་དཀའ་ངལ་དག་ཡིན། འདི་ལྟར་ཉོན་མོངས་ལ་གཞིར་བྱས་པའི་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་འདིས་རྒྱུན་རིང་པོའི་དཀའ་ངལ་ཅན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་སྟངས་ཤིག་བཟོས་ནས་ནམ་ཡང་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་ཡོང་མི་སྲིད། 

འདི་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཡག་ཤོས་ཞིག་ནི། གཞན་གྱིས་རང་ལ་དགའ་ཞིང་ཡི་རངས་བྱེད་ན་བསམ་པའི་ཀུན་སློང་གིས་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་པོ་དང་ཡག་པོ་བྱེད་འདོད་ཀྱི་སྐུལ་སློང་སྐྱེས་པ་དེ་ཡིན། འདི་འདྲའི་བྱེད་ལས་ཀྱི་རྒྱབ་ལ་ང་ཚོར་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་ཉེན་སྲུང་མེད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་ཀུན་སློང་གིས་ག་ཚོད་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་ཐབས་བྱས་ཀྱང་། དེ་འདོད་པ་ཁེངས་རྒྱུ་རྩ་ནས་མེད་པ་དང་། ང་ཚོས། “འོ་ཡ། ད་ང་ལ་གཞན་གྱིས་དགའ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་འདུག དེས་འགྲིག་སོང། འདིེ་ལས་ལྷག་མི་དགོས།” ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་ནམ་ཡང་ཚོར་གྱི་མེད། བྱས་ཙང་། རང་ཚོའི་སྤྱོད་ལམ་གྱིས་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱི་ཚོར་བའི་གོམས་གཤིས་ “ང་ལ་གཞན་གྱིས་དགའ་བ་དེ་ཚོར་དགོས་ཀྱི་འདུག །ང་གལ་གནད་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ཚོར་དགོས་ཀྱི་འདུག །ང་ལ་གཞན་གྱིས་ཡིད་སྨོན་དེ་ཚོར་དགོས་ཀྱི་འདུག” ཅེས་པ་ལ་ཁ་སྣོན་དང་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་གི་ཡོད། གཞན་གྱིས་དགའ་པོ་བྱས་ན་བསམས་ནས་མུ་མཐུད་ལས་ཀ་བྱས་ཀྱང་། དུས་རྟག་ཏུ་སེམས་ནང་བསུན་སྣང་ཞིག་སྐྱེ་བསྡད་ཀྱི་ཡོད། ཁྱེད་རང་བསུན་སྣང་སྐྱེ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། གལ་ཏེ་མི་གཞན་ཞིག་གིས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཟེར་བ་ཡིན་ནའང་། ཁྱེད་ཀྱིས། “ཁོ་ཚོས་དངོས་གནས་ཀྱི་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་བསམ་གྱི་མེད།” ཅེས་པ་ལྟ་བུའི་བསམ་བློ་འཁོར་གྱི་ཡོད་པས་རེད། དེ་འདྲའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་སེམས་ནང་ཞི་བདེ་ནམ་ཡང་ཡོང་གི་མེད་ཅིང་། དེ་ཇེ་སྡུག་ནས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་གི་ཡོད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། དེའི་མངོན་རྟགས་དེ་བསྐྱར་ལྡབ་ཡང་ལྡབ་ཀྱིས་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་ལ་ “འཁོར་བ་” ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན། དེ་ཡང་དབང་མེད་ཀྱིས་ཡང་ནས་ཡང་དུ་འབྱུང་བའི་དཀའ་ངལ་ཅན་གྱི་གནས་སྟངས་དེ་ཡིན་པ་རེད། 

ཉོན་མོངས་པའི་རྐྱེན་བྱས་ནས་ང་ཚོས་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་དུ་འཇུག་པའི་སྐབས་སུ། དེ་རིགས་ཀྱི་མངོན་རྟགས་དེ་ངོས་འཛིན་བྱེད་པར་དེ་ཙམ་གྱི་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་མེད། དཔེ་ཆ་བཞག་ན། ང་ཚོ་ག་དུས་ཡིན་ནའང་བསུན་གཙེར་སྐྱེ་བ་དང་། གནས་ཚུལ་ཆུང་ཙག་རིགས་ལ་ལམ་སེང་སྤྲོ་ལངས་ཀྱི་ཡོད་པས། མི་གཞན་ཞིག་དང་འབྲེལ་བ་འཇོག་པའི་སྐབས་སུ་གཞན་ལ་སྐད་ཆ་སྡུག་ཅག་དང་དང་། ཚིག་རྩུབ་ཤོད་པ་སོགས་ཡོང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ལ་དགའ་པོ་མི་བྱེད་པ་དང་། རང་དང་མཉམ་དུ་འགྲོ་འདུག་བྱེད་འདོད་མེད་པ་ཆགས་ནས་གཞན་དང་མཉམ་དུ་ཡོད་པའི་འབྲེལ་ལམ་ལ་དཀའ་ངལ་མང་པོ་ཡོང་གི་ཡོད། སྐབས་དེར་གནས་སྟངས་ག་རེ་འབྱུང་བཞིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་གང་ལ་གང་འཚམས་ཀྱི་ལས་སླ་པོ་ཡོད། ཡིན་ནའང་ང་ཚོས་བཟང་ཕྱོགས་དགེ་བའི་ལས་བྱེད་པ་དེ་ཉོན་མོངས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླངས་པའིི་སྐབས་སུ། དེ་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཙམ་ལས་སླ་པོ་ཞིག་མེད། ག་རེ་ཡིན་ཀྱང་བཟང་ཕྱོགས་དང་ངན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་གནས་སྟངས་ངོས་འཛིན་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།

དེ་ནས་དྲི་བ་ནི། ང་ཚོ་ཉོན་མོངས་པའི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་ཤིག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་ལ་བྱ་བ་རྩོམ་གྱི་ཡོད་པ་དེ་ཇི་ལྟར་ཤེས་པར་བྱེད་དགོས་སམ། ཞེས་པ་དེ་ཡིན། འདི་ནི་སེམས་ཚོར་ཞིག་རང་ཡིན་དགོས་པའི་ངེས་པ་མེད་པར། རང་གི་མི་ཚེ་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་བློ་འཁྱེར་སོ་ཞིག་གམ། རང་ཉིད་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་བློའི་འཁྱེར་སོ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་ཆོག འདི་ཧ་གོ་བར། ཁ་ནང་དུ་ཕྱོགས་ནས་རང་གི་བསམ་བློར་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པ་དང་། སེམས་ནང་ཚོར་སྣང་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་ཤེས་རྒྱུར་ཚོར་བ་སྐྱེན་ཙམ་བྱེད་དགོས། དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ལ། ཉོན་མོངས་ཟེར་བ་དེ་ག་འདྲ་ཞིག་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་པ་སྟོན་པའི་མཚན་ཉིད་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ན་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད། མཚན་ཉིད་ནི། སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་དང་རང་ཚུགས་ཤོར་བའི་རྒྱུ་བྱེད་པའི་སེམས་ཚོར་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་ཡིན།

བྱ་བ་གང་ཞིག་རྩོམ་ཁ་ལ་དང་། སྐད་ཆ་གང་ཞིག་བཤད་ཁ་ལ་དེར། གལ་སྲིད་སེམས་ནང་ཏོག་ཙམ་ཚ་གི་ཚི་གེའི་ཚོར་སྣང་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དང་། མཐའ་གཅིག་དུ་སེམས་ལྷོད་ལ་བབས་མེད་ན། དེ་ནི་ཉོན་མོངས་ཡོད་པའི་རྟགས་རེད།

དེ་འདྲའི་སེམས་ཚོར་ནི་ང་ཚོའི་བློ་ངོར་ཡང་སེ་མངོན་པར་གསལ་གྱི་མེད་ཀྱང། དེའི་རྒྱབ་ལ་ཉོན་མོངས་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་ནི་ཧ་ལམ་ངེས་པ་རེད། 

ང་ཚོས་མི་ཞིག་ལ་གནད་དོན་ཞིག་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་ཡག་གི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་དཔེ་བཞག་ན། མི་དེ་དང་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་ཤོད་པའི་སྐབས་སུ། ང་ཚོའི་གྲོད་ཁོག་ནང་མ་བདེ་བའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་ན། དེའི་རྒྱབ་ལ་ང་རྒྱལ་ཡོད་པའི་རྟགས་ཡག་པོ་ཞིག་སྟོན་གྱི་ཡོད། དཔེར་ན། ང་ཚོས། “ངས་གནད་དོན་དེ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་པས། ང་དེ་འདྲའི་སྤྱང་བ་ལ། ད་ངས་ཁོ་ལ་གནད་དོན་དེ་ཤེས་ཐབས་ཀྱི་རོགས་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན།” ཞེས་སེམས་ནང་འཁོར་སྲིད། ང་ཚོས་མི་ཞིག་ལ་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་གནད་དོན་ཞིག་ཧ་གོ་ཐབས་བྱེད་སྲིད་ཀྱང་། གྲོད་ཁོག་ནང་ཏོག་ཙམ་མ་བདེ་བའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་ཡོད་ན། དེ་ནི་ང་རྒྱལ་ཡོད་པའི་རྟགས་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་ཚོར་བ་ནི་དམིགས་བསལ་གྱི་རང་གི་བྱས་རྗེས་དང་གྲུབ་འབྲས། སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོ་རྣམས་མི་གཞན་ལ་ཤོད་པའི་སྐབས་སླེབས་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། ང་རྒྱལ་དེ་སེམས་ནང་སླེབས་པའི་སྐབས་ཏོག་ཙམ་མ་བདེ་བ་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་ཡང་ནས་ཡང་དུ་ཡོང་གི་ཡོད།

ཡང་བསུན་འཚེར་ཅན་གྱི་བསམ་བློའི་འཁྱེར་སོ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བསམ་བློ་བཏང་ན། ང་ཚོར་ཡང་ནས་ཡང་དུ་སེམས་ནང་འཁོར་བའི། “མི་ཚང་མས་ང་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་ཡོད།” བསམ་པའི་བསམ་བློ་འཁྱེར་སོ་ཞིག་ཡོང་ཆོག་ཅིང་། དེའི་ངོས་ནས་བཤད་ན་ང་ཚོ་སྣང་མེད་བཏང་ན་དགའ་པོ་མེད་ལ། དེ་ལྟར་མི་སུ་ཡང་སྣང་མེད་བཏང་ན་དགའ་པོ་མེད་པ་སོང་ཙང་། ང་ཚོས། “མི་ཚོས་ངའི་སྐད་ཆ་ལ་དོ་སྣང་བྱས་ནས་ཉན་དགོས།” བསམ་པ་སོགས་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་སེམས་ཚོར་ཡང་སེམས་ནང་སེམས་འཚབ་དང་ཚ་གི་ཚི་གེ་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོང་ཆོག་ཅིང་། དམིགས་བསལ་གྱི་མི་གཞན་གྱིས་རང་གི་བཤད་པར་དོ་སྣང་མི་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ཚོར་བ་དེ་སླེབས་སྲིད། ཡིན་ན་ཡང་། མི་ཚོས་རང་ལ་དོ་སྣང་རྩེ་གཅིག་དུ་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ནམ། ཞེས་བསམ་གཞིགས་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་དེ་ཙམ་གྱི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དག་པ་ཞིག་བརྙེད་མི་ཐུབ། 

ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་ “ཀལེཤ” དང་བོད་སྐད་དུ་ “ཉོན་མོངས་” ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་བསྒྱུར་ཡག་ཁག་པོ་ཞིག་ཡོད། ངས་ཨིན་སྐད་དུ་འདིར། “disturbing emotion” ཡང་ན། “disturbing attitude” ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད། དཀའ་རྙོག་ཅན་གྱི་ཐ་སྙད་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཉོན་མོངས་འགའ་ཤས་སེམས་ཚོར་དང་བསམ་བློའི་འཁྱེར་སོ་གང་ལ་བཞག་ཀྱང་མཚམས་པོ་མེད་པ་དེ་འདྲ་ཡོད། དཔེར་ན། ཨིན་སྐད་ནང་གི་ “naivety” (བྱིས་བློའི་རང་བཞིན་) ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ང་ཚོས་སོ་སོའི་སྤྱོད་ལམ་གྱིས་རང་གཞན་གཉིས་ཀར་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་པར་རྨོངས་ནས་བྱིས་བློའི་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་ཆོག་ལ། དངོས་ཡོད་གང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་གི་ཐད་ལ་རྨོངས་ནས་བྱིས་བློའི་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་པའང་ཡོང་ཆོག་པ་ཡིན། དཔེར་ན། མི་ཞིག་བདེ་པོ་མེད་པའམ་ན་བའི་སྐབས་དང་། ཡང་ན་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ནས་བསྡད་ཡོད་པ་ང་ཚོས་མི་ཤེས་པའམ་རྨོངས་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེ་འདྲའི་གནས་སྟངས་སྐབས་སུ་མི་དེ་དག་ལ་སྐད་ཆ་ག་འདྲ་ཞིག་བཤད་ན་ཁོ་བསུན་སྣང་སྐྱེ་སྲིད་པ་དང། དེ་ནི་མཇུག་འབྲས་གང་ཡོང་བ་ལ་མི་ཤེས་པར་རྨོངས་ངེས་པ་ཞིག་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ང་ཚོས་ཀུན་སློང་བཟང་པོ་ཞིག་འཁྱེར་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར། མི་དེས་ང་ཚོར་རླུང་ལངས་སྲིད་པ་རེད། 

ང་ཚོར་དེ་ལྟ་བུའི་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ། ཁོག་པའི་ནང་མ་བདེ་བ་ཞིག་ཡོང་དགོས་པའི་ངེས་པ་མེད། ཡིན་ནའང་སྔོན་ལ་ང་ཚོས་མཐོང་ཚར་བ་བཞིན་སེམས་ནང་གི་ཞི་བདེ་བརླགས་པའི་སྐབས་སུ་ང་ཚོའི་སེམས་གསལ་ཆ་མེད་པ་དང་། ང་ཚོ་བྱིས་བློའམ་རྨོངས་པའི་སྐབས་སུ་སེམས་དེ་འཇིག་རྟེན་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ནང་བསྡད་ནས་སེམས་གསལ་ཆ་མེད་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལྟར་རང་གི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་ནང་ཡོད་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཚུགས་ཤོར་བ་དང་འདྲ་བའི་གནས་སྟངས་ཡོང་གི་ཡོད་ཅིང། དེའི་སྐབས་གནས་སྟངས་ཀྱི་ནང་དུ་ཕན་ཐོགས་ཅན་དང་འོས་པ་གང་ཡིན་དང་མིན་གྱི་དབར་རྣམ་པར་འབྱེད་ཀྱི་མེད། དེ་འདྲ་བའི་རྣམ་པར་འབྱེད་ཚུལ་དེ་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ང་ཚོས་ཚུལ་མཐུན་དང་ཚོར་བ་དྲག་པོ་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་མེད། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་ཡིན་ལུགས་ཚུལ་ལྡན་གྱི་ལས་ཀ་བྱས་ནས་མི་འོས་པའི་ལས་ཀ་བྱེད་པ་ལས་འཛེམ་ཐུབ་པའི་རང་ཚུགས་དེ་ཤོར་གྱི་ཡོད། དེའི་ཐོག་ནས་བཤད་ན། བྱིས་བློའི་རང་བཞིན་ནམ་རྨོངས་པ་ (naivety) དེ་སྤྱིར་བཏང་སེམས་ཚོར་དང་བསམ་བློའི་འཁྱེར་སོ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངེས་པ་མེད་ཀྱང་། དེ་བསུན་འཚེར་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཀྱི་འགྲེལ་ཚུལ་ལྟར་ཏག་ཏག་བསྡད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངས་གོང་དུ་བཤད་པར་ལྟར། “ཀལེ་ཤ” ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེར་ཚད་ལྡན་གྱི་བསྒྱུར་ཞིག་རག་རྒྱུ་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཡོད།

ལེགས་སྦྱར་སྐད་དང་བོད་སྐད་ནང་ “emotions” ཞེས་པའི་ཚིག་ཞིག་དེ་སྔོན་མེད། དེ་ལ་སྐད་ཡིག་དེ་དག་ནང་སེམས་བྱུང་ཞེས་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་རེ་རེ་ནས་མཚོན་པར་བྱེད་ཐུབ་མཁན་གྱི་སེམས་ཀྱི་ཆ་ཤས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་རྣམས་ཀྱི་སེམས་བྱུང་དེ་དག་ཉོན་མོངས་ཅན་དང་ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པ་གཉིས་དང་། ཕན་བྱེད་དགེ་བའི་ཆ་དང་གནོད་བྱེད་མི་དགེ་བའི་ཆ་བཅས་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་ཕྱེ་གི་ཡོད། ཆ་གཉིས་པོ་ཕན་ཚུན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཁྱབ་པ་ཡོད་པའི་ངེས་པ་མེད་པར། དེ་གཉིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་བཏང་སྙོམས་ཀྱི་སེམས་བྱུང་ཡང་ཡོད་པ་ཡིན། བྱས་ཙང་། ང་ཚོ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ནང་ “emotions” (སེམས་ཚོར) ཟེར་དུས་ཁ་ཤས་བསུན་འཚེར་ཅན་དང་ཁ་ཤས་བསུན་འཚེར་ཅན་མ་ཡིན་པའི་སེམས་ཚོར་གཉིས་བཤད་ཡོད། ནང་ཆོས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ནི་སེམས་ཚོར་ཡོད་ཚད་མེད་པ་བཟོ་དགོས་ཞེས་པའི་དོན་རྩ་ནས་མིན་པར། བསུན་འཚེར་ཅན་ནམ་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཚོར་རྣམས་མེད་པ་བཟོ་དགོས་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། དེ་ཡང་རིམ་པ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་མེད་པ་བཟོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། གཅིག་ནི་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཚོར་དེ་དག་གི་དབང་དུ་མ་ཤོར་བ་བྱེད་རྒྱུ་དང་། གཉིས་པ་ནི་སེམས་ཚོར་དེ་དག་རྩ་བ་ནས་སྤངས་ཏེ་སླར་ཡོང་རྒྱུ་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུ་བཅས་ཡིན།

ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་སེམས་ཚོར་ཞེས་པ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡོད་དམ། ཡང་ང་ཚོའི་བསམ་པར། “བྱམས་པ་” ནི་ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་སེམས་ཚོར་ཞིག་ཡིན་སྙམ་པ་དང་། དེ་བཞིན་ “སྙིང་རྗེ” དང་ “བཟོད་པ་” སོགས་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཡིན་པར་བསམ་སྲིད་ཀྱང། ཐ་སྙད་དེ་དག་ལ་ཡུ་རོབ་ཀྱི་རང་སྐད་ཐོག་ནས་བསམ་བློ་བཏང་ནས་དཔྱད་པ་བྱེད་པ་ཡིན་ན། ང་ཚོས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་སེམས་ཚོར་འདི་དག་རེ་རེ་ལ་ཡང་ཉོན་མོངས་དང་ཉོན་མོངས་མ་ཡིན་པའི་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་ཡོད་ཆོག །བྱས་ཙང་། ང་ཚོས་ཚིག་འདི་དག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྐབས་གཟབ་ཙམ་བྱེད་དགོས། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་ཟེར་བའི་བརྩེ་བ་ཟེར་བ་དེ། “ང་ཁྱེད་རང་ལ་དགའ་ཡི་འདུག ང་ལ་ཁྱེད་དགོས། ང་ནམ་ཡང་གཡུག་ནས་མ་འགྲོ་རོགས་གནང་།” ཞེས་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་ཡོད་ན། དེ་འདྲ་བའི་བརྩེ་བའི་མྱོང་ཚོར་དེ་ནི་དོན་དངོས་ཐོག་ཉོན་མོངས་པའི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་ཤིག་ཡིན། འདི་ཉོན་མོངས་ཅན་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། གལ་སྲིད་ཕ་རོལ་པོས་རང་ལ་མ་དགའ་བ་དང་རང་གཡུགས་ནས་ཕྱིན་ན། ང་ཚོ་ཧ་ཅང་གི་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་གི་ཡོད། སྐབས་དེར་ཧ་ཅང་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་ནས་དེའི་སྔོན་གྱི་དགའ་ཡི་འདུག་བསམ་པའི་སེམས་ཚོར་དེ་གློ་བུར་དུ་བསྒྱུར་ནས་ “ད་ང་ཁྱེད་རང་ལ་དགའ་གི་མི་འདུག་” བསམ་པའི་ཚོར་བ་ཡོང་གི་ཡོད། 

དེ་འདྲ་ཡིན་པ་སོང་ཙང་། སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་ཤིག་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ “བྱམས་པ་” ཞེས་སེམས་ཚོར་གཅིག་གི་ངོ་བོར་བསམ་མནོ་གཏོང་ཆོག་ཀྱང་། དོན་དངོས་སུ་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་དེ་ནི་སེམས་བྱུང་མང་པོ་དང་མཉམ་དུ་འདྲེས་ནས་ཡོད་པ་རེད། ང་ཚོས་སེམས་ཚོར་ཞིག་རང་ངོས་ནས་གཅིག་པུ་ཉམས་སུ་མྱོང་གི་མེད། ང་ཚོའི་སེམས་ཚོར་གྱི་གནས་བབས་རྣམས་རྟག་ཏུ་འདྲེས་ནས་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བའི་ཆ་མང་པོ་ཡོད་པ་ཡིན། འདིར་ཡོད་པའི་ “ང་ཁྱེད་རང་ལ་དགའ་ཡི་འདུག ཁྱེད་རང་མེད་ན་ང་འཚོ་ཐུབ་ས་མ་རེད།” བསམ་པའི་བྱམས་པའམ་བརྩེ་བ་ནི་ཆ་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པའི་བྱམས་བརྩེ་ཡིན་པས། དེ་ནི་ཉོན་མོངས་ཅན་ཞིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་བྱམས་བརྩེ་ཡང་མེད་པ་ནི་མིན་ཏེ། མི་གཞན་དེས་རང་ལ་གང་བྱས་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར། གཞན་དེ་བདེ་བ་དང་བདེ་བའི་རྒྱུ་དང་ལྡན་པར་ཤོག་བསམ་པའི་ཡིད་སྨོན་དེ་ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་བྱམས་བརྩེ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི། ང་ཚོས་གཞན་དག་ནས་གཅིག་རག་ཐབས་མི་བྱེད་པ་དང། དེ་ནི་རེ་ལྟོས་དང་བྲལ་བའི་བྱམས་བརྩེ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

དེ་ལྟ་བུའི་ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་བྱམས་བརྩེ་ཞིག་རང་གི་ཕྲུ་གུར་ཡོད་ཆོག་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་རང་གི་ཕྲུ་གུ་ལ་རེ་ལྟོས་མེད་པའི་ཐོག་ནས་བྱམས་བརྩེ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། ཕ་མ་འགའ་ཤས་ལ་རེ་ལྟོས་དེ་འདྲ་ཡོད་པ་བཤད་མི་དགོས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ནམ་རྒྱུན་ཕྲུ་གུས་ཡག་སྡུག་གི་བྱ་བ་གང་བྱས་ཀྱང་། ང་ཚོས་མུ་མཐུད་བྱམས་བརྩེ་སྤྲད་ནས་ཕྲུ་གུ་དེ་སྐྱིད་པོ་བྱུང་ན་འདོད་ཀྱི་ཡོད། ཡང་འདི་ལྟ་བུའི་སེམས་ཚོར་ལ་ཡང་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་གཞན་ཞིག་དང་འདྲེས་ནས་ཡོད། དཔེར་ན། རང་ཉིད་ལ་རང་གི་ཕྲུ་གུ་སྐྱིད་པོ་བཟོ་ཐབས་ཀྱི་ནུས་པ་ཡོད་བསམ་པ་དེ་ཡིན། ང་ཚོས་ཕྲུ་གུ་ཚོ་སྐྱིད་པོ་བཟོ་འདོད་ཀྱི་ཀུན་སློང་དང་བཅས་ཕྲུ་གུ་གསང་ཐག་འཁྲབ་སྟོན་ནམ་ཨ་ལད་པད་ཀོའི་གཞས་འཁྲབ་སར་ལྟད་མོ་བལྟ་བར་འཁྲིད་ན་ཡང་། ཕྲུ་གུ་སྐྱིད་སྣང་མ་ཚོར་བར་གློག་ཀླད་རྩེད་མོ་རྩེ་ནས་སྡོད་འདོད་བྱས་ན་ང་ཚོ་སེམས་སྡུག་ཡོང་གི་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི་ང་ཚོའི་སེམས་ནང་ཕྲུ་གུ་ཚོ་སྐྱིད་པོ་ཡོང་ཆེད་ཀྱི་རྒྱུ་གློག་ཀླད་མ་ཡིན་པར། སོ་སོ་རང་ཉིད་ཆགས་འདོད་ཡོད་པས་ཡིན། ད་དུང་ཡང་རང་གི་ཕྲུ་གུ་ལ་ཡོད་པའི་ཚོར་སྣང་དེར་ང་ཚོས་ “བྱམས་བརྩེ་” ཟེར་གྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེ་ནི། “ཁྱེད་རང་སྐྱིད་པོ་བྱུང་ན་འདོད་ཀྱི་ཡོད། ངས་ཁྱེད་རང་སྐྱིད་པོ་ཡོང་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན། ཁྱེད་རང་གི་མི་ཚེའི་ནང་ཁྱེད་རང་སྐྱིད་པོ་བཟོ་མཁན་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ང་ཆགས་རོགས་བྱས་ན་འདོད་ཀྱི་ཡོད།” ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན། 

གང་ལྟར་ཡང། སྐབས་འདིར་འགྲེལ་བཤད་རྒྱས་པོ་བརྒྱབ་པའི་གནད་འགག་ནི། ང་ཚོས་སེམས་ཚོར་ལ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་པའི་སྐབས་ཚིག་ལ་ཟིན་ནས་མ་བསྡད་པར་སོ་སོའི་སེམས་ཚོར་གྱི་གནས་བབས་ལ་ཡག་པོ་བལྟས་ནས་དཔྱད་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དེ་ཡིན། ང་ཚོས་བརྟག་དཔྱད་ནན་ཏན་བྱས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་ཞེ་བདེ་བརླགས་པར་བྱེད་མཁན་དང་། སེམས་ཀྱི་གསལ་ཆ་མེད་པར་བཟོ་མཁན། རང་ཚུགས་ཤོར་བར་བྱེད་འཇུག་པ་སོགས་སེམས་ཚོར་གྱི་ཆ་ཤས་གང་ཞིག་ཉོན་མོངས་ཅན་ཡིན་པ་བརྙེད་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། གནད་དོན་འདི་དག་གི་ཐད་ལ་ང་ཚོས་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད།

གལ་སྲིད་ང་ཚོ་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཚོར་དང་། སེམས་ཀྱི་གནས་བབས། ཡང་ན་བློའི་འཁྱེར་སོ་སོགས་མེད་པ་བཟོ་འདོད་ན། དེ་དག་གི་རྒྱུ་མེད་པ་བཟོ་དགོས། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་དེ་དག་གི་རྨང་གཞིར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མེད་པར་བཟོ་ཐུབ་ན། དེ་དག་ཀྱང་མེད་པ་བཟོ་ཐུབ། རྒྱུ་མཚན་ནི་ང་ཚོར་དཀའ་ངལ་བཟོ་མཁན་གྱི་ཉོན་མོངས་དེ་དག་མེད་པ་བཟོས་པ་ཙམ་མིན་པར། ཉོན་མོངས་ཀྱི་རྩ་དེ་ཡང་མེད་པ་བཟོ་དགོས། 

འོ་ན། ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་གནས་བབས་འདི་དག་གི་རྒྱུ་མཐར་ཐུག་གི་རྒྱུ་དེ་གང་ཡིན་ནམ། དེ་ལ་ཡང་སེ་ཨིན་སྐད་དུ་ “ignorance” ཞེས་བསྒྱུར་བ་མཐོང་གི་ཡོད་པ་དང་། ང་རང་ངོས་ནས་དེ་ལ་ཨིན་སྐད་དུ་ “unawareness” ཞེས་བསྒྱུར་གྱི་ཡོད། དེ་ནི་ “མ་རིག་པ་” རེད། ང་ཚོས་གནད་དོན་ཞིག་མ་རིག་པས་མ་ཤེས་པ་ཡིན། ཨིན་སྐད་དུ་ “ignorance” ཟེར་ཡོང་དུས་ང་ཚོ་གླེན་པ་རེད་ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་གོ་བ་ཡོད་ཀྱང་། ང་ཚོ་གླེན་པ་ཡིན་པའི་དོན་མ་རེད། འདིའི་དོན་ནི་ང་ཚོས་ཤེས་ཀྱི་མེད་པ་ཙམ་དང། ཡང་ན་དོན་ལོག་པར་གོ་ནས་རྨོངས་པའི་དོན་ལ་གོ་བ་ཡིན། 

ང་ཚོ་གང་ཞིག་ལ་མགོ་རྨོངས་ཀྱི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་ང་ཚོས་གང་ཞིག་ཤེས་ཀྱི་མེད་པ་ཡིན་ནམ། དེ་ནི་རྩ་བའི་ཆ་ནས་ང་ཚོའི་སྤྱོད་ལམ་དང་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་རག་ལས་ཡོད། སྔོན་མ་ནས་ཡོད་བསྡད་པའི་གོམས་གཤིས་དང་བག་ཆགས་ལ་གཞིར་བྱས་ནས་ང་ཚོ་ཤིན་ཏུ་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་བའམ། ཡང་ན་ཆགས་པ་སྐྱེ་བ་དང་། སྤྲོ་ལངས་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བའི་རྒྱུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་སེམས་ཚོར་དང་བསམ་བློའི་འཁྱེར་ཕྱོགས་ཤིག་ལ་གཞིར་བྱས་ནས་རང་ཤུགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་སོང་ཙང་། རང་ཚུགས་ཤོར་འགྲོ་གི་ཡོད། དེ་ནི་སྤྱིར་བཏང་ལས་ཞེས་པ་དེ་གང་ཡིན་པ་དེ་རེད། 

ང་ཚོས་བྱ་བ་གང་ཞིག་བརྩམས་པ་དང་། སྐད་ཆ་གང་ཞིག་བཤད་པའི་འབྲས་བུ་མ་ཤེས་པའམ། ཡང་ན་རྐུན་མ་བརྒྱབ་ན་རང་ཉིད་སྐྱིད་པོ་ཡོང་ཐུབ་བསམ་ཀྱང་མ་བྱུང་བ། ཡང་མི་ཞིག་ལ་རོགས་པ་བྱས་ན། རང་ལ་བརྩེ་བ་ཐོབ་ཐུབ་པ་དང་། དགའ་མོས་ཐོབ་ཐུབ་བསམ་ཀྱང་མ་བྱུང་བས། ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་དེའི་རྨང་གཞིར་གྱུར་བ་ནི་མ་རིག་པ་ཡིན། ང་ཚོས་གང་བྱས་པ་དེའི་ཤུགས་རྐྱེན་གང་བྱུང་སྲིད་པ་ཤེས་ཀྱི་མེད། དེ་ནི་ “ངས་དེ་བཤད་ན་ཁྱེད་ལ་ཕོག་ཐུག་འགྲོ་ཡི་རེད་བསམ་མ་བྱུང་།” བསམ་པའམ། ཡང་ན་མགོ་རྨོངས་ནས། “ངས་འདི་བྱས་ན་ཕན་ཐོགས་བསམས་ཀྱང་། ཕན་ཐོགས་མ་སོང་།” “འདི་བྱས་ན་ང་སྐྱིད་པོ་ཡོང་གི་རེད་བསམས་ཀྱང་། དེ་ལྟར་བྱུང་མ་སོང་།” ཡང་རང་སྐྱིད་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད་བསམས་ཀྱང་། བྱུང་མ་སོང་ཟེར་བ་སོགས་དང་། ཡང་ན་གནས་སྟངས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཀྱང་མགོ་རྨོངས་སྲིད་པ། “ངས་ཁྱེད་རང་བྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཤེས་མ་བྱུང་།” ཟེར་བ་དང་། “ཁྱེད་རང་ཆང་ས་བརྒྱབ་ཚར་བ་ཧ་གོ་མ་བྱུང།” ཟེར་བ་ལྟ་བུ་དང་། “ཁྱེད་རང་ལ་དུས་ཚོད་མང་པོ་ཡོད་ཀྱི་རེད་བསམས་ཀྱང་། དེ་ལྟར་རེད་མི་འདུག་” ཟེར་བའམ། ཡང། “ངས་ཁྱེད་རང་ཁེར་རྐྱང་ཡིན་པ་དང་སེམས་ཆགས་ས་མེད་ས་རེད་བསམས་ནས་བརྩེ་དགའི་ཉམས་ཚོར་གྱི་འབྲེལ་བའི་རྗེས་སུ་སྙེག་ཐབས་བྱས་པ་ཡིན།” ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ནི་ཚུལ་མཐུན་ཞིག་མ་ཡིན། དེར་བརྟེན་སླར་ཡང་། ང་ཚོས་གནས་སྟངས་གང་ཞིག་མ་ཤེས་པ་སྟེ། ང་ཚོས་ཧ་མ་གོ་བའམ། ཡང་ན་ང་ཚོ་མགོ་རྨོངས་པ་རེད། གང་ལྟར་ང་ཚོས་ཤེས་ཀྱང་དེ་ལོག་པར་ཤེས་ཀྱི་ཡོད།

ང་ཚོའི་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བའི་རྩ་བ་ནི་མ་རིག་པ་ཡིན་པ་བདེན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་མ་རིག་པ་དེ་ཉོན་མོངས་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིན་པ་དང་། ཉོན་མོངས་རྣམས་ཀྱང་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་དང་ལྟོས་ཤིང་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པ་དེ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་དེ་ཙམ་མེད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་གནད་དོན་འདི་དག་ལ་ཏོག་ཙམ་གཟབ་གཟབ་བྱས་ནས་བལྟ་དགོས།།